dcsimg

Gołąbek ( Polonês )

fornecido por wikipedia POL
 src= Ten artykuł dotyczy grzybów. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Russula Pers. (gołąbek) – rodzaj grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[2].

Synonimy: Agaricus trib. Russula (Pers.) Fr., Bucholtzia Lohwag, Dixophyllum Earle, Elasmomyces Cavara, Lactarelis Earle, Martellia Mattir., Omphalomyces Battarra ex Earle, Phaeohygrocybe Henn., Russulina J. Schröt[3].

Nazwę polską podał Krzysztof Kluk, do polskiego piśmiennictwa mykologicznego włączył ją Franciszek Błoński w 1889. W piśmiennictwie tym należące do tego rodzaju gatunki opisywane były także pod nazwami: bedłka, surowiatka, syrojeszka, serojeszka[4].

Charakterystyka

Grzyby kapeluszowe wytwarzające mięsiste owocniki. Należą do grzybów dużych i średnich, ich kapelusz ma średnicę 3-20 cm. Kapelusze są różnie ubarwione, gama kolorów u różnych gatunków obejmuje wszystkie barwy, niektóre gatunki są wielobarwne. Barwniki w nich zawarte łatwo jednak ulegają wypłukiwaniu podczas deszczy, co powoduje silne nieraz blaknięcie barw. Niezależnie od tego istnieje duża zmienność barw w obrębie gatunku. Powierzchnia jest naga, lepka lub mazista, przy małej wilgotności powietrza sucha i częściowo oszroniona. Miąższ zbudowany jest z kulistych komórek nie wydzielających tzw. "mleczka". Hymenofor blaszkowy, a blaszki kruche (z wyjątkiem jednego gatunku) i zawsze jasne; białe, kremowe lub żółte. Są zazwyczaj wolne, lub zatokowato wycięte, czasami tylko nieco zbiegające do cylindrycznych lub maczugowatych trzonów. Zarodniki gołąbków są kuliste lub szerokoelipsoidalne, na powierzchni są brodawkowane (brodawki mogą być połączone siatkowatym wzorem), bez pory rostkowej. Wysyp zarodników jest biały, ochrowy lub żółty, amyloidalny[5][6].

Gołąbki występują na wszystkich (z wyjątkiem Antarktydy) kontynentach, najliczniej na półkuli północnej w strefie klimatu umiarkowanego. Najwięcej gatunków opisano w Europie. Wszystkich gatunków jest około 300[5], jednak ich liczba nie jest dokładnie określona, gdyż z jednej strony opisywane są nowe gatunki, z drugiej zaś niektóre z opisanych w świetle nowych ustaleń taksonomicznych są synonimami lub odmianami innych gatunków[3].

Niektóre gatunki

Wykaz gatunków (nazwy naukowe) na podstawie Index Fungorum. Obejmuje on tylko gatunki zweryfikowane o potwierdzonym statusie. Oprócz tych wyżej wymienionych na liście Index Fungorum znajdują się gatunki niezweryfikowane[12]. Nazwy polskie według Władysława Wojewody[4].

Znaczenie

Wszystkie gołąbki są grzybami mikoryzowymi. Większość gatunków to grzyby jadalne, niektóre są niejadalne z powodu gorzkiego smaku. Wśród gatunków występujących w Europie żaden nie jest silnie trujący, tylko nieliczne gatunki mogą powodować zaburzenia żołądkowo-jelitowe. W Japonii jednak występuje silnie trujący Russula subnigricans[5]. W przypadku gołąbków ich przydatność do spożycia rozpoznaje się po smaku: gołąbki o smaku gorzkim lub piekącym są albo niejadalne, albo trujące, do spożycia nadają się tylko gołąbki o łagodnym smaku. Test smakowy dotyczy tylko gołąbków, innych grzybów trujących nie można odróżnić po smaku[13].

Galeria zdjęć

 src= Zobacz w Wikiźródłach
przepisy na potrawy z surojadek

Przypisy

  1. Ch.H. Persoon: Observationes Mycologicæ. Lipsiœ: Apud Petrum Phillipium Wolf., 1796, s. 100. (łac.)
  2. a b Index Fungorum (ang.). [dostęp 2013-04-28].
  3. a b Species Fungorum (ang.). [dostęp 2013-04-15].
  4. a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  5. a b c Alina Skirgiełło: Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). 20. Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae). Warszawa=Kraków: PWN, 1991. ISBN 83-01-09137-1.
  6. Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 432. ISBN 83-7404-513-2.
  7. Przez W. Wojewodę wymieniony pod synonimem Russula undulata
  8. Nazwa polska podana przez W. Wojewodę dla synonimu Russula lundellii
  9. Nazwa polska podana dla synonimu Russula elaeodes
  10. W. Wojewoda podał polską nazw dla synonimu Russula emeticella
  11. Nazwa według Aliny Skigiełło, 1991
  12. Index Fungorum (ang.). [dostęp 2013-03-05].
  13. Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia POL

Gołąbek: Brief Summary ( Polonês )

fornecido por wikipedia POL

Russula Pers. (gołąbek) – rodzaj grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae).

licença
cc-by-sa-3.0
direitos autorais
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visite a fonte
site do parceiro
wikipedia POL