Perception Channels: tactile ; chemical
Other Physical Features: endothermic ; bilateral symmetry
Key Reproductive Features: gonochoric/gonochoristic/dioecious (sexes separate); sexual
Diversity of Living Rhinoceroses
The mammal families Rhinocerotidae (rhinoceroses), Equidae (horses), and Tapiridae (tapirs) together comprise the order Perissodactyla (the odd-toed ungulates). Dinerstein (2011) recognized five extant rhinoceros species in two subfamilies, Dicerotinae (including the two African species) and Rhinocerotinae (including the three Asian species) (see also Price and Bininda-Emonds 2001). Rhinoceroses are found in the tropics and subtropics of Africa and Asia in a range of open habitats; both African species sometimes ascend to montane forests.
The two African rhino species are the White Rhinoceros (Ceratotherium simum) and Black Rhinoceros (Diceros bicornis) (despite their common names, the White Rhinoceros is not white and the Black Rhinoceros is not black). Both of these species have two horns. The White Rhinoceros has a wide, square upper lip that facilitates grazing, allowing the animal to crop grasses close to the ground with its teeth. The Black Rhinoceros has a prehensile upper lip that facilitates browsing, allowing the animal to pluck leaves and grass stems.A recent genetic and morphometric analysis (Groves et al. 2010) argued that the northern and southern forms of White Rhinoceroses should be recognized as distinct species. Populations of the southern form are relatively stable whereas just a handful of individuals of the northern form are alive today.
Three rhino species occur in Asia. The Greater One-horned Rhinoceros (Rhinoceros unicornis) and Javan (or Lesser One-horned) Rhinoceros (Rhinoceros sondaicus) have just a single horn, but the Sumatran Rhinoceros (Dicerorhinus sumatrensis) has two horns. The horns of the Asian species are smaller than those of the African ones. Rhinoceros horns lack a bony core, containing only tiny keratin tubes dispersed in a keratinous matrix; a dark central core is strengthened by a composite of calcium and melanin. A close examination of rhino dentition reveals that only the three Asian species have tusks (enlarged incisors) in the lower jaw, especially striking in the Greater One-horned Rhinoceros. These tusks, rather than their horns, are used in fighting and defense (African rhinos use their horns).
Rhinoceros Ecology and Behavior
Rhinoceroses are massive animals. At the upper limit, White Rhinos can have a mass of as much as 3500 kg (despite their large size, rhinos can run quickly for brief periods, with most species able to reach a speed of 55 km/h).To obtain enough food to sustain their massive bodies, rhinos must often feed both day and night. Roughly speaking, the White Rhino and Greater One-horned Rhino are grazers (White Rhinos feed only on grass, but Greater One-horned Rhinoceroses eat a wide range of vegetation) whereas the Black, Sumatran, and Javan Rhinos are browsers.
Rhinos spend a substantial fraction of their time wallowing. The primary function of wallowing is presumed to be reducing heat stress, although escaping from biting insects may be another motivation. Rhinos are landscape engineers, with their grazing and browsing and defecation into latrines, and even wallowing, significantly modifying their habitat, shaping both its physical structure and species composition. In Asia, rhinoceroses play an important role in dispersing seeds of woody species into riverine grasslands.
All three Asian rhino species are excellent swimmers, but the African White and Black Rhinos are poor swimmers and can drown if they lose their footing in deep water. Greater One-horned Rhinoceroses are rarely found more than 2 km from water (this is suspected to be true also for Javan and Sumatran Rhinos although this is not actually known). In contrast, White and Black Rhinos can go several days without drinking and are less tied to water.
Rhinoceroses possess acute senses of hearing and smell, but have relatively poor vision. Their ears swivel independently. Diverse vocalizations are produced and at least the White Rhinoceros uses infrasonic communication, like elephants.
Intraspecific combat in Black Rhinos reportedly kills a substantial fraction of both male and female Black Rhinos.
In general, far more is known about Black Rhinos, White Rhinos, and Greater One-horned Rhinos than about the Javan and Sumatran Rhinos, which are rarely even seen.
Rhinoceroses and Humans
Until the last few hundred years, Black Rhinoceroses ranged widely across sub-Saharan Africa. During the colonial era in Africa and Asia, rhinos were hunted and all five species were apparently abundant. Subsequently, conflicts with human agriculture became more common and rhinos persisted mainly in regions unsuitable for farrming for one reason or another. The use of rhino horns in traditional medicine in Asia (especially Vietnam) has led to an illegal trade that has negatively impacted rhino populations. The horns, which are made entirely of densely appressed hairs (with no bony core as seen in the horns of cattle, sheep, and goats) have also been used for dagger handles in the Middle East.
The conservation status of rhinos varies considerably among species.
The Southern White Rhinoceros was abundant prior to the colonization of southern Africa, but the population dropped to 100 individuals around 1900. Today, however, there are more than 20,000 individuals, representing a great accomplishment resulting from concerted conservation efforts. The Northern White Rhino (which a 2010 study argued should be recognized as a distinct species rather than a subspecies) has had a very different trajectory. In the late nineteenth century, there may have been more Northern White Rhinos in Sudan, the Central African Republic, northern Uganda, and the DR Congo than there were Southern White Rhinos in South Africa. However, by the mid-1980s civil war had taken its toll; by the first decade of the 21st century, they were apparently extinct in the wild and the handful of remaining captive animals are closely related and likely insufficient for population recovery.
The Black Rhinoceros was once the most abundant of all five living rhino species and occurred across much of sub-Saharan Africa. Estimates of the Black Rhino population at the dawn of the 20th century range between around 300,000 and 1 million individuals. Subsequently, however, core populations were decimated across much of their range. Intensive conservation and translocation efforts, combined with locally based ecotourism efforts, have met with some, but not enough, success. In some areas, desperation in the face of poaching led to de-horning of Black Rhinos to make them unappealing to poachers, but this approach has been abandoned as ineffective, among other problems.
In Asia, rhino populations are severely threatened. The total population of all three Asian species combined is less than 3000, with only two populations having more than 100 individuals. The loss of Asian rhinos has resulted from both poaching and habitat loss. In Africa, extensive habitat still remains, so controlling poaching would allow rhino populations to rapidly increase. In Asia, unfortunately, similar enormous blocks of habitat do not exist and habitat is threatened by deforestation, plantations to produce oil palm and pulp and paper, and human population growth adjacent to protected areas.
Greater One-horned Rhinoceros populations are estimated to have totaled at least 475,000 before the spread of agriculture to the Gangetic and Brahamputra River floodplains of South Asia around 1400 AD. A deadly strain of malaria largely protected their habitats from humans until malaria was controlled in the region in the late 1950s. Two core populations in Chitwan National Park in Nepal and Kaziranga National Park in Assam, India, dropped as low as 60-80 individuals in Nepal in the late 1950s or early 1960s and to less than 100 in Kaziranga National Park around 1900. Many smaller reserves in Assam and West Bengal had numbers in the single digits or less than 20 in the 1970s. Since 1986, however, Nepal and India have undertaken intensive conservation and translocation efforts.
The Javan Rhinoceros is believed to be the most endangered large mammal on Earth, with just a few dozen individuals surviving, all of them possibly restricted to a single population in western Java, although establishment of a second population on Java by translocation was being planned as of 2010. Proposals to try to establish a captive breeding population were rejected, given the dramatic failure of captive breeding efforts for the Sumatran Rhino.
At one time, the Sumatran Rhino was widely distributed across Southeast Asia, but it experienced a dramatic decline and so few individuals remain that today, together with the Javan Rhinoceros, it is considered the most endangered large mammal on Earth. Although common nowhere, very small Sumatran Rhino populations persist in Peninsular Malaysia, Sabah (on Borneo) and Sumatra. The Sumatran Rhino was the focus of an effort to capture individuals from vulnerable sites and use them in a captive breeding program, with the goal of eventual reintroduction. Tragically, the effort was a huge failure, with extremely high mortality in captivity. Many conservation biologists view this episode as an illustration of the fact that captive breeding is no substitute for the often politically and sociologically difficult challenges of in situ conservation efforts.
(Dinerstein 2011 and references therein)
Die renoster is die grootste lewende landsoogdier met die uitsondering van die olifant. Daar bestaan tans vyf spesies renosters wêreldwyd: drie spesies in Asië en twee in Afrika. Albei spesies van Afrika, naamlik die witrenoster en die skaarser swartrenoster, is ook inheems aan Suid-Afrika. Die meeste renosters is bedreigde spesies.
Renosters word veral gekenmerk deur die horings wat aan die voorkant van hul kop groei. Die horings bestaan uit keratien, dieselfde materiaal as menslike naels en hare, maar word in sommige lande fyngemaal en in tradisionele medisyne gebruik. Daar is dus 'n groot aanvraag na renosterhoring, en per gewig kan dit dieselfde prys as goud op die swartmark haal. Suid-Afrika het tans 'n baie groot probleem met renosterstropery, en honderde renosters word jaarliks onwettig vir hul horings gejag.[1]
Die naam renoster kom via Latyns vanaf die Grieks ῥῑνόκερως (rhinokeras), wat 'n samestelling van ῥῑνο (rhino) betekende "neus" en κέρας (keras) betekende "horing" is. In Nederlands word daar dan deesdae wel van 'n "neushoorn" gepraat. Dit is 'n leenvertaling van die oorspronklike Griekse woord. Net soos in die geval met kameelperd het Afrikaans die outydse Latynse benaming behou, terwyl moderne Nederlands 'n nuwe naam vir die dier gekry het.[2]
Daar heers 'n mate van onsekerheid oor waar die name wit- en swartrenoster vandaan kom, aangesien daar byna geen kleurverskil tussen hulle is nie. Een algemene verklaring is dat die Afrikaanse/Nederlandse naam wat destyds vir die witrenoster gebruik is die wye/wijderenoster was. Dit sou na die grasvretende witrenoster se wye bek verwys het. Die Engelse sou dan hierdie wyd foutiewelik as white vertaal het, en dit sou dan weer op sy beurt in Afrikaans vertaal word as witrenoster.[3] Die swartrenoster is dan die spesie wat die teenoorgestelde van die witrenoster is.
Hierdie verklaring word egter betwis, en daar is geen duidelike antwoord te vinde nie.[4] Die gebruik van "wyd" of "wydbek" renoster is nêrens in 18e en 19e eeuse Nederlandse geskrifte aan die Kaap opgeteken nie. As dit 'n algemene naam vir die dier was sou mens verwag het dat dit ten minste êrens genoem word. In Engels is die naam white rhinoceros vir die eerste keer in 1798 opgeteken, en van die begin af was daar bespiegelings oor die naam se oorsprong. Daar is 'n hele reeks verduidelikings wat oor die volgende eeu voorgestel is, onder andere: die witrenoster is moontlik effens ligter as die swartrenoster; die swartrenoster se vel is met mis en modder besmeer wat hom 'n swart voorkoms gee, of die witrenoster se horing is ligter gekleurd aan die binnekant.[3][4] Die teorie dat white rhinoceros 'n korrupsie van 'n Afrikaanse woord is, is eers in 1930 geopper en het aanvanklik nie veel aanhang geniet nie, maar is in die 1950's gepopulariseer. Dit is dus net een van menigte teorieë.[4]
Die renosterfamilie (Rhinocerotidae) is herbivore wat gekenmerk word deur hulle aansienlike grootte (meer as 'n ton in gewig), 'n dik beskermende vel van 1,5 – 5 cm dik, betreklike klein breinvolumes (500 – 600 g) in vergelyking met hul liggaamsgrootte, en die teenwoordigheid van een of meer groot horings vooraan hulle koppe.
Die gemiddelde gewig van volwasse renosters wissel van 700 – 800 kg vir die kleinste spesie, die Sumatraanse renoster, tot meer as 2000 kg vir die Wit- en Indieserenosters. Die grootse witrenosters weeg in die omgewing van 3600 kg. Die renosterbulle is gewoonlik swaarder as die koeie.
Sommige spesies, soos die wit- en Indieserenosters eet meestal gras, terwyl ander spesies, soos die swart- en Sumatraanse renosters oorwegend blare eet. Renosters het nie voortande wat gebruik word om plantmateriaal mee af te byt nie, maar gebruik eerder hul lippe om kos mee te pluk. Hulle lippe het dan ook kenmerklike vorme, met grasvretende renosters wat plat breë lippe het wat goed werk om gras mee te pluk, en blaarvretende renosters wat skerper gepunte lippe het.
Die renosters in Suid-Afrika (wit- en swartrenosters) asook die Sumatraanse renoster het almal twee horings. Die voorste horing is aansienlik groter as die agterste een. Ander spesies, soos die Indiese- en Javaanse renoster het egter slegs een horing.
In die moderne era is daar vyf renosterspesies: die witrenoster en swartrenoster in Afrika, en die Javaanse renoster, Sumatraanse renoster en Indiese renoster in Asië.
WitrenosterDie witrenoster (Cerarotherium simum) van Afrika is die renosterspesie wat nog die volopste in die wêreld voorkom. Die totale bevolking van hierdie soort beloop 20 170 indiwidue (2010) in die natuur, waarvan die oorgrote meerderheid van 18 800 indiwidue (2010) in Suid-Afrika voorkom.[5] Die witrenoster het, nes die swartrenoster, twee neushorings, maar 'n meer "vierkantige" bolip as die swartrenoster s'n. Hierdie lip gebruik hy om gras na sy mond te "vee". Aangesien dit 'n grasvreter is, word die witrenoster gewoonlik gesien met sy kop teneergebuig.
Die swartrenoster (Diceros bicornis) is baie skaarser as die witrenoster. Na raming was daar in 2010 nog slegs 4 880 van dié renosterspesie in lewe. Hoewel hierdie getal 'n verdubbeling van die getal swartrenosters in 1995 verteenwoordig, is dit steeds 90% minder as wat daar drie (mens)geslagte tevore was.[6] Dié renostersoort het ’n lang, gepunte bolip (in teenstelling met die vierkantige bolip van die witrenoster), wat gebruik word om blare en fyn takkies beet te kry om te vreet. Hierdie renoster word daarom, in teenstelling met die witrenoster, gewoonlik met sy kop omhoog waargeneem.
Die Javaanse renoster (Rhinoceros sondaicus) is die mees bedreigde renostersoort. In die Nasionale Ujong Kulon-wildtuin op Java (Indonesië) is daar net nog 60 van hulle oor. In 2010 is die laaste Javaanse renoster in Viëtnam deur stropers afgemaai.[7] Hulle massa kan vergelyk word met die Swartrenoster s'n (900 -2300 kg). Daar is net een horing wat tot 20 cm lank kan word. Hulle is woud-lewend.[8]
Sumatraanse renosterDie Sumatraanse renoster (Dicerorhinus sumatrensis) is die kleinste lewende renostersoort, met 'n gemiddelde gewig van so 700-800 kg. Alhoewel hulle oorspronklik in byna die hele Suidoos-Asië voorgekom het, is hulle deesdae kritiek bedreig, en slegs in Sumatra, Borneo en Maleisië te vinde. Daar is waarskynlik minder as 250 Sumatraanse renosters oor. Die renoster word gekenmerk deur voue in sy dik vel, wat soos ringe rondom sy lyf loop. Daar is twee voue; 'n opmerklike vou net agter sy voorpote, en 'n minder prominente vou net voor sy agterbene.
Indiese renosterDie Indiese renoster (Rhinoceros unicornis) kom in 'n paar streke in noord-Indië voor en die oorblywende bevolking staan op sowat 2600. Hulle het slegs een horing, en hul lyf word bedek deur dik plooiende vellae wat soos skilde of pantserwering lyk. Die Nederlandse naam vir die dier is dus ook 'n pantserneushoorn. Gemiddelde massa is tussen 1800 en 2200 kg.
Daar is talle uitgestorwe spesies, soos die Wolhaarrenoster en die drie spesies Aceratherium.
Die omgewingsjoernaliste, Bonné du Bod, is die vervaardiger en aanbiedster en die filmmaker, Susan Scott, is die regisseur van die bekroonde dokumentêre rolprent, Stroop (rolprent), wat handel oor die Suid-Afrikaanse renosterstropery-krisis.
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Renoster.
Wikispecies het meer inligting verwant aan: Renoster
Die renoster is die grootste lewende landsoogdier met die uitsondering van die olifant. Daar bestaan tans vyf spesies renosters wêreldwyd: drie spesies in Asië en twee in Afrika. Albei spesies van Afrika, naamlik die witrenoster en die skaarser swartrenoster, is ook inheems aan Suid-Afrika. Die meeste renosters is bedreigde spesies.
Renosters word veral gekenmerk deur die horings wat aan die voorkant van hul kop groei. Die horings bestaan uit keratien, dieselfde materiaal as menslike naels en hare, maar word in sommige lande fyngemaal en in tradisionele medisyne gebruik. Daar is dus 'n groot aanvraag na renosterhoring, en per gewig kan dit dieselfde prys as goud op die swartmark haal. Suid-Afrika het tans 'n baie groot probleem met renosterstropery, en honderde renosters word jaarliks onwettig vir hul horings gejag.
Los rinocerótidos (Rhinocerotidae, del griegu ρινός (rinós), "ñariz" y κερος (keros), "cuernu"), conocíos col nome de rinocerontes, son una familia de mamíferos placentarios del suborde ceratomorfos perteneciente al orde de los perisodáctilos.
Anguaño esisten cinco especies: el rinoceronte blancu y rinoceronte negru n'África; y el rinoceronte de Java, rinoceronte de la India y rinoceronte de Sumatra n'Asia. Según la clasificación d'estáu de caltenimientu iguada pola Unión Internacional pal Caltenimientu de la Naturaleza, les especies de rinocerontes de Java, Sumatra y negru atópase en "peligru críticu"'; el de la India ta en "peligru", y el blancu considérase "vulnerable".
N'español, amás del términu rinoceronte, esiste la pallabra abada[1] pa denominar a estos animales. Proveniente del portugués abada, que s'usa pa designar a la fema del rinoceronte, anguaño'l so usu ye llindáu.
La pallabra "rinoceronte" (ρινόκερος) provien de los términos griegos rhino (ñariz) y kera (cuernu), y significa lliteralmente "ñariz cornuda" y alude a los carauterísticos cuernos nel focico, que son amás un valoráu troféu y la razón principal de la so caza. A diferencia de los cuernos d'otres especies, como los antílopes, los de los rinocerontes nun tienen un nucleu óseu, sinón que tán fechos de queratina, la mesma sustanza que forma los pelos y les uñes nel restu de mamíferos. Los dos especies africanes y el rinoceronte de Sumatra tienen dos cuernos, ente que l'Indiu y el de Java tienen solo unu.
La familia de los rinocerontes caracterizar pol so gran tamañu, siendo de les poques especies consideraes como megafauna esistentes güei día, xuntu con elefantes y hipopótamos; toles especies pueden devasar a lo menos la tonelada de pesu. Toos son herbívoros, y tienen una piel grueso y resistente, d'ente 1,5 y 5 cm de grosez, formada por capes superpuestes de coláxenu. Tienen celebros relativamente pequeños pal so tamañu corporal (ente 400 y 600 g). Anque s'alimenten polo xeneral de fueyes, la so capacidá de lleldar l'alimentu nel colon déxa-yos sobrevivir consumiendo materia vexetal más maderiza, como raigaños y cañes, de ser necesariu. Al contrariu qu'otres especies de perisodáctilos, les especies africanes de rinocerontes nun tienen dientes na parte frontera de la boca, emplegando pa mazcar unos potentes premolares y molares pa entartallar l'alimentu d'orixe vexetal.[2] La fórmula dental varia d'especie a especie, pero polo xeneral ye: Plantía:Dentition2
Los rinocerontes tienen un agudu sentíu del olfatu y un oyíu sensible, pero bien mala vista. La so esperanza de vida máxima ye d'unos 60 años. El llargor de la cabeza y el cuerpu ye de 240 a 315 cm nel rinoceronte de Sumatra y de 335 a 420 cm nel rinoceronte blancu. El pesu, que ye de 800 kg nel rinoceronte de Sumatra, puede llegar a los 3.600 kg nel rinoceronte blancu considerándolo'l segundu animal más grande terrestre dempués del elefante.
Toles especies son perisodáctilas; esto ye, tienen un deu central más desenvueltu en cada pata, que los sirve de sofitu principal, y dos deos menores a los llaos. Eso da a les sos buelgues el carauterísticu aspeutu d'un as de trébole. Nel casu del rinoceronte blancu y del indiu, los machos adultos son enforma mayores que les femes, pero nes demás especies machos y femes tienen un tamañu similar.
Los rinocerontes tienen una visión escasa, anque son capaces d'estremar a una persona inmóvil hasta unos 30 m de distancia. Los güeyos tán asitiaos a entrambos llaos de la so cabeza. El so oyíu ye bien finu, y les oreyes son de tipu tubular, moviéndose rápido na direición d'onde provien el soníu. Pero'l so sentíu más desenvueltu ye'l olfatu; la cantidá de texíu olfativo nel focico supera al tamañu del celebru.
Tolos rinocerontes son herbívoros y precisen una gran cantidá d'alimentu diario pa caltener el so gran volume. Pueden tolerar alimentos relativamente altos en fibra na so dieta, gracies a la capacidá de la so colon de lleldar y dixerir el texíu vexetal maderizu, pero prefieren partes más nutritives y blandies cuando les hai disponibles. Los dos especies africanes de rinoceronte perdieron los dientes fronteros, y anque les especies asiátiques caltienen incisivos (y el rinoceronte de Sumatra inclusive caninos), estes pieces afixéronse más pa engarrar que pa l'alimentación. Sicasí, cada especie afíxose al consumu d'un tipu de materia vexetal. El rinoceronte negru tien un llabiu cimeru prensil qu'utiliza pa romper los estremos de les cañes de les plantes maderices. El rinoceronte blancu, sicasí, cunta con un craniu allargáu y unos llabios anchos qu'utiliza pa pastiar les yerbes curties. El rinoceronte indiu tamién tien un llabiu cimeru prensil, qu'usa pa llograr yerbes altes y pequeños parrotales. Tanto'l rinoceronte de Java como'l de Sumatra, de cutiu balten pequeños árboles pa comese les sos fueyes y biltos,y toles especies sacante'l blancu inclúin dellos frutos na so dieta. Tolos rinocerontes beben casi a diariu, pero en condiciones grebes pueden sobrevivir ente cuatro o cinco díes ensin beber. El rinoceronte indiu pasa grandes periodos na agua, mientres les especies africanes suelen preferir valtar na folla. Magar l'agua enfrescar, la folla protexer contra les picadures de mosques y otros inseutos.
Les femes del rinoceronte blancu y l'indiu empiecen los sos ciclos sexuales alredor de los cinco años d'edá, y paren les sos primeres críes ente los seis y los ocho años. Les femes del rinoceronte negru, que son más pequeñes, son fértiles un añu antes. Por norma xeneral, toles especies tienen una sola cría por partu, anque la presencia de dos mames llevó a especular sobre la posibilidá de xestación de dos críes en casos escepcionales. L'intervalu ente socesives procreaciones ye, a lo menos, de veintidós meses, anque lo normal ye que varie ente los dos y los cuatro años. Les críes son pequeñes al nacer, pesen unos 65 kg nos casos del rinoceronte blancu ya indiu y 40 kg nel rinoceronte negru, y pueden siguir el pasu de les sos madres trés díes depués de nacíos.
Los machos algamen la capacidá de procrear ente los siete y los ocho años d'edá, pero nun suelen reproducise siquier hasta los diez años. Una particularidá de los rinocerontes ye que los testículos nun baxen al escrotu, y el pene, cuando ta retraído, ta dirixíu escontra tras. Les femes tienen dos mames asitiaes ente los dos pates traseres. Les nacencies producir en cualquier mes del añu, pero nel casu de los rinocerontes africanos les nacencies producir en mayor númberu ente'l fin de la estación lluviosa y mediaos de la estación seca.
El rinoceronte ye un animal solitariu y territorial. Por regla xeneral solo hai asociación ente una madre y la so cría menor, y los machos adultos de toles especies solo acomúñense temporalmente con femes en dómina de celu. Ente los rinocerontes blancos, y dacuando nos indios, los animales inmaduros formen pareyes, y dacuando constitúin grupos más numberosos. El rinoceronte blancu ye'l más sociable de los cinco especies, y les femes ensin descendencia axúntense dacuando y acepten la compañía d'unu o más animales neñones, pudiendo formase grupos persistentes d'hasta siete individuos.
Tanto machos como femes muévense siempres nes mesmes zones o territorios, que varien en tamañu según la especie y el xéneru (de 9 a 15 km les femes de rinocerontes blancu ya indiu, de 3 a 90 km les de rinoceronte negru), y que marquen de forma olfativa por aciu les sos fieces y la so orina. Les fieces son depositaes y depués esvalixaes a coces. Cuando patrullen rexones estremeres de los sos territorios, mean con relativa frecuencia. En toles especies los territorios de les femes asolápense estensamente y nun hai ente elles nicios de territorialidad. Anque, mientres les femes del rinoceronte blancu suelen tener contactos amistosos estregándose les ñarices, les del rinoceronte indiu respuenden xeneralmente con agresividá a cualquier proximidá. Los machos, sicasí, tienden a enfrentase con cualesquier otru machu qu'invada'l so territoriu. De la mesma, tantu'l rinoceronte blancu como l'indiu respuenden frecuentemente con acometíes agresives cuando se-yos fadia, pero bien de cutiu les sos cargues nun son más qu'acometíes ciegues destinaes a estornar al intrusu.
Nos sos enfrentamientos, los rinocerontes repiten los mesmos xestos una y otra vez hasta qu'unu d'ellos ríndese. Los animales engarraos apierten los cuernos unu contra otru y embúrriense; nun suelen cargar unu contra otru, tal como faen otros mamíferos dotaos de cuernos, una y bones la masa combinao de dambos bastaría pa entartalla-yos el craniu o parti-yos el pescuezu nel momentu del impautu. Rematáu'l conflictu, el machu dominante proclama la so supremacía espulsando una alborada d'orina pulverizada ente que'l machu subordináu retírase. El dueñu d'un territoriu que resulte vencíu dexa de marcalo con orina y d'esparder los sos escrementos, y asume la condición de machu subordináu.
La llonxevidá de los rinocerontes varia de los trenta y dos años del rinoceronte de Sumatra a los cuarenta y cinco años del rinoceronte blancu ya indiu, anque pueden vivir hasta los sesenta años, o más.
== Diversidá Toles especies tienen 82 cromosomes (númberu diploide, 2n, por célula), sacante los rinocerontes negros, que tienen 84. Sía que non, ye la mayor cantidá de cromosomes conocida en cualquier mamíferu.
Los cinco especies vives subdividir en cuatro xéneros:
El rinoceronte blancu o rinoceronte de quexal cuadráu (Ceratotherium simum) ye, tres l'elefante, el mayor de los animales terrestres entá esistentes nel mundu, xuntu col rinoceronte indiu, que ye comparable en tamañu, y dellos exemplares machu de delles especies de hipopótamu. Esisten dos subespecies del mesmu; nel 2005, Sudáfrica yera'l mayor hábitat natural de la primera d'elles, el rinoceronte blancu del sur (Ceratotherium simum simum), con una población de 20150 exemplares, lo que convierte al rinoceronte blancu na especie de rinoceronte más abondosu del mundu.
El rinoceronte blancu tien un cuerpu compacto y grande, y una cabeza proporcionalmente mayor que la de les demás especies, pescuezu curtiu y un pechu más anchu. Puede devasar les 3 t, suel midir de 3,35 a 4,2 m de cabeza a cola, y mide en cruz ente 150 y 185 cm. El mayor exemplar midíu pesaba unos 3.600 kg. Presenten dos cuernos sobre'l morru; el frontal ye mayor que'l posterior, y suel midir unos 90 cm de llargu, anque puede algamar los 1,5 m nos exemplares de mayor tamañu. El rinoceronte blancu tien na nuca una especie d'abultamientu que correspuende al insertamientu del lligamentu que soporta'l pesu de la so impresionante cabeza. Los anchos llabios del rinoceronte blancu déxen-y dar grandes canilaes nes plantes non maderices, colo que suplen la so falta d'incisivos. Suelen alimentase de yerba curtio y matojos.
A pesar del so nome, el color de la piel de los rinocerontes blancos ye en realidá principalmente gris, en tonalidaes que pueden incluyir del marrón amarellentao hasta'l gris piedra. El tracamundiu nel nome provien d'una mala traducción: como los primeros exemplares fueron reparaos en Sudáfrica, el nome orixinal n'inglés (white rhino) tomar del nome en Afrikáans wyd, qu'en realidá nun significa "blancu"' (white), sinón "anchu"; la forma de la boca yera la principal manera d'estremalo del rinoceronte negru, que la so boca nun ye ancha y cuadrada, sinón estrecha y picuda.
Anque'l nome de los dos especies africanes escoyer pa estremales, en realidá resulta bien confusu, una y bones dambes presenten prácticamente'l mesmu color de piel, igual al del restu d'especies de rinoceronte esistentes na actualidá. Esisten cuatro subespecies de rinoceronte negru. La más numberosa ye'l rinoceronte negru del Centro-Sur (Diceros bicornis minor), qu'en tiempos s'estendía dende'l centru de Tanzania escontra'l sur, al traviés de Zambia, Zimbabue y Mozambique, hasta'l norte y l'este de Sudáfrica. El rinoceronte negru del Suroeste (Diceros bicornis bicornis) ta meyor afechu a les sabanes desérticas y semidesérticas de Namibia, el sur d'Angola y l'oeste de Botsuana y Sudáfrica. El rinoceronte negru del este (Diceros bicornis michaeli) habita principalmente en Tanzania, y el rinoceronte negru del oeste (Diceros bicornis longipes) foi declaráu estinguíu en 2011.[4]
Un rinoceronte negru adultu mide ente 147 y 160 cm d'altor hasta'l llombu, y ente 3,3 y 3,6 m de llargor.[5] Los adultos pesen ente 800 y 1400 kg, pudiendo llegar escepcionalmente a los 1820 kg; les femes suelen ser de tamañu inferior a los machos. Presenten dos cuernos sobre'l focico, fechos de queratina. El frontal suel midir unos 50, anque en casos escepcionales puede llegar a los 1,4 m. Dacuando pueden desenvolver un tercer cuernu nuna posición más atrasada, siempres inferior a los dos anteriores. El rinoceronte negru ye más pequeñu que'l blancu y tien una boca apuntiada, en llugar d'ancha y plana. A diferencia del so pariente africanu, aliméntase principalmente de parrotales y fueyes baxes d'árboles en llugar de camperes y matojos; eso dexa a dambes especies coesistir nun mesmu hábitat ensin competir polos recursos naturales. Ye conocíu por ser violentu y peligrosu, pos munches persones morrieron polos sos ataques.
Por cuenta de el so tamañu, el rinoceronte adultu ye presa imposible pero les sos críes desdexaes seríen víctimes fáciles de los lleones ya hienes, o, más estrañu, de los cocodrilos.
El rinoceronte indiu o gran rinoceronte unicorniu (Rhinoceros unicornis) tuvo'l so hábitat natural n'árees dende Paquistán hasta Birmania (llegando inclusive hasta China), pero anguaño, y por cuenta de l'acción del home, solo puede atopase en llibertá en delles árees de Nepal y Assam, na India, nes zones de praderíes y montes que formen les llombes al sur del Himalaya.
El rinoceronte indiu tien una piel grueso, de tonu plateado, que forma grandes plegues sobre'l so cuerpu, dándo-y un aspeutu entá más acorazáu qu'el d'otres especies de rinoceronte. El so tamañu ye comparable al del rinoceronte blancu africanu. Los machos adultos son mayores que les femes, pesando ente 2200 y 3000 kg, mientres éstes pesen unos 1.600 kg; El mayor exemplar que se midió pesaba unos 3500 kg. Los machos adultos miden ente 1,7 y 2 m d'altor y hasta unos 4 m de llargor. El rinoceronte indiu tien un solu cuernu, que puede midir ente 20 y 100 cm.
El rinoceronte de Java (Rhinoceros sondaicus) ye una de les especies de mamíferos más rares y en mayor peligru d'estinción del mundu.[6] Según estimaciones del 2002, tan solo queden unos 60 en llibertá, partíos en pequeñes comunidaes en Java (Indonesia) y Vietnam. De toles especies de rinocerontes, la de Java ye la menos conocida. Estos animales prefieren les selves tropicales trupes, les zones de yerbes altes y llechos de calces pluviales con grandes estensiones de marismas. Anque en tiempos tuvieron estendíos por toa Asia, na década de 1930 yá fueren cazaos hasta la estinción na India, Birmania, Malasia y Sumatra, debíu principalmente a les supuestes propiedaes melecinales del so cuernu y la so sangre.
Al igual qu'el so pariente cercanu, el rinoceronte indiu, el rinoceronte de Java tien un solu cuernu, y la so piel forma grandes plegues en pescuezu, llombu y cuartos traseros, dándo-y un aspeutu bien acorazáu. El cuerpu d'un machu adultu puede midir ente 3,1 y 3,2 m de llargu, y ente 1,5 y 1,7 m d'altor. Los adultos pueden variar nel so pesu dende los 900 hasta los 1.400 kg,[7] o de 1.360 a 2.000 kg,[8] según les fontes. El cuernu d'un machu adultu puede llegar a los 26 cm, ente que les femes nun tienen cuernu.[8]
El rinoceronte de Sumatra (Dicerorhinus sumatrensis) ye la más pequeña de les especies de rinoceronte esistentes, según la más peluda, lo que-y dexa sobrevivir a gran altitú en Borneo y Sumatra. Por causa de la caza furtiva, el so númberu baxó pasu ente pasu, y ye unu de los mamíferos más raros y en mayor peligru d'estinción, con tan solo unos 300 exemplares vivos en llibertá.
Un rinoceronte de Sumatra adultu suel midir unos 1,3 m d'altor hasta la cruz, con un llargor d'ente 2,4 y 3,15 m y un pesu rondando los 700 kg, anque l'exemplar más grande enxamás midíu llegaba a la tonelada. Al igual que les especies africanes, tien dos cuernos, el mayor na parte frontera (de 25 a 79 cm), y el menor detrás, de normal de menos de 10 cm. Los machos tienen cuernos enforma mayores que los de les femes. El pelo puede ser trupu (sobremanera nes críes), o escasu. El color del pelo y la piel ye d'un marrón acoloratao. El cuerpu ye curtiu, con pates gordoses, y tamién tienen unos llabios prensiles.
Los miembros de la familia Rhinocerotidae estremar d'otros perisodáctilos a principios del Eocenu: atopáronse fósiles de Hyrachyus eximus nel norte d'América fechaos nesi periodu. Esti pequeñu antecesor ensin cuernu paecía más un tapir o un caballu pequeñu qu'un rinoceronte. Mientres el final del periodu Eocenu desenvolviéronse tres families, dacuando incluyíes na superfamília Rhinocerotoidea: Hyracodontidae, Amynodontidae y Rhinocerotidae.
Los Hyracodontidae, tamién llamaos "rinocerontes corredores", presentaben adaptaciones enfocaes escontra la velocidá en carrera, y paeceríense más a los caballos qu'a los actuales rinocerontes. Los hyracodontidos más pequeños teníen el tamañu d'un perru mediu; el mayor, el Indricotherium, desprovistu de cuernos, créese que sería'l mayor mamíferu terrestre en triar el planeta, con siete metros d'altor, diez de llargor, y pesando unes 15 t. Como les xirafes, alimentar de les fueyes de los árboles, y estendióse por tol continente euroasiático mientres el Eocenu mediu hasta'l Miocenu inicial.
La familia de los Amynodontidae, tamién conocíos como "rinocerontes acuáticos", esvalixar por tol norte d'América y el continente euroasiático dende l'Eocenu tardíu hasta'l Oligocenu inicial. Los amynodóntidos yeren similares a los hipopótamos n'ecoloxía y apariencia, habitando ríos y llagos, y compartiendo con ellos la mayoría de les sos adaptaciones a la vida acuática.
La familia de la que formen parte tou los rinocerontes modernos, Rhinocerotidae, apaeció per primer vegada nel Eocenu tardíu en Eurasia. Los primeros miembros de la familia yeren pequeños y numberosos; a lo menos 26 xéneros vivieron en Eurasia y América del Norte, hasta qu'una folada d'estinciones nel Oligocenu mediu acabó cola mayoría de les especies menores. Sicasí, sobrevivieron dellos llinaxes independientes, como los Menoceras, un rinoceronte del tamañu d'un gochu con dos cuernos asitiaos a un llau y otru de la cabeza, o'l Teleoceras norteamericanu, de piernes curties y cuerpu gordosu, que vivió fai 5 millones d'años. Los últimos rinocerontes del continente americanu escastar nel Pliocenu.
Créese que los rinocerontes modernos esvalixar por Asia a partir del Miocenu. Dos especies sobrevivieron a la glaciación más recién y habitaron n'Europa hasta fai apenes 10.000 años. El rinoceronte lanudo (Coelodonta antiquitatis) apaeció en China fai un millón d'años, y llegó a Europa fai unos 600.000. Xuntu col mamut lanudo, sobrevivió a la última glaciación, y dambos fixeron numberosos en Eurasia, pero finalmente fueron cazaos hasta la estinción polos primeros seres humanos. Otra especie de rinoceronte de gran tamañu, el Elasmotherium sibiricum, conocíu tamién como'l "unicorniu xigante", midía dos metros d'altor, cinco de llargor y pesaba unes 5 t, cuntaba con un enorme y únicu cuernu y podía correr como un caballu.
De les especies entá esistentes, el rinoceronte de Sumatra ye la más arcaica, con unos 15 millones d'años d'antigüedá. Taba emparentáu de cerca col rinoceronte lanudo, pero non con nenguna otra de les especies actuales. El rinoceronte indiu y el de Java son parientes cercanos, miembros d'un llinaxe de rinoceronte asiáticu más recién, aniciáu fai ente 2 y 4 millones d'años[9]
L'orixe de los dos especies de rinocerontes africanes actuales puede atribuyise a un ancestru común, el Ceratotherium neumayri, de finales del Miocenu. Dambos llinaxes dixebrar a principios del Pliocenu, cola apaición de fósiles del más probable antecesor del rinoceronte negru, el Diceros praecox[10] Ello ye que les especies africanes tán tan próximes que pueden apariase y reproducise con ésitu ente sigo.
La siguiente llista presenta la clasificación de los xéneros de rinocerontes conocíos. Tolos precedíos col símbolu "†" hanse escastáu.[11]
Na cultura euroasiática, el rinoceronte (más concretamente'l Elasmotherium) ye de xuru l'orixe del mitu del unicorniu, un caballu con un solu cuernu en metá de la frente, qu'en dómines posteriores modificar hasta tomar la forma romántica con que s'acomuñar el términu anguaño.
N'Asia esisten delles lleendes, comunes en Malasia, la India y Birmania, sobre rinocerontes qu'apaguen fueos apatayándolos. Inclusive tienen un nome especial en malayu, badak api ("rinoceronte de fueu"). Nelles, l'animal surdiría de la selva nel momentu que declarárase una quema nel monte pa entartallalo so les sos pates y escastalo. Ye posible qu'haya daqué de ciertu na lleenda, pero resulta imposible de verificar, cuidao que el avistamiento de rinocerontes en llibertá n'Asia volvióse casi imposible por cuenta de la presión realizada sobre les especies pola caza illegal. Esta lleenda apaez claramente mentada na película Los dioses tienen de tar llocos (Jamie Uys, 1980), según nun episodiu de Los Simpson.
Alberto Durero creó un famosu grabáu d'un rinoceronte en 1515, anque nunca había vistu unu. De cuenta que, a pesar de les sos imprecisiones anatómiques, el Rinoceronte de Durero foi consideráu mientres munchos sieglos como un dibuxu fiel a la forma real d'un rinoceronte indiu.
Como yá se mentó, la carauterística más evidente del rinoceronte ye'l so cuernu o cuernos, asitiaos sobre'l focico y unu tres otru en casu de qu'haya dos. A diferencia d'otros cuernos de mamíferos, el del rinoceronte ta compuestu de queratina[17] y escarez d'un nucleu de güesu. El cuernu del rinoceronte foi emplegáu mientres sieglos pola medicina china tradicional, según pa la confección de mangos de daga y ornamientos en Yeme, Omán y la India.
Un mitu bien común ye'l d'afirmar que s'emplega en China como afrodisíaco. Ello ye que emplégase nel tratamientu de fiebres y convulsiones.[18] Los intentos de llograr que se dexe d'emplegar como remediu tuvieron resultancies desemeyaes, una y bones munchos prauticantes de la medicina tradicional china consideren que'l cuernu de rinoceronte ye una medicina que salva vides, y de muncha meyor calidá que los sos sustitutivos.[19] Sicasí, China robló'l tratáu CITES. Col fin de prevenir la caza furtiva, en delles zones anestesiar a los rinocerontes y córtase-yos el cuernu de forma regular. Munchos países caltienen almacenes de cuernos de rinoceronte, recortaos legalmente o prindaos, que tienen de ser xixilaos curioso[20]
China. Christies Books, Londres. ISBN 0-903432-57-9.
Los rinocerótidos (Rhinocerotidae, del griegu ρινός (rinós), "ñariz" y κερος (keros), "cuernu"), conocíos col nome de rinocerontes, son una familia de mamíferos placentarios del suborde ceratomorfos perteneciente al orde de los perisodáctilos.
Anguaño esisten cinco especies: el rinoceronte blancu y rinoceronte negru n'África; y el rinoceronte de Java, rinoceronte de la India y rinoceronte de Sumatra n'Asia. Según la clasificación d'estáu de caltenimientu iguada pola Unión Internacional pal Caltenimientu de la Naturaleza, les especies de rinocerontes de Java, Sumatra y negru atópase en "peligru críticu"'; el de la India ta en "peligru", y el blancu considérase "vulnerable".
N'español, amás del términu rinoceronte, esiste la pallabra abada pa denominar a estos animales. Proveniente del portugués abada, que s'usa pa designar a la fema del rinoceronte, anguaño'l so usu ye llindáu.
Kərgədanlar (lat. Rhinocerotidae) — Təkdırnaqlılar dəstəsinə aid məməli heyvan fəsiləsi. Fəsiləyə Afrika və Asiyada yayılmış 5 növ daxildir.
Bədəninin uzunluğu 2,5—4 m, süysününün hündürlüyü 1—2 m, kütləsi 3 t-dək olur. Hətta ağ kərgədanların kütləsi 5 t-a qədər ola bilir. Burnunun üstündə bir-birinin ardınca 1—2 buynuzu olur. Boynu gödək, beli əyilmiş, qarnı sallaqdır. Dərisi qalın və tüksüz, rəngi tünd-bozdur. Yaxşı eşidir və iy bilir, zəif görür. Bədəninin ağır olmasına baxmayaraq qısa məsafədə çox sürətlə — saatda 40—45 km sürətlə qaçır. Cənub-Şərqi Asiyada və Afrikada yayılmışdır. Tropik meşə, savanna və bataqlıqlarda, əsasən cüt, bəzən də kiçik qrup halında yaşayır. Noyabr—dekabrda cütləşir. Boğazlıq dövrü 17—18 aydır. Əti yeməlidir. Mühafizə olunur.
Ar frikorneged eo ar bronneged geotdebrer a ya d'ober ar c'herentiad Rhinocerotidae.
5 spesad frikorneged zo hiriv an deiz, an holl anezho en arvar bras pe vrasoc'h :
Musellat a ra ar frikorneg.
Els rinoceronts (Rhinocerotidae, del grec "rhino", nas i "keras", banya, nas banyut) són qualsevol de les cinc espècies supervivents de la família dels rinoceròtids. Les cinc espècies són natives d'Àfrica, l'Orient Mitjà i del sud d'Àsia. Moltes de les espècies de rinoceront es troben en perill d'extinció.
Aquesta família es caracteritza per la seva gran mida (una de les poques supervivents que constitueixen la megafauna) amb espècies capaces d'arribar a la tona o més; dieta herbívora; i una gruixuda pell protectora, 1,5-5 cm de gruix, formada per capes de col·lagen; cervell relativament petits per mamífers d'aquesta mida (400-600 g); i la banya. Els rinoceronts són apreciats per les seves banyes. No es tracta d'una banya vertadera, està constituïda per pèl gruixut compactat que creix des del crani sense suport esquelètic. Els rinoceronts també tenen una bona oïda així com un excel·lent sentit de l'olfacte, però no tenen bona vista a qualsevol distància. La majoria dels rinoceronts viuen 50 o més anys.
Les dues varietats africanes tenen dues banyes en tàndem, mentre que els tipus asiàtics només presenten una banya.
Les dues espècies de rinoceronts que es troben a l'Àfrica són:
A l'Àsia hi ha tres espècies:
La paraula "rinoceront" (ρινόκερος) prové dels termes grecs rhino (nas) i kera (banya), i significa literalment "nas cornut" i al·ludeix a les característiques banyes en el musell, que són a més un valorat trofeu i la raó principal de la seva caça. A diferència de les banyes d'altres espècies, com els antílops, les banyes dels rinoceronts no tenen un nucli ossi, sinó que estan fetes de queratina, la mateixa substància que forma els pèls i les ungles de la resta de mamífers. Les dues espècies africanes i el rinoceront de Sumatra tenen dues banyes, mentre que el de l'Índia i el de Java tenen només un.
La família dels rinoceronts es caracteritza per la seva gran grandària, sent de les poques espècies considerades com megafauna existents avui dia, juntament amb elefants i hipopòtams; totes les espècies poden sobrepassar com a mínim la tona de pes. Tots són herbívors, i tenen una pell gruixuda i resistent, d'entre 1,5 i 5 cm de grossor, formada per capes superposades de col·lagen. Tenen cervells relativament petits per a la seva grandària corporal (entre 400 i 600 g). Encara que s'alimenten en general de fulles, la seva capacitat de fermentar l'aliment en el còlon els permet sobreviure consumint matèria vegetal més llenyosa, com arrels i branques, de ser necessari. Al contrari que altres espècies de perissodàctils, les espècies africanes de rinoceronts no tenen dents en la part frontal de la boca, emprant per mastegar uns potents premolars i molars per aixafar l'aliment d'origen vegetal.[1] La fórmula dental varia d'espècie a espècie, però en general és: 0-2.0-1.3-4.3
Els rinoceronts tenen un agut sentit de l'olfacte i un oïda sensible, però una vista molt dolenta. La seva esperança de vida màxima és d'uns 60 anys. La longitud del cap i el cos és de 240 a 315 cm en el rinoceront de Sumatra i de 335 a 420 cm en el rinoceront blanc. El pes, que és de 800 kg en el rinoceront de Sumatra, pot arribar als 3.600 kg en el rinoceront blanc, el segon animal terrestre més gran després de l'elefant.
Totes les espècies són perisodàctils; és a dir, tenen un dit central més desenvolupat a cada pota, que els serveix de suport principal, i dos dits menors als costats. Això dóna a les seves petjades el característic aspecte d'un as de trèvol. En el cas del rinoceront blanc i de l'indi, els mascles adults són molt majors que les femelles, però en les altres espècies mascles i femelles tenen una grandària similar.
Els rinoceronts tenen una vista escassa, encara que són capaços de distingir a una persona immòbil fins a uns 30 m de distància. Els ulls estan situats a banda i banda del seu cap. La seva oïda és molt fina, i les orelles són de tipus tubular, movent-se ràpidament en la direcció d'on prové el so. Però el seu sentit més desenvolupat és l'olfacte; la quantitat de teixit olfactori en el musell supera a la grandària del cervell.
Tots els rinoceronts són herbívors i necessiten una gran quantitat d'aliment diari per mantenir el seu gran volum. Poden tolerar aliments relativament alts en fibra en la seva dieta, gràcies a la capacitat del seu còlon de fermentar i digerir el teixit vegetal llenyós, però prefereixen parts més nutritives i toves quan n'hi ha disponibles. Les dues espècies africanes de rinoceront han perdut les dents frontals, i encara que les espècies asiàtiques conserven incisius (i el rinoceront de Sumatra fins i tot canins), aquestes peces s'han adaptat més per barallar-se que per a l'alimentació. No obstant això, cada espècie s'ha adaptat al consum d'un tipus de matèria vegetal. El rinoceront negre té un llavi superior prènsil que utilitza per trencar els extrems de les branques de les plantes llenyoses. El rinoceront blanc, en canvi, compta amb un crani allargat i uns llavis amples que utilitza per pastar les herbes curtes. El rinoceront de l'Índia també té un llavi superior prènsil, que usa per obtenir herbes altes i petits arbustos. Tant el rinoceront de Java com el de Sumatra, sovint derroquen petits arbres per menjar-se les seves fulles i brots, i totes les espècies excepte el blanc inclouen alguns fruits en la seva dieta. Tots els rinoceronts beuen gairebé diàriament, però en condicions àrides poden sobreviure entre quatre o cinc dies sense beure. El rinoceront de l'Índia passa grans períodes a l'aigua, mentre les espècies africanes solen preferir revolcarse en el fang. Si bé l'aigua els refresca, el fang els protegeix contra les picades de mosques, mosquits i altres insectes.
Les femelles del rinoceront blanc i l'indi comencen els seus cicles sexuals al voltant dels cinc anys d'edat, i pareixen les seves primeres cries entre els sis i els vuit anys. Les femelles del rinoceront negre, que són més petites, són fèrtils un any abans. Per norma general, totes les espècies tenen una sola cria per part, encara que la presència de dues mames ha portat a especular sobre la possibilitat de gestació de dues cries en casos excepcionals. L'interval entre successives procreacions és, com a mínim, de vint-i-dos mesos, encara que el normal és que variï entre els dos i els quatre anys. Les cries són petites en néixer, pesen uns 65 kg en els casos del rinoceront blanc i indi i 40 kg en el rinoceront negre, i poden seguir el pas de les seves mares tres dies després de nascuts.
Els mascles aconsegueixen la capacitat de procrear entre els set i els vuit anys d'edat, però no solen reproduir-se almenys fins als deu anys. Una particularitat dels rinoceronts és que els testicles no descendeixen a l'escrot, i el penis, quan està retret, està dirigit cap enrere. Les femelles tenen dues mames situades entre les dues potes posteriors. Els naixements es produeixen en qualsevol mes de l'any, però en el cas dels rinoceronts africans els naixements es produeixen en major nombre entre la fi de l'estació humida i començaments de l'estació seca.
El rinoceront és un animal solitari i territorial. Per regla general només hi ha associació entre una mare i la seva cria menor, i els mascles adults de totes les espècies només s'associen temporalment amb femelles en època de zel. Entre els rinoceronts blancs, i de vegades en els indis, els animals immadurs formen parelles, i de vegades constitueixen grups més nombrosos. El rinoceront blanc és el més sociable de les cinc espècies, i les femelles sense descendència es reuneixen de vegades i accepten la companyia d'un o més animals immadurs, podent formar-se grups persistents de fins a set individus.
Tant mascles com femelles es mouen sempre a les mateixes zones o territoris, que varien en grandària segons l'espècie i el gènere (de 9 a 15 km les femelles de rinoceronts blanc i indi, de 3 a 90 km les de rinoceront negre), i que marquen de forma olfactòria mitjançant la seva femta i la seva orina. La femta és dipositada i després dispersada a coces. Quan patrullen regions limítrofes dels seus territoris, orinen amb relativa freqüència. En totes les espècies els territoris de les femelles se solapan extensament i no hi ha entre elles indicis de territorialitat. Encara que, mentre les femelles del rinoceront blanc solen tenir contactes amistosos fregant-se els nassos, les del rinoceront indi responen generalment amb agressivitat a qualsevol proximitat. Els mascles, no obstant això, tendeixen a enfrontar-se amb qualsevol altre mascle que envaeixi el seu territori. De la mateixa manera, tant el rinoceront blanc com l'indi responen freqüentment amb escomeses agressives quan se'ls molesta, però molt sovint les seves càrregues no són més que escomeses cegues destinades a espantar a l'intrús.
En els seus enfrontaments, els rinoceronts repeteixen els mateixos gestos una vegada i una altra fins que un d'ells es rendeix. Els animals enfrontats estrenyen les banyes un contra un altre i s'empenyen; no solen carregar un contra un altre, tal com fan altres mamífers dotats de banyes, ja que la massa combinada de tots dos n'hi hauria prou per aixafar-los el crani o partir-los el coll en el moment de l'impacte. Finalitzat el conflicte, el mascle dominant proclama la seva supremacia expulsant una ruixada d'orina polvoritzada mentre que el mascle subordinat es retira. L'amo d'un territori que resulti vençut deixa de marcar-lo amb orina i d'escampar els seus excrements, i assumeix la condició de mascle subordinat.
La longevitat dels rinoceronts varia dels trenta-dos anys del rinoceront de Sumatra als quaranta-cinc anys del rinoceront blanc i indi, encara que poden viure fins als seixanta anys, o més.
Totes les espècies tenen 82 cromosomes (nombre diploide, 2n, per cèl·lula), excepte els rinoceronts negres, que tenen 84. En qualsevol cas, és la major quantitat de cromosomes coneguda en qualsevol mamífer.
Les cinc espècies vives se subdivideixen en quatre gèneres:
El rinoceront blanc o rinoceront de mandíbula quadrada (Ceratotherium simum) és, després de l'elefant, el major dels animals terrestres encara existents al món, juntament amb el rinoceront de l'Índia, que és comparable en grandària, i alguns exemplars mascles d'algunes espècies d'hipopòtam. Existeixen dos subespècies d'aquest; en el 2005, Sud-àfrica era el major hàbitat natural de la primera d'elles, el rinoceront blanc del sud (Ceratotherium simum simum), amb una població de 20.150 exemplars, la qual cosa converteix al rinoceront blanc en l'espècie de rinoceront més abundant del món.
El rinoceront blanc té un cos compacte i gran, i un cap proporcionalment major que la de les altres espècies, coll curt i un pit més ample. Pot sobrepassar les 3 tones, sol mesurar de 3,35 a 4,2 m de cap a cua, i mesura a la creu entre 150 i 185 cm. El major exemplar mesurat pesava uns 3.600 kg. Presenten dues banyes sobre el morro; el frontal és major que el posterior, i sol mesurar uns 90 cm de llarg, encara que pot aconseguir els 1,5 m en els exemplars de major grandària. El rinoceront blanc posseeix en el clatell una espècie d'inflor que correspon a la inserció del lligament que suporta el pes del seu impressionant cap. Els amples llavis del rinoceront blanc li permeten fer grans dentellades en les plantes no llenyoses, amb el que supleixen la seva falta d'incisius. Solen alimentar-se d'herba curta i matolls.
Malgrat el seu nom, el color de la pell dels rinoceronts blancs és en realitat principalment gris, en tonalitats que poden incloure del marró-groguenc fins al gris pedra. La confusió en el nom prové d'una mala traducció: com els primers exemplars foren observats a Sud-àfrica, el nom original en anglès (white rhino) es va prendre del nom en Afrikaans wyd, que en realitat no significa "blanc"' (white), sinó "ample"; la forma de la boca era la principal manera de distingir-lo del rinoceront negre, la boca del qual no és ampla i quadrada, sinó estreta i picuda.
Encara que el nom de les dues espècies africanes es va triar per distingir-les, en realitat resulta molt confús, ja que ambdues presenten pràcticament el mateix color de pell, igual al de la resta d'espècies de rinoceront existents en l'actualitat. Existeixen quatre subespècies de rinoceront negre. La més nombrosa és el rinoceront negre del Centre-Sud (Diceros bicornis minor), que en temps s'estenia des del centre de Tanzània cap al sud, a través de Zàmbia, Zimbabwe i Moçambic, fins al nord i l'est de Sud-àfrica. El rinoceront negre del Sud-oest (Diceros bicornis bicornis) està millor adaptat a les sabanes desèrtiques i semidesèrtiques de Namíbia, del sud d'Angola i de l'oest de Botswana i Sud-àfrica. El rinoceront negre de l'est (Diceros bicornis michaeli) habita principalment a Tanzània, i el rinoceront negre de l'oest (Diceros bicornis longipes) fou declarat extint el 2011.[3]
Un rinoceront negre adult mesura entre 147 i 160 cm d'altura fins a l'esquena, i entre 3,3 i 3,6 m de longitud.[4] Els adults pesen entre 800 i 1400 kg, podent arribar excepcionalment als 1820 kg; les femelles solen ser de grandària inferior als mascles. Presenten dues banyes a sobre del musell, fets de queratina. El frontal sol mesurar uns 50, encara que en casos excepcionals pot arribar als 1,4 m. De vegades poden desenvolupar una tercera banya en una posició més endarrerida, sempre inferior als dos anteriors. El rinoceront negre és més petit que el blanc i té una boca punxeguda, en lloc d'ampla i plana. A diferència del seu parent africà, s'alimenta principalment d'arbustos i fulles baixes d'arbres en lloc de pastures i matolls; això permet a ambdues espècies coexistir en un mateix hàbitat sense competir pels recursos naturals.
És conegut per ser violent i perillós, perquè moltes persones han mort pels seus atacs.
A causa de la seva grandària, el rinoceront adult és presa impossible però les seves cries descurades serien víctimes fàcils dels lleons i hienes, o, més estrany, dels cocodrils.
El Rinoceront de l'Índia o gran rinoceront unicorn (Rhinoceros unicornis) tingué el seu hàbitat natural en àrees des del Pakistan fins a Birmània (arribant fins i tot fins a la Xina), però actualment, i a causa de l'acció de l'home, només pot trobar-se en llibertat en algunes àrees del Nepal i Assam, a l'Índia, a les zones de prades i boscos que formen els pujols al sud de l'Himàlaia.
El rinoceront indi té una pell gruixuda, de to platejat, que forma grans plecs sobre el seu cos, donant-li un aspecte encara més cuirassat que el d'altres espècies de rinoceront. La seva grandària és comparable al del rinoceront blanc africà. Els mascles adults són majors que les femelles, pesant entre 2.200 i 3.000 kg, mentre aquestes pesen uns 1.600 kg; El major exemplar que s'ha mesurat pesava uns 3.500 kg. Els mascles adults mesuren entre 1,7 i 2 m d'altura i fins a uns 4 m de longitud. El rinoceront indi té un sola banya, que pot mesurar entre 20 i 100 cm.
El rinoceront de Java (Rhinoceros sondaicus) és una de les espècies de mamífers més rares i en major perill d'extinció del món.[5] Segons estimacions del 2002, només queden uns 60 exemplars en llibertat, repartits en petites comunitats de Java (Indonèsia) i del Vietnam. De totes les espècies de rinoceronts, la de Java és la menys coneguda. Aquests animals prefereixen les selves tropicals denses, les zones d'herbes altes i jaços de lleres pluvials amb grans extensions de maresmes. Encara que en temps antics van estar estesos per tota Àsia, en la dècada de 1930 ja havien estat caçats fins a l'extinció a l'Índia, Birmània, Malàisia i Sumatra, per culpa de les suposades propietats medicinals de la seva banya i la seva sang.
Igual que el seu parent proper, el rinoceront de l'Índia, el rinoceront de Java té una sola banya, i la seva pell forma grans plecs en el coll, esquena i cambres posteriors, donant-li un aspecte molt cuirassat. El cos d'un mascle adult pot mesurar entre 3,1 i 3,2 m de llarg, i entre 1,5 i 1,7 m d'altura. Els adults poden variar en el seu pes des dels 900 fins als 1.400 kg,[6] o de 1.360 a 2.000 kg,[7] segons les fonts. La banya d'un mascle adult pot arribar als 26 cm, mentre que les femelles no tenen banya.
El rinoceront de Sumatra (Dicerorhinus sumatrensis) és la més petita de les espècies de rinoceront existents, així com la més peluda, la qual cosa li permet sobreviure a gran altitud a Borneo i Sumatra. A causa de la caça furtiva, el seu nombre ha descendit gradualment, i és un dels mamífers més rars i en major perill d'extinció, amb tan sols uns 300 exemplars vius en llibertat.
Un rinoceront de Sumatra adult sol mesurar uns 1,3 m d'altura fins a la creu, amb una longitud d'entre 2,4 i 3,15 m i un pes rondant els 700 kg, encara que l'exemplar més gran mai mesurat arribava a la tona. Igual que les espècies africanes, té dues banyes, el major en la part frontal (de 25 a 79 cm), i el menor darrere, normalment de menys de 10 cm. Els mascles tenen banyes molt majors que els de les femelles. El pèl pot ser dens (sobretot en les cries), o escàs. El color del pèl i la pell és d'un marró vermellós. El cos és curt, amb potes rodones, i també tenen uns llavis prènsils.
Els membres de la família Rhinocerotidae es van diferenciar d'altres perissodàctils a principis de l'Eocè: s'han trobat fòssils de Hyrachyus eximus al nord d'Amèrica datats en aquest període. Aquest petit antecessor sense banya semblava més un tapir o un cavall petit que un rinoceront. Durant el final del període Eocè es van desenvolupar tres famílies, de vegades incloses en la superfamília Rhinocerotoidea: Hyracodontidae, Amynodontidae i Rhinocerotidae.
Els Hyracodontidae, també anomenats "rinoceronts corredors", presentaven adaptacions enfocades cap a la velocitat en carrera, i s'haurien assemblat més als cavalls que als actuals rinoceronts. Els hyracodontidos més petits tenien la grandària d'un gos mitjà; el major, el Indricotherium, desproveït de banyes, es creu que hauria estat el major mamífer terrestre en trepitjar el planeta, amb set metres d'altura, deu de longitud, i pesant unes 15 tones. Com les girafes, s'alimentava de les fulles dels arbres, i s'estengué per tot el continent euroasiàtic durant l'Eocè mitjà fins al Miocè inicial.
La família dels Amynodontidae, també coneguts com a "rinoceronts aquàtics", es va dispersar per tot el nord d'Amèrica i el continent euroasiàtic des de l'Eocè tardà fins a l'Oligocè inicial. Els amynodòntids eren similars als hipopòtams en ecologia i aparença, habitant rius i llacs, i compartint amb ells la majoria de les seves adaptacions a la vida aquàtica.
La família de la qual formen part tots els rinoceronts moderns, Rhinocerotidae, va aparèixer per primera vegada a l'Eocè tardà a Euràsia. Els primers membres de la família eren petits i nombrosos; almenys 26 gèneres van viure a Euràsia i Nord-amèrica, fins que una onada d'extincions a l'Oligocè mitjà va anihilar la majoria de les espècies menors. No obstant això, van sobreviure diversos llinatges independents, com els Menoceras, un rinoceront de la grandària d'un porc amb dues banyes situades a un costat i un altre del cap, o el Teleoceras nord-americà, de cames curtes i cos rodó, que va viure fa 5 milions d'anys. Els últims rinoceronts del continent americà es van extingir en el Pliocè.
Es creu que els rinoceronts moderns es van dispersar per Àsia a partir del Miocè. Dues espècies van sobreviure a la glaciació més recent i van habitar a Europa fins fa amb prou feines 10.000 anys. El rinoceront llanut (Coelodonta antiquitatis) va aparèixer a la Xina fa un milió d'anys, i va arribar a Europa fa uns 600.000 anys. Juntament amb el mamut llanut, va sobreviure a l'última glaciació, i tots dos es feren nombrosos a Euràsia, però finalment foren caçats fins a l'extinció pels primers éssers humans. Una altra espècie de rinoceront de gran grandària, l'Elasmotherium, conegut també com l'"unicorn gegant", mesurava dos metres d'altura, cinc de longitud i pesava unes 5 tones, comptava amb una enorme i única banya i podia córrer com un cavall.
De les espècies encara existents, el rinoceront de Sumatra és la més arcaica, amb uns 15 milions d'anys d'antiguitat. Estava emparentat molt a prop amb el rinoceront llanut, però no amb cap altra de les espècies actuals. El rinoceront indi i el de Java són parents propers, membres d'un llinatge de rinoceront asiàtic més recent, originat fa entre 2 i 4 milions d'anys.[8]
L'origen de les dues espècies de rinoceronts africanes actuals pot atribuir-se a un ancestre comú, el Ceratotherium neumayri, de finals del Miocè. Tots dos llinatges se separaren a principis del Pliocè, amb l'aparició de fòssils del més probable antecessor del rinoceront negre, el Diceros praecox.[9] De fet, les espècies africanes estan tan properes que poden aparellar-se i reproduir-se amb èxit entre elles.
En la cultura euroasiàtica, el rinoceront (més concretament l'Elasmotherium) és segurament l'origen del mite de l'unicorn, un cavall amb una sola banya a la meitat del front, que en èpoques posteriors es va modificar fins a prendre la forma romàntica amb què s'associa el terme avui dia.
A l'Àsia existeixen diverses llegendes, comunes a Malàisia, l'Índia i Birmània, sobre rinoceronts que apaguen focs aixafant-los. Fins i tot tenen un nom especial en malai, badak api ("rinoceront de foc"). En elles, l'animal sorgiria de la selva en el moment en què es declarés un incendi en el bosc per aixafar-lo sota les seves potes i extingir-lo. És possible que hi hagi part de veritat en la llegenda, però resulta impossible de verificar-ho, atès que l'albirament de rinoceronts en llibertat a Àsia s'ha tornat gairebé impossible a causa de la pressió realitzada sobre les espècies per la caça il·legal. Aquesta llegenda apareix clarament esmentada en la pel·lícula "Els déus han d'estar bojos" (Jamie Uys, 1980), així com en un episodi d'Els Simpson.
Albert Dürer va crear un famós gravat d'un rinoceront el 1515, encara que mai havia vist un. De manera que, malgrat les seves imprecisions anatòmiques, el Rinoceront de Dürer fou considerat durant molts segles com un dibuix fidel a la forma real d'un rinoceront indi.
Com ja s'ha esmentat, la característica més evident del rinoceront és la seva banya o banyes, situades a sobre del musell i una darrere l'altra en cas que n'hi hagi dues. A diferència d'altres banyes de mamífers, la banya del rinoceront està composta de queratina i manca d'un nucli d'os. La banya del rinoceront ha estat emprada durant segles per la medicina xinesa tradicional, així com per a la confecció de mànecs de daga i ornaments al Iemen, Oman i l'Índia.
Un mite molt comú és el d'afirmar que s'empra a la Xina com afrodisíac. De fet, s'empra en el tractament de febres i convulsions.[10] Els intents d'aconseguir que es deixi d'emprar com a remei han tingut resultats dispars, ja que molts practicants de la medicina tradicional xinesa consideren que la banya de rinoceront és una medicina que salva vides, i de molta millor qualitat que els seus substitutius.[11] No obstant això, la Xina ha signat el tractat CITES. Amb la finalitat de prevenir la caça furtiva, en algunes zones s'anestesia als rinoceronts i se'ls talla la banya de forma regular. Molts països mantenen magatzems de banyes de rinoceront, tallades legalment o confiscades, que han de ser vigilades acuradament.[12]
Els rinoceronts (Rhinocerotidae, del grec "rhino", nas i "keras", banya, nas banyut) són qualsevol de les cinc espècies supervivents de la família dels rinoceròtids. Les cinc espècies són natives d'Àfrica, l'Orient Mitjà i del sud d'Àsia. Moltes de les espècies de rinoceront es troben en perill d'extinció.
Aquesta família es caracteritza per la seva gran mida (una de les poques supervivents que constitueixen la megafauna) amb espècies capaces d'arribar a la tona o més; dieta herbívora; i una gruixuda pell protectora, 1,5-5 cm de gruix, formada per capes de col·lagen; cervell relativament petits per mamífers d'aquesta mida (400-600 g); i la banya. Els rinoceronts són apreciats per les seves banyes. No es tracta d'una banya vertadera, està constituïda per pèl gruixut compactat que creix des del crani sense suport esquelètic. Els rinoceronts també tenen una bona oïda així com un excel·lent sentit de l'olfacte, però no tenen bona vista a qualsevol distància. La majoria dels rinoceronts viuen 50 o més anys.
Les dues varietats africanes tenen dues banyes en tàndem, mentre que els tipus asiàtics només presenten una banya.
Les dues espècies de rinoceronts que es troben a l'Àfrica són:
rinoceront blanc (Ceratotherium simum) rinoceront negre (Diceros bicornis)A l'Àsia hi ha tres espècies:
rinoceront de Java (Rhinoceros sondaicus) rinoceront de l'Índia (Rhinoceros unicornis) rinoceront de Sumatra (Dicerorhinus sumatrensis)Nosorožcovití (Rhinocerotidae) jsou jednou ze tří recentních (žijících) čeledí řádu lichokopytníků. V současnosti známe 5 recentních druhů ve čtyřech rodech. Všechny druhy nosorožců jsou ohrožené.
Nosorožci mají tělo pokryté kožovitými pláty jako pancířem, také mají více žeber než ostatní lichokopytníci. Mohou dosahovat hmotnosti až 3,6 tun.
Čich a sluch mají velmi citlivý, ale špatně vidí, jsou krátkozrací.
Roh nosorožce není vyplněn kostí, je tvořen pouze rohovinou, keratinem.
Nosorožci jsou pro své rohy v mnoha zemích ilegálně loveni:
Obecně je dnes "nutnost lovu nosorožců" celosvětově odmítána jako přežitek a barbarství,[zdroj?] ovšem lidová praxe jim stále nepřeje.
Rod:Ceratotherium
Rod: Diceros
Rod: Dicerorhinus
Rod: Rhinoceros
Rod: Coelodonta
Rod: Elasmotherium
Obrázky, zvuky či videa k tématu nosorožcovití ve Wikimedia Commons
Nosorožcovití (Rhinocerotidae) jsou jednou ze tří recentních (žijících) čeledí řádu lichokopytníků. V současnosti známe 5 recentních druhů ve čtyřech rodech. Všechny druhy nosorožců jsou ohrožené.
Nosorožci mají tělo pokryté kožovitými pláty jako pancířem, také mají více žeber než ostatní lichokopytníci. Mohou dosahovat hmotnosti až 3,6 tun.
Čich a sluch mají velmi citlivý, ale špatně vidí, jsou krátkozrací.
Næsehorn (latin: Rhinocerotidae) er en familie af uparrettåede hovdyr.
Blandt næsehornsarter er:
Uddøde arter af næsehorn:
Die Nashörner (Rhinocerotidae) oder auch Rhinozerosse bilden eine Familie der Unpaarhufer (Perissodactyla) mit heute noch fünf lebenden Arten. Sie sind charakterisiert durch einen kräftigen Körper und kurze Gliedmaßen mit drei Zehen sowie einen großen Kopf, der bei allen heute lebenden Vertretern eine markante Bildung, bestehend aus einem oder zwei – für die Familie namensgebenden – Hörnern, trägt. Die Familie stellt eine der vielfältigsten und erfolgreichsten in der Geschichte der Säugetiere dar und war während ihrer vor nahezu 50 Millionen Jahren beginnenden Entwicklungsgeschichte über weite Teile Eurasiens, Afrikas und Nordamerikas verbreitet. Ihr Niedergang begann Ende des Miozäns vor rund 6 bis 5 Millionen Jahren in Verbindung mit klimatischen und damit einhergehenden Landschaftsveränderungen, die zum Aussterben der nordamerikanischen sowie zahlreicher weiterer Nashornvertreter im ursprünglichen Verbreitungsgebiet führten. Gegen Ende des Pleistozäns gab es eine erneute Aussterbephase, während der alle nordeurasischen Vertreter verschwanden. Überlebt haben die heute noch bestehenden Nashornarten Breitmaul- und Spitzmaulnashorn in Afrika südlich der Sahara sowie Panzer-, Java- und Sumatra-Nashorn im süd- bis südöstlichen Asien, die teilweise in ihrem Bestand durch Vernichtung ihres Lebensraumes und Wilderei abermals stark geschrumpft sind.
Nashörner sind große bis sehr große Säugetiere. Sie weisen bei den heute lebenden Vertretern eine Kopf-Rumpf-Länge zwischen 2,5 und 3,8 m auf (zuzüglich eines 40 bis 60 cm langen Schwanzes) bei Schulterhöhen variierend von 1,2 bis 1,8 m und einem Körpergewicht schwankend zwischen 500 und 3.600 kg. Die größte heute lebende Nashornart ist das Breitmaulnashorn (Ceratotherium simum). Fossil traten aber noch deutlich größere Arten auf. So erreichten einige Vertreter von Elasmotherium und Brachypotherium jeweils mehr als 5.000 kg Körpergewicht.[1]
Allgemein haben Nashörner einen massigen Körper mit großem Kopf und kurzen, kräftigen Beinen. Jeder Fuß hat drei Zehen, die jeweils in breiten Hufen enden. Die Haut ist dick und grau oder braun gefärbt. Bei den asiatischen Arten ist die Haut am Ansatz des Halses und der Beine stark gefaltet, so dass es aussieht, als seien die Tiere gepanzert. Die meisten heutigen Nashörner sind unbehaart mit Ausnahmen der Ohrspitzen und Schwanzenden. Allerdings weist das Sumatra-Nashorn (Dicerorhinus sumatrensis) noch teilweise ein recht dichtes Haarkleid auf. Beim fossilen Wollnashorn (Coelodonta antiquitatis) ist ein sehr dichtes Fell durch im Permafrost Sibiriens erhaltene Kadaver nachgewiesen,[2] für andere ausgestorbene Nashornarten wird es teils angenommen. Darüber hinaus haben Nashörner ein geringes Sehvermögen, doch wird dieser Nachteil durch einen ausgeprägten Geruchssinn und ein sehr gutes Gehör ausgeglichen.[3]
Nashörner haben einen sehr großen Schädel, der gewöhnlich recht lang gestreckt und am Hinterhauptsbein aufgerichtet ist. Das Nasenbein ist häufig massiv und deutlich nach vorn gewölbt und ragt über den Zwischenkieferknochen. An den Stellen, wo die Hörner ansetzen, befinden sich auf den Knochenoberflächen deutliche, meist perl- oder blumenkohlförmig aufgeraute Strukturen. Die Gehirnkapsel ist verhältnismäßig klein.[4]
Das Gebiss ist sehr unterschiedlich aufgebaut, bei den heutigen Nashörnern aber generell reduziert. Bei den afrikanischen Nashörnern fehlt das gesamte vordere Gebiss bestehend aus Schneidezähnen und Eckzahn. Die asiatischen Nashornarten hingegen besitzen noch ein oder zwei Paare an Schneidezähnen je untere und obere Gebisshälfte. Hierbei haben die innersten oberen Schneidezähne (I1) eine meißelartige Gestalt, die jeweils zweiten unteren (i2) erinnern an Hauer oder kleine Stoßzähne. Dies wird als „Meißel-Stoßzahn“-Komplex bezeichnet. Er findet sich auch bei zahlreichen ausgestorbenen Vertretern und dient zur Unterscheidung der Nashörner von ihren stammesgeschichtlich nächsten Verwandten. Die Molaren weisen wie bei allen Unpaarhufern zwei aus Zahnschmelz gebildete Querleisten auf der Kaufläche (bilophodont) auf. Als generelles Kennzeichen verläuft der Zahnschmelz auf den Kauflächen der vorderen beiden Oberkiefermolare charakteristisch „π“-förmig, während dieser auf den Unterkiefermolaren „L“-förmig gestaltet ist. Dieses Merkmal gilt auch für alle fossilen Nashörner und für deren unmittelbar nächsten Verwandten, so dass dieses sich schon vor etwa 50 Millionen Jahren herausgebildet hatte.[5] Abhängig von der Ernährungsweise können die hinteren Backenzähne nieder- oder hochkronig (brachyodont oder hypsodont) ausgebildet sein. Die Prämolaren sind bei den rezenten Arten weitgehend molarisiert, das heißt, sie unterscheiden sich nur wenig von den Molaren. Je nach stammesgeschichtlicher Entwicklung gibt es jedoch unterschiedliche Grade der Molarisierung der Prämolaren bei den einzelnen fossilen Arten.[4][6] Urtümliche Nashörner besaßen noch die vollständige Gebissformel bestehend aus drei Schneidezähnen, einem Eckzahn, vier Prämolaren und drei Molaren je Kieferast; das am stärksten reduzierte Gebiss wurde bei Elasmotherium mit nur zwei Prämolaren und drei Molaren je Kieferast nachgewiesen. Zusätzlich wiesen die Backenzähne dieser Nashorngattung die höchsten Zahnkronen innerhalb der gesamten Ordnung der Unpaarhufer auf, und sie werden in diesem Merkmal nur von einigen Vertretern der Nagetiere übertroffen.[7] Die Reduktion der Zahnanzahl begann sehr früh in der Stammesgeschichte der Nashörner. In der Regel bildete sich zuerst der untere Eckzahn zurück, gefolgt vom äußersten unteren und oberen Schneidezahn sowie vom oberen Eckzahn.[8]
Ein wesentliches, optisch markantes und namensgebendes Merkmal der Nashörner sind die Hörner. Bei den rezenten Vertretern gibt es je nach Art ein Horn oder zwei Hörner. So besitzen das asiatische Panzer- (Rhinoceros unicornis) und das Java-Nashorn (Rhinoceros sondaicus) nur ein vorderes Horn (Nasalhorn), welches dem Nasenbein entwächst. Die afrikanischen Nashornarten Breitmaul- und Spitzmaulnashorn (Diceros bicornis) und das asiatische Sumatra-Nashorn haben dagegen zwei Hörner, wobei das Nasalhorn ebenfalls auf der Nase sitzt, das hintere (Frontalhorn) aber auf dem Stirnbein wächst. Bei ausgestorbenen Nashornarten können die Hörner meist nur anhand der Ansatzstellen am Schädel nachgewiesen werden. So trugen zum Beispiel Vertreter der Gattung Elasmotherium nur ein Horn auf der Stirn, während jene von Diceratherium zwei Nasalhörner hatten und ebensolche von Aceratherium wohl gar keine besaßen.[9]
Das Horn besteht aus agglutiniertem Keratin, einem fibrillären Protein, das auch in Haaren vorkommt, und enthält trotz seiner Festigkeit weder Knochensubstanz noch, wie stellenweise irrtümlich behauptet wird, Elfenbein. Es setzt sich zusammen aus zahlreichen langen fadenförmigen Strängen, Hornsäulchen oder Filamente genannt, deren Zwischenräume mit Hornsubstanz verfestigt sind. Diese Fäden verlaufen durch die gesamte Hornlänge, verjüngen sich aber nach oben hin deutlich. Der Kern des Hornes ist deutlich fester ausgebildet und meist schwarz gefärbt, nach außen hin wird es deutlich faseriger und nimmt eine hellgraue Farbe an.[10][11] Fossiles Horn ist bisher nur vom Wollnashorn überliefert,[12] weist aber prinzipiell den gleichen Aufbau auf wie rezentes.[13] Das Horn nutzt sich mit der Zeit durch Reiben am Untergrund oder an Steinen kontinuierlich ab, beim Kampf mit Artgenossen oder infolge traumatischer Erlebnisse kann es auch abbrechen, wächst aber das gesamte Leben lang nach. Das bisher größte bekannte Horn hat 1,58 m über die vordere Krümmung gemessen.[14]
Wie alle Unpaarhufer sind Nashörner gute Enddarmfermentierer, so dass die Verdauung weitgehend im Darm erfolgt. Der Magen erreicht eine Länge von 120 cm. Der Blinddarm ist zwischen 60 und 90 cm lang, der Grimmdarm 5 bis 8 m, der gesamte Darmtrakt kann bis über 20 m lang werden. Zum Abbau unverdaulicher Pflanzenteile dienen im hintersten Teil des Darms Mikroorganismen. Das Herz wiegt bis zu 5 kg.[3][15][16] Die männlichen Tiere besitzen keinen Hodensack; die Hoden liegen im Leibesinneren.[17]
Nashörner leben heute in Afrika südlich der Sahara und in Süd- bzw. Südostasien sowohl in Savannenlandschaften als auch in Tropischen Regenwäldern in Hoch- oder Tiefländern. Die ursprüngliche Verbreitung war aber wesentlich weiter. Die stammesgeschichtlich ältesten Arten lassen sich im Mittleren Eozän vor rund 50 Millionen Jahren in Eurasien und Nordamerika nachweisen. Afrika erreichten die Nashörner erstmals mit der Schließung des Tethys-Ozeans und der Schaffung einer Landbrücke im frühen Miozän vor etwa 20 Millionen Jahren.[1][9] Am Ende des Miozäns und zum Übergang zum Pliozän vor 4 Millionen Jahren starben die Nashörner aufgrund von Klimaänderungen in Nordamerika aus.[18]
Während des Pleistozäns mit seinem stark schwankenden Klima waren Nashörner auch im hohen Norden Eurasiens verbreitet und lebten in subarktischen Tundrenlandschaften. Am Ende der letzten Eiszeit verschwanden die Nashörner aus Nordasien und Europa.[9][19] Im Laufe ihrer Stammesgeschichte hatten die unterschiedlichen Nashornarten nahezu alle für große, terrestrisch lebende Säugetiere erreichbaren ökologischen Nischen besetzt.[1]
Nashörner leben häufig als Einzelgänger, die aber in Savannen auch in kleinen, matriarchalisch organisierten Herden auftreten können. Bullen sind meistens Einzelgänger und leben territorial. Die einzelnen Tiere bewohnen dabei eng definierte Reviere, die mit Urin und Kot markiert werden, ebenso wie die häufig begangenen Wege. Am Tage schlafen Nashörner oder halten sich an Suhlplätzen auf, aktiv fressend sieht man sie in der Dämmerung und nachts. Sie sind scheue Tiere, die menschliche Nähe meiden. Berichte über die Angriffslust der Tiere sind in der Regel stark übertrieben. Die Angriffe sind, wenn es dazu kommt, kaum zielgerichtet, können aber durch die Hörner, die vorderen Zähne sowie die Kraft und Masse des Tieres mit tödlichen Verletzungen enden. Ein Nashorn läuft überdies bis zu 45 km/h (12,5 m/s) schnell und übertrifft damit knapp menschliche Spitzensportler. Dabei kann es abrupt die Richtung wechseln. Zudem sind bei Kämpfen zwei unterschiedliche Strategien zu beobachten. Die asiatischen Nashornarten, die alle über eine vordere Bezahnung verfügen, nutzen ihre meist kleinen Hörner nur selten bei Kämpfen, die dann hochritualisiert in Horngefechten ausgetragen werden. Als eigentliche Waffen dienen die dolchartigen Schneidezähne des Unterkiefers, mit denen sie gefährliche und tiefe Wunden reißen. Die afrikanischen Nashornarten, die kein Vordergebiss aufweisen, setzen ihre häufig wesentlich längeren Hörner – vor allem das Nasalhorn – neben Drohgebärden auch aktiv als Waffe zur Selbst-, Revier-, aber auch zur Futterverteidigung ein, um damit den Gegner mittels Aufspießens zu schwächen.[3][20]
Während der Brunftzeit einer Kuh kann es zu Kämpfen unter den Bullen kommen, wobei der Sieger in auffallender Weise um das weibliche Tier wirbt. Dies erfolgt durch gegenseitiges Jagen oder Scheingefechte, anschließend kommt es zur Kopulation. Nach einer Tragzeit von 15 bis 18 Monaten wird ein Junges geboren, das zweieinhalb bis drei Jahre bei der Mutter bleiben kann. Kommt ein zweites Jungtier zur Welt, so wird das ältere zumindest für die Zeit des Säugens von der Mutter verjagt. Die Lebenserwartung heutiger Nashörner liegt zwischen 30 und maximal 50 Jahren.[3][20] Die Altersbestimmung fossiler Arten erfolgt überwiegend im Vergleich zum Breitmaulnashorn und beruht auf anatomischen Merkmalen wie Zahndurchbruch, Abkauungsgrad der einzelnen Zähne oder Verwachsungsstadien bestimmter Knochennähte. Allgemein hängt die Lebenserwartung bei Säugetieren eng mit dem Körpergewicht der erwachsenen Tiere zusammen,[21] bei ausgestorbenen Nashörnern, die ähnlich groß waren wie die heutigen, lag sie wahrscheinlich in einem gleichwertigen Rahmen. Genauere Analysen zu einzelnen fossilen Populationen liegen aber nur selten vor, für pleistozäne Vertreter betrifft dies weitgehend das Wollnashorn (Coelodonta antiquitatis),[22][23] bei älteren Formen sind solche für die eher häufig auftretenden Gattungen wie Teleoceras[24] oder Chilotherium[25] aus dem Miozän bekannt.
Die heute lebenden, weitgehend offene Landschaften bewohnenden Nashornarten, wie die afrikanischen Nashörner und das Panzernashorn, werden oft von Vögeln wie Madenhackern oder Kuhreihern begleitet, die auf ihrer Haut sitzen und sie von Parasiten reinigen. Die Alarmrufe der Madenhacker warnen die Tiere außerdem vor Gefahren oder Störungen, einschließlich des Menschen, in Distanzen von 27 bis 61 m. Dabei vermag ein Tier bei höherer Anzahl an Madenhackern die potentielle Störung in größerer Entfernung zu orten, die Rufe geben aber keine Auskunft über die Richtung. Dies ermitteln die Nashörner über den Geruchssinn.[26] Bei den überwiegend im tropischen Regenwald lebenden Java- und Sumatra-Nashorn wurde dies bisher nicht beobachtet, was mit ihrer Lebensweise in geschlossenen Landschaftsgebieten zusammenhängt. Jungtiere können in einzelnen Fällen von Großkatzen und Hyänen, gelegentlich auch von Wildhunden erbeutet werden, ausgewachsene Nashörner haben außer dem Menschen keine natürlichen Feinde.[20] Auch ein Großteil der fossilen Vertreter hatte eher selten Konfrontationen mit Beutegreifern zu fürchten, gelegentlich treten aber Bisswunden bei heute ausgestorbenen Vertretern auf, die teilweise von sehr großen Raubtieren verursacht wurden.[27][28]
Alle Nashörner ernähren sich ausschließlich von Pflanzenkost und sind an diese Ernährungsweise mit breiten Backenzähnen angepasst. Dabei haben sich die Arten aber auf unterschiedliche Pflanzennahrung spezialisiert. Vier der fünf heute lebenden Nashornarten bevorzugen weiche Pflanzenkost, wie Blätter, Äste, Zweige, Knospen und Früchte (browsing). Die Backenzähne dieser Arten weisen meist niedrige Zahnkronen und weniger Zahnzement auf. Außerdem besitzen diese Nashornarten aufgrund der hohen Kopfhaltung ein eher rechtwinkliges kurzes Hinterhauptsbein. Das Panzernashorn (Rhinoceros unicornis) ernährt sich aber auch zum Teil von Gräsern, besitzt aber wie die anderen, Blattnahrung zu sich nehmenden Nashornarten eine spitze, bewegliche Oberlippe. Das Breitmaulnashorn ist die einzige rezente, vollständig an Grasnahrung angepasste Nashornart (grazing). Da Gräser Kieselsäure enthalten, die sehr hart ist, haben sich bei ihm aufgrund des hohen Abriebs beim Kauen Zähne mit hohen Zahnkronen und einem hohen Zahnzementanteil ausgebildet. Die dauerhafte niedrige Kopfhaltung während der Nahrungsaufnahme führte evolutiv zur Verlängerung des Hinterhauptes und damit zu einer tiefen Kopfhaltung und Ausbildung eines Nackenbuckels. Des Weiteren besitzt das Breitmaulnashorn namengebende breite wulstige Lippen.[3][29][30]
Ein Großteil der fossilen Nashörner war aufgrund ihrer Anatomie auf weiche Pflanzennahrung spezialisiert. Dennoch kam es immer wieder während der Stammesgeschichte infolge von Klima- und damit verbundenen Landschaftsveränderungen innerhalb der verschiedenen Nashornlinien unabhängig voneinander (konvergente Evolution) zur Spezialisierung auf Grasnahrung. Bei den moderneren Nashörnern der Gruppe der Rhinocerotinae war dies mit Veränderungen der Schädelanatomie, unter anderem mit der Verlängerung des Hinterhauptsbeines und einem daraus resultierenden, tief hängenden Kopf, verbunden. Dies geschah vor allem gegen Ende des Miozäns und während des Plio- und des Pleistozäns. Neben dem heute lebenden Breitmaulnashorn sind die bekanntesten fossilen grasfressenden Vertreter das Wollnashorn, das Steppennashorn (Stephanorhinus hemitoechus) und die verschiedenen Mitglieder der Gattung Elasmotherium. Zumindest beim Wollnashorn ist durch die fossil erhaltenen Eismumien eine dem Breitmaulnashorn ähnlich geformte Maulpartie nachgewiesen.[2][4][9] Ein weiteres Anpassungsmodell an Grasnahrung ist bei stammesgeschichtlich älteren Linien, wie den Aceratheriinae feststellbar. Hier erfolgte eine Kürzung der Gliedmaßen, die eine niedrige Körper- und Kopflage verursachte. Diese Nashornvertreter konnten mit nur einer leichten Senkung des Kopfes den Boden erreichen, eine Verlängerung des Hinterhauptsbeines fand nicht statt, so dass der Schädel überwiegend horizontal getragen wurde. Bekannte Gattungen hierbei sind Chilotherium und Teleoceras aus dem späten Miozän. Beide Entwicklungsmodelle zeichnen sich aber durch die Erhöhung der Zahnkronen aus, um einem verstärkten Abrieb durch die harte Grasnahrung entgegenzuwirken.[28][31]
Hyracodontidae (†)
Amynodontidae (†)
Eggysodontidae (†)
Indricotheriidae (= Paraceratheriidae †)
Rhinocerotidae
Die nächsten heute lebenden Verwandten der Nashörner sind die Pferde und Tapire. Die Trennung von den Tapiren erfolgte dabei vor etwa 47 bis 57 Millionen Jahren, die Pferde hatten sich bereits vor 56 bis 60 Millionen Jahren abgespalten.[33][34][35] Dabei bilden die Nashörner einen Teil der Überfamilie Rhinocerotoidea (Nashornartige). Zu dieser gehören in einer klassischen Auffassung zwei weitere, ausgestorbene Familien: die Amynodontidae und die Hyracodontidae, wobei letztere zusammen mit den Nashörnern eine enger verwandte Gruppe bilden, die sich durch eine im Vergleich zum Schädel längere Backenzahnreihe und in einzelnen Zahnmerkmalen von den Amynodontidae abheben.[36] Unterschiede finden sich vor allem im vorderen Gebissaufbau. So weisen die Nashörner eine typische „Meißel-Stoßzahn“-Bildung der oberen und unteren Schneidezähne auf, die Amynodontidae haben vergrößerte Eckzähne und kleine Schneidezähne, während die Hyracodontidae ein vielfältigeres Muster zeigen.[37] Die Amynodontidae bestanden vom Mittleren Eozän bis zum Mittleren Miozän und traten in Eurasien und Nordamerika auf. Vertreter dieser Nashornartigen waren teilweise so groß wie heutige Nashörner, trugen aber kein Horn. Sie lebten halb-aquatisch und ernährten sich wahrscheinlich von Wasserpflanzen. Die Hyracodontidae, welche ebenfalls vom Mittleren Eozän bis zum Unteren Miozän vorkamen, zeigen in dieser Definition eine hohe Variabilität, die sich in drei bestehenden Unterfamilien ausdrückt. Dazu gehören die relativ kleinen Hyracodontinae, die Allaceropinae und die großen Indricotheriinae. Letztere stellten mit Paraceratherium (auch unter den Synonymen Baluchitherium und Indricotheriumbekannt) das größte bekannte Landsäugetier der Erdgeschichte. Es war langhalsig und hornlos und kam hauptsächlich im Oligozän in Asien vor.[38] Neuere Untersuchungen fassen die Hyracodontidae als nicht einheitliche Gruppe auf. Sie werden daher in die Hyracodontidae im engeren Sinne, in die Eggysodontidae (etwa den Allaceropinae entsprechend) und in die Indricotheriidae (= Paraceratheriidae) aufgespalten. Letztere beiden stehen den Nashörnern mit ihrem spezialisierteren Vordergebiss deutlich näher als die klassischen Hyracodontidae mit ihren eher generalisierten Schneide- und Eckzähnen.[39][40] Allerdings bilden vermutlich auch die Indricotheriidae keine in sich geschlossene Gruppe, so dass in einer Auffassung aus dem Jahr 2020 diese in die riesenhaften eigentlichen Indricotheriidae und die urtümlicheren und kleineren Forsterccoperiidae aufgeteilt werden müssen. Letztere sind sehr basal einzuordnen, erstere formen die Schwestergruppe der eigentlichen Nashörner.[32]
Diceratheriini (†)
Trigoniadini (†)
Aceratheriini (†)
Teleoceratini (†)
Menoceratini (†)
Elasmotheriini (†)
Die eigentlichen Nashörner (Rhinocerotidae) entwickelten mehrere Linien: Die Unterfamilie der Diceratheriinae umfasst mit den Diceratheriini und den Trigoniadini zwei Triben. Sie waren charakterisiert durch paarige Hörner auf der Nase und stellten die ersten Nashörner mit derartigen Bildungen dar. Sie lebten weitgehend im Oligozän und Miozän hauptsächlich in Nordamerika, wo sie bis vor 21 Millionen Jahren die größte endemische Säugetiergruppe darstellten.[18] In Eurasien sind Fossilien dieser Nashorngruppe eher selten überliefert. Eine weitere Unterfamilie bilden die Aceratheriinae, die nur selten Hörner besaßen und in die Triben Aceratheriini und Teleoceratini aufgegliedert werden. Ihre Entwicklung begann ebenfalls bereits im Oligozän, sie überlebten aber teilweise bis zum Ende des Pliozäns und besiedelten sowohl Eurasien und Nordamerika als auch Afrika.[36][41]
Die Unterfamilie der Rhinocerotinae splitterte sich ebenfalls in mehrere Linien auf. Die Tribus der Menoceratini umfasst dabei die Stammgruppe, wurde aber ursprünglich aufgrund der paarigen Nasenhörner in die Nähe der Diceratheriinae gestellt.[38] Sie weisen aber wesentlich modernere Entwicklungsmerkmale als diese auf.[41] Die Elasmotheriini entwickelten sich im Unteren Miozän,[43] wobei die bekannteste Gattung, das elefantengroße Elasmotherium, noch in der letzten Kaltzeit (Weichsel-Kaltzeit) lebte und sich durch ein überdimensionales, möglicherweise bis zu 2 m langes Horn auszeichnete.[7]
Elasmotherium (†)
Stephanorhinus (†)
Coelodonta (†)
Die fünf heute lebenden Arten gehören alle zur Tribus der Rhinocerotini. Ihre nächsten Verwandten bilden wahrscheinlich die Elasmotheriini. Zwischen den beiden Linien liegt laut molekulargenetischen Untersuchungen eine tiefe zeitliche Kluft, da ihre Trennung bereits im Paläogen begann, die Angaben reichen je nach Studie vom Mittleren Eozän vor rund 47 Millionen Jahren bis zum Unteren Oligozän vor etwa 31 Millionen Jahren.[35][45][44] Die Rhinocerotini kann man in drei Gruppen einteilen, welche die zweihörnigen (Dicerorhinina) und einhörnigen Formen (Rhinocerotina) Asiens und die (generell) zweihörnigen (Dicerotina) Afrikas umfassen. Ihre Verwandtschaftsverhältnisse zueinander werden vielfältig diskutiert. Als zwei gegenständige Ansichten haben sich die „Horn-Hypothese“ (die zweihörnigen Nashörner sind gegenüber den einhörnigen enger miteinander verwandt) und die „geographische Hypothese“ (die asiatischen Nashörner und die afrikanischen bilden jeweils eigene Verwandtschaftsgemeinschaften) herausgestellt. Als dritte Möglichkeit kommt eine Schwestergruppenbeziehung des zweihörnigen Sumatra-Nashorns (Dicerorhinus sumatrensis) zu allen anderen rezenten Nashörnern in Betracht.[44]
Eine Studie aus dem Jahr 2021 sieht die geographische Variante bestätigt. Ihren Ergebnissen zufolge spalteten sich die heutigen zwei asiatischen und eine afrikanische Linie im Mittleren Miozän vor rund 15,6 Millionen Jahren voneinander ab. Als Ursache hierfür wird die Ausbildung von Landverbindungen zwischen den afrikanischen und der eurasischen Kontinentalmassen im Unteren Miozän diskutiert. Die asiatische Linie wiederum teilte sich nur wenig später, vor etwa 14,8 Millionen Jahren, in die Dicerorhinina und die Rhinocerotina auf. Das hochgradig gefährdete Sumatra-Nashorn stellt hierbei die einzige überlebende Art der Dicerorhinina dar. Diesen werden allerdings auch die während des Pleistozäns über weite Teile des nördlichen Eurasiens verbreiteten Nashorngattungen Coelodonta mit dem bekannten Wollnashorn und Stephanorhinus, zu der das weniger bekannte Waldnashorn gehört, zugeordnet.[46] Ihre Diversifizierung setzte im Oberen Miozän vor rund 9,4 Millionen Jahren ein. Die Rhinocerotina, die mit dem gefährdeten Panzernashorn (Rhinoceros unicornis) und dem hochgradig gefährdeten Java-Nashorn (Rhinoceros sondaicus) zwei Arten einschließen, vollzogen ihre Aufspaltung erst im Unteren Pliozän vor gut 4,3 Millionen Jahren. Auf dem afrikanischen Kontinent hatten sich derweil bereits im ausgehenden Miozän vor etwa 6,8 Millionen Jahren die Linien des Breitmaulnashorns (Ceratotherium simum) und des Spitzmaulnashorns (Diceros bicornis) als Angehörige der Dicerotina genetisch voneinander entfernt.[44] Andere molekulargenetische Untersuchungen erbrachten dagegen weitaus ältere Radiationsdaten. Demnach begann die Aufspaltung der rezenten Nashörner bereits im Unteren Oligozän vor etwa 29 bis 30 Millionen Jahren. Hierbei formten sich zuerst die Dicerorhinina heraus mit einer Abspaltung der Coelodonta-Stephanorhinus-Linie vor gut 21 Millionen Jahren im Unteren Miozän.[47] Die afrikanischen Dicerotina wiederum bildeten vor rund 17 Millionen Jahren die heutigen Linien aus, während sich jene der asiatischen Rhinocerotina vor etwa 11,7 Millionen Jahren herausdifferenzierten.[33][48]
incertae sedis (†)
incertae sedis (†)
Iranotheriina (†)
Elasmotheriina (†)
Aceratheriini (†)
Teleoceratini (†)
incertae sedis (†)
Teleoceratina (†)
Aceratheriini (†)
Diceratheriini (†)
Menoceratina (†)
Elasmotheriina (†)
Die hier dargestellte Nashorn-Systematik basiert auf den Ausarbeitungen von Kurt Heissig,[4][41] Donald R. Prothero[38] und Colin Peter Groves.[51] Dabei ist die systematische Stellung der lebenden Nashornarten als Tribus oder Untertribus in Diskussion,[4] allerdings scheint die Stellung als Untertribus gerechtfertigt zu sein.[42] Problematisch ist des Weiteren die Stellung von Dicerorhinus. das manchmal auch der Untertribus Rhinocerotina[4] oder keiner speziellen Untertribus zugewiesen wird.[33]
Daneben gibt es noch weitere Ordnungsschemata der Nashörner wie jenes von Pierre-Olivier Antoine, in dem die zwei Unterfamilien Elasmotheriinae und Rhinocerotinae unterschieden werden. Dabei umfasst erstere die Triben Elasmotheriini und Diceratheriini, während Rhinocerotini und Aceratheriini zu den Rhinocerothinae gestellt werden.[50] Ebenfalls ein zusätzliches Ordnungsschema stammt von Esperanza Cerdeño, welches die Unterfamilien Acertheriinae mit den Triben Alicornopini bzw. Teleoceratini und die Unterfamilie Rhinocerothinae mit der alleinigen Tribus Rhinocerotini herausstellt.[49]
Einschließlich der rezenten Vertreter sind bis heute über 70 Gattungen mit mehreren hundert Arten beschrieben worden.[52] Das hier verwendete Ordnungsschema folgt weitgehend Prothero und Schoch 1989,[42] wobei Änderungen der Gliederung von Heissig 2007[41] und weitere Überarbeitungen und Ergänzungen aus neuerer Zeit berücksichtigt wurden:[50][53][54][55][56][57][58][59][60][61][62]
Formen mit unklarerer Zugehörigkeit zu den Nashörnern:[32]
Die Familie der Nashörner gehört zu den erfolgreichsten und vielfältigsten Säugetiergruppen der jüngeren Erdgeschichte und lässt sich rund 50 Millionen Jahre zurückverfolgen. Während dieser Zeit vollzog sich eine breit angelegte evolutionäre Entwicklung und Anpassung an die jeweiligen Lebensräume (Adaptive Radiation). Vertreter der Nashörner besetzten nahezu jedes terrestrische Biotop.[18] Innerhalb der Stammesgeschichte gab es zahlreiche anatomische Veränderungen. Allgemeine Evolutionstrends bei den Nashörnern, die weitgehend alle Linien durchliefen und jeweils Anpassungen an bestimmte Biotope darstellen, sind die Kürzung und Verbreiterung des Schädels, vor allem im vorderen Gesichtsbereich, Längenreduktion der Gliedmaßen, Reduktion des Gebisses, Molarisierung der Prämolaren und Vergrößerung der Höhe der Zahnkronen bei den Backenzähne. Weiterhin können zwei generelle Entwicklungsmodelle festgestellt werden: hornlose Nashörner mit einem weitgehend intakten oder umfangreichen vorderen Gebiss mit vergrößerten Zähnen und horntragende Nashörner mit einer stark reduzierten oder nicht vorhandenen vorderen Bezahnung.[4]
Der früheste bekannte Vorläufer der Nashörner war Hyrachyus aus dem Mittleren Eozän Nordamerikas und Europas. Er war etwa so groß wie ein heutiger Schäferhund und besaß die vollständige Säugetierbezahnung mit kaum molarisierten Prämolaren. Aufgrund der sehr basalen Stellung wird diese Gattung je nach Auffassung zu den Tapiroiden oder zu den Rhinocerotoiden gestellt.[63] Mögliche Frühformen der Nashörner sind mit Uintaceras und Teletaceras ebenfalls im Mittleren oder Oberen Eozän nachgewiesen, besaßen aber wie alle urtümlichen Vertreter keine Hornbildung. Beide Formen waren ebenfalls relativ klein. Uintaceras ist weitgehend nur aus Nordamerika belegt, Teletaceras hingegen kam weitverbreitet vor und ist unter anderem aus der Clarno-Formation in Nordamerika sowie aus der Pondaung-Formation in Südostasien überliefert.[64][65] Im Oberen Eozän traten dann auch die ersten echten und schon größeren Nashörner auf, wie etwa das rindergroße Trigonias.[1][18]
Die ersten Nashörner Europas erschienen mit dem großen und hornlosen Ronzotherium erstmals im Unteren Oligozän, das von zahlreichen Fundstellen belegt ist.[66] Ebenso trat Epiaceratherium auf, möglicherweise kam die Form aber schon im Oberen Eozän vor. Es hatte vergleichbar zu Ronzotherium eine weitgehend westeurasische Verbreitung. Einzelne Funde wie ein Schädel aus der Fossillagerstätte von Na Dương in Vietnam zeigen jedoch ein weites Vorkommen bis in den östlichen Teil des Großkontinentes an.[67] Wie Ronzotherium gehört Epiaceratherium noch der Stammgruppe der Nashörner an. In Asien breiteten sich des Weiteren Vertreter von Guixia aus. Im Oberen Oligozän teilten sich Europa und Asien zahlreiche gemeinsame Nashornlinien. So entwickelten sich mit Protaceratherium ein Mitglied der Aceratheriini, die charakterisiert waren durch eine lange, rüsselartige Schnauze und eine zurückgebildete Nasenregion und auf pflanzliche Weichkost spezialisiert waren. Ebenso entstanden mit Diaceratherium (nicht zu verwechseln mit Diceratherium) und Brachydiceratherium erste Vertreter der flusspferdartigen kurzbeinigen und teils in offenen Waldlandschaften, später auch in Savannen lebenden Teleoceratini, die teilweise spezialisierte Grasfresser waren und sehr hochkronige Backenzähne entwickelten.[1][18]
In Nordamerika bildeten sich eigene Nashornlinien aus, insgesamt war aber die Diversität der dortigen Nashörner verglichen mit Eurasien wesentlich geringer. Subhyracodon, das ebenfalls schon im Oberen Eozän auftrat, entwickelte sich zur Diceratherium-Linie weiter. Diese stellten die ersten Nashörner mit Hornbildungen dar, die bei dieser Gruppe aber paarig auf der Nase saßen.[18] Mit dem Auftreten von Subhyracodon und Diceratherium wurden zudem in Nordamerika zum Ende des Oligozäns alle urtümlichen Nashörner mit vierzehigen durch modernere mit dreizehigen Vorderfüßen ersetzt, ein Prozess der in Eurasien und Afrika noch bis weit in das Miozän hinein andauerte.[68]
Im Miozän kam es zu einer starken Radiation der Nashörner mit einem großen Formenreichtum.[9][19] Im Unteren Miozän betraten die Nashörner erstmals afrikanischen Boden. Frühe Funde sind mit Aceratherium und Brachypotherium in Ägypten und Libyen nachgewiesen.[1] Vertreter der Aceratheriini erreichten außerdem Nordamerika und bildeten unter anderem mit Floridaceras und Aphelops eigene Gattungen aus.[36] Auch die Teleoceratini wanderten nach Nordamerika aus. Hier findet sich in Nebraska am Verdigre Creek in der Ash-Hollow-Formation, wo eine komplette Herde mit intakten Mageninhalten unter Vulkanasche begraben wurde, einer der besten Nachweise der für diese Nashorngruppe namengebenden Gattung Teleoceras, der zudem einer der dominantesten Pflanzenfresser jener Zeit in Nordamerika war.[69] Weiterhin erschien das aus Eurasien stammende Menoceras, das wie Diceratherium paarige Nasalhörner besaß aber ein basaler Vertreter der Rhinocerotinae ist.
Aber auch nach Eurasien wanderten verschiedene, ursprünglich nordamerikanische Nashörner ein, wie einzelne Vertreter der Diceratheriini. Bedeutend ist hier jedoch die Ausbreitung der hornlosen Nashörner, der Aceratheriini, die zahlreiche Formen hervorbrachten und die neben dem bereits erwähnten Aceratherium auch Alicornops und Chilotherium einschließen. Vor allem Letzteres war sehr häufig. Weiterhin können schon im Unteren Miozän erstmals Angehörige modernerer Nashornformen, wie Bugtirhinus als Basalform der Elasmotheriini, nachgewiesen werden.[70] Bedeutend ist darüber hinaus das erste Auftreten der heute noch bestehenden Gattungen, wie der afrikanischen Formen Ceratotherium und Diceros im Oberen Miozän.[71] Dabei muss vor allem das Verbreitungsgebiet von Diceros. ursprünglich wesentlich größer gewesen sein, da die stammesgeschichtlich alte Art Diceros gansuensis. vor 5 bis 7 Millionen auch in Ostasien auftrat.[72] Weiterhin sind in Eurasien mit Dicerorhinus frühe Vertreter der Dicerorhinina nachgewiesen,[1] während Sinotherium und Ningxiatherium deutlich entwickeltere Angehörige der Elasmotheriini darstellen.[43] Die Rhinocerotina sind in dieser Zeitphase mit Gaindatherium und Punjabitherium nachweisbar.[1]
Am Ende des Miozäns kam es aufgrund klimatischer Abkühlung verbunden mit der Ausbreitung von offenen Steppenlandschaften zu einem Aussterben zahlreicher Nashornarten. Dies betraf vor allem die Aceratheriini und einen Teil der Teleoceratini. In Nordamerika verschwand die gesamte Nashornfauna, in Eurasien überlebten nur Elasmotheriini, Dicerorhinina und Rinocerotina. In Afrika hielten sich des Weiteren die Dicerotina und einige Arten von Brachypotherium aus der Gruppe der Teleoceratini.[9]
Die Zeit des Plio- und Pleistozäns war vor allem geprägt durch die Weiterentwicklung der modernen Nashorngruppen, wie Elasmotheriini und Rhinocerotini. Letztere schließen die noch heute bestehenden Arten ein. Vor allem die urtümlichen Dicerorhinina Eurasiens zeigten eine große Diversität. Allerdings ist von den direkten Vorfahren des Sumatra-Nashornes wenig bekannt. Bedeutend ist der Aufstieg des seit dem mittleren Pliozän bekannten Coelodonta zum am Ende des Pleistozäns lebenden Wollnashorn.[73] Die Schwestergruppe Stephanorhinus spaltete sich in mehrere, an unterschiedliche Biotope angepasste Arten auf, wie es die mittelpleistozänen Formen des Wald- und Steppennashorns zeigen. Beide Nashornlinien enden jedoch im späten Pleistozän.[74] Die Gattung Rhinoceros ist seit dem Pliozän nachweisbar und spaltete sich in mehrere Formen auf. Auf den Philippinen kam im Mittleren Pleistozän das nahe verwandte Nesorhinus vor, eine der wenigen Formen der Nashörner mit Inselverzwergung.[60] Im nördlichen Eurasien, vor allem in Zentralasien sind die verschiedenen Vertreter von Elasmotherium überliefert. Diese Nashorngattung stirbt allerdings ebenfalls im Jungpleistozän aus.[1] In Afrika entwickeln sich Diceros und Ceratotherium zu den heute bekannten Arten.[71][55]
Am Ende des Pleistozäns kam es zu einer erneuten Aussterbewelle, in deren Zuge die Nashornlinien des nördlichen Eurasiens verschwanden (siehe Quartäre Aussterbewelle). Nur die heute noch existierenden Nashornvertreter überlebten.
Der Name Rhinoceros wurde 1758 von Linnaeus als wissenschaftliche Bezeichnung für das Nashorn eingeführt, genutzt wurde der Name aber schon mindestens seit dem Beginn des 16. Jahrhunderts, so unter anderem von Albrecht Dürer bei seinem berühmten Holzschnitt Rhinocerus, den er 1515 anfertigte.[75] Einer der frühesten Hinweise auf die Namensverwendung stammt jedoch mit rhinókerôn aus der Bibliothéke historiké des antiken Historikers Diodor von Agyrion aus dem 1. Jahrhundert v. Chr.[76] Die Bezeichnung setzt sich aus den griechischen Wörtern ῥίς (rhīs „Nase“; Genitiv rhinos) und κέρας (kéras „Horn“) zusammen, bezieht sich also eindeutig auf die Hornbildung auf der Nase.[77] Linnaeus unterschied die damals bekannten zwei Arten: R. unicornis, das Panzernashorn, welches er in Indien und Afrika verortete, und R. bicornis, das Spitzmaulnashorn, welches seiner Meinung nach aber in Indien lebte.[78] Linnaeus' Irrtümer bezüglich der Verbreitung beruhen wahrscheinlich auf der Verwendung häufig älterer Quellen bei der Erstellung seines Werkes Systema Naturae. Zahlreiche Gelehrte seiner Zeit lehnten eine Einteilung der Nashörner in zwei Arten ab und bevorzugten stattdessen nur eine, die bestimmte Variationen aufwies. Der Widerspruch löste sich erst auf, als der niederländische Anatom Petrus Camper 1771 ein zweihörniges Nashorn aus Südafrika studierte und neben dem zweiten Horn auch Unterschiede im Gebissaufbau bemerkte; die vollständige Publikation seiner Ergebnisse erfolgte aber erst 1782.[75] Ungefähr im gleichen Zeitraum, 1769, entdeckte der deutsche Naturforscher Peter Simon Pallas ein ebenfalls zweihörniges Nashorn in Sibirien, das Wollnashorn.[79]
Der britische Naturforscher John Edward Gray führte 1821 die Familienbezeichnung Rhynocerotidae ein. Seine kurze Beschreibung lautete: „Nose short, rounded, bones very thick, bearing a horn formed of agglutinated hair; toes three to each foot; stomach simple; intestine and caecum large“ („Nase kurz, gerundet, Knochen sehr dick, horntragend, bestehend aus zusammengewachsenem Haar; drei Zehen an jedem Fuß; Magen einfach; Darm und Blinddarm groß“).[80] Aufgrund der falschen Schreibweise wird diese Bezeichnung aber offiziell nicht anerkannt, allerdings unterschied Gray in seiner Beschreibung formal die beiden heute noch bestehenden Gattungen Rhinoceros (Panzernashorn) und Diceros (Spitzmaulnashorn). Bereits 1811 hatte der deutsche Zoologe Johann Karl Wilhelm Illiger den Namen Nasicornia für die Nashörner vorgeschlagen, der, da er nicht auf einem vergebenen Gattungsnamen beruhte, ebenfalls ungültig ist.[81] Im Jahr 1845 legte Richard Owen, neben Charles Darwin einer der bedeutendsten Naturhistoriker des Viktorianischen Zeitalters, eine Studie vor, in der er die Familie der Nashörner mit einbezog und auch die für die Säugetiertaxonomie wichtigen Zähne berücksichtigte. Hier bezeichnete er die Nashörner korrekt als Rhinocerotidae, weswegen viele Experten die Gruppenbenennung „Rhinocerotidae Owen, 1845“ gegenüber der eigentlich nicht korrekten Benennung „Rhinocerotidae Gray, 1821“ bevorzugen.[82]
Nashörner gehören, bezogen auf ihre Körpergröße und ihren Habitus, zu den beeindruckendsten landlebenden Säugetieren und fanden aufgrund dessen auch Einzug in die Kunst und Kultur des Menschen, besonders häufig trifft dies dabei auf Jäger-und-Sammler-Populationen zu. Die frühesten bekannten Darstellungen von Nashörnern finden sich im westeurasischen Jungpaläolithikum (vor 40.000 bis 10.000 Jahren) und sind wenigstens 31.000 Jahre alt. Hervorzuheben sind hier die Malereien der frankokantabrischen Höhlenkunst, wo Nashörner in mehr als einem halben Dutzend Höhlen mit über 80 Darstellungen abgebildet wurden. Am häufigsten sind sie in der Grotte Chauvet (Frankreich) mit 65, teils in roten oder schwarzen Farbpigmenten gehaltenen Zeichnungen überliefert, allein ein Panneau enthält 17 Darstellungen eines wohl in Bewegung befindlichen Tieres. Des Weiteren finden sich in Europa auch außerhalb dieses Kulturkreises in der mobilen jungpaläolithischen Kleinkunst Abbildungen und Darstellungen von Nashörnern in Form von Knochen- oder Steinritzungen, aber auch als kleine Statuetten modellierten Tonfiguren, die zu den ältesten Keramikgegenständen der Welt gehören. Alle diese Kunsterzeugnisse werden heute als Darstellungen des Wollnashorns interpretiert, welches damals in den nordeurasischen Kältesteppen lebte, einige ältere auch manchmal als Steppennashorn.[83][84] Einige Forscher vertreten die Meinung, einzelne charakteristische Nashorndarstellungen, wie zum Beispiel in der Höhle Rouffignac, könnten als Abbildungen von Elasmotherium angesehen werden,[85] doch war diese Gattung weder räumlich noch zeitlich so weit verbreitet.[86]
Auch vorgeschichtliche Jäger- und Sammlergemeinschaften in anderen Erdteilen bildeten Nashörner ab. In Südasien existieren zahlreiche Malereien in Höhlen und Abris, die in diesem Falle das Panzernashorn wiedergeben. Diese werden dem dortigen Mesolithikum zugewiesen und sind zwischen 12.000 und 7.000 Jahre alt. Bedeutend und zu den ältesten in dieser Region gehören jene vom Marodeo-Felsen nahe Pachmarhi im indischen Bundesstaat Madhya Pradesh oder eine Jagdszene, dargestellt bei Mirzapur im indischen Bundesstaat Uttar Pradesh.[87][88] Aus weiten Bereichen des südlichen Afrika sind zahlreiche Felszeichnungen und -gravierungen von sowohl Breitmaul- als auch Spitzmaulnashorn bekannt, die überwiegend den Khoisan-Bevölkerungsgruppen zugewiesen werden und bis zu 14.000 Jahre alt sein können, teilweise aber auch bedeutend jünger sind. Diese sind mitunter sehr zahlreich, wobei gebietsweise mehr Gravierungen als Zeichnungen zu beobachten sind. Allein in den südafrikanischen Provinzen Nordkap, Nordwest und Freistaat sind mehr als 500 Darstellungen überliefert.[89][90]
Mit dem Sesshaftwerden des Menschen gehen die Abbildungen von Nashörnern rapide zurück. Aus der Kupferzeit sind Darstellungen der Tiere auf Siegeln der Indus-Kultur bekannt,[91] vereinzelt finden sie sich auch als Reliefdarstellungen im Alten Ägypten.[92] Bemerkenswert sind dabei auch Relieffiguren einhörniger Nashörner an Tempelfriesen in Angkor Vat (Kambodscha), die aus dem 12. Jahrhundert stammen und aufgrund des historischen Verbreitungsgebietes zu den wenigen Abbildungen des Java-Nashornes gehören.[93] Eine hohe kulturelle Bedeutung für das südliche Afrika hat das „Goldene Nashorn“ aus dem „Originalen Goldgrab“ vom Mapungubwe-Hügel in der südafrikanischen Provinz Limpopo. Der archäologische Fundstätten-Komplex wurde von lokalen Stämmen im 11. bis 13. Jahrhundert angelegt und in den 1920er bis 1930er Jahren ausgegraben. Das kleine Nashornfigürchen von 5,5 cm Höhe bildete möglicherweise gemeinsam mit anderen zoomorphen Statuetten wie einem Büffel, einer Raubkatze, einem Elefanten und einem Krokodil ein Zierelement eines größeren Gefäßes, das vermutlich beim Wahrsagen Verwendung fand.[94][95][96] Für die europäische Kunstgeschichte herausragend sind der weit verbreitete Holzschnitt Rhinocerus von Albrecht Dürer aus dem Jahr 1515, entstanden nach nur indirekten Berichten über ein indisches Panzernashorn in Portugal, und das Ölgemälde Rhinoceros Clara von Jean-Baptiste Oudry aus dem Jahr 1749.[97]
Die heute lebenden Nashörner gehören aufgrund mehrerer Faktoren – enorme Größe, langsames Wachstum, territoriale Einzelgänger, wenige Nachkommen in menschlicher Obhut – zu den nicht domestizierbaren Wildtieren.[101] Dadurch ist die Bedeutung der Tiergruppe für den heutigen Menschen als Nahrungs- und Rohstofflieferant relativ gering, in Asien besteht jedoch eine große Nachfrage nach Hörnern der Nashörner. Diese werden im Nahen Osten, vor allem im nördlichen Jemen, traditionell für die Griffe des Jambia-Dolches verwendet, der als Statussymbol dient.[102] In Ostasien dagegen sind sie Bestandteil kunsthandwerklicher Schnitzereien und der Traditionellen Chinesischen Medizin.[103] Bei Letzterer dienen die Hörner vor allem in pulverisierter Form als Medikament gegen Fieber und Schmerzen, ein häufig angenommener Einsatz als Aphrodisiakum ist historisch nicht verbürgt. Vor allem aufgrund dieses Marktes sind Nashörner durch die damit verbundene Wilderei vom Aussterben bedroht. So wurden auf dem Schwarzmarkt im Jahr 2012 zwischen 30.000 und 65.000 US-Dollar für jedes Kilogramm Horn gehandelt, im Zeitraum von 1993 bis 2009 betrug der Wert noch rund 4700 bis 5000 US-Dollar je Kilogramm.[104] Durch die hohe Nachfrage aus Ostasien an Horn stieg in den letzten Jahren nicht nur die Anzahl der durch Wilderei getöteten freilebenden Nashörner vor allem im südlichen Afrika,[105] sondern es kam auch verstärkt zu Diebstählen in Museen, Sammlungen und Auktionshäusern und damit verbundenem Schmuggel.[106][107] Mehrere durchgeführte Tests seitens der Pharmaindustrie und biowissenschaftlicher Forschungsinstitute ergaben jedoch keinerlei medizinische Wirkung.[108][109] Jedoch gab es immer wieder Gerüchte über Wunderheilungen, so dass zuletzt 2009 die Nachfrage stark angestiegen war.[110] Weitere Ursachen für die Bedrohung der heutigen Nashornarten sind darüber hinaus die Zerstörung der Lebensräume durch Landwirtschaft oder Bau von Verkehrswegen aber auch die Ausdehnung der menschlichen Siedlungen bis an die Grenzen der Schutzgebiete.[3]
In neuerer Zeit gibt es allerdings wieder eine leichte Bestandserholung einiger Arten. In Afrika lebten Ende 2010 wieder rund 20.000 Breitmaul- und über 5.000 Spitzmaulnashörner. Beide Bestände haben sich seit 1995 fast verdoppelt.[111][112] Ein großer Anteil der Nashörner lebt davon in Südafrika zumeist in eingezäunten und bewachten Reservaten. In Kenia finden sich ebenfalls verschiedene private und öffentliche Schutzgebiete, z. B. die private Farm Ol ari Nyiro von Kuki Gallmann oder der Lake-Nakuru-Nationalpark. Zwar hat sich der Gesamtbestand der afrikanischen Nashörner insgesamt laut IUCN stabilisiert, doch sind einzelne Unterarten teils stark bedroht. Besonders kritisch steht es dabei um das Nördliche Breitmaulnashorn (C. s. cottoni), welches nur noch zwei Exemplare umfasst und durch ein Zuchtprogramm im Ol Pejeta Reservat in Kenia vor dem Aussterben bewahrt werden soll.[113] Durch die steigende Anzahl an durch Wilderer getöteten Nashörnern im südlichen Afrika (2013 fast 800 Nashörner) wurden 2013 neben bewaffneten Wildhütern, Enthornungen von wildlebenden Tieren oder Umsiedlungen einzelner Individuen beziehungsweise kleinerer Populationen neue Gegenmaßnahmen eingeleitet. Diese umfassen unter anderem das Einspritzen von Antiparasitika in die Hörner, hauptsächlich Arzneistoffe gegen äußere Parasiten, die im normalen Einsatz für die Nashörner unschädlich sind, beim Menschen aber Übelkeit oder Konvulsion erzeugen und die Hörner so unbrauchbar für den Markt der Traditionellen Chinesischen Medizin machen. Eine weitere Methode ist die Markierung der Hörner mit Farbstoffen, die deren Inneres rot oder pink färben. Dies soll helfen, den internationalen Handel mit illegal erbeuteten Hörnern zu verfolgen, da diese, vergleichbar zu durch ein ähnliches Verfahren markierten Banknoten, auch durch Scanner an Flughäfen aufgespürt werden können.[114][115] Umweltschützer sehen diese Vorgehensweisen bisher eher skeptisch, einerseits weil vereinzelt Nashörner bei der Durchführung der Prozedur starben, andererseits auch weil kaum wissenschaftliche Untersuchungen zu den neuen Maßnahmen und der damit verbundenen potentiellen gesundheitlichen Risiken für die behandelten Tiere durchgeführt wurden. Weiterhin können sie auch eine höhere Sicherheit der Populationen an Nashörnern lediglich vortäuschen, da zwar in einzelnen Schutzgebieten mit derartig behandelten Tieren die Wilderei zurückging, ein Großteil der Tiere aber diese aufgrund des Druckes durch Wilderei verlassen hatte. Eine Verschiebung des Jagddrucks ist dadurch nicht auszuschließen.[116] Der WWF Deutschland informierte im März 2014 über ein Projekt, bei dem 1000 zu schützenden Nashörnern in Kenia ein Chip ins Horn eingepflanzt werden soll, um Wilderer besser überführen zu können.[117]
Auch Schutzbemühungen Indiens und Nepals waren erfolgreich, so dass der Bestand an Panzernashörnern auf 2.850 Tiere Ende 2010 und damit im Vergleich zu 1995 deutlich gestiegen ist; gegenwärtig wird von einem Bestand von mehr als 3.500 Tieren ausgegangen.[112] Der Bestand der Sumatra-Nashörner ist dagegen im selben Zeitraum von etwas mehr als 300 auf etwa 220 bis 280 Tiere zurückgegangen, teilweise werden auch weniger als 100 Tiere angenommen[112] – Ursache ist offensichtlich, dass die Regierungen von Indonesien und Malaysia nur wenige finanzielle Mittel für den Schutz dieser Tiere bereitstellen. Das Java-Nashorn ist mittlerweile das am stärksten gefährdete Großsäugetier der Erde. Schätzungsweise 60 Exemplare bewohnen Reste des ehemaligen Verbreitungsgebiets der Art im Westen von Java.[118] Die letzte verbliebene kleine Population des Java-Nashorns in Vietnam[119] wurde im Oktober 2011 vom WWF für erloschen erklärt.[120] Damit gilt die vietnamesische Unterart R. s. annamiticus des Java-Nashorns offiziell als ausgestorben. Aufgrund des hohen Risikos, die letzten zur Fortpflanzung fähigen Kühe zu isolieren, und der Tatsache, dass sich Nashörner allgemein in menschlicher Obhut teilweise nur selten fortpflanzen,[3] sind Nachzuchtprogramme schwer umzusetzen, so dass sich die früheren Schutzbemühungen auf das Ausrufen neuer Schutzgebiete und die Rettung der Restpopulationen beschränken. Zwei bedeutende neuere Projekte in diesem Zusammenhang sind das zum Schutz des Sumatra-Nashorns im Jahr 1997 gestartete Nachzuchtprogramm im Sumatran Rhino Sanctuary auf Sumatra und das 2011 begonnene Projekt Javan Rhino Study and Conservation Area für die Erhaltung des Java-Nashorns.[121][122]
Die Nashörner (Rhinocerotidae) oder auch Rhinozerosse bilden eine Familie der Unpaarhufer (Perissodactyla) mit heute noch fünf lebenden Arten. Sie sind charakterisiert durch einen kräftigen Körper und kurze Gliedmaßen mit drei Zehen sowie einen großen Kopf, der bei allen heute lebenden Vertretern eine markante Bildung, bestehend aus einem oder zwei – für die Familie namensgebenden – Hörnern, trägt. Die Familie stellt eine der vielfältigsten und erfolgreichsten in der Geschichte der Säugetiere dar und war während ihrer vor nahezu 50 Millionen Jahren beginnenden Entwicklungsgeschichte über weite Teile Eurasiens, Afrikas und Nordamerikas verbreitet. Ihr Niedergang begann Ende des Miozäns vor rund 6 bis 5 Millionen Jahren in Verbindung mit klimatischen und damit einhergehenden Landschaftsveränderungen, die zum Aussterben der nordamerikanischen sowie zahlreicher weiterer Nashornvertreter im ursprünglichen Verbreitungsgebiet führten. Gegen Ende des Pleistozäns gab es eine erneute Aussterbephase, während der alle nordeurasischen Vertreter verschwanden. Überlebt haben die heute noch bestehenden Nashornarten Breitmaul- und Spitzmaulnashorn in Afrika südlich der Sahara sowie Panzer-, Java- und Sumatra-Nashorn im süd- bis südöstlichen Asien, die teilweise in ihrem Bestand durch Vernichtung ihres Lebensraumes und Wilderei abermals stark geschrumpft sind.
Awamɣil neɣ Azara (Assaɣ usnan: Rhinocerotidae) d tawacult meqqren n iɣersiwen yettidiren deg Tefriqt d Asya, Dɣa aɣersiw-a d talmest yettwaggzen s wengar s usrag (ɣef ssebba) n wegmar id t-yeṭṭafaren i tukksa n yicc-is yettusxedmen deg tesnujya aladɣa deg tmurt n Ccinwa
Awamɣil neɣ Azara (Assaɣ usnan: Rhinocerotidae) d tawacult meqqren n iɣersiwen yettidiren deg Tefriqt d Asya, Dɣa aɣersiw-a d talmest yettwaggzen s wengar s usrag (ɣef ssebba) n wegmar id t-yeṭṭafaren i tukksa n yicc-is yettusxedmen deg tesnujya aladɣa deg tmurt n Ccinwa
Badak mangrupa salah sahiji ti lima spésiés odd-toed ungulate nu hirup kénéh ti kulawarga Rhinocerotidae. Nu lima téh kabéh gé tulén Afrika atawa Asia.
Kulawarga Rhinocerotidae
Sababaraha spésiés badak lastari dina mangsa géologis anyar, nyaéta Giant Unicorn jeung Badak Woolly mangsa Eurasia: masih kénéh dipadungdengkeun naha ieu téh alatan manusa atawa robahna iklim.
Sato mirip badak munggaran némbongan mangsa Eosin, lajeng dina mangsa Miosin ahir norojol rupa-rupa spésiés, nu lolobana ngaraksasa. Di antarana Indricotherium nu beuratna kira 30 ton nu mangrupa mamalia terestrial pangbadagna (nu geus kanyahoan). Badak mimiti kabasmi nalika mitembeyan mangsa Pliosin di Amérika Kalér jeung mangsa Pleistosin di Asia Kalér jeung Éropa.
Spésiés nu kiwari aya kénéh kagolongkeun kana tilu suku. Badak Sumatra nu kiwari dina kaayaan kritis mangrupa hiji-hijina ti golongan primitif, Dicerorhinini, nu aya ti jaman Miosin (kira 20 juta taun ka tukang). Nu ogé kaasup tribe ieu nyaéta Badak Woolly ti Éropa kalér jeung Asia nu geus lastari. Aya dua spésiés Rhinocerotini nu hirup kénéh, nyaéta Badak India jeung Badak Jawa nu duanana kiwari kaancam lastari. Spésiés Afrika nu aya kénéh, Badak Putih jeung Badak Hideung, diverged during the éarly Pliocene (about 5 million yéars ago) but the Dicerotini group to which they belong originated in the middle Miocene, about 14 million yéars ago. Béda nu utama nyaéta bentuk sungutna: White rhinos have broad flat lips for grazing and black rhinos have long pointed lips for éating foliage.
Hiji hibrid subspésiés Badak Bodas (Ceratotherium s. simum x C. s. cottoni) kungsi dikawinkeun di Kebon Binatang Dvurkralv (Zoological Garden Dvur Kralove nad Labem) di Républik Céko taun 1977.
Ciri anu minculak ti badak mah cula dina irungna, nu béda ti sato séjén nu tandukan, mangrupa keratin, bulu nu kacida pepetna.
Cula badak aya dina resép-resép ubar di Asia, sarta keur gagang péso/badi di Yaman jeung Oman. Tina sésa lima spésiés badak nu aya kénéh, kabéhanana pikahariwangeun: nu rada aman téh Badak Bodas; Badak Jawa ngan kari sababaraha puluh (kira 60 dina taun 2002, di Ujungkulon), nu kaasup mamalia nu paling kaancam lastari.
Kampanyeu miara badak dimimitian taun 1970-an, tapi angger baé populasina mah nyirorot pisan, najan geus diharamkeun jual-beulina ogé.
Aya sababaraha carita ngeunaan badak nu sok mareuman seuneu, nu lolobana mah ti wewengkon Malaysia jeung Burma. Malah dina basa Malayu mah boga ngaran husus, nyaéta 'badak api', nu bakal nyampeurkeun sarta langsung mareuman (ku cara dijejekan) seuneu. Dina hiji film (dokuméntér) ngeunaan badak afrika, mémang karékam ayana badak nu nyuruduk sarta ngajejekan seuneu nu ngahaja dihurungkeun.
Badak mangrupa salah sahiji ti lima spésiés odd-toed ungulate nu hirup kénéh ti kulawarga Rhinocerotidae. Nu lima téh kabéh gé tulén Afrika atawa Asia.
Karkidonlar (Rhinocerotidae) -toq tuyokli sut emizuvchilar turkumi oilasi. 7 tacha turi va kenja turlari bor. Afrika, Jan.-Sharqiy va Sharqiy Osiyoda tarqalgan. Tropik oʻrmonlarda, suv boʻyidagi chakalakzorlarda, togʻlarda (3000 m balandlikkacha) va botqoqliklarda yashaydi. Gavdasi yirik, uz. 5 m cha, boʻyi 2 m cha, dumi qisqa, terisi kalin, deyarli junsiz. Burni ustida va qansharida 1—2 (qora karkidonda baʼzan 3 yoki 5) ta shoxi bor. Koʻzi kichkina, yaxshi koʻrmaydi, boʻyni qisqa va yoʻgʻon. Hidlash va eshitish organlari yaxshi rivojlangan. Oyogʻi qisqa, yoʻgʻon. Barmoqlari 3 ta, uchida tuyoqlari bor. Tungi hayvon. Yakka yoki juft-juft boʻlib, baʼzan 4—5 tasi poda boʻlib yuradi. K. turli oʻsimliklar bilan oziqlanadi. Pashsha va soʻnalardan qochib, botqoqqa tushib yotadi. Noyab.da urchiydi. Boʻgʻozlik davri 17-19 oy. Tugʻilgan bolasi 25 kg cha. Tanasi vazmin va qoʻpolligiga qaramay tez yuguradi. Goʻshti, yogʻi yeyiladi, terisi va shoxidan turli buyumlar tayyorlanadi. 5 turi: sumatra, qind, yava karkidoni qora, oq karkidon bor. Barcha turlari Xalqaro Qizil kitobga kiritilgan.[1]
Karkidonlar (Rhinocerotidae) -toq tuyokli sut emizuvchilar turkumi oilasi. 7 tacha turi va kenja turlari bor. Afrika, Jan.-Sharqiy va Sharqiy Osiyoda tarqalgan. Tropik oʻrmonlarda, suv boʻyidagi chakalakzorlarda, togʻlarda (3000 m balandlikkacha) va botqoqliklarda yashaydi. Gavdasi yirik, uz. 5 m cha, boʻyi 2 m cha, dumi qisqa, terisi kalin, deyarli junsiz. Burni ustida va qansharida 1—2 (qora karkidonda baʼzan 3 yoki 5) ta shoxi bor. Koʻzi kichkina, yaxshi koʻrmaydi, boʻyni qisqa va yoʻgʻon. Hidlash va eshitish organlari yaxshi rivojlangan. Oyogʻi qisqa, yoʻgʻon. Barmoqlari 3 ta, uchida tuyoqlari bor. Tungi hayvon. Yakka yoki juft-juft boʻlib, baʼzan 4—5 tasi poda boʻlib yuradi. K. turli oʻsimliklar bilan oziqlanadi. Pashsha va soʻnalardan qochib, botqoqqa tushib yotadi. Noyab.da urchiydi. Boʻgʻozlik davri 17-19 oy. Tugʻilgan bolasi 25 kg cha. Tanasi vazmin va qoʻpolligiga qaramay tez yuguradi. Goʻshti, yogʻi yeyiladi, terisi va shoxidan turli buyumlar tayyorlanadi. 5 turi: sumatra, qind, yava karkidoni qora, oq karkidon bor. Barcha turlari Xalqaro Qizil kitobga kiritilgan.
Kerkedan[1], an jî yekşax[çavkanî pêwîst e] (Rhinocerotidae), famîleyek yeksimdaran (Perissodactyla) ye ku li Afrîka û Asyayê tên dîtin.
Kerkedan li bin metirsiya nemayînê ne.
Du kerkedanên spî (Ceratotherium).
Kerkedaneke reş (Diceros bicornis).
Kerkedanên Hindistanê (Rhinoceros unicornis).
Kerkedanên Sumatrayê (Dicerorhinus sumatrensis).
Kerkedan, an jî yekşax[çavkanî pêwîst e] (Rhinocerotidae), famîleyek yeksimdaran (Perissodactyla) ye ku li Afrîka û Asyayê tên dîtin.
Kwa gari la kijeshi linalobeba silaha tazama hapa: Kifaru (jeshi)
Vifaru au faru ni wanyamapori wakubwa wa familia Rhinocerotidae. Spishi mbili zinapatikana Afrika na nyingine tatu huko Asia. Nchini Uhindi wanabaki faru 2700 tu na hata faru weupe nao wameadimika sana duniani.
Faru hufahamika sana kwa umbo lake kubwa (ni miongoni mwa wanyama walanyasi wakubwa sana ambao wanabakia); huku kila spishi ya faru ikikaribia kuwa na uzito wa tani moja na ngozi ngumu ya kujilinda, yenye unene wa sentimeta 1.5 – 5.0; ubongo mdogo wa mamalia (gramu 400 – 600) na pembe kubwa. Hula sana majani.
Faru wana uwezo mkubwa wa kusikia na kunusa, lakini uoni wao si mzuri sana. Weusi huishi kwa miaka 60 na zaidi.
Faru huthaminiwa sana kutokana na pembe zao. Pembe hizo zimetengenezwa kwa keratini, protini, sawa na ile inayopatikana kwenye nywele na kucha.[1] Faru wa Afrika na Sumatra wana pembe mbili huku wale wa Uhindi na Java wakiwa na pembe moja tu. Faru wa Afrika hukosa meno ya mbele na kutegemea zaidi magego katika kusaga chakula.
Kuna spishi tano zinazoweza kuwekwa katika makundi matatu. Spishi mbili za Afrika, faru mweupe (white rhinoceros) na faru mweusi (black rhinoceros) walitokea kama miaka milioni 5 iliyopita. Tofauti kubwa kati ya faru mweupe na faru mweusi ni muundo wa midomo yao. Faru mweupe ana mdomo mpana kwa ajili ya kula nyasi huku mdomo wa faru mweusi ikiwa imechongoka kiasi.
Faru weupe kwa muonekano ni wa kijivu. Maana ya neno weupe ilikosewa tu kutokana na neno la kiholanzi ‘wijd’ lenye maana ya upana ‘wide’ ambalo lilizoeleka kama ‘white’ ambalo sasa laeleweka hivyo kama mweupe. Aliitwa hivyo kwa maana ya upana, sababu wa mdomo wake mpana wenye umbo la mraba.
Faru mweupe ndiyo mnyama mkubwa wa ardhini baada ya tembo. Anakaribiana kidogo na faru wa India na kiboko. Faru weupe wana mwili uliojaa, na kichwa kikubwa, shingo fupi na kifua kipana. Faru anaweza kuzidi uzito wa kilogramu 3,500 na urefu wa mita 3.5 – 4.6 kuanzia kichwani na mabega ya urefu wa sentimeta 180 – 200. Uzito wa faru mweupe uliovunja rekodi ni ule wa kilogramu 4,500.[2] Ana pembe mbili huku ile ya mbele ikiwa kubwa zaidi hata kufikia urefu wa sentimeta 90 – 150. Faru weupe pia wana nundu kubwa inayoshikilia vichwa vyao vizuri. Huwa na nywele kadhaa hasa kwenye masikio yao na mkiani, sehemu nyingine za mwili zikiwa zimesambaa kidogo tu.
Faru weusi wana mdomo uliochongoka. Wanafanana kwa rangi na faru weupe. Hii inachanganya sana, sababu majina yao ni tofauti lakini rangi zao ni sawa kabisa. Spishi hii ina spishi nyingine nne ndani yake. Faru mkubwa mweusi huwa na urefu wa sentimeta 132 – 180 mabegani mwake na urefu wa mita 2.8 – 3.8 kuanzia kichwani mwake.[3] Huwa na uzito wa kilogramu 850 mpaka 1600, na wachache mpaka kg 1800, huku faru jike wakiwa na umbo dogo kiasi kuliko wanaume. Pembe kubwa mbili zimetengenezwa kwa keratini huku ile kubwa ya mbele ikiwa ina urefu wa mpaka sentimeta 50, na mmoja aliwahi hata kufikia sentimeta 140. Wakati fulani hata pembe la tatu hujitokeza. Faru weusi ni wadogo kiasi kuliko faru weupe, na wana mdomo uliochongoka kwa ajili ya kukusanya majani kabla ya kula.
Kutokana na umuhimu wa wanyama hawa nchi ya Tanzania imeamua kuwatunza faru kwa kuwaweka sehemu isiyorasmi kwao kwa uangalizi mkubwa, maeneo kama grumeti na pia kwa kuwapa majina, kwa mfano Faru John.
Faru wa India hasa wanapatikana sana huko Nepal na hasa kaskazini – mashariki mwa India. Sasa wanapatikana Pakistan mpaka Bama na wamefika hadi China. Lakini kutokana na mwingiliano wa binadamu, uwepo wao umeathirika na wameanza kupungua. Ngozi yao pana ya kahawia karibu na kijivu yenye mikunjo. Juu ya miguu yao na mabega yao kuna vijinundu, na wana nywele kidogo kwenye miili yao. Faru dume huwa wakubwa kiasi kuliko faru jike kufikia uzito wa kilogramu 2500 – 3200. Faru hawa wana urefu wa sentimeta 175 – 200 mabegani. Faru jike wa india hufikia mpaka uzito kilogramu 1900. Faru hawa hufikia mpaka urefu wa mita 3.0 – 4.0. Karibu theluthi mbili ya faru wote waliobaki duniani, wanapatikana katika mbuga ya Taifa Kaziranga huko India.
Hawa ndio mamalia wakubwa walio hatarini kutoweka. Mpaka mwaka 2002, walikuwa wamebaki faru 60, huko Java Indonesia na Vietnam. Hii ndio spishi ndogo kuliko wote. Wanyama hawa wanapenda kukaa kwenye misitu ya mvua, nyasi ndefu na maeneo yenye mafuriko ya hapa na pale na matope.
Faru wa Java pia wana pembe moja. Pia ngozi yao ya kijivu ina mikunjo na wana nundu kama faru wa India, na hawana nywele. Urefu wa mwili wake ni mita 3.1 – 3.2, pamoja na kichwa na urefu wa mita 1.5 – 1.7. Faru wakubwa wanaripotiwa kufikia uzito wa kilogramu 900 – 1400 au 1360 – 2000, kwa chanzo tofauti. Pembe za faru dume hufikia mpaka sentimeta 26 huku faru jike huwa na nundu tu, na wakati mwingine hawana kabisa.
Hawa ndio faru wadogo kabisa katika spishi zote za faru na ndiye huyu pekee mwenye manyoya mengi na anayeweza kuishi katika sehemu za juu hasa za Borneo na Sumatra. Kutokana na kuharibika kwa makazi yao na ujangili, wameadimika sana na miongoni mwa mamalia walioadimika sana. Mpaka sasa inaaminika sana kwamba wamebaki faru 275 wa spishi hii.
Faru wa Sumatra wana kimo cha urefu wa sentimeta 130 mpaka mabegani, na mwili wake wa urefu sentimeta 240 – 315, na wana uzito wa kilogramu 700, japo baadhi yao wana uzito hata kufikia kilogramu 1000. Kama faru wa Afrika, hao wana pembe mbili zenye urefu mpaka sentimeta 25 – 27 na ile pembe ya pili ni ndogo na huwa ndogo kufikia sentimeta 10. Faru dume wana pembe kubwa kuliko faru jike. Nywele/manyoya ya miili yao hupungua kadiri wanavyoongezeka umri. Rangi ya faru hawa ni kahawia – nyekundu. Mwili wao ni mfupi na miguu yao pia na midomo yao ina nguvu sana.
Kwa gari la kijeshi linalobeba silaha tazama hapa: Kifaru (jeshi)
Vifaru au faru ni wanyamapori wakubwa wa familia Rhinocerotidae. Spishi mbili zinapatikana Afrika na nyingine tatu huko Asia. Nchini Uhindi wanabaki faru 2700 tu na hata faru weupe nao wameadimika sana duniani.
Faru hufahamika sana kwa umbo lake kubwa (ni miongoni mwa wanyama walanyasi wakubwa sana ambao wanabakia); huku kila spishi ya faru ikikaribia kuwa na uzito wa tani moja na ngozi ngumu ya kujilinda, yenye unene wa sentimeta 1.5 – 5.0; ubongo mdogo wa mamalia (gramu 400 – 600) na pembe kubwa. Hula sana majani.
Faru wana uwezo mkubwa wa kusikia na kunusa, lakini uoni wao si mzuri sana. Weusi huishi kwa miaka 60 na zaidi.
Faru huthaminiwa sana kutokana na pembe zao. Pembe hizo zimetengenezwa kwa keratini, protini, sawa na ile inayopatikana kwenye nywele na kucha. Faru wa Afrika na Sumatra wana pembe mbili huku wale wa Uhindi na Java wakiwa na pembe moja tu. Faru wa Afrika hukosa meno ya mbele na kutegemea zaidi magego katika kusaga chakula.
D Naashörner (Rhinocerotidae) oder au d Rhinozeross bilde e Familie vo de Umbaarhuefer (Perissodactyla), wo hüte no fümf läbigi Arte het. Si si charakterisiert dur e chreftige Körper, churzi Bäi mit drei Zeeche und e groosse Chopf. Uf dr Naase häi alli Verdräter, wo s hüte git, e markanti Bildig, wo us äim oder zwäi Hörner bestoot, wo dr Familie iire Naame gee häi. D Familie isch äini vo de vilfältigste und erfolgriichste in dr Gschicht vo de Süüger und isch wäärend iirer Entwickligsgschicht, wo vor fast 50 Millioone Joor aagfange het, über witi Däil vo Öirasie, Afrika und Nordamerika verbräitet gsi. Iire Niidergang het am Ändi vom Miozeen vor öbbe 6 bis 5 Millioone Joor aagfange, wo sich s Klima gänderet het und drmit d Landschaft. Das het zur Folg gha, ass alli nordamerikanische Naashornarte usgstorbe si und au e Hufe Arte im Räst vo iirem ursprünglige Verbräitigsgebiet. Gege s Ändi vom Pläistozeen het s denn e Faase gee, wo alli nordöirasische Verdräter verschwunde si. Nume Naashornarte, wo hüte im Afrika südlig vo dr Sahara und im süd- bis südöstlige Asie verbräitet si, häi überläbt, si aber däilwiis stark vom Usstärbe bedroot.
Fyrstu nashyrningarnir (frøðiheiti á latíni: Rhinocerotidae) vórðu til fyri 30 mió. árum síðan, og teir eru millum størstu súgdýr, ið livað hava á landi. Nú eru fá dýrasløg, ið eru verri fyri enn nashyrningur. Hann verður dripin í túsundatali fyri hornið á snáðini, og øll nashyrningasløg eru í altjóða yvirlitinum við dýrasløgum í vanda.[1] Fimm sløg eru: Hvítur nashyrningur (breiðsnáðaður nashyrningur) og svartur nashyrningur í Afrika, indianashyrningur í Noðurindia, javanashyrningur í Indonesia og sumatranashyrningur í Eysturásia.[2] Nashyrningar liva vanliga stakir. Hann sær illa longri enn 30 m. frá sær. Teir síggja stutt frá seg, men hava góða hoyrn og frálíkt tev. Tapirur í Amerika er nær skyldur við nashyrning. Nashyrningar eta gróður. Við tjúkku, breiðu vørrunum roytir hann gras og aðrar plantur.
Hornið er úr hárkendum tægrum, ið eru persaðar saman til hart evni. Sló er ikki í horninum. Indianashyrningur og javanashyrningur hava bara eitt horn. Hini sløgini hava øll tvey. Nashyrningur hevur tjúkka og seiga húð. Á summum er húðin skift í stórar húðarplátur, rukkur og faldir um bein og háls. Húðin á indianashyrningi er átøk brynju. Flestu nashyrningar eru snøggir, hava ikki hár á kroppinum, bara sumatranashyrningur er loðin.[3]
Veiðitjóvar skjóta nógvan nashyrning fyri hornið, tí summi halda, at góður heilivágur er í tí. Hornið í nashyrningi er vert sína tyngd í gulli í m.a. Vjetnam og Kina. Og tískil eru allar fimm nashyrningsgreinarnar millum heimsins sjáldsamastu og ábærast staddu dýr.
Dúgliga verður stríðst at fáa steðgað óløgliga handlinum við nashyrningshorni. Óløglig skjóting hevur gjørt, at nógvar nashyrningsgreinar hava verið um at doyggja út.[4] Veiðutjóvar fanga og drepa dýrini. Hornini verða sagað av, og ræini verða liggjandi. Hornið verður eftir smuglaraleiðum flutt til marknaðirnar í Eysturásia.[5] Ávísir handilsmenn har hava stórvinning av at selja tað í mjølvaðum líki. Tað eru hornini, ið er orsøkin til at nashyrningar eru so nógv eftirspurdir. Heimsnáttúrugrunnurin WWF fekk fyri nøkrum árum síðan eitt virki, ið ger “heilivág”, at vita, hvussu hornið í nashyrningi royndist móti ymsari sjúku. Í Eysturásia er hornið á nashyrningum meira vert enn gull. Hetta millum annað tí at fólk trúgva, at hornið hevur grøðandi evnir.[6] Viðskiftafólkini halda, at hornið eigur í sær kynsliga eggjan, ella at tað grøðir ymiskar sjúkur. Økt upplýsing hevur hesi seinastu árini fingið nýtsluna av hesum sjáldsama “heilivági” at minka í Ásia, og nógvir kundar eta nú mjølvað horn av øðrum dýrum, sum betur eru fyri, til dømis saigaantilopuni.
Nashyrningar verða tó dripnir sum aldrin áður í Suðurafrika í 2014.[7] Í 2013 vóru 1004 nashyrningar dripnir í Suðurafrika. Tá var tað eitt nýtt met. Men árið 2014 hevur longu sligið tað metið. 20. november eru 1020 nashyrningar dripnir og árið er enn ikki liðugt. Hetta, sjálvt um man hevur roynt, at vart tey frá veiðumonnum. “Vit óttast, at ólógliga veiðan er bara ein partur, av eini størri heimsumfatandi milliarda ídnaði, ið umfatar ólógligan handil við villum dýrum. Tað er als ikki ein løtt støða, at fáast við", segði suðurafrikanski ráðharrin í umhvørvismálum, Edna Molewa, í 2014.[8]
Fyrstu nashyrningarnir (frøðiheiti á latíni: Rhinocerotidae) vórðu til fyri 30 mió. árum síðan, og teir eru millum størstu súgdýr, ið livað hava á landi. Nú eru fá dýrasløg, ið eru verri fyri enn nashyrningur. Hann verður dripin í túsundatali fyri hornið á snáðini, og øll nashyrningasløg eru í altjóða yvirlitinum við dýrasløgum í vanda. Fimm sløg eru: Hvítur nashyrningur (breiðsnáðaður nashyrningur) og svartur nashyrningur í Afrika, indianashyrningur í Noðurindia, javanashyrningur í Indonesia og sumatranashyrningur í Eysturásia. Nashyrningar liva vanliga stakir. Hann sær illa longri enn 30 m. frá sær. Teir síggja stutt frá seg, men hava góða hoyrn og frálíkt tev. Tapirur í Amerika er nær skyldur við nashyrning. Nashyrningar eta gróður. Við tjúkku, breiðu vørrunum roytir hann gras og aðrar plantur.
Hornið er úr hárkendum tægrum, ið eru persaðar saman til hart evni. Sló er ikki í horninum. Indianashyrningur og javanashyrningur hava bara eitt horn. Hini sløgini hava øll tvey. Nashyrningur hevur tjúkka og seiga húð. Á summum er húðin skift í stórar húðarplátur, rukkur og faldir um bein og háls. Húðin á indianashyrningi er átøk brynju. Flestu nashyrningar eru snøggir, hava ikki hár á kroppinum, bara sumatranashyrningur er loðin.
Veiðitjóvar skjóta nógvan nashyrning fyri hornið, tí summi halda, at góður heilivágur er í tí. Hornið í nashyrningi er vert sína tyngd í gulli í m.a. Vjetnam og Kina. Og tískil eru allar fimm nashyrningsgreinarnar millum heimsins sjáldsamastu og ábærast staddu dýr.
De Neushores zien zoogdiere vaan de femilie Rhinocerotidae, die same mèt de Peerdechtege (Equidae) en de Tapirs (Tapiridae) de orde Oonevehovege (Perissodactyla) vörme. 't Zien groete, logge plante-eters mèt eine of twie hores op de kop, die in de trope vaan Afrika en Azië zien te vinde. Allewijl gief 't drei tribus, veer geslachte en vief soorte; fossiel neushores (of neushore-echtege) zien bekind vaanaof 't vreug eoceen.
Nosorozi (latinski: Rhinocerotidae) su krupne životinje sa jednim ili dva roga na njušci. Rogovi su mu sastavljeni od guste mase kompaktnih rožnih vlakana.
Značajno obilježje nosoroga su rogovi koje imaju na nosu. ovisno o vrsti, imaju jedan ili dva roga, ali su nađeni i neki fosilni nosorozi koji nisu imali rog. Prednji rog raste iz nosne kosti, dok se stražnji (ako postoji) nadovezuje na prednji dio lobanje. Iako je vrlo čvrst, ovaj rog nije od koštane tvari, nego je od aglutiniranog keratina, jedne vrste proteina koji se nalazi i u dlakama. U nekim istočnoazijskim kulturama postoji uvjerenje, da smrvljeni rog nosoroga ima ljekovita svojstva, što je razlog za ubijanje nosoroga i uzimanje njihovih rogova. Do sada najveći poznati rog bio je dug 1,58 m.
Nosorozi imaju masivno tijelo i kratke, debele noge. Svaka noga ima tri prsta koji svaki završava širokim kopitom. Koža mu je debela i siva ili smeđa. Kod azijskih vrsta koža na početku vrata i nogu je jako naborana, tako da životinja izgleda kao da je oklopljena. Nosorozi imaju vrlo loš vid, no taj nedostatak nadoknađuju izvrsnim njuhom i jako dobrim sluhom. Mužjaci nemaju mošnje, a testisi su im smješteni unutar tijela.
Nosorozi su samotnjaci, ali ih se povremeno u savanama može sresti i u manjim krdima. Ako se neka ženka tjera, može doći do borbe između mužjaka. Pobjednik se vrlo upadljivo udvara ženki: u to ponašanje spada obilježavanje teritorije urinom i izmetom, a nakon toga "love" jedno drugo, da bi se na kraju parili. Razdoblje skotnosti traje 15 do 18 mjeseci, nakon čega se rađa mladunče koje s majkom ostaje do dvije i po godine. Ako u tom razdoblju na svijet dođe još jedan mladunac, majka će starijeg bar privremeno potjerati od sebe na neko vrijeme.
Nosorozi danju spavaju, a aktivni su u sumrak i noću. Vrlo su plahi i izbjegavaju blizinu ljudi. No ako se osjećaju ugroženi, napadaju. Iako njihovi napadi nisu precizni, zbog njihove snage i opasnih rogova može doći do teških ozljeda. Nosorog u punom trku može doseći brzinu od 45 km/h.
Nosoroge često prate ptice iz porodice Buphagus ili Ardeidae sjedeći na njihovoj koži i čisteći je od parazita. U rijetkim slučajevima mladi nosorog može stradati od velikih mačaka, dok odrasli osim čovjeka nemaju drugih neprijatelja.
Nosorozi (latinski: Rhinocerotidae) su krupne životinje sa jednim ili dva roga na njušci. Rogovi su mu sastavljeni od guste mase kompaktnih rožnih vlakana.
Tekst üüb Öömrang Nööshurner (Rhinocerotidae) of uk Rhinozerosen (faan ualgriichisk ῥῖς (rhis) of ῥιν- (rhin-) „nöös“, κέρας (kéras) „hurn“) san en famile faan ünpaartuanet klooksdiarten (Perissodactyla). Diar jaft at daalang noch fiiw slacher faan.
C. simum
D. sumatrensis
D. bicornis
R. sondaicus
R. unicornis
Nööshurner (Rhinocerotidae) of uk Rhinozerosen (faan ualgriichisk ῥῖς (rhis) of ῥιν- (rhin-) „nöös“, κέρας (kéras) „hurn“) san en famile faan ünpaartuanet klooksdiarten (Perissodactyla). Diar jaft at daalang noch fiiw slacher faan.
Rhinoceros /raɪˈnɒsərəs/, eften abbreviatit as rhino, is a group o five extant species o odd-taed ungulates in the faimily Rhinocerotidae. Twa o these species are native tae Africae an three tae Soothern Asie.
Members o the rhinoceros faimily are characterized bi thair lairge size (thay are some o the lairgest remainin megafauna, wi aw o the species able tae reach ane tonne or mair in wicht); as well as bi an herbivorous diet; a thick pertective skin, 1.5–5 cm thick, furmed frae layers o collagen poseetioned in a lattice structur; relatively smaa brains for mammals this size (400–600 g); an a lairge horn. Thay generally eat leafy material, altho thair ability tae ferment fuid in thair hindgut allaes them tae subsist on mair fibrous plant matter, if necessary. Unlik ither perissodactyls, the twa African species o rhinoceros lack teeth at the front o thair muiths, relyin instead on thair pouerfu premolar an molar teeth tae grind up plant fuid.[1]
Rhinoceros are killed bi humans for thair horns, which are boucht an sauld on the black mercat, an which are uised bi some culturs for ornamental or tradeetional medicinal purposes. East Asie, specifically Vietnam, is the lairgest mercat for rhino horns. Rhino horns cost as much as gowd on the black mercat. Fowk grind up the horns an then consume them believin the dust haes therapeutic properties.[2] The horns are made o keratin, the same teep o protein that maks up hair an fingernails.[3] Baith African species an the Sumatran rhinoceros hae twa horns, while the Indian an Javan rhinoceros hae a single horn.
The IUCN Reid Leet identifies three o the species as creetically endangered.
Rhinoceros /raɪˈnɒsərəs/, eften abbreviatit as rhino, is a group o five extant species o odd-taed ungulates in the faimily Rhinocerotidae. Twa o these species are native tae Africae an three tae Soothern Asie.
Members o the rhinoceros faimily are characterized bi thair lairge size (thay are some o the lairgest remainin megafauna, wi aw o the species able tae reach ane tonne or mair in wicht); as well as bi an herbivorous diet; a thick pertective skin, 1.5–5 cm thick, furmed frae layers o collagen poseetioned in a lattice structur; relatively smaa brains for mammals this size (400–600 g); an a lairge horn. Thay generally eat leafy material, altho thair ability tae ferment fuid in thair hindgut allaes them tae subsist on mair fibrous plant matter, if necessary. Unlik ither perissodactyls, the twa African species o rhinoceros lack teeth at the front o thair muiths, relyin instead on thair pouerfu premolar an molar teeth tae grind up plant fuid.
Rhinoceros are killed bi humans for thair horns, which are boucht an sauld on the black mercat, an which are uised bi some culturs for ornamental or tradeetional medicinal purposes. East Asie, specifically Vietnam, is the lairgest mercat for rhino horns. Rhino horns cost as much as gowd on the black mercat. Fowk grind up the horns an then consume them believin the dust haes therapeutic properties. The horns are made o keratin, the same teep o protein that maks up hair an fingernails. Baith African species an the Sumatran rhinoceros hae twa horns, while the Indian an Javan rhinoceros hae a single horn.
The IUCN Reid Leet identifies three o the species as creetically endangered.
Lo rinocèros es un mamifèr erbivòr que son pes pòt avesinar las doas tonas. Aperten a la familha dels Rhinocerotidae, òrdre dels perissodactils.
Pòt mesurar 5 m de long per 1,80 m de nautor. Es lo mamifèr terrèstre actual mai long aprèp l'elefant, que lo mai naut es la girafa.
Al meteis títol que l'elefant, lo rinocèros brama.
Lo mot de rinocèros ven del grèc rhinos, nas, e keras, bana, perque pòrta una o doas banas sul nas, e non pas sul front coma los autres mamifèrs banaruts.
Se descriu quatre genres e cinc espècias :
En Africa
En Asia
La principala caracteristica visibla dels rinocèros, son lors banas sul nas. Segon l'espècia n'i a una o doas; ça que la, demest los rinocèros fossils, se tròba tanben d'espècias desprovesidas de banas. La bana de davant creis sus l'òs nasal, la bana de darrièr (quand existís) sul davant del cran. Malgrat lor duretat, las banas se compausan pas d'una substància ossosa, mas de queratina aglutinada, una proteïna fibrilària que se tròba tanben dins los cabels.
Dins cèrtas culturas d'Asia Orientala, s'atribuís a las banas trissadas d'efièches terapeutics e afrodisiacs, es perqué se tua fòrça rinocèros per lors banas.
La bana mai granda que s'es conegut fins ara mesurava 1,58 m.
Los rinocèros possedisson un còs massís e de cambas gròssas e cortas. Cada pè a tres dets e cadun s'acaba per una bata larga. La pèl es espessa e de color grisa o bruna.
Los rinocèros an una capacitat visuala febla, mas aquel inconvenient es compensat per un odorat subtil e una audicion fòrt bona.
Los mascles an pas d'escròt: los testiculs se tròban a l'interior del còs.
Ceratotherium simum / Rinocèros blanc
Diceros bicornis / Rinocèros negre
Rhinoceros unicornis / Rinocèros indian
Rhinoceros sondaicus / Rinocèros de Java
Dicerorhinus sumatrensis / Rinocèros de Sumatra
En Africa :
En Asia
Lo rinocèros es un mamifèr erbivòr que son pes pòt avesinar las doas tonas. Aperten a la familha dels Rhinocerotidae, òrdre dels perissodactils.
Pòt mesurar 5 m de long per 1,80 m de nautor. Es lo mamifèr terrèstre actual mai long aprèp l'elefant, que lo mai naut es la girafa.
Al meteis títol que l'elefant, lo rinocèros brama.
Lo mot de rinocèros ven del grèc rhinos, nas, e keras, bana, perque pòrta una o doas banas sul nas, e non pas sul front coma los autres mamifèrs banaruts.
Se descriu quatre genres e cinc espècias :
En Africa
Ceratotherium Ceratotherium simum o rinocèros blanc, que possedís doas banas. Diceros Diceros bicornis o rinocèros negre, que possedís doas banas.En Asia
Dicerorhinus Dicerorhinus sumatrensis o rinocèros de Sumatra, que possedís doas banas. Rhinoceros Rhinoceros sondaicus o rinocèros de Java, que possedís una bana. Rhinoceros unicornis o rinocèros indian, que possedís una bana.
Rinoceronti (nga Greqishtja rhinokeros, që do të thotë hundë-brirë) është një nga pesë llojet që ekzistojnë të njëthumborëve të familjes Rinocerontidae, si dhe ndonjë nga speciet e shumta të zhdukur. Dy specie ekzistuese janë vendas në Afrikë dhe tre në Azinë Jugore. Termi "rinoceront" shpesh aplikohet më gjerësisht për të afërmit e zhdukur të Rhinocerotoidea .
Anëtarët e familjes të rinocerontit janë disa nga megafauna më të madhe që kanë mbetur në planet , me të gjitha llojet e kafshëve që mund të arrijnë ose tejkalojnë rinocerontët. Ata kanë një dietë barishtore , trurin e kanë vogël më të vogël se gjitarët në madhësinë e tyre(400-600 g).Kanë një ose dy brirë dhe kanë një lëkurë mbrojtëse të trashë (1,5-5 cm) e formuar nga shtresat e kolagjenit,të pozicionuar në një strukturë ngjyrë gri . Ata kryesisht ushqehen me bar dhe gjethe por në raste të vecanta mund të hajnë bimë të tjera me përmbatje klorofili. Ndryshe nga persiodaktilët e tjerë , dy llojte afrikane të rinocerontëve u mungojnë dhëmbët në frontin e gojës , duke u mbështetur në buzët e tyre për të ngrënë ushqimin.[1]
Rinocerontët vriten nga njerëzit për brirët e tyre , të cilat blihen dhe shiten në tregun e zi dhe përdoren nga disa kultura për bizhuderi apo mjekësi tradicionale . Azia Lindore, posaçërisht Vietnami , është tregu më i madh për brirët e rinove. Brirët e rinove kushtojnë po aq sa ari në tregun e zi. Njerëzit e coptojnë bririn dhe e konsumojnë ato, duke besuar se pluhuri ka veti terapike.[2][3] Brirët janë bërë nga keratin , i njëjti lloj proteina që përbajn flokët dhe thonjtë tanë.[4] Të dy speciet afrikane dhe rinocerontat sumatran kanë dy brirë, ndërsa Rinocerontët indiane dhe Javan kanë një bri të vetëm. Lista e Kuqe e IUCN identifikon rinocerontin e Zi , Javan, dhe të Sumatrës si speci të rrezikuar në mënyrë kritike .
Fjala rinoceront rrjedh nga latinishtja dhe nga greqishtja e lashtë e cila është e përbërë nga fjalët rhino, "hundë" dhe κέρας (keras "bri") dhe "ontos": mbi: me një bri në hundë. Emri kolektiv për një grup rinocerontësh është përplasje ose tufë. Emri është vënë në përdorim që nga shekulli i 14-të.
Familja e rinocerontidae përbëhet nga vetëm katër gjinie ekzistuese: Ceratotherium, Dicerorhinus, Diceros dhe Rhinoceros. Speciet e gjalla bien në tre kategori. Të dy speciet afrikane, rinoceronti i bardhë dhe rinoceronti i zi , i përkasin fisit Dicerotini, i cili filloi në mes të Miocenit , rreth 14.2 milionë vjet më parë. Dallimi kryesor midis rinocerontit të zi dhe të bardhë është forma e gojës së tyre - rinoceronti i bardh ka buzë të gjera të sheshta për kullotje, ndërsa rinoceronti i zi ka buzë të gjata për të ngrënë gjeth. Ka dy lloje të Rhinocerotini që jetojnë, rinocerontët indianë dhe rinocerontët javan , të cilat dalloheshin nga njëra-tjetra rreth 10 milionë vjet më parë. Rinoceronti I Sumatrës është i vetmi i mbijetuar dhe i vetmi përfaqësues i grupit më primitive, të Dicerorhinini, i cili u shfaq në Miocen (rreth 20 milion vjet më parë).
Një rinoceront hibrid i bardhë ( Ceratotherium s. Simum × C. s. Cottoni ) është edukuar në kopshtin zoologjik Dvůr Králové (Kopshti zoologjik Dvur Kralove nad Labem) në Republikën Çeke në vitin 1977. Gjithashtu është konfirmuar hibridizimi i rinocerontëve të zinj dhe të bardhë .
Rinoceronti i zi ka 84 kromozome (numri diploid, 2N, për qelizë), të gjitha llojet e tjera të rinocerontëve kanë 82 kromozome. Megjithatë, polimorfizmi kromozomal mund të çojë në numërime të ndryshme të kromozomeve. Për shembull, në një studim kishte tre rinoceront veriore të bardha me 81 kromozome.
Janë dy lloje të rinocerontësh të bardhë, rinocerontët e bardhë: rinocerontët e bardhë jugorë (Ceratotherium simum simum) dhe rinocerontët e bardhë veriore (Ceratotherium simum cottoni). Që nga viti 2013, nënlloji jugorë ka një popullatë prej 20,405 - duke i bërë ato nëngrupet më të shumt të rinocerontve në botë. Megjithatë, nëngrupet e veriut janë të rrezikuara në mënyrë kritike,të mbeteur dy femra dhe një mashkull plak tëmbetur në robëri. Nuk ka shpjegim përfundimtar për emrin "rinocerontë të bardhë". Një ide popullor se "e bardhë" është që në gjuhën afrikane do të thotë i ‘’gjërë’’ për shkak të turirit më të gjatë si se të rinocerontit të zi.
Rinoceronti i bardhë ka një trup të madh dhe kokë të madhe, një qafë të shkurtër dhe gjoks të gjerë. Femrat peshojnë 1,600 kg (4,000 lb) dhe meshkujt 2,400 kg (5,000 lb). Gjatësia e kokës dhe trupit është 3.5 deri 4.6 m (11-15 ft) dhe lartësia e shpatullave është 1.8-2 m (5.9-6.6 ft). Në nofullën e sipërme ka dy brirë . Bri i parë është më i madh se bri tjetër ,mesatarisht 90 cm (35 in) në gjatësi dhe mund të arrijë në 150 cm (59 in). Rhinoceros bardhë gjithashtu ka një grykë muskulore të shquar që mbështet kokën relativisht të madhe. Ngjyra e kësaj kafshe mund të variojë nga kafe e verdhë në të zeza. Shumica e flokëve të trupit gjenden në skajet e veshëve dhe shiritat e pasëm, ndërsa pjesa tjetër shpërndahet shumë pak mbi pjesën tjetër të trupit. Rinocerontët e bardhë kanë gojën e sheshtë që përdoret për kullotje.Rinoceronti i zi( Diceros bicornis ) u zgjodh për të dalluar këtë specie nga rinocerontët e bardhë ( Ceratotherium simum ). Kjo mund të jetë konfuze, pasi të dyja llojet nuk dallohen me të vërtetë nga ngjyra. Ka katër lloje të rinocerontve të zinj: Jug-qendrore ( Diceros bicornis minor ), më e shumta, që dikur varionin nga jugu qendror i Tanzanisë përmes Zambisë , Zimbabvesë dhe Mozambikut në Afrikën e Jugut dhe lindore ; Jugperëndimor ( Diceros bicornis occidentalis ), të cilat përshtaten më mirë me savanat dhe habitate gjysmë të thatë të Namibisë , në jug të Angolës ,në Botsvanën perëndimore dhe Afrika e Jugut perëndimore; Afrikën Lindore ( Diceros bicornis michaeli ), kryesisht në Tanzani ; dhe afrikanoverior ( Diceros Bicornis longipes ) i cili është shpallur i zhdukur në nëntor të 2011.
Një rinoceront i zi i rritur qëndron 1.50-1.75 m (59-69 in) i lartë në shpatull dhe është 3.5-3.9 m (11-13 ft) në gjatësi. Një i rritur peshon nga 850 në 1,600 kg (1,870 deri 3,530 lb), me përjashtim të 1,800 kg (4,000 lb), ndërsa femrat janë më të vogla se meshkujt. Dy brirë në kafkë janë bërë nga keratin me bri front më të madh tipike 50 cm të gjatë, deri në 140 cm. Ndonjëherë, një bri i tretë më i vogël mund të zhvillohet. Rinoceronti i zi është shumë më i vogël se sa Rinocerontët e bardhë , dhe ka një gojë të mprehtë, të cilën e përdor për të kuptuar gjethet dhe bar për tu ushqyer.
Gjatë gjysmës së dytë të shekullit të 20-të, numri i tyre u reduktua ndjeshëm nga rreth 70,000 në fund të viteve 1960 në një rekord të ulët prej 2,410 në vitin 1995. Që atëherë, numrat janë rritur në mënyrë konstante në një nivel kontinental, me dyfishim 4,880 deri në fund të vitit 2010. Megjithatë, numrat janë ende 90% më të ulëta se tri gjenerata më parë.
Rinoceronti indian (Rhinoceros unicornis) ka vetmë një bri me gjatësi 20–60 centimetra (7.9–23.6 in). Është pothuajse aq i madh sa rinoceronti i bardhë. Lëkura e tij e trashë, argjend-kafe,ndodhet në shpatull, mbrapa trupit dhe në shpinë, duke i dhënë një pamje të blinduar. Këmbët e tij të sipërme dhe supet janë të mbuluara si gunga dhe ai ka shumë pak flokë në trup. Meshkujt e rritur janë më të mëdhenj se femrat dhe më të egër se femrat, me peshë prej 2,500-3,200 kg (5,500-7,100 lb). Lartësia e shpatullave është 1.75-2.0 m (5.7-6.6 ft). Femrat peshojnë rreth 1,900 kg (4,200 lb) dhe janë 3-4 m (9,8-13 ft) të gjata. Rinoceronti me madhësi rekord ishte rreth 4.000 kg (8.800 lb).
Rinocerontët indian dikur banonin në shumë zona duke filluar nga Pakistani në Mianmar dhe ndoshta edhe në pjesë të Kinës . Megjithatë, për shkak të ndikimit njerëzor, ata tani ekzistojnë në vetëm disa zona të mbrojtura të Indisë (në Assam , Bengalin Perëndimi dhe disa çifte në Uttar Pradesh ) dhe Nepal , plus disa çifte në Parkun Kombëtar të Lal Suhanra në Pakistan. Ata janë të mbyllur në kullotat e larta dhe pyjet në ultësirën e Himalajeve . Dy të tretat e rinocerontëve indianë të botës tani janë të mbyllur në Parkun Kombëtar ,Kazirangai vendosur në rrethin Golaghat të Assam , Indi.
Rinoceronti Javan (Rhinoceros sondaicus) është një nga gjitarët më të rrezikuar në botë.Sipas vlerësimeve të vitit 2015, vetëm rreth 60 mbeten, në Java, Indonezi, në gjëndje të egër. Ai është gjithashtu një nga speciet më pak të njohura të rinocerontëve. Ashtu si rinoceronti Indian, rinoceronti Javanez ka një brirë të vetëm. Lëkura e tij e zbehtë, bie në copa në shpatull, mbrapa dhe në kurriz, duke i dhënë një pamje të blinduar. Gjatësia e tij arrin nga 3.1 deri 3.2 m (10-10 ft) përfshirë kokën dhe lartësinë e tij 1.5-1.7 m (4 ft 11 në-5 ft 7 in). Të rriturit peshojnë 900 -1,400 kg ose 1,360-2,000 kg. Brirët tek meshkujt mund të arrijnë deri në 26 cm gjatësi, ndërsa tek femrat ata janë të vogla ose mungojnë fare. Këto kafshë preferojnë pyjet e dendura të ultësira, barra të gjata dhe shtresat e kallamave.
Megjithëse dikur i përhapur në të gjithë Azinë, në vitet 1930 ata u gjuajtën në zhdukje në Nepal , Indi , Birmanë , Malajzi gadishullore dhe Sumatra për fuqitë të supozuara mjekësore të brirëve dhe gjakut të tyre. Deri në vitin 2015, vetëm 58-61 individë mbeten në Parkun Kombëtar Ujung Kulon , Java, Indonezi. Rionocerontin e fundit Javan i njohur në Vietnam thuhet se u vra për bririn e tij,në 2011 nga luftëtarët Vietnamese. Tani vetëm Java përmban rinocerontët e fundit të Javaës.
Rinoceronti i Sumatrës ( Dicerorhinus sumatrensis ) është specia më e vogël e rinocerontidae, si dhe ato me flokë më të madhe . Ajo mund të gjendet në lartësi shumë të larta në Borneo dhe Sumatra . Për shkak të humbjes së habitatit dhe gjuetisë , numri i tyre ka rënë dhe është bërë rinoceronti më I kërcënuear. Rreth 275 rino sumatran besohet të besohen të kenë mbeten. Ekzistojnë tre nëngrupet e rinocerontëve tgë Sumatrës: rinoceronti i Sumatrës ( Dicerorhinus sumatrensis sumatrensis ), rinocerontët Bornean ( Dicerorhinus sumatrensis harrissoni ) dhe të zhdukur,rinoceronti Veriore i Sumatrës ( Dicerorhinus sumatrensis lasiotis ).
Një rinoceront I rritur zakonisht qëndron rreth 1.3 m në shpatull, ka një gjatësi prej 2.4-3.2 m (7 ft 10 në 10 ft 6 in) dhe peshon rreth 700 kg (1,500 lb), edhe pse individët më të mëdhenj kanë qenë me peshë më të madhe.Ashtu si speciet afrikane , ai ka dy brirë; më e madhe është në fillim të kokës (25-79 centimetra (9.8-31.1 in)),më I vogli 10 centimetra (3.9 in) të gjatë. Meshkujt kanë brirë shumë më të madh se femrat. Flokët mund të jenë të dendura (flokët më të dendura në viçat e rinj) deri në qime të rrallë. Ngjyra e këtyre rinoceronti është e kuqërremtë ose ngjyrë kafe. Trupi është i shkurtër dhe ka këmbë të mprehta. Qafa është e shkurtër .
Rinocerontët sumatran janë në prag të zhdukjes për shkak të humbjes së habitatit dhe gjuetisë pa leje. Ata u përhapën nëpër Azinë Juglindore, por tani ata janë të kufizuar në disa pjesë të Indonezisë dhe Malajzisë për shkak të izolimit . Ka pasur 320 D. sumatrensis në vitin 1995, të cilat deri në vitin 2011 kanë rënë në 216. Ai ka gjetur me anë të krahasimit të ADN-së se rinoceront e Sumatrës është Iidhur me specien euroaziatike të rinocerontve,Koelodoni . Në 1994 Alan Rabinowitz publikisht i ka denoncuar qeveritë, OJQ-të dhe institucionet e tjera për mungesën e përpjekjeve të tyre për të ruajtur rinocerontin e Sumatrës. Për ti ruajtur, ata do të duhet t'i zhvendosin ato nga pyjet e vegjël në programet e mbarështimit që mund të monitoronin suksesin e tyre të mbarështimit. Për të rritur riprodhimin, qeveritë malajziane dhe indoneziane gjithashtu mund të bien dakord për të shkëmbyer gametet e Sumatran dhe (më të vogël) të nën-llojit Bornean. Qeveritë indoneziane dhe malajziane kanë propozuar gjithashtu një njësi të vetme menaxhimi për këto dy nëngrupi të lashtë.
Rhinocerotoids është një perisodakl nga fillimi i Eocene . Fosilet e Hyrachyus eximus gjetur në Amerikën e Veriut datojnë që nga periudha e Eocenit. Ky paraardhës i vogël i zhdukur ngjante me një tapiri . Tre familje, ndonjëherë të grupuara së bashku si Rhinocerotoidea , evoluan në Eocenën e vonshme, pra Hyracodontidae, Amynodontidae dhe Rhinocerotidae.
Hyracodontidae , i njohur edhe si "drejtimi i rhinos", tregon përshtatjen për shpejtësinë , dukeshin më shumë si kuaj se sa rinocrontët modernë. Hirokodontët e vegjel ishin me madhësi të qenve; më i madhi ishte Parakeratherium , një nga gjitarët më të mëdhenj të tokës që ka ekzistuar ndonjëherë. Parakeratherium hornless ishte gati shtatë metra i lartë, dhjetë metra të gjatë, dhe peshonte 15 ton. Ashtu si një gjirafë , ushqehej me gjethe . Hyracodontids u përhap në të gjithë Eurazin nga mesi i Eocenit deri në Miocene të hershme.
Amynodontidae, i njohur gjithashtu si "rinot ujore", u shpërnda në të gjithë Amerikën e Veriut dhe Euroazinë , nga Eoceni deri në Oligocenë e hershme . Amynodontidët ishin si hipopotamet e sotem në pamjen e tyre, Ata banonin në lumenj dhe liqene, dhe ndanin shumë nga përshtatjet e njëjta për jetën ujore si hipopotamet.
Familja e të gjithë rinocerontëve moderne, Rinocerontidae, u shfaq së pari në Eocenën e Vonë në Euroazi. Anëtarët më të hershëm të Rinocerontidae ishin të vegjel dhe të shumta; të paktën 26 gjini jetuan në Euroazi dhe në Amerikën e Veriut derisa një valë zhdukjesh në Oligocen e mesme fshiu shumicën e specieve të vogla. Megjithatë, disa prej tyre mbijetuan. Menoceras , një rinoceront me madhësi e derrit, kishte dy brirë. Teleoceras kishin këmbë të shkurtra, një gjoks si fuçi dhe jetun rreth 5 milionë vjet më parë. Rinocerontet e fundit në Amerikë u zhdukën gjatë Pliocenit .
Rinot moderne mendohet se kanë filluar shpërndarjen ne Azia gjatë Miocenit . Dy lloje mbijetuan në periudhën e fundit të akullnajave dhe banonin në Evropë , rreth 10.000 vjet më parë: rinocerontët e leshator dhe Elasmotheriumi . Rinocerontët leshatoe u shfaqën në Kinë rreth 1 milion vjet më parë dhe në Evropë rreth 600,000 vjet më parë. Ai u rishfaq rreth 200.000 vjet më parë, së bashku me mamuthët leshator. Elasmotherium ishte dy metra i gjatë, pesë metra i gjerë dhe peshonte rreth pesë ton, me një bri të vetëm të madh, dhëmbë të hipopotamit dhe këmbë të gjata për të luftuar. Të dy, Koelodonti dhe Elasmotherium u znduken ne Pleistocenin e vonë.Kishte ndryshime klimatike dhu u ngrit numri i vrasjeve nga grabitqarët e rinj,të tilla si hienat dhe njerëzit,gje qe çoj në zhdukjen e tyre. Mund të ketë qenë një popullsi e mbetur e Elasmotherium , në jug të Siberisë Perëndimore (zona që është sot Kazakistani ), rreth 29.000 vjet më parë.
Nga llojet e rinoceronteve ekzistuese, rinoceronti i Sumatres është më i vjetri, sepse u shfaq me shumë se 15 milionë vjet më parë. Rinoceronti i Sumatres ishte i lidhur ngushtë me rinocerontët e leshator, por jo me llojet e tjera moderne. Rinoceroneti indiane dhe Javan janë të lidhura ngushtë dhe formojnë një linje të rinocerontve aziatike. Paraardhësit e hershëm te rinocerontve indian dhe javan u shfaqen rreth 2-4 milion vjet më parë.
Origjina e dy rinocerontve të gjalla afrikane, mund të gjurmohen në speciet e vonshme te Miocenit ( 6 mije bite me pare ), Ceratotherium neumayri . Linjat që përmbajnë specie të gjalla ndryshojnë nga Plioceni i hershëm ( 1.5 mije vite me pare ), Diceros praecox , paraardhësi i mundshëm i rinocerontit të zi.Rinoceronti i zi dhe i bardhë mbeten kaq të lidhur ngushtë që ata ende mund të bashkohen dhe të prodhojnë me sukses pasardhës.
· Familja Rhinocerotidae
· Nënfamilje Rhinocerotinae
· Fisi Aceratheriini
· † Akeratherium -33.9-3.4 Ma
· † Akerorinus -13.6-7.0 Ma
· † Alicornops -13.7-5.33 Ma
· † Aphelops -20.430-5.330 Ma
· † Kilotheridium -23.03-11.610 Ma
· † Kilotherium -13.7-3.4 Ma
· † Dromokeratherium -15.97-7.25 Ma
· † Floridakeras -20.43-16.3 Ma
· † Hoploakeratherium -16.9-16.0 Ma
· † Mesakeratherium-20.6-10.3 Ma
· † Perakeras -20.6-10.3 Ma
· † Plesiakeratherium 20.0-11.6 Ma
· † Proakeratherium 16.9-16.0 Ma
· † Sinorhinus
· † Subchilotherium
· Familja Teleoceratini
· † Aprotodon -28.4-5.330 Ma
· † Brakydiceratherium
· † Brakypodella
· † Brakypotherium -20.0-5.33 Ma
· † Diakeratherium -28.4-16.0 Ma
· † Prosantorinus 16.9-7.25 Ma
· † Shenongtherium
· † Teleokeras -16.9-4.9 Ma
· Familja e Rinocerotini -40.4-11.1 Prezent
· † Gaindatherium -1-1.61-11.1 Ma
· † Rusingakeros 17.5 Ma
· Rinoceronti indian dhe javan Prezent
· Fisi Dikerorinini
· † Koelodonti – rinoceronti leshator
· Dicerorhinus - rinoceronti sumatran Prezent
· † Dihoplus -11.610-1.810 Ma
· † Lartetotherium -15.97-8.7 Ma
· † Stephanorhinus -9,7-0,126 Ma - rinoceronti merk & Familjaret e ngusht
· Famila Dicerotini 23.03 -Aktual
· Ceratotherium - Rhinoceros i bardhë -7.250-Prezent
· Diceros - Rinoceronti i zi -23.03-Aktual
· † Paradiceros -15.97-11.61 Ma
· Nënfamiljë Elasmotherinae
· † Gulfoceras -23.030-20.430 Ma
· † Victoriaceros -15 Ma
· Fiamilja Diceratherini
· † Dikeratherium -33.9-11.610 Ma
· † Subyrakodon -38.0-26.3 Ma
· Familja Elasmotherini -20,0-0,126 Ma
· † Bugtirhinus- 20.0-16.9 Ma
· † Kaementodon
· † Elasmotherium - Rinoceront gjigant 3.6-0.126 Ma
· † Hispanotherium sinonim & Huaqingtherium 16.0-7.250 Ma
· † Iranotherium
· † Kenyatherium
· † Meninatherium
· † Menoceras 23.03-16.3 Ma
· † Ningxiatherium
· † Ougandatherium 20.0-16.9 Ma
· † Parelasmotherium
· † Procoelodonta
· † Sinotherium 9.0-5.3 Ma
Gjuetia
Rinocerontët e rritur nuk kanë grabitqarë natyror te egra, përveç njerëzve. Rinocerontët e rinj megjithatë mund të bien pre e maceve te mëdha , krokodileve , qenve të egër afrikan dhe hijenave.
Megjithëse rinocrontët janë të mëdhenj dhe kanë reputacion për të qenë të eger, ato janë të zhurmshme, ata vizitojnë burimet e ujit çdo ditë dhe mund të vriten lehtë kur pijnë. Që nga dhjetori i vitit 2009, zhdukja u rrit në nivel global ndërsa përpjekjet për të mbrojtur rininë konsiderohen gjithnjë e më te paefektshme. Vlerësimi më serioz, se vetëm 3% e luftëtarëve janë kundërshtuar me sukses, raportohet nga Zimbabve , ndërsa Nepali ka shmangur krizën në masë të madhe. Poachers janë bërë më të sofistikuar. Zyrtarët e Afrikës së Jugut kanë bërë thirrje për veprim urgjent kundër gjuetisë, pasi vrasësit vranë rinin e fundit femër në Rezervën e Krugersdorp Game pranë Johanesburgut . Statistikat nga Parqet kombëtare të Afrikës së Jugut tregojnë se 333 rinocerot u vranë në Afrikën e Jugut në 2010, duke u rritur në 668 deri në 2012, mbi 1,004 në 2013, dhe mbi 1,338 të vrarë në vitin 2015. Në disa raste rinocerontët janë droguar dhe brirët e tyre janë hequr, ndërsa në raste të tjera më shumë ata jane vrare.
Qeveria Namibiane ka mbështetur praktikën e gjuetisë e rinocerontve si një mënyrë për të mbledhur para për ruajtjen. Licencat e gjuetisë për pesë rinoceront te zinj namibian janë ne ankand çdo vit, me paratë që shkojnë në Fondin e Mirëbesimit të Lojërave të Qeverisë. Megjithatë, disa konservatorë dhe anëtarë të publikut e kundërshtojnë ose vënë në dyshim këtë praktikë.
Tregtiia dhe përdorimi i bririt
Tregtia ndërkombëtare për briin e rinoceront është shpallur i paligjshëm nga Konventa për Tregtinë Ndërkombëtare në Speciet e Rrezikuara të Faunës dhe Florës (CITES) që nga viti 1977. Një propozim nga Swaziland për të hequr ndalimin ndërkombëtar u hodh poshtë në tetor 2016. Shitja e brendshme e brinjëve të rinocerontëve në Afrikën e Jugut, u ndalua që nga viti 2009. Megjithatë, ky ndalim u përmbys në një çështje gjyqësore më 2017 dhe Afrika e Jugut planifikon të hartojë rregullore për shitja e brinjëve, ndoshta duke përfshirë eksportin për "qëllime jo-komerciale". Qeveria e Afrikës së Jugut ka sugjeruar që të krijohet një tregti ligjore e bririt, duke argumentuar se kjo mund të zvogëlojë gjuetinë dhe të parandalojë zhdukjen e kësaj specie.
Brinjtë e rinocerontëve, ndryshe nga ato të gjitarëve të tjerë me brirë ( që kanë një bërthamë kockore ), përbëhen vetëm nga keratin , të ngjashme me flokët dhe thonjtë e njeriut. Brinjtë rinocerontëve përdoren në ilaçet tradicionale në pjesë të Azisë, si dhe për trajtimin e thikave në Jemen dhe Oman . Esmond Bradley Martin ka raportuar për tregtinë dhe për trajtimin e thikave në Jemen . Në Evropë, historikisht besohej se brirët e rinocerontit mund të pastronin ujin dhe mund të zbulonin lëngje të helmuara.
Vietnamese aktualisht janë konsumatorët më të mëdhenj të bririt të rinos, dhe kërkesa e tyre drejton pjesën më të madhe të gjuetisë, e cila është rritur në nivele rekord."Vietnam CITES Institucion Administrues" ka pohuar se Hanoi kohët e fundit ka përjetuar një rënie 77% në përdorimin e bririt te rinocerontit, por National Geographic ka sfiduar këto pretendime, duke vënë në dukje se nuk ka pasur rritje të numrit të kriminelëve të arrestuar apo të ndjekur penalisht. Tregu kryesor i destinacionit të brireve të Afrikës së Jugut është Vietnami. Një bri mesatar me madhësi mund të sjellë sa më shumë një të katërtën e milion dollarë.
Është një keqkuptim i zakonshëm që briri i rinocerontit në formë pluhuri përdoret si një nxitës ose shërim për kancer në Mjekësinë Tradicionale Kineze si Cornu Rhinoceri Asiatici (犀角, xījiǎo , "bri i rinocerontëve"); asnjë tekst TCM në histori nuk ka përmendur kurrë receta të tilla. Në Mjekësinë Tradicionale Kineze (TCM), briri i rinoxcerontit konsiderohet një ilaç efektiv ndonjëherë i përshkruar për ethe dhe konvulsione, një trajtim jo i mbështetur nga prova mjekësi bazë,është krahasuar me konsumimin e tharjeve të thonjve në ujë.Në vitin 1993, Kina nënshkroi traktatin CITES dhe hoqi brin e rinocerontit nga farmakopeia e mjekësisë kineze , e administruar nga Ministria e Shëndetësisë. Në vitin 2011, Regjistri i Mjekësisë Kineze të Bimëve në Mbretërinë e Bashkuar lëshoi një deklaratë formale duke dënuar përdorimin e bririt te rinocerontëve.Një numër në rritje i edukatorëve TCM po flasin gjithashtu kundër praktikës se gjuetis. Diskutimet me organizaten e TCM jane për të zvogëluar përdorimin e bririt të rinocerontit, janë takuar me rezultate të përziera, sepse disa ende besojnë se ajo është një ilaç për shpëtimin e jetës.
Në mars të vitit 2013, disa studiues sugjeruan se mënyra e vetme për të ulur gjuetinë do të ishte krijimi i një tregu të rregulluar të bazuar në korrje njerëzore dhe të rinovueshme nga rinocerontet e gjalla. Megjithatë, WWF kundërshton legalizimin e tregtisë së bri, pasi ajo mund të rrisë kërkesën, ndërsa IFAW lëshoi një raport nga Eco Large , duke sugjeruar që njohja më e plotë e faktorëve ekonomikë është e nevojshme për të justifikuar opsionin e tregtisë.
Për të parandaluar gjuajtjen, në zona të caktuara, rinocerontët u janë qetësuar dhe brirët e tyre janë hequr. Veçanërisht në Afrikën e Jugut, po punojnë gjithashtu në linjat e para për të luftuar gjuetinë, duke vrarë disa vrasës që janë kapur në akt. Një goditje e kohëve të fundit në vrasjet e rinocerontve ka bërë ruajtjen për të ardhmen e specieve.
Në vitin 2011, Projekti i Shpëtimit te rinocerontve, i organizuar nga Ed dhe Lorinda Hern nga Rezerva Natyrore i rinocerontve & luanit në Krugersdorp, Afrika e Jugut, filloi një metodë kontrolli të regtisë se bririt që përbëhet nga infuzim(ndërsa në kafshën e gjallë), një përzierje e një ngjyre trëndafili dhe një acaricide (për të vrarë parazitet) - i cili është i sigurt për rinocerontin por toksik për njerëzit. Pas qetësimit të kafshës, një punonjëshap nje vrima në brirë, shton pajisje, dhe lidh zgavrën me hoses të gomës në një enë metalike me diametër prej dy këmbësh për katër centimetra të përzierësit të lëngshëm, të cilat pastaj shtypen. Infuzion eshte nga 20 minuta deri 45 minuta anestezi. Për shkak të presionit të lartë në organet e brendshme të kafshëve nga pesha e madhe e trupit, punëtorët i kthejnë ato çdo 7 minuta. Procedura gjithashtu përfshin futjen e tre identifikimit të RFID dhe marrjen e mostrave të ADN-së.
Për shkak të natyrës fibroze të bririt të rinocerontit, bojëja nën presion fut infuzionin e bririt, por nuk ngjyrosë sipërfaqen apo ndikon në sjelljen e rinocerontit. . Nuk do të ishte fatale - paraburgimi kryesor është dija se trajtimi është aplikuar, komunikuar me shenja të vendosura në strehimore. Ideja fillestare u rrit nga hulumtimet në bri si një rezervuar për trajtimet e njëkohëshme të tik-takëve, dhe ekspertët përzgjodhën një acaricide që ata mendojnë se është i sigurt për rinocerintin ,hutat dhe kafshët e tjera në ekosistemin e ruajtur.Përkrahësit pretendojnë se bojë nuk mund të hiqet nga brirët dhe mbetet e dukshme në skanerat me rreze X edhe kur boja është e vendosur në një pluhur të hollë.
Organizata bamirëse e Mbretërisë së Bashkuar “Save the Rhino” ka kritikuar helmimin e bri në baza morale dhe praktike. Organizata i vë në dyshim supozimet se teknika e infuzionit punon ashtu siç duhej dhe se edhe helmimi ishte i efektshëm, nëse ndërmjetësuesit në një tregti fitimprurëse dhe të paligjshme do të kujdesen shumë për efektin që do të kishte ndaj blerësve në një kontinent tjetër. Ata gjithashtu pohojnë se brirët e helmuar mund të rrisin kërkesën për brirët e helmuar midis blerësve më të pasur ose mund të ushqejnë besimin në vetitë magjike të bri nëse njerëzit mbijetojnë nga helmimi.Përveç kësaj, briri i rinocerontit është blerë gjithnjë e më shumë për përdorim dekorativ, sesa për përdorim në mjekësinë tradicionale. Gjithashtu u raportua se një nga 150 trajtimet rinocerontve nuk mbijetoi në anestezi.
Një mënyrë tjetër për të kapërcyer tregun e bririt të rinocerontit është sugjeruar nga Matthew Markus i Pembient , një firmë bioteknologjike. Ai propozon sintezën e një zëvendësuesi artificial për bri rinoceront. Për t'u mundësuar autoriteteve të dallojnë bririn bioengineruar nga bri i vërtetë i rinocerontëve, mund të regjistrohet kodi gjenetik i bririt bioengineruar, ngjashëm me ADN-në e rinocerontëve të gjallë në RhODIS (Rhino DNA Index System). Përgjigjet fillestare nga shumë konservatorë ishin negativë, por një raport i vitit 2016 nga TRAFFIC - i cili monitoron tregtinë në kafshë të egra dhe pjesë të kafshëve - pranoi se "... do të ishte e nxituar të përjashtonte mundësinë që tregtia me bririn e rinoceront sintetik të luante një rol në strategjitë e ardhshme të ruajtjes ".
Albrecht Dürer krijoi një rinoceront prej druri në 1515, bazuar në një përshkrim me shkrim dhe skicë të shkurtër nga një artist i panjohur i një rinoceront indiane që kishin ardhur në Lisbonë. Dürer kurrë nuk e pa kafshën dhe, si rezultat, Rinoceronti i Dürer është një përshkrim disi i pasaktë. Rinocerontet janë përshkruar në shpellën Chauvet në Francë, vizatime të datuara në 10,000-30,000 vjet më parë.
Historiani grek dhe gjeograf Agatharchides (shek 2 pes) përmend rinocerontët në librin e tij mbi Detin Eritrdian .
Ka legjenda për rinocerontet që zhdukin zjarrin në Burma , Indi dhe Malajzi . Rinoceronti mitik ka një emër të veçantë në malay , api badak , ku badak do të thotë rinoceront, dhe api do të thotë zjarr. Kafsha do të vijë kur një zjarr do të ndizet në pyll dhe do ta tërheqë. Nuk ka konfirmime të fundit të këtij fenomeni. Kjo legjendë u përshkrua në filmin nga” The Gods Must Be Crazy “(1980), që tregon një rinocerron afrikan që vë dy zjarre.
Një enë verë në formën e një rinoceronti të bronzit me zbukurim argjendi, nga Han Perëndimor (202 BC - 9 AD) periudhë e Kinës
Një rinoceront i përshkruar në një mozaik romak në Villa Romana del Casale, një vend arkeologjik pranë Piazza Armerina në Sicili , Itali
Rhinoceros Dürer, prej druri, 1515
Rinoceront përshkruar në një mur të shpellës Chauvet në Francë, ca. 10,000-30,000 vjet më parë.]]
Rinoceronti (nga Greqishtja rhinokeros, që do të thotë hundë-brirë) është një nga pesë llojet që ekzistojnë të njëthumborëve të familjes Rinocerontidae, si dhe ndonjë nga speciet e shumta të zhdukur. Dy specie ekzistuese janë vendas në Afrikë dhe tre në Azinë Jugore. Termi "rinoceront" shpesh aplikohet më gjerësisht për të afërmit e zhdukur të Rhinocerotoidea .
Anëtarët e familjes të rinocerontit janë disa nga megafauna më të madhe që kanë mbetur në planet , me të gjitha llojet e kafshëve që mund të arrijnë ose tejkalojnë rinocerontët. Ata kanë një dietë barishtore , trurin e kanë vogël më të vogël se gjitarët në madhësinë e tyre(400-600 g).Kanë një ose dy brirë dhe kanë një lëkurë mbrojtëse të trashë (1,5-5 cm) e formuar nga shtresat e kolagjenit,të pozicionuar në një strukturë ngjyrë gri . Ata kryesisht ushqehen me bar dhe gjethe por në raste të vecanta mund të hajnë bimë të tjera me përmbatje klorofili. Ndryshe nga persiodaktilët e tjerë , dy llojte afrikane të rinocerontëve u mungojnë dhëmbët në frontin e gojës , duke u mbështetur në buzët e tyre për të ngrënë ushqimin.
Rinocerontët vriten nga njerëzit për brirët e tyre , të cilat blihen dhe shiten në tregun e zi dhe përdoren nga disa kultura për bizhuderi apo mjekësi tradicionale . Azia Lindore, posaçërisht Vietnami , është tregu më i madh për brirët e rinove. Brirët e rinove kushtojnë po aq sa ari në tregun e zi. Njerëzit e coptojnë bririn dhe e konsumojnë ato, duke besuar se pluhuri ka veti terapike. Brirët janë bërë nga keratin , i njëjti lloj proteina që përbajn flokët dhe thonjtë tanë. Të dy speciet afrikane dhe rinocerontat sumatran kanë dy brirë, ndërsa Rinocerontët indiane dhe Javan kanë një bri të vetëm. Lista e Kuqe e IUCN identifikon rinocerontin e Zi , Javan, dhe të Sumatrës si speci të rrezikuar në mënyrë kritike .
Ang rinosero, rhinoceros o rhino ay ang limang uri ng mga di-pangkaraniwang ungguladong hayop ng pamilyang Rhinocerotidae.
Ang lathalaing ito na tungkol sa Mamalya ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa nito.
La mamales nomida rinoseros es divideda entre sinco spesies esistente de ungulato en la familia rinoserotide. Du de estas es nativa a Africa, e tre a Asia sude. La nom es derivada de la elinica ῥῑνόκερως, cual es composada de ῥῑνο- ("nas") e κέρας ("corno")
La familia de rinoseros ave esta cualias:
Rinoseros es matada par umanas per sua cornos, cual es vendeda e comprada en un mercato negra. La cornos es usada en alga cultures per decora e per medisin (sin suporta siensal). Tre spesies es listada como "perilida estrema".
On ave tre grupos de spesies:
Ang rinosero, rhinoceros o rhino ay ang limang uri ng mga di-pangkaraniwang ungguladong hayop ng pamilyang Rhinocerotidae.
Sai-gû, latin miâ Rhinocerotidae, tī hun-lūi siōng chiâⁿ chi̍t kho. In sī chi̍t khoán khia-tê-lūi chhī-leng tōng-bu̍t. Sai-gû tiong hiān-chûn 2 chéng seng-oa̍h tī Hui-chiu; 3 chéng tī Lâm A-chiu.
Sinqawaqra icha Rinusirunti (Rhinocerotidae) nisqakunaqa huk Aphrikapi, Asyapipas kawsaq hatun tawachakiyuq, ch'ulla ruk'anayuq, yura mikhuq ñuñuqkunam.
Commons nisqaqa multimidya kapuyninkunayuqmi kay hawa: Sinqawaqra.Sinqawaqra icha Rinusirunti (Rhinocerotidae) nisqakunaqa huk Aphrikapi, Asyapipas kawsaq hatun tawachakiyuq, ch'ulla ruk'anayuq, yura mikhuq ñuñuqkunam.
Is dòcha gu bheil thu a' lorg aon-adharcach (each) (unicorn)
'S e seòrsa mamal a tha ann an sròn-adharcach neo aon-adharcach (Beurla: “rhinoceros”). B’ àbhaist dhaibh a bhith cumanta eadar Afraga agus Àisia (Indonesia), ach tha iad ann an cunnart mòr air feadh nan dùthchannan seo, air sgath gu bheil an adharc aca air chleachdadh mar leighis-gaol.
San Linn-deighe, bha aon-adharcaich ann an Roinn-Eòrpa air an robh falt tiugh.
Tha cuid a’ smaoineachadh gun thàinig sgeul an “unicorn” à aon-adharcaich.
Ceratotherium simum
Ceratotherium simum
Ceratotherium simum
Ceratotherium simum
Dicerorhinus sumatrensis
Dicerorhinus sumatrensis
Dicerorhinus sumatrensis
Dicerorhinus sumatrensis
Dicerorhinus sumatrensis
Ceratotherium simum
Diceros bicornis
Diceros bicornis (circa 1700 A.D.)
Diceros bicornis (Làithreach)
Rhinoceros sondaicus (1900)
Rhinoceros sondaicus
Rhinoceros sondaicus
Rhinoceros unicornis
Rhinoceros unicornis
Rhinoceros unicornis
Rhinoceros unicornis
Rhinoceros unicornis
Rhinoceros unicornis
Is dòcha gu bheil thu a' lorg aon-adharcach (each) (unicorn)
'S e seòrsa mamal a tha ann an sròn-adharcach neo aon-adharcach (Beurla: “rhinoceros”). B’ àbhaist dhaibh a bhith cumanta eadar Afraga agus Àisia (Indonesia), ach tha iad ann an cunnart mòr air feadh nan dùthchannan seo, air sgath gu bheil an adharc aca air chleachdadh mar leighis-gaol.
San Linn-deighe, bha aon-adharcaich ann an Roinn-Eòrpa air an robh falt tiugh.
Tha cuid a’ smaoineachadh gun thàinig sgeul an “unicorn” à aon-adharcaich.
Să̤-ngiù (犀牛) sê siŏh cṳ̄ng dông-ŭk.
Tĩatĩ (karaiñe'ẽ: rinocerontes) - (Rhinocerotidae, gyresiañe'ẽ pegua ρινός (rinós), "tĩ" ha κερος (keros), "hatĩ"), ha'e mymba okambúva tuicha, mymba pysã namomokõiva juehepehẽ, kapi'i'uha.
Ko'ãga oikovente 5 mymba tĩatĩ juehegua: tĩatĩ morotĩ ha tĩatĩ hũ Afrika-pe; ha Hava tĩatĩ, India tĩatĩ ha Sumatra tĩatĩ Asia-pe.
Ko mymba oguereko peteĩ hatĩ guasu eteva itĩ ári, ikatu oreko peteĩ térã mokõi tĩ hatĩ.
Tĩatĩ (karaiñe'ẽ: rinocerontes) - (Rhinocerotidae, gyresiañe'ẽ pegua ρινός (rinós), "tĩ" ha κερος (keros), "hatĩ"), ha'e mymba okambúva tuicha, mymba pysã namomokõiva juehepehẽ, kapi'i'uha.
Ko'ãga oikovente 5 mymba tĩatĩ juehegua: tĩatĩ morotĩ ha tĩatĩ hũ Afrika-pe; ha Hava tĩatĩ, India tĩatĩ ha Sumatra tĩatĩ Asia-pe.
Ko mymba oguereko peteĩ hatĩ guasu eteva itĩ ári, ikatu oreko peteĩ térã mokõi tĩ hatĩ.
Warak (basa Inggris: rhinoceros utawa rhino) iku kulawarga Rhinocerotidae, kalebu ordho Perissodactyla kang asalé kabèh saka Afrika utawa Asia. Kulawarga iki duwé karakteristik: ukurané gedhé, boboté bisa nganti punjul sa-ton; siji utawa rong sungu ing pérangan tengah bathuk, manawa cacahé loro, sing siji ana ing ngarepé sijiné (ora sisihan); hèrbivor; kulit kandel, 1.5 – 5 cm, kawangun saka lapisan kolagèn. Warak duwé driya pangrungu lan pangambu kang landhep, nanging ora bisa nyawang adoh. Sabagéyan gedhé warak bisa urip punjul 40 taun. Anak warak diarani plencing.
Sanajan mlebu golongan hèrbivor, warak iku kéwan kang mbebayani. Ing India lan Nepal, warak dadi jalaran utama patiné manungsa, cacahé ngluwihi kang disebabaké déning macan lan macan tutul. Warak malah tau nyerang gajah sing nggawa turis.
Ρινόκερος ή Ρινόκερως ονομάζεται κάθε μέλος της οικογένειας των Ρινοκεροτιδών. Είναι ογκώδες φυτοφάγο θηλαστικό της Ασίας και της Αφρικής που στο πάνω ρύγχος του έχει ένα ή δύο κέρατα. Ο ρινόκερος έχει σχεδόν άτριχο σώμα με πόδια κοντά και χοντρά μοιάζοντας με τον ελέφαντα και τον ιπποπόταμο.
Ο ρινόκερος με δύο κέρατα, το ένα πίσω από το άλλο, ονομάζεται και αφρικανικός ή μαύρος και είναι ο μικρότερος του είδους με μήκος 3-3,75 μέτρα, ύψος 1,5 μέτρα και βάρος 2 τόνους. Το πιο μακρύ από τα 2 κέρατα φθάνει τα 1,30 μέτρα. Είναι ο πιο επιθετικός του είδους, μοναχικός και δύστροπος, ενώ επιτίθεται όταν διαταραχθεί η ησυχία του. Ο πλατύρρινος, γνωστότερος ως λευκός, είναι ο μεγαλύτερος του είδους, με μήκος που φτάνει τα 4 μέτρα, ύψος τα 2 μέτρα και βάρος τους 3 τόνους. Φέρει επίσης δύο κέρατα, το χείλος του όμως είναι πλατύ, αντίθετα με τον «μαύρο» ρινόκερο του οποίου είναι μυτερό σαν προβοσκίδα, ο ίδιος βρίσκεται δε στις περιοχές της Νοτίου Αφρικής. Χαρακτηρίζεται ως πιο κοινωνικός, ζει σε μικρές ομάδες και είναι σπάνια επιθετικός. Το χρώμα του δέρματος και των δύο ειδών είναι γκριζωπό και δεν σχετίζεται με την ονομασία τους. Χαρακτηριστικό των αφρικανικών ρινόκερων είναι η συμβίωση τους με ένα είδος πτηνού, τους βουφάγους, που τρέφονται με παράσιτα του δέρματος.
Ο ασιατικός ρινόκερος συναντάται σε τρία διαφορετικά είδη. Ο ινδικός ρινόκερος αποτελεί το πλέον τυπικό είδος με ένα κέρατο, και βρίσκεται διασκορπισμένος στις περιοχές της Ινδίας, ενώ ελάχιστοι υπάρχουν στην Κεντρική Κίνα. Διαθέτει μήκος περίπου 3,9 μέτρα και βάρος περίπου 3 τόνους. Ο ρινόκερος της Σουμάτρας ή βοδάκ, είναι ο μικρότερος του είδους με μήκος 2,80 μέτρα, ενώ διαθέτει δύο κέρατα μικρότερα του αφρικανικού. Το τρίτο είδος, ο ρινόκερος της Ιάβας, είναι λίγο μικρότερος από αυτόν της Ινδίας και φέρει ένα κέρατο. Οι ρινόκεροι της Σουμάτρας και της Ιάβας είναι τα πιο σπάνια είδη και μπορεί να τα συναντήσει κανείς σε προστατευόμενα πάρκα και ζωολογικούς κήπους όπου γίνονται και προσπάθειες αναπαραγωγής τους.
Ο θηλυκός ρινόκερος γεννά ένα μικρό ύψους 65 εκατοστών και βάρους 65-70 κιλών, μετά από 15 μήνες κυοφορίας. Ο μέγιστος χρόνος ζωής του ρινόκερου είναι τα 50 χρόνια.
Οι πρόγονοι των ρινόκερων παρεξέκλιναν από τα άλλα Περισσοδάκτυλα κατά το πρώιμο Ηώκαινο. Απολιθώματα του Hyrachyus eximus που βρέθηκαν στη Βόρεια Αμερική χρονολογούνται από την περίοδο αυτή. Ο πρόγονος αυτός του ρινόκερου δεν είχε κέρατο και έμοιαζε περισσότερο με μικρό άλογο. Κατά το ύστερο Ηώκαινο εξελίχθηκαν τρεις οικογένεις, που συχνά αναφέρονται ως η υπεροικογένεια Rhinocerotoidea: οι Hyracodontidae, οι Amynodontidae και οι Ρινοκεροτίδες.
Το πιο κοινό χαρακτηριστικό όλων των ρινόκερων είναι ένα μεγάλο κέρατο πάνω από τη μύτη. Τα κέρατα των ρινόκερων, σε αντίθεση με αυτά των βοοειδών αποτελούνται από κερατίνη και δεν έχουν οστό στο εσωτερικό τους. Αποτελούν συστατικό της παραδοσιακής ασιατικής ιατρικής και χρησιμοποιούνται για την κατασκευή λαβών σε στιλέτα στην Υεμένη και το Ομάν. Στην Μιανμάρ και στο Νεπάλ οι γεωργοί θάβουν στα χωράφια τα κέρατα των ρινόκερων ώστε να αυξηθεί η σοδειά τους.[2]
Μία επαναλαμβανόμενη παρανόηση είναι πως το κέρατο του ρινόκερου σε μορφή σκόνης χρησιμοποιείται ως αφροδισιακό στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική. Στην πραγματικότητα χρησιμοποιείται ως αντιπυρετικό και σπασμολυτικό.[3] Παρόλο που η Κίνα έχει υπογράψει τη Συνθήκη κατά του εμπορίου ειδών χλωρίδας και πανίδας απειλούμενων με εξαφάνιση, δεν έχει παρατηρηθεί σημαντική μείωση της χρήσης κεράτων ρινόκερου, καθώς οι εξασκούντες την παραδοσιακή ιατρική δεν είναι πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν άλλα υποκατάστατα.[4] Σε πολλές περιπτώσεις, για να αποφευχθεί η λαθροθηρία, οι ρινόκεροι ακινητοποιούνται με ηρεμιστικό και το κέρατό τους αφαιρείται.
Οι ρινόκεροι λόγω του μεγέθους τους δεν έχουν ιδιαίτερα σοβαρούς εχθρούς.Ο μεγαλύτερος εχθρός για τον ρινόκερο είναι ο άνθρωπος ο οποίος μπορεί χρησιμοποιώντας όπλα να σκοτώσει πολύ εύκολα ακόμα και πλήρως ανεπτυγμένους ενήλικες αρσενικούς ρινόκερους. Ακόμα και οι πιο μεγάλοι σε μέγεθος ρινόκεροι μπορούν να πέσουν σχετικά εύκολα θύματα των λαθροκυνηγών. Όμως και οι ρινόκεροι έχουν καταγραφεί να σκοτώνουν ανθρώπους αν αισθανθούν ότι απειλούνται. Τα λιοντάρια αν και είναι γνωστό ότι σκοτώνουν βούβαλους και ιπποπόταμους εφόσον κυνηγούν ομαδικά παρατηρείται ότι αποφεύγουν τους ρινόκερους και ακόμα και όταν τους συναντάνε προτιμούν να κάνουν στην ακρή και να αποφύγουν την σύγκρουση. Έχουν παρατηρηθεί μόνο δύο επιθέσεις λιονταριών σε ρινόκερους μία στο Πάρκο Κρούγκερ όπου περίπου 20 λιοντάρια επιτέθηκαν σε έναν λευκό ρινόκερο και μία στο πάρκο Μασάι Μάρα όπου 16 λιοντάρια επιτέθηκαν σε έναν μαύρο ρινόκερο. Ο Κροκόδειλος του Νείλου πολύ σπάνια επιτίθεται σε μαύρους ρινόκερους όταν αυτοί πάνε να πιούνε νερό και αυτό γιατί δύσκολα μπορεί να τους συγκρατήσει. Έτσι ακολουθεί προσεκτική τακτική και επιτίθεται στον ρινόκερο μόνο αν αυτός μπεί σε βαθιά νερά με λάσπη έτσι ώστε να γλιστράει και να μην μπορεί να ξεφύγει από το δάγκωμα του κροκόδειλου. Στην συνέχεια κρατάει το παχύδερμο απο τα ρουθούνια προκαλώντας του ασφυξία μέχρι να πεθάνει. Μάλιστα μερικές φορές χρειάζονται περισσότεροι από ένας κροκόδειλοι για να το πετύχουν αυτό ανάλογα με το μέγεθος του ρινόκερου. Τέλος οι ύαινες επιτίθενται μόνο στα μικρά.
Ο μύθος των ρινόκερων που σβήνουν φωτιές κυκλοφορεί ευρέως στη Μαλαισία, την Ινδία και τη Μιανμάρ. Στη Μαλαισιανή γλώσσα οι ρινόκεροι αυτοί ονομάζονται badak api. Badak σημαίνει ρινόκερος, και api φωτιά. Το αν υπάρχει κάποια δόση αλήθειας σε αυτό τον μύθο δεν έχει αποδειχτεί καθώς δεν έχει καταγραφεί κάποια μαρτυρία του φαινομένου στην πρόσφατη ιστορία. Σε αυτό, ίσως έχει συμβάλλει και το γεγονός της μεγάλης μείωσης του αριθμού τους λόγω της λαθροθηρίας. Ο μύθος, αναφέρεται στην ταινία Και οι θεοί τρελάθηκαν όπως και σε ένα επισόδειο της σειράς Σίμπσονς.
Παρόλο που οι ρινόκεροι είναι χορτοφάγοι, στο βιβλίο Ο Τζέιμς και το τεράστιο ροδάκινο του συγγραφέα Ρόαλντ Νταλ ένας ρινόκερος που έχει ξεφύγει από τον ζωολογικό κήπο του Λονδίνου τρώει τους γονείς του κύριου χαρακτήρα.
Ο Άλμπρεχτ Ντύρερ δημιούργησε τη διάσημη ξυλογραφία ενός ρινόκερου το 1515, χωρίς να έχει δει ποτέ το ζώο που απεικόνισε. Έτσι, ο Ρινόκερος του Ντύρερ παρουσιάζει ατέλειες.
Στην ταινία Tο χρονικό της Νάρνια: Το λιοντάρι, η μάγισσα και η ντουλάπα, πέντε Μαύροι ρινόκεροι παλεύουν ενάντια στη Λευκή Μάγισσα.
Στην Πολεμική Αεροπορία των Η.Π.Α. το ανεπίσημο όνομα του αεροσκάφους F-4 Phantom II είναι "Rhino", δηλαδή ρινόκερος λόγω του τεράστιου μεγέθους του και της ιδιαίτερης αντοχής του.
Ρινόκερος ή Ρινόκερως ονομάζεται κάθε μέλος της οικογένειας των Ρινοκεροτιδών. Είναι ογκώδες φυτοφάγο θηλαστικό της Ασίας και της Αφρικής που στο πάνω ρύγχος του έχει ένα ή δύο κέρατα. Ο ρινόκερος έχει σχεδόν άτριχο σώμα με πόδια κοντά και χοντρά μοιάζοντας με τον ελέφαντα και τον ιπποπόταμο.
Ο ρινόκερος με δύο κέρατα, το ένα πίσω από το άλλο, ονομάζεται και αφρικανικός ή μαύρος και είναι ο μικρότερος του είδους με μήκος 3-3,75 μέτρα, ύψος 1,5 μέτρα και βάρος 2 τόνους. Το πιο μακρύ από τα 2 κέρατα φθάνει τα 1,30 μέτρα. Είναι ο πιο επιθετικός του είδους, μοναχικός και δύστροπος, ενώ επιτίθεται όταν διαταραχθεί η ησυχία του. Ο πλατύρρινος, γνωστότερος ως λευκός, είναι ο μεγαλύτερος του είδους, με μήκος που φτάνει τα 4 μέτρα, ύψος τα 2 μέτρα και βάρος τους 3 τόνους. Φέρει επίσης δύο κέρατα, το χείλος του όμως είναι πλατύ, αντίθετα με τον «μαύρο» ρινόκερο του οποίου είναι μυτερό σαν προβοσκίδα, ο ίδιος βρίσκεται δε στις περιοχές της Νοτίου Αφρικής. Χαρακτηρίζεται ως πιο κοινωνικός, ζει σε μικρές ομάδες και είναι σπάνια επιθετικός. Το χρώμα του δέρματος και των δύο ειδών είναι γκριζωπό και δεν σχετίζεται με την ονομασία τους. Χαρακτηριστικό των αφρικανικών ρινόκερων είναι η συμβίωση τους με ένα είδος πτηνού, τους βουφάγους, που τρέφονται με παράσιτα του δέρματος.
Ο ασιατικός ρινόκερος συναντάται σε τρία διαφορετικά είδη. Ο ινδικός ρινόκερος αποτελεί το πλέον τυπικό είδος με ένα κέρατο, και βρίσκεται διασκορπισμένος στις περιοχές της Ινδίας, ενώ ελάχιστοι υπάρχουν στην Κεντρική Κίνα. Διαθέτει μήκος περίπου 3,9 μέτρα και βάρος περίπου 3 τόνους. Ο ρινόκερος της Σουμάτρας ή βοδάκ, είναι ο μικρότερος του είδους με μήκος 2,80 μέτρα, ενώ διαθέτει δύο κέρατα μικρότερα του αφρικανικού. Το τρίτο είδος, ο ρινόκερος της Ιάβας, είναι λίγο μικρότερος από αυτόν της Ινδίας και φέρει ένα κέρατο. Οι ρινόκεροι της Σουμάτρας και της Ιάβας είναι τα πιο σπάνια είδη και μπορεί να τα συναντήσει κανείς σε προστατευόμενα πάρκα και ζωολογικούς κήπους όπου γίνονται και προσπάθειες αναπαραγωγής τους.
Ο θηλυκός ρινόκερος γεννά ένα μικρό ύψους 65 εκατοστών και βάρους 65-70 κιλών, μετά από 15 μήνες κυοφορίας. Ο μέγιστος χρόνος ζωής του ρινόκερου είναι τα 50 χρόνια.
Бирналаш, Iилмангахьа: Бирнала (лат: Носоро́говые, лат: Rhinocerotidae) — хьакхинг яьттIа йоацача дакхадийнатий дезал ба. Царна юкъейоагIаш я Африкеи Азеи яьржа йола пхи кеп.
Каргадан (латIин Rhinocerotidae spp.) — Rhinocerotidae кулпат Азиянал ва Африканал хъунасса вахӀшисса хӀайванни.
Каргадан (латIин Rhinocerotidae spp.) — Rhinocerotidae кулпат Азиянал ва Африканал хъунасса вахӀшисса хӀайванни.
Шаблон:Taxobox end[[Гурӯҳ:Animalia аз рӯи алифбо]] КАРКАДАН, каргадан, карг, (лот. Rhmocerotidae) (форсӣ: کرگدن), ҳайвонест ширхӯр. Дарозии танаш 2,5—4 метр, баландиаш 1—2 метр, вазнаш то 3 т (баъзан аз ин ҳам зиёдтар). Дар назди бини 1—2 шох дорад. Пойҳояш кӯтоҳи сеангушта. Рангаш хокистарӣ, сиёхтоб. Хеле хуб медавад (дар масофаи кӯтоҳ суръаташ 40—45 км/с). Дар ҷануби шарқии Осиё ва Африқо паҳн шудааст. Дар ҷангалҳои. тропикӣ, саваннаҳр, буттазори соҳилҳо ва ботлоқзор зиндагӣ мекунад.
Алаф, навда ва барги растаниҳоро мехӯрад. Каркаданхо бештар ҷуфт-ҷуфт ва баъзан гурӯҳ-гурӯҳ мегарданд. Даври ҳамли Каркандан 17—18 моҳ давом ме¬кунад; як бача мезояд (вазнаш ка¬риб 25 кг). Гӯшташ хурданбоб. Шохи Каркадан хосияти шифобахшӣ дорад. Дар олам 5 намуди Каркадан маълум аст. Шикори Каркадан манъ аст. Дар ҳудуди ҷумҳури чанд хели Каркадан зистааст. Боқимонадҳои эласмотерий, Каркадани муйдор ва ғайраҳо аз зери замин ёфт шудаанд.
Дар Иёлоти Муттаҳидаи Амрико иҷозанома барои шикори як навъи нодири каркадани сиёҳро ба маблағи 350 ҳазор доллар фурӯхтаанд. Маҳфили сайёдони аёлати Тексаси Амрико, ки музоядаро баргузор кард, аз ҳисоби ин пул дар ҳифзи ҳамин каркаданҳои дар ҳоли нобудӣ дар Намибия кӯмак мекунад. Худи музояда баҳсбарангез аст, зеро каркаданҳои сиёҳ дар вартаи нобудӣ қарор доранд, вале баргузоркунандагони музояда мегӯянд, ки пули ба даст омада барои барномаҳои ҳифзи ин ҷонварон сарф мешавад. Дар саросари Намибия танҳо 1800 каркадани сиёҳ боқӣ мондааст ва ҳукумати ин кишвар солона ба шикори 5 дона аз ин ҷонварон иҷоза медиҳад.[1]
Шаблон:Taxobox end[[Гурӯҳ:Animalia аз рӯи алифбо]] КАРКАДАН, каргадан, карг, (лот. Rhmocerotidae) (форсӣ: کرگدن), ҳайвонест ширхӯр. Дарозии танаш 2,5—4 метр, баландиаш 1—2 метр, вазнаш то 3 т (баъзан аз ин ҳам зиёдтар). Дар назди бини 1—2 шох дорад. Пойҳояш кӯтоҳи сеангушта. Рангаш хокистарӣ, сиёхтоб. Хеле хуб медавад (дар масофаи кӯтоҳ суръаташ 40—45 км/с). Дар ҷануби шарқии Осиё ва Африқо паҳн шудааст. Дар ҷангалҳои. тропикӣ, саваннаҳр, буттазори соҳилҳо ва ботлоқзор зиндагӣ мекунад.
Алаф, навда ва барги растаниҳоро мехӯрад. Каркаданхо бештар ҷуфт-ҷуфт ва баъзан гурӯҳ-гурӯҳ мегарданд. Даври ҳамли Каркандан 17—18 моҳ давом ме¬кунад; як бача мезояд (вазнаш ка¬риб 25 кг). Гӯшташ хурданбоб. Шохи Каркадан хосияти шифобахшӣ дорад. Дар олам 5 намуди Каркадан маълум аст. Шикори Каркадан манъ аст. Дар ҳудуди ҷумҳури чанд хели Каркадан зистааст. Боқимонадҳои эласмотерий, Каркадани муйдор ва ғайраҳо аз зери замин ёфт шудаанд.
Кериктер (Rhinocerotidae) – сыңар туяктуу сүт эмүүчүлөр тукуму. Дене узундугу 2–5, бийиктиги 1–2 м, салмагы 3,6 тга жетет. Дене түзүлүшү массивдүү, териси калың, жүнсүз. Башы сүйрү, көзү кичине, кулагы чоң, кыймылдуу, моюну кыска, жоон, тумшугунун үстүндө уз. 1,58 смге чейин жеткен 1 же 2 мүйүзү (кара кериктики 3, кээде 5) болот. Буттары кыска, үч манжалуу, манжасы туяктуу, күчтүү, денеси салмактуу болсо дагы жакшы жүгүрөт. Кериктердин 4 урууга кирген 5 түрү (суматра кериги, индия кериги, ява кериги, кара керик, ак керик) бар. Алар Африка жана Түндүк- Чыгыш Азиянын тропик токойлорунда, саванналарда, суу жээгиндеги өсүмдүк арасында, саздуу жерде жашайт. Көбүнчө экиден жүрөт, түнкүсүн активдүү, өсүмдүк бутагы, бүрү ж. б. жана азыктанат. Ургаачысы 2–3 жылда бир жолу 17–18 ай көтөрүп 1, чанда 2ни тууйт. 50–60 жыл жашайт. Эти жана майы тамак-ашка колдонулат, терисинен түрдүү буюмдар жасалат. Саны өтө азайып кеткендиктен, ТКЭСтин Кызыл китебине катталган.
Кериктер (Rhinocerotidae) – сыңар туяктуу сүт эмүүчүлөр тукуму. Дене узундугу 2–5, бийиктиги 1–2 м, салмагы 3,6 тга жетет. Дене түзүлүшү массивдүү, териси калың, жүнсүз. Башы сүйрү, көзү кичине, кулагы чоң, кыймылдуу, моюну кыска, жоон, тумшугунун үстүндө уз. 1,58 смге чейин жеткен 1 же 2 мүйүзү (кара кериктики 3, кээде 5) болот. Буттары кыска, үч манжалуу, манжасы туяктуу, күчтүү, денеси салмактуу болсо дагы жакшы жүгүрөт. Кериктердин 4 урууга кирген 5 түрү (суматра кериги, индия кериги, ява кериги, кара керик, ак керик) бар. Алар Африка жана Түндүк- Чыгыш Азиянын тропик токойлорунда, саванналарда, суу жээгиндеги өсүмдүк арасында, саздуу жерде жашайт. Көбүнчө экиден жүрөт, түнкүсүн активдүү, өсүмдүк бутагы, бүрү ж. б. жана азыктанат. Ургаачысы 2–3 жылда бир жолу 17–18 ай көтөрүп 1, чанда 2ни тууйт. 50–60 жыл жашайт. Эти жана майы тамак-ашка колдонулат, терисинен түрдүү буюмдар жасалат. Саны өтө азайып кеткендиктен, ТКЭСтин Кызыл китебине катталган.
МөгезборынОекбашлар. Rhinocerotidae) - Африкада һәм Азиядә таралган заманча биш төрне үз эченә алган надсемейлыктан тыш имезүче имезүчеләр гаиләсе.
Мөгезборын берәм-берәм яшиләр, әмма саванналарда кечкенә төркемнәргә берләшергә дә мөмкин. Әгәр самокар га әзер икән, ата-аналар арасында җитди бәйгеләр башланырга мөмкин. Җиңүче үз территориясен экскремент белән маркировкалау белән җәлеп итәргә омтыла. Бу эшкә керешкәнче, ике партнер та бер-берсен аулый һәм хәтта дерелә дә. Соң длящейся 15-18 айга кадәр йөклелек туа бер бала туа, ул кала вакытта әнисе ике ел ярым. Бу вакыт эчендә тагын бер кеше дөньяга килсә, өлкән әнисен, ким дигәндә, бер вакытка куып чыгаралар.
Көндез йоклыйлар, эшлекле рәвештә аларны сумкаларда һәм төнлә очратырга мөмкин. Бу бик куркынычрак һәм сак җәнлекләр, избегающие якынлыгы кешегә. Әмма, әгәр алар үзләрен куркыныч астына тосалар, һөҗүм итәләр. Хәер, бу һөҗүм көчсез ягыннан Начар омтыла, алар китерергә мөмкин нәтиҗәсендә зур көч һәм кискен мөгез к гариплек авыр . Разогнавшись, мөгезборын җитәргә мөмкин тизлек 45 км/сәг.
Мөгезборын еш кына кошлар озату, утыручы аларның тиредәге һәм чистящие аларны паразитов. Сирәк очракларда яшь нармәче гаиләсеннән зур ерткычларның корбаны була ала, тик өлкәннәрнең дошманнары, кешедән тыш, юк
МөгезборынОекбашлар. Rhinocerotidae) - Африкада һәм Азиядә таралган заманча биш төрне үз эченә алган надсемейлыктан тыш имезүче имезүчеләр гаиләсе.
Мөгезборын берәм-берәм яшиләр, әмма саванналарда кечкенә төркемнәргә берләшергә дә мөмкин. Әгәр самокар га әзер икән, ата-аналар арасында җитди бәйгеләр башланырга мөмкин. Җиңүче үз территориясен экскремент белән маркировкалау белән җәлеп итәргә омтыла. Бу эшкә керешкәнче, ике партнер та бер-берсен аулый һәм хәтта дерелә дә. Соң длящейся 15-18 айга кадәр йөклелек туа бер бала туа, ул кала вакытта әнисе ике ел ярым. Бу вакыт эчендә тагын бер кеше дөньяга килсә, өлкән әнисен, ким дигәндә, бер вакытка куып чыгаралар.
Көндез йоклыйлар, эшлекле рәвештә аларны сумкаларда һәм төнлә очратырга мөмкин. Бу бик куркынычрак һәм сак җәнлекләр, избегающие якынлыгы кешегә. Әмма, әгәр алар үзләрен куркыныч астына тосалар, һөҗүм итәләр. Хәер, бу һөҗүм көчсез ягыннан Начар омтыла, алар китерергә мөмкин нәтиҗәсендә зур көч һәм кискен мөгез к гариплек авыр . Разогнавшись, мөгезборын җитәргә мөмкин тизлек 45 км/сәг.
Мөгезборын еш кына кошлар озату, утыручы аларның тиредәге һәм чистящие аларны паразитов. Сирәк очракларда яшь нармәче гаиләсеннән зур ерткычларның корбаны була ала, тик өлкәннәрнең дошманнары, кешедән тыш, юк
Мөгөҙморондар [4] (лат. Rhinocerotidae) — Йомро тояҡлылар ғаиләһенә мөгөҙморон рәүешлеләр өҫ ғаиләһенә ҡараған һөтимәр хайуан. Хәҙерге заманда биш төрө Африкала һәм Азияла киң таралған.
Хәҙерге заман мөгөҙморондарының төп айырмаһы - моронондағы мөгөҙө. Төрөнә ҡарап улар бер йәки ике булыуы мөмкин, ҡаҙылма мөгөҙморондарҙың ҡайһы бер төрҙәрендә бөтөнләй булмаған. Алғы мөгөҙө морон һөйәгенән, артҡыһы (әгәр булһа ) маңлай һөйәгенән үҫеп сыҡҡан була. Ҡаты булыуға ҡарамаҫтан, мөгөҙ һөйәк туҡымаһынан түгел, ә кератиндан — сәстә лә була торған аҡһымдан тора. Ҡайһы бер браконьерҙар мөгөҙморон мөгөҙөнә ихтыяж юғары булыу сәбәпле күпләп һунар итә, сөнки мөгөҙҙөң шифаһы бар, ир-аттың потенцияһын арттыра тигән яңылыш фекер йәшәп килә. Иң ҙур мөгөҙҙөң оҙонлоғо 158 сантиметр булғанлығы билдәле.
Мөгөҙморон ауыр кәүҙәле, аяҡтары ҡыҫҡа һәм йыуан. Һәр аяҡта өс бармаҡ, улар киң тояҡ менән тамамлана. Тиреһе ҡалын, һоро йәки көрән төҫтә. Азия төрҙәренең аяҡтары һәм муйындары броняға оҡшаған йыйырсыҡлы тире менән ҡапланған. Мөгөҙморон насар күрә, әммә был етешһеҙлектәренә күрә еҫте яҡшы тойоуы һәм яҡшы ишетеүе менән алдыра.
Мөгөҙморон айырым йәшәй, ләкин саванналарҙа ҙур булмаған төркөмдәргә берләшеүҙәре мөмкин. Әгәр инә заты уҙаҡлашырға әҙер булһа, аталары араһында етди алыш башланырға мөмкин. Еңеүсеһе үҙ биләмәләрен экскременттары менән тамғалап сығырға тырыша. Эш уҙаҡлашыуға етһә, ике партнер бер-береһен эҙәрлекләй һәм хатта һуғыша. 18-15 айҙан һуң тыуған балалары инәләре менән ике йыл ярым йәшәй. Әгәр был ваҡыт эсендә тағы ла береһе донъяға килһә, инә өлкәнен ҡыуып ебәрә.
Мөгөҙморон көндөҙ йоҡлай, төндә һәм эңерҙә әүҙем була башлай. Был йәнлек бик һаҡ һәм кешенән ҡаса. Әммә әгәр үҙҙәре өсөн ҡурҡыныс янауын тойһа, һөжүм итә. Күреү һәләте насар булһа ла, улар ҙур мөгөҙҙәре менән ауыр йәрәхәт һалыуҙары мөмкин. Саба башлаһа, мөгөҙморон 45 км/сәғ тиҙлеккә ирешергә мөмкин.
Йыш ҡына мөгөҙморон тирәһендә ҡоштар уралана, уларҙың тиреһенән паразиттарҙы сүпләй. Һирәк осраҡтарҙа балалары йыртҡыс ҡорбаны була ала, әммә өлкәндәренең кешенән башҡа дошманы юҡ.
Хәҙер йәшәгән биш төр дүрт ырыуға ҡарай. Бик һирәк осрай торған суматра мөгөҙмороно уларҙың иң боронғо ("Dicerorhinus") ырыуының берҙән-бер вәкиле булып тора. Мөгөҙморондарҙың Rhinocerotidae ғаиләһе 2 ғаилә аҫтына, шул иҫәптән, 7 трибаға һәм 61 ырыуға бүленә, шуларҙың 57 ырыуы юҡҡа сыҡҡан.
Мөгөҙморондар (лат. Rhinocerotidae) — Йомро тояҡлылар ғаиләһенә мөгөҙморон рәүешлеләр өҫ ғаиләһенә ҡараған һөтимәр хайуан. Хәҙерге заманда биш төрө Африкала һәм Азияла киң таралған.
Носорози (науч. Rhinocerotidae) — семејство непарнокопитни животни со пет преживеани видови. Два од овие вида потекнуваат од Африка, а останатите три од Азија. Три од петте вида (јаванскиот, суматранскиот и црниот носорог) се критично загрозени видови. Индискиот носорог е загрозен вид од кој се проценува дека има уште 2700 единки во дивината. Белиот носорог е на списокот на ранливи видови со преостанати 9000 единки во дивината[1].
Животните од оваа фамилија се едни од најголемите живи примероци на мегафауната, и сите видови достигнуваат тежина од над еден тон. Тие се тревопасни, имаат тенка кожа (1,5 – 5 сантиметри), составена од слоеви на колаген со кристална структура. Во споредба до нивната големина, овие цицачи имаат релативно мал мозок (400-600 грама) и голем рог. Најчесто се хранат со лисјести растенија, но доколку е потребно можат и да ферментираат пофиброзна растителна храна во дебелото црево. За разлика од останатите непарнокопитни животни, африканските видови на носорози немаат предни заби, поради што за пасење растенија ги користат катниците и преткатниците[2].
Носорозите се доста ценети поради нивниот карактеристичен рог. Овој рог е изграден од кератин, истиот протеин од кој е направена косата или ноктите[3]. Двата африкански вида на носорог и суматранскиот носорог имаат два рога, додека индијскиот и јаванскиот имаат само еден. Носорозите имаат одличен слух и осет за мирис, но доста слаб вид. Повеќето живеат 60 години или повеќе.
Носорозите се одвоиле од останатите непарнокопитни животни за време на раниот еоцен. Од овој период се и фосилите од Hyrachyus eximus пронајдени во Северна Америка. Малите предци биле без рог и повеќе потсетуваат на тапир или мал коњ отколку на носорог. Три фамилии, кои понекогаш се групираат во суперфамилијата Rhinocerotidea, еволуирале за време на еоценот: Hyracodontidae, Amynodontidae и Rhinocerotidae.
Hyracodontidae, познати како „тркачки носорози“ биле адаптирани за брзо трчање што ги прави многу послични со денешните коњи. Најмалото животно од оваа фамилија било со големина на куче, додека најголемото наречено Indricotherium, се смета за еден од најголемите копнени цицачи кои некогаш живееле. Ова животно било без рог, високо скоро 7 метри и 10 метри долго, се проценува дека тежел околу 15 тони. Како и жирафата, ова животно се хранело со листови од дрвјата. Животните од фамилијата Hyracodontidae биле распространети низ Евроазија за време од средниот еоцен до раниот миоцен.
Фамилијата Amynodontidae, позната и како „водни носорози“, била распространета низ Северна Америка и Евроазија од доцниот еоцен до раниот олигоцен. Овие животни по нивниот изглед и начин на живот биле слични на нилскиот коњ. Ги населувале реките и езерата, и имале многу слични карактеристични адаптации на полуводниот живот како нилските коњи.
Фамилијата во која спаѓаат сите преживеани видови на носорози, Rhinocerotidae, за прв пат се појавила до доцниот еоцен во Евроазија. Привте членови на оваа фамилија биле мали цицачи групирани во 26 рода кои живееле низ Евроазија и Северна Америка, сè додека поголемиот број од нив изумреле во средниот олигоцен. Неколку независни рода останале, како на пример Menoceras, носорози со големина на свиња кои имале два рога еден до друг, или Teleoceras од Северна Америка кои имале кратки нозе и живееле пред околу 5 милиони години. Последниот носорог изумрел во Америка а време на плиоценот.
Денешните носорози се верува де се распространиле од Азија за време на почетокот на миоценот. Два вида го преживеале последното ледено доба и ја населиле Европа пред околу 10 000 години. Влакнестиот носорог се појавил во Кина пред околу милион години и за прв пат пристигнал во Eвропа пред околу 600 000 години. А потоа повторно и пред околу 200 000 години кога заедно со Влакнестиот мамут, станале жртви на првите луѓе и најверојатно биле ловени до изумирање. Еден друг вид на огромен носорог, Elasmotherum, го преживеал последното ледено доба. Познат е како џиновски носорог кој бил висок 2 метри, долг 5 и тежел околу пет тона. Имал еден огромен рог и долги нозе за трчање.
Еден од преживеаните видови, Суматранскиот носорог, за прв пат се одвоили пред 15 милиони години. Овој вид е близок роднина на Влакнестиот носорог, но не и со останатите денешни видови. Индискиот и Јаванскиот носорог се роднини и се од помлада линија на азиски носорози. Предците на овие два вида се одвоиле од останатите пред 2-4 милиони години[4].
Потеклото на двата африкански вида е некаде во доцниот миоцен (пред 11-5 милиони години) и како предок се смета Ceratotherium neumayri. Родот кои ги содржи преживеаните видови се одоил за време на раниот плиоцен (пред 5-3,5 милиони години) кога можниот предок на Црниот носорог, Diceros praecox се појавува во фосилните остатоци[5]. Црниот и белиот носорог сѐ уште се доста сродни па можат дури и да се парат и да донесат на свет здраво потомство[6].
Името на фамилијата Rhinocerotidae е добиено од грчките зборови ῥινός (ринос) што значи нос и κέρας (керас) што значи рог.
Петте преживеани видови носорози спаѓаат во три категории. Двата африкански вида, Белиот носорог и Црниот носорог, се издвоиле за време на раниот плиоцен (пред околу 5 милиони години) но родот Dicerotini во кој спаѓаат се издвоил за време на средниот миоцен (пред 14,2 милиони години). Главната разлика помеѓу црниот и белиот носорог е обликот на нивната уста. Белите носорози имаат широки и рамни усни, додека кај црните усните се долги и испакнати. Популарна, но сѐ уште непроверена теорија е дека името на белиот носорог е грешка односно погрешно толкување на зборот wijd („широк“ нa африкански) со кој се објаснувал обликот на усните[7]. Белиот носорог е поделен на северен и јужен подвид.
Постојат два вида од родот Rhinocerotini – загрозениот вид Индиски носорог и критично загрозниот Јавански носорог, кои се одвоиле еден од друг пред околу 10 милиони години. Критично загрозениот вид Суматрански носорог е единствениот преживеан вид од најстариот род Dicerorhinini кој се одвоил од останатите за време на миоценот (пред околу 20 милиони години) [8].
Во зоолошката градина Dvůr Králové во Чешка, во 1977 година е добиен хибрид помеѓу двата подвида на белиот носорог – мешавина од Ceratotherium s. simum и C. s. Cottoni. Постојат и хибриди од видовите бел и црн носорог[6].
Сите носорози имаат 82 хромозома (во диплоидна клетка), освен црниот носорог кој има 84. Ова е животно со најголем број на хромозоми од цицачите.
Белиот носорог (Ceratotherium simum), после слонот, е еден од најголемите копнени животни во светот, заедно со индискиот носорог и нилскиот коњ со кои има слична големина. Постојат два подвида на белиот носорог. Првиот подвид е Јужниот бел носорог (Ceratotherium simum simum) кој живее во Јужна Африка. Популацијата на овој подвид се проценува на 14.500 единки, што го прави најраспространет носорог во светот. Сепак популацијата на вториот подвид Северниот бел носорог (Ceratotherium simum cottoni) се проценува на 4 единки во дивината, а од јуни 2008 се претпоставува дека овој подвид можно е да е изумрен во дивината[9].
Името Црн носорог (Diceros bicornis) е одбрано за да може да се разликува од белиот носорог. Ова може да е прилично збунувачки поради фактот дека овие два вида имаат многу слична боја на кожата. Постојат четири подвида на црниот носорог: јужно-централен (Diceros bicornis minor) кој некогаш живеел од централниот дел на Танзанија па јужно до Замбија, Зимбабве и Мозамбик, и до северниот дел на ЈАР, јужно-западен подвид (Diceros bicornis bicornis) кој ги населува саваните во Намибија, Ангола, Боцвана и западна Јужна Африка, источно африкански подвид (Diceros bicornis michaeli) кој живее претежно во Танзанија и западно африкански (Diceros bicornis longipes) кој е прогласен за изумрен во 2006 година[10].
Индискиот носорог (Rhinoceros unicornis) живее на просторите на Непал и во Асам, Индија. Во минатото населувал територии од Пакистан до Бурма на најверојатно и делови од Кина. Поради влијанието на човекот, природното живеалиште на овој вид се смалил, па денес ги среќаваме само во неколку мали популации во североисточна Индија, Непал и во Националниот парк во Пакистан. Негова животна средина се големите пасишта и шуми во подножјето на Хималаите.
Јаванскиот носорог (Rhinoceros sondaicus) е еден од најретките и најзагрозените големи цицачи во светот[11]. Според проценките направени во 2002 година, останати се околу 60 единки во Јава (Индонезија) и Виетнам. Овие носорози преферираат густи дождовни шуми, каде има високи треви и бари со кал. Иако во минатото бил распространет речиси низ цела Азија, за време на 1930тите е ловен скоро до истребување во Индија, Бурма, Малезија и Суматра, поради верувањето дека неговиот рог и неговата крв имаат исцелителни моќи.
Суматранскиот носорог (Dicerorhinus sumatrensis) е најмалиот преживеан вид на носорог, како и видот кој има најмногу крзно. Оваа карактеристика му овозможува да преживее на високите надморски височини во Борнео и Суматра. Како последица на губењето на природното живеалиште и на ловокрадството, бројот на единки од овој вид е драстично намален, што го прави овој носорог еден од најретките цицачи на светот. Се претпоставува дека се преостанати уште само 275 суматрански носорози.
† означува изумрени родови
Најпрепознатливата карактеристика на носорозите е нивниот голем рог кој се наоѓа над носот. Рогот на носорозите, за разлика од останатите животни рогови е составен од кератин и нема коскена срж како на пример роговите кај говедата. Роговите на носорозите се користат во традиционалната азиска медицина, но и се користат за правење рачки за ножеви во Јемен и Оман.
Едно познато недоразбирање е тоа дека прав направена од рогот се користи како афродизијак во традиционалната кинеска медицина. Всушност оваа прав се користи како лек за треска и грчеви[13].
Во Малезија, Индија и Бурма, постои легенда за носорозите кои ги гаснат пожарите. Овој легендарен носорог има и посебно име на малајски „badak api“ (badak - носорог, api - оган). Се верува дека доколу се појави пожар во шумата, ова животно се појавува и го гаси огнот настапувајќи на него.
Понекогаш, носорогот се јавува како тема во одредени дела од уметноста и популарната култура, како:
Носорози (науч. Rhinocerotidae) — семејство непарнокопитни животни со пет преживеани видови. Два од овие вида потекнуваат од Африка, а останатите три од Азија. Три од петте вида (јаванскиот, суматранскиот и црниот носорог) се критично загрозени видови. Индискиот носорог е загрозен вид од кој се проценува дека има уште 2700 единки во дивината. Белиот носорог е на списокот на ранливи видови со преостанати 9000 единки во дивината.
Животните од оваа фамилија се едни од најголемите живи примероци на мегафауната, и сите видови достигнуваат тежина од над еден тон. Тие се тревопасни, имаат тенка кожа (1,5 – 5 сантиметри), составена од слоеви на колаген со кристална структура. Во споредба до нивната големина, овие цицачи имаат релативно мал мозок (400-600 грама) и голем рог. Најчесто се хранат со лисјести растенија, но доколку е потребно можат и да ферментираат пофиброзна растителна храна во дебелото црево. За разлика од останатите непарнокопитни животни, африканските видови на носорози немаат предни заби, поради што за пасење растенија ги користат катниците и преткатниците.
Носорозите се доста ценети поради нивниот карактеристичен рог. Овој рог е изграден од кератин, истиот протеин од кој е направена косата или ноктите. Двата африкански вида на носорог и суматранскиот носорог имаат два рога, додека индијскиот и јаванскиот имаат само еден. Носорозите имаат одличен слух и осет за мирис, но доста слаб вид. Повеќето живеат 60 години или повеќе.
गैंडा (राइनोसरस / Rhinoceros) एक जानवर है जिसकी पाँच जातियाँ पायी जाती हैं। इसमें से दो प्रजातियाँ अफ्रीका सार्थक में तथा तीन दक्षिण एशिया में मिलती हैं।
गैंडा (राइनोसरस / Rhinoceros) एक जानवर है जिसकी पाँच जातियाँ पायी जाती हैं। इसमें से दो प्रजातियाँ अफ्रीका सार्थक में तथा तीन दक्षिण एशिया में मिलती हैं।
ਗੈਂਡਾ (ਰਾਈਨੇਸੌਰਸ /raɪˈnɒsərəs/) ਇੱਕ ਜਾਨਵਰ ਹੈ ਜਿਸਦੀਆਂ ਪੰਜ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੋ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ।[1]
ਗੈਂਡਾ (ਰਾਈਨੇਸੌਰਸ /raɪˈnɒsərəs/) ਇੱਕ ਜਾਨਵਰ ਹੈ ਜਿਸਦੀਆਂ ਪੰਜ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੋ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ।
ଗଣ୍ଡା (ଈଂରାଜୀରେ Rhinoceros ବା Rhino, ହିନ୍ଦୀରେ गैण्डा) ରାଇନୋସେରୋଟିଡାଏ ପରିବାରର ପାଞ୍ଚଟି ପ୍ରଜାତି ମଧ୍ୟରୁ ଏକ । ତିନୋଟି ଗଣ୍ଡା ଉପପ୍ରଜାତି ଆଫ୍ରିକାର ମୂଳ ନିବାସୀ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ତିନୋଟି ଗଣ୍ଡା ଉପପ୍ରଜାତି ଦକ୍ଷିଣ ଏସିଆର ମୂଳ ନିବାସୀ । ଈଂରାଜୀ ଶବ୍ଦ ରାଇନୋସରସ୍ ଏହି ପରିବାରର ଅନ୍ୟ ବିଲୁପ୍ତ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
ଓଜନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଗଣ୍ଡାମାନେ ଏକ ଟନ୍ରୁ ଅଧିକ ଓ ତେଣୁ ବୃହତ୍ ସ୍ଥଳଚର ଜୀବ (ଯଥା – ହାତୀ, ବନ୍ୟ ଗୟଳ) ଶ୍ରେଣୀରେ ପରିଗଣିତ ହୁଅନ୍ତି । ଗଣ୍ଡା ଏକ ତୃଣଭୋଜୀ ଜୀବ । ଗଣ୍ଡାର ବିଶାଳ ଆକାର ତୁଳନାରେ କିନ୍ତୁ ଏହାର ମସ୍ତିଷ୍କ ଅତି ଛୋଟ (ପ୍ରାୟ ୪୦୦-୬୦୦ ଗ୍ରାମ୍) । ଗଣ୍ଡାର ଗୋଟିଏ ବା ଦୁଇଟି ଶିଙ୍ଗ ରହିଥାଏ । ଗଣ୍ଡାର ଚମ ଆବୁଆବୁଆ ଓ ଭାରି ମୋଟା । ଗଣ୍ଡା ମୁଖ୍ୟତଃ ପତ୍ର, ଘାସ ଇତ୍ୟାଦି ଆହରଣ କରେ, ତେବେ ଆବଶ୍ୟକତା ଥିଲେ ଅଧିକ ଗୁରୁ ଓ ଫାଇବର୍ ଯୁକ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିପାରେ । ଦୁଇ ଆଫ୍ରିକୀୟ ଗଣ୍ଡା ଉପପ୍ରଜାତିଙ୍କ ପାଟିର ଆଗପଟର ଦାନ୍ତ ନଥାଏ, ତେଣୁ ଏମାନେ ପତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ଛିଡ଼ାଇ ଖାଇବା ପାଇଁ ଓଠର ସହାୟତା ନେଇଥାନ୍ତି ।[୧]
ଗଣ୍ଡାଶିଙ୍ଗର ବହୁମାତ୍ରାରେ ଚୋରା ବ୍ୟବସାୟ ଚାଲେ ଓ ସେଥିପାଇଁ ଗଣ୍ଡାମାନଙ୍କ ଅବୈଧ ଶିକାର ବହୁଳ ମାତ୍ରାରେ କରାଯାଇଥାଏ । କିଛି ପାରମ୍ପରିକ ଅଳଙ୍କାର ଏବଂ ଔଷଧରେ ମଧ୍ୟ ଗଣ୍ଡା ଶିଙ୍ଗ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ । ପୂର୍ବ ଏସିଆ (ବିଶେଷତଃ ଭିଏତ୍ନାମ) ଗଣ୍ଡା ଶିଙ୍ଗର ବ୍ୟବସାୟ ପାଇଁ ଜଣାଶୁଣା ଓ ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ବ୍ୟବସାୟ କେନ୍ଦ୍ର । କଳା ବଜାରରେ ୧ କିଲୋଗ୍ରାମ୍ ଗଣ୍ଡା ଶିଙ୍ଗର ଦାମ୍ ୧ କିଲୋଗ୍ରାମ୍ ସୁନାର ଦାମ୍ ସହ ସମାନ । ଔଷଧୀୟ ଗୁଣ ରହିଥିବାର ବିଶ୍ୱାସ କରି କିଛି ଲୋକ ଗଣ୍ଡାର ଶିଙ୍ଗକୁ ଗୁଣ୍ଡ କରି ଖାଆନ୍ତି ।[୨][୩] ଶରୀରର ନଖ ଓ ବାଳ ଗଠନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବା କେରାଟିନ୍ ପ୍ରୋଟିନ୍ ଗଣ୍ଡା ଶିଙ୍ଗର ଗଠନରେ ମଧ୍ୟ ସହାୟକ ହୁଏ ।[୪] ଉଭୟ ଆଫ୍ରିକୀୟ ଗଣ୍ଡା ଉପ-ପ୍ରଜାତି ଓ ସୁମାତ୍ରୀୟ ଗଣ୍ଡାଙ୍କର ଦୁଇଟି ଲେଖାଏଁ ଶିଙ୍ଗ ରହିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଭାରତୀୟ ଗଣ୍ଡା ଓ ଜାଭା ଗଣ୍ଡାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ ଶିଙ୍ଗ ଥାଏ । ଆସାମରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଭାରତୀୟ ଗଣ୍ଡା (Rhinoceros Unicornis) ପ୍ରଜାତିର ଗଣ୍ଡାମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉଭୟ ଅଣ୍ଡିରା ଓ ମାଈର ଶିଙ୍ଗ ରହିଥିବା ବେଳେ ବଙ୍ଗଳାଦେଶ ଓ ସୁନ୍ଦରବନରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଜାଭା ଗଣ୍ଡା (Rhinoceros Sonadaicus) ପ୍ରଜାତିରେ କେବଳ ଅଣ୍ଡିରାମାନଙ୍କର ଶିଙ୍ଗ ରହିଥାଏ । IUCN ତାଲିକାରେ କଳା ଗଣ୍ଡା, ସୁମାତ୍ରୀୟ ଗଣ୍ଡା ଓ ଜାଭା ଗଣ୍ଡାଙ୍କୁ Critically Endangered (CE) ଶ୍ରେଣୀରେ ସ୍ଥାନ ଦିଆଯାଇଛି ।
ସଂସ୍କୃତରେ ଗଣ୍ଡାକୁ ଗଣ୍ଡଃ ବା ଗଣ୍ଡକଃ ବୋଲି କୁହନ୍ତି । ଗଣ୍ଡାର ଶିଙ୍ଘ ଏକ ଖଣ୍ଡା ବା ଖଡ୍ଗ ପରି ଦେଖାଯାଉଥିବାରୁ ଗଣ୍ଡାକୁ ଖଡ୍ଗୀ ବା ଖଡ୍ଗୀ ମଧ୍ୟ ବୋଲାଯାଏ । ଗଣ୍ଡାର ଈଂରାଜୀ ଶବ୍ଦ rhinoceros ଲାଟିନ୍ ଭାଷାରୁ ଗୃହୀତ ଓ ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦଟି ଏକ ଗ୍ରୀକ୍ ଶବ୍ଦ ῥῑνόκερωςରୁ ଗୃହୀତ । ଏହି ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରୀକ୍ ଶବ୍ଦଟି ῥῑνο- (ରାଇନୋ – ଅର୍ଥାତ୍ “ନାକ”) ଓ κέρας (କେରାସ୍ – ଅର୍ଥାତ୍ “ଶିଙ୍ଗ”) ବୋଲି ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦର ସଂଯୋଜନରୁ ସୃଷ୍ଟ । ତେଣୁ ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରୀକ୍ ଭାଷା ଅନୁସାରେ ରାଇନୋସରସ୍ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ହେଲା ଶିଙ୍ଗ-ନାକା ବା ଶିଙ୍ଗ-ନାକିଆ । ଉଭୟ ଶବ୍ଦ rhinoceros ଓ rhinoceroses ବହୁବଚନ ରୂପେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଅନ୍ତି । ଗଣ୍ଡାମାନଙ୍କ ପଲ ବା ଦଳକୁ ଈଂରାଜୀରେ crash ବା herd ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଖ୍ରୀ. ୧୪ଶ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଈଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ରାଇନୋସରସ୍ ଶବ୍ଦଟି ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇ ଆସୁଛି ।[୬]
ରାଇନୋସରୋଟିଡାଏ ପରିବାର ୪ଟି ପ୍ରାଣୀ : ସେରାଟୋଥେରିୟମ୍ (ଧଳା ଗଣ୍ଡା), ଡଇସେରରାଇନସ୍ (ସୁମାତ୍ରୀୟ ଗଣ୍ଡା), ଡାଇସେରସ୍ (କଳା ଗଣ୍ଡା) ଓ ରାଇନୋସରସ୍ (ଭାରତୀୟ ଗଣ୍ଡା ଓ ଜାଭା ଗଣ୍ଡା)ଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଜୀବିତ ସମସ୍ତ ପ୍ରଜାତିଙ୍କର ତିନୋଟି ଶ୍ରେଣୀ ବିଭାଗ ରହିଛି । ଦୁଇ ଆଫ୍ରିକୀୟ ଉପପ୍ରଜାତି ଧଳା ଗଣ୍ଡା ଓ କଳା ଗଣ୍ଡା ଡାଇସେରୋଟିନି ଜାତିର ଏବଂ ସମ୍ଭବତଃ ୧୪୨ ଲକ୍ଷ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ମାୟୋସିନ୍ କାଳର ମଧ୍ୟ ଭାଗରେ ସୃଷ୍ଟ ହୋଇଥିଲେ । ୫୦ ଲକ୍ଷ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ପ୍ରାକ୍ ପ୍ଲାୟୋସିନ୍ ସମୟରେ ଏହି ଜାତିର ଉପଜାତିମାନ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା । ଧଳା ଓ କଳା ଗଣ୍ଡାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମୁଖ୍ୟ ତଫାତ୍ ହେଉଛି ସେମାନଙ୍କ ମୁହଁର ଗଠନ । ଧଳା ଗଣ୍ଡାର ମୁହଁଟି ଚଉଡ଼ା ଓ ଚେପ୍ଟା ହୋଇଥିବା ବେଳେ କଳା ଗଣ୍ଡାର ମୁହଁ ଲମ୍ବା ଓ ଗୋଜିଆ । ରାଇନୋସେରୋଟିନି ପ୍ରଜାତିର ଦୁଇଟି ଉପପ୍ରଜାତି ଭାରତୀୟ ଗଣ୍ଡା ଓ ଜାଭା ଗଣ୍ଡାଙ୍କ ବିବର୍ତ୍ତନ ଧାରା ପ୍ରାୟ ୧ କୋଟି ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ପରସ୍ପରଠାରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା । ଡାଇସେରୋର୍ନିନି ଜାତିର ଏକମାତ୍ର ଜୀବିତ ପ୍ରଜାତିଟି ହେଲା ସୁମାତ୍ରୀୟ ଗଣ୍ଡା । ପ୍ରାୟ ୨ କୋଟି ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ମାୟୋସିନ୍ ସମୟରେ ସୁମାତ୍ରୀୟ ଗଣ୍ଡାର ଉଦ୍ଭବ ହୋଇଥିଲା ।[୭]
୧୯୭୭ ମସିହାରେ ଚେକ୍ ଗଣରାଜ୍ୟର ଭୁର୍ କ୍ରାଲୋୱେ ଚିଡ଼ିଆଘରେ Ceratotherium s. simum ଓ C. s. cottoniର ସଂକରରୁ ଧଳା ଗଣ୍ଡାର ଏକ ମିଶ୍ର ପ୍ରଜାତି ବା ସଂକର ପ୍ରଜାତି ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଥିଲା । କଳା ଓ ଧଳା ଗଣ୍ଡାର ସଂକର ମଧ୍ୟ କରାଯାଇଛି ।[୮]
କଳା ଗଣ୍ଡାର ୮୪ଟି କ୍ରୋମୋଜୋମ୍ ରହିଥିବା ବେଳେ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ଗଣ୍ଡା ପ୍ରଜାପତିଙ୍କର ୮୨ଟି କ୍ରୋମୋଜୋମ୍ ରହିଥାଏ । ତେବେ କିଛି ବ୍ୟତିକ୍ରମ ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଇଛି । ଧଳା ଗଣ୍ଡାଙ୍କ ଉତ୍ତର ନିବାସୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୩ଟି ପ୍ରାଣୀଙ୍କର ୮୧ଟି କ୍ରୋମୋଜୋମ୍ ରହିଥିବା ଏକ ପରୀକ୍ଷଣରୁ ଜଣା ପଡ଼ିଥିଲା ।[୯]
ଦକ୍ଷିଣ ଧଳା ଗଣ୍ଡା (Ceratotherium simum simum) ଓ ଉତ୍ତର ଧଳା ଗଣ୍ଡା (Ceratotherium simum cottoni) ଏହି ଗଣ୍ଡା ପ୍ରଜାତିର ଦୁଇଟି ଉପପ୍ରଜାତି । ଏହି ଦୁଇ ଉପପ୍ରଜାତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦକ୍ଷିଣ ଧଳା ଗଣ୍ଡାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ସର୍ବାଧିକ । ୨୦୧୩ ମସିହା ବେଳକୁ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବାସରେ ଦକ୍ଷିଣ ଧଳା ଗଣ୍ଡାଙ୍କ ସମୁଦାୟ ସଂଖ୍ୟା ୨୦୪୦୫ ରହିଥିଲା । ଅପର ପକ୍ଷେ ଚିଡ଼ିଆଘରେ କେବଳ ଦୁଇଟି ମାଈ ବଞ୍ଚି ରହିଥିବା ଉତ୍ତର ଧଳା ଗଣ୍ଡାଙ୍କ ସ୍ଥିତି ସଙ୍କଟାପନ୍ନ ଓ ଏମାନଙ୍କ ଉପପ୍ରଜାତିକୁ Critically Endangered ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ଧଳା ଗଣ୍ଡାର ଈଂରାଜୀ ନାମ "white rhinoceros"ରେ white (ଧଳା) ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାରର କୌଣସି ବିଶେଷ ଯଥାର୍ଥତା ନାହିଁ । ଏମାନେ ଦେଖିବାକୁ ପ୍ରାୟତଃ କଳା ଗଣ୍ଡା ପରି, କେବଳ ଈଷତ୍ ପାଉଁଶିଆ ରଙ୍ଗର । ଆଫ୍ରିକୀୟ ଶବ୍ଦ wyd, ଓଲନ୍ଦାଜ୍ ଶବ୍ଦ wijd (ହ୍ୱୈଡ୍, ୱାଇଟ୍) ଶବ୍ଦର ଅପଭ୍ରଂଶ ହୋଇ କାଳକ୍ରମେ white ନାମଟି ପଡ଼ିଯାଇଛି ବୋଲି କେତେକଙ୍କର ବିଶ୍ୱାସ । ଆଫ୍ରିକୀୟ ଓ ଡଚ୍ (ଓଲନ୍ଦାଜ) ଶବ୍ଦମାନଙ୍କ ଅର୍ଥ ହେଲା ପ୍ରଶସ୍ତ ବା ଓସାରିଆ (ଈଂରାଜୀରେ wide) । ପ୍ରଶସ୍ତ ବା ଓସାରିଆ ଶବ୍ଦ ଏହି ଗଣ୍ଡାର ମୁହଁ ବା ଓଠକୁ ସୂଚାଉଛି ଯାହା ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ଗଣ୍ଡାଙ୍କଠାରୁ ଭିନ୍ନ । କିନ୍ତୁ ଏପରି ଯୁକ୍ତିର କୌଣସି ଭାଷାଭିତ୍ତିକ ପ୍ରମାଣ ମିଳିନାହିଁ । [୧୦][୧୧]
ଧଳା ଗଣ୍ଡାର ଶରୀରର ଆକାର ଓ ମୁଣ୍ଡଟି ବଡ଼ । ଏହାର ବେକ ଛୋଟ ଓ ଛାତି ପଟଟି ବଡ଼ । ମାଈ ଗଣ୍ଡାମାନେ ୧୬୦୦ କି.ଗ୍ରା. ଓଜନର ଓ ଅଣ୍ଡିରାମାନେ ୨୪୦୦ କି.ଗ୍ରା. ଓଜନର ହୋଇଥାନ୍ତି । ମୁଣ୍ଡକୁ ମିଶାଇ ଦେହର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ୩.୫ରୁ ୪.୬ ମିଟର୍ ଓ ଭୂମିରୁ କାନ୍ଧର ଉଚ୍ଚତା ୧.୮ରୁ ୨ ମିଟର୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଗଣ୍ଡାର ଥୋଡ଼ିରେ ଦୁଇଟି ଶିଙ୍ଗ ରହିଥାଏ । ସାମନା ପଟର ଶିଙ୍ଗ ପଛ ଶିଙ୍ଗଠାରୁ ଆକାରରେ ବଡ଼ ହୋଇଥାଏ । ସାମନା ଶିଙ୍ଗଟି ହାରାହାରି ୯୦ ସେ.ମି. ଲମ୍ବ, କିନ୍ତୁ ଏହା ୧୫୦ ସେ.ମି. ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବଢ଼ି ପାରେ । ଧଳା ଗଣ୍ଡାର ପିଠିରେ ଏକ ବଡ଼ ମାଂସାଳ କୁବ୍ଜ ମଧ୍ୟ ରହିଥାଏ ଯାହା ଏହାର ବଡ଼ ମୁଣ୍ଡକୁ ଧରି ରଖିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଧଳା ଗଣ୍ଡା ହଳଦିମିଶା ମାଟିଆ, ପାଉଁଶିଆ ଏପରି ରଙ୍ଗରେ ଦେଖାଯାନ୍ତି । ଲାଞ୍ଜର ଅଗ ବା କାନ ପାଖରେ ସର୍ବାଧିକ ଘନତାରେ ଲୋମ ରହିଥାଏ ଓ ଦେହର ଲୋମ ଟିକେ ଛାଡ଼ି ଛାଡ଼ି ରହିଥାଏ । ଚରିବା ଓ ପତ୍ର ଛିଡ଼ାଇବା ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ ଓସାରିଆ, ଚେପ୍ଟା ପାଟି ଏମାନଙ୍କ ଗଠନାତ୍ମକ ସ୍ୱାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ।[୧୦]
ଧଳା ଗଣ୍ଡା (Ceratotherium simum)ଠାରୁ ପୃଥକ୍ ଭାବେ ଚିହ୍ନଟ କରିବା ପାଇଁ କଳା ଗଣ୍ଡା (Diceros bicornis) ନାମଟି ଦିଆଯାଇଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଉଭୟଙ୍କ ରଙ୍ଗରେ ସେତେଟା ତାରତମ୍ୟ ନଥିବା ଯୋଗୁଁ ଏପରି ନାମକରଣର ବିଶେଷ ମହତ୍ତ୍ୱ ଦିଶେନାହିଁ । କଳା ଗଣ୍ଡାର ୪ଟି ଉପପ୍ରଜାତି ରହିଛନ୍ତି । ଦକ୍ଷିଣ-କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଧଳାଗଣ୍ଡା (Diceros bicornis minor) ଏହି ଉପପ୍ରଜାତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ଓ ତାଞ୍ଜାନିଆ, ଜାମ୍ବିଆ, ଜିମ୍ବାବ୍ୱେ, ମୋଜାମ୍ବିକ୍ ଓ ପୂର୍ବ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରେ ଏହି ଉପପ୍ରଜାତି ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ । ଦକ୍ଷିଣ-ପଶ୍ଚିମ କଳା ଗଣ୍ଡା (Diceros bicornis occidentalis) ନାମିବିଆ, ଦକ୍ଷିଣ ଅଙ୍ଗୋଲା, ପଶ୍ଚିମ ବୋତ୍ସୱାନା ଓ ପଶ୍ଚିମ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର ଶୁଷ୍କ ଓ ଅଳ୍ପ ଶୁଷ୍କ ସାଭାନ୍ନାରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ପୂର୍ବ ଆଫ୍ରିକୀୟ କଳା ଗଣ୍ଡା (Diceros bicornis michaeli) ମୁଖ୍ୟତଃ ତାଞ୍ଜାନିଆରେ ଦେଖାଯାନ୍ତି । ୨୦୧୧ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ମାସରେ ପଶ୍ଚିମ ଆଫ୍ରିକୀୟ କଳା ଗଣ୍ଡା (Diceros bicornis longipes) ଉପପ୍ରଜାତିକୁ ବିଲୁପ୍ତ ଘୋଷିତ କରାଯାଇଥିଲା ।[୧୨] ସ୍ୱାନାନ୍ ସ୍ଥାନୀୟ ଭାଷାରେ କୈଟ୍ଲୋଆ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଆଉ ଏକ ପ୍ରକାରର ଉପପ୍ରଜାତିକୁ ବୁଝାଏ । ଏହି ଉପପ୍ରଜାତିର କିଛି ଜନ୍ତୁଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାମନା ପଛ ଶିଙ୍ଗ ଅପେକ୍ଷା ବଡ଼ ବା ପ୍ରାୟ ଏକ ଆକାରର ।[୧୩]
ଏକ ପରିପକ୍ୱ କଳା ଗଣ୍ଡାର ଭୂମିରୁ କାନ୍ଧର ଉଚ୍ଚତା ପ୍ରାୟ ୧.୭୫ ମିଟର୍ । ଏହାର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୩.୫-୩.୯ ମିଟର୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୋଇଥାଏ । [୧୪] ଏକ ପ୍ରାପ୍ତବୟସ୍କ କଳା ଗଣ୍ଡାର ଓଜନ ୮୫୦ରୁ ୧୬୦୦ କିଲୋଗ୍ରାମ୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଅଣ୍ଡିରାମାନଙ୍କ ଆକାର ମାଈମାନଙ୍କଠାରୁ ସାଧାରଣତଃ ବଡ଼ । କିଛି ଜନ୍ତୁଙ୍କ ଓଜନ ୧୮୦୦ କିଲୋଗ୍ରାମ୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରେ । କେରାଟିନ୍ ପ୍ରୋଟିନ୍ରୁ ସୃଷ୍ଟ ଦୁଇଟି ଶିଙ୍ଗ ମୁଣ୍ଡର ଆଗପଟେ ବା ଥୋମଣି ଉପରେ ରହିଥାଏ । ଆଗ ପଟର ଶିଙ୍ଗଟି ପଛଠାରୁ ବଡ଼ । ଆଗ ପଟର ଶିଙ୍ଗ ପ୍ରାୟ ୫୦ ସେ.ମି. ଲମ୍ବ ହୋଇଥାଏ ଓ କିଛି ଜନ୍ତୁଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ୧୪୦ ସେ.ମି. ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବଢ଼ିଥାଏ । ଆଉ କେତେକ ଜନ୍ତୁଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ତୃତୀୟ ଶିଙ୍ଗ ମଧ୍ୟ ବଢ଼ି ଉଠିବା ଦେଖାଯାଇଛି ।[୧୫] ଧଳା ଗଣ୍ଡା ଅପେକ୍ଷା କଳା ଗଣ୍ଡା ଆକାରରେ ଛୋଟ । କଳା ଗଣ୍ଡାର ମୁହଁ ଗୋଜିଆ ଯାହା ସହାୟତାରେ ଏମାନେ ପତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ଛିଡ଼ାଇ ଖାଆନ୍ତି ।
.jpg)
_-_Mauricio_Ant%C3%B3n.jpg)
.jpg)
_of_Diceros_bicornis..svg)
1_-_Relic38.jpg)
|access-date= requires |url= (help) ଗଣ୍ଡା (ଈଂରାଜୀରେ Rhinoceros ବା Rhino, ହିନ୍ଦୀରେ गैण्डा) ରାଇନୋସେରୋଟିଡାଏ ପରିବାରର ପାଞ୍ଚଟି ପ୍ରଜାତି ମଧ୍ୟରୁ ଏକ । ତିନୋଟି ଗଣ୍ଡା ଉପପ୍ରଜାତି ଆଫ୍ରିକାର ମୂଳ ନିବାସୀ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ତିନୋଟି ଗଣ୍ଡା ଉପପ୍ରଜାତି ଦକ୍ଷିଣ ଏସିଆର ମୂଳ ନିବାସୀ । ଈଂରାଜୀ ଶବ୍ଦ ରାଇନୋସରସ୍ ଏହି ପରିବାରର ଅନ୍ୟ ବିଲୁପ୍ତ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।
ଓଜନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଗଣ୍ଡାମାନେ ଏକ ଟନ୍ରୁ ଅଧିକ ଓ ତେଣୁ ବୃହତ୍ ସ୍ଥଳଚର ଜୀବ (ଯଥା – ହାତୀ, ବନ୍ୟ ଗୟଳ) ଶ୍ରେଣୀରେ ପରିଗଣିତ ହୁଅନ୍ତି । ଗଣ୍ଡା ଏକ ତୃଣଭୋଜୀ ଜୀବ । ଗଣ୍ଡାର ବିଶାଳ ଆକାର ତୁଳନାରେ କିନ୍ତୁ ଏହାର ମସ୍ତିଷ୍କ ଅତି ଛୋଟ (ପ୍ରାୟ ୪୦୦-୬୦୦ ଗ୍ରାମ୍) । ଗଣ୍ଡାର ଗୋଟିଏ ବା ଦୁଇଟି ଶିଙ୍ଗ ରହିଥାଏ । ଗଣ୍ଡାର ଚମ ଆବୁଆବୁଆ ଓ ଭାରି ମୋଟା । ଗଣ୍ଡା ମୁଖ୍ୟତଃ ପତ୍ର, ଘାସ ଇତ୍ୟାଦି ଆହରଣ କରେ, ତେବେ ଆବଶ୍ୟକତା ଥିଲେ ଅଧିକ ଗୁରୁ ଓ ଫାଇବର୍ ଯୁକ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିପାରେ । ଦୁଇ ଆଫ୍ରିକୀୟ ଗଣ୍ଡା ଉପପ୍ରଜାତିଙ୍କ ପାଟିର ଆଗପଟର ଦାନ୍ତ ନଥାଏ, ତେଣୁ ଏମାନେ ପତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ଛିଡ଼ାଇ ଖାଇବା ପାଇଁ ଓଠର ସହାୟତା ନେଇଥାନ୍ତି ।
ଗଣ୍ଡାଶିଙ୍ଗର ବହୁମାତ୍ରାରେ ଚୋରା ବ୍ୟବସାୟ ଚାଲେ ଓ ସେଥିପାଇଁ ଗଣ୍ଡାମାନଙ୍କ ଅବୈଧ ଶିକାର ବହୁଳ ମାତ୍ରାରେ କରାଯାଇଥାଏ । କିଛି ପାରମ୍ପରିକ ଅଳଙ୍କାର ଏବଂ ଔଷଧରେ ମଧ୍ୟ ଗଣ୍ଡା ଶିଙ୍ଗ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ । ପୂର୍ବ ଏସିଆ (ବିଶେଷତଃ ଭିଏତ୍ନାମ) ଗଣ୍ଡା ଶିଙ୍ଗର ବ୍ୟବସାୟ ପାଇଁ ଜଣାଶୁଣା ଓ ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ବ୍ୟବସାୟ କେନ୍ଦ୍ର । କଳା ବଜାରରେ ୧ କିଲୋଗ୍ରାମ୍ ଗଣ୍ଡା ଶିଙ୍ଗର ଦାମ୍ ୧ କିଲୋଗ୍ରାମ୍ ସୁନାର ଦାମ୍ ସହ ସମାନ । ଔଷଧୀୟ ଗୁଣ ରହିଥିବାର ବିଶ୍ୱାସ କରି କିଛି ଲୋକ ଗଣ୍ଡାର ଶିଙ୍ଗକୁ ଗୁଣ୍ଡ କରି ଖାଆନ୍ତି । ଶରୀରର ନଖ ଓ ବାଳ ଗଠନରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବା କେରାଟିନ୍ ପ୍ରୋଟିନ୍ ଗଣ୍ଡା ଶିଙ୍ଗର ଗଠନରେ ମଧ୍ୟ ସହାୟକ ହୁଏ । ଉଭୟ ଆଫ୍ରିକୀୟ ଗଣ୍ଡା ଉପ-ପ୍ରଜାତି ଓ ସୁମାତ୍ରୀୟ ଗଣ୍ଡାଙ୍କର ଦୁଇଟି ଲେଖାଏଁ ଶିଙ୍ଗ ରହିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଭାରତୀୟ ଗଣ୍ଡା ଓ ଜାଭା ଗଣ୍ଡାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ ଶିଙ୍ଗ ଥାଏ । ଆସାମରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଭାରତୀୟ ଗଣ୍ଡା (Rhinoceros Unicornis) ପ୍ରଜାତିର ଗଣ୍ଡାମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉଭୟ ଅଣ୍ଡିରା ଓ ମାଈର ଶିଙ୍ଗ ରହିଥିବା ବେଳେ ବଙ୍ଗଳାଦେଶ ଓ ସୁନ୍ଦରବନରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଜାଭା ଗଣ୍ଡା (Rhinoceros Sonadaicus) ପ୍ରଜାତିରେ କେବଳ ଅଣ୍ଡିରାମାନଙ୍କର ଶିଙ୍ଗ ରହିଥାଏ । IUCN ତାଲିକାରେ କଳା ଗଣ୍ଡା, ସୁମାତ୍ରୀୟ ଗଣ୍ଡା ଓ ଜାଭା ଗଣ୍ଡାଙ୍କୁ Critically Endangered (CE) ଶ୍ରେଣୀରେ ସ୍ଥାନ ଦିଆଯାଇଛି ।
மூக்குக்கொம்பன் என்னும் விலங்கு நிலத்தில் வாழும் மிகப்பெரிய விலங்குகளில் ஒன்று. தடித்த தோலும் (1.5 - 5.0 செமீ), பருத்த உடலும், 1-1.8 மெட்ரிக் டன் எடையும் கொண்ட இப்பெரிய விலங்கு விரைவாகவும் ஓட வல்லது - மணிக்கு 40 கிமீ விரைவில் ஓடவல்லது[1]. இது இலைதழைகளை உண்ணும் தாவர உண்ணி. ஏறத்தாழ 60 ஆண்டுகள் வாழ வல்லது.
மூக்குக்கொம்பனுக்கு காண்டாவிருகம், காண்டாமிருகம், உச்சிக்கொம்பன்,[2] கொந்தளம்[3] என்னும் பெயர்களும் உண்டு. காண்டா என்னும் சொல் மிகப்பெரிய என்னும் பொருள் கொண்டது எனவே இதனை காண்டாமிருகம் என்று பலரும் அழைக்கின்றனர். எளிதில் சினமுற்று, கொந்தளிப்புடன் கடுமையாக எதிரிகளைத் தாக்கவல்லது, ஆகவே இதற்கு கொந்தளம் என்றும் பெயர்.
மூக்குக் கொம்பன் இயற்கையில் ஆப்பிரிக்காவிலும், இந்தியாவிலும், சாவா சுமத்ரா தீவுகளில் மட்டுமே இன்று வாழ்கின்றன. ஆப்பிரிக்க மூக்குக்கொம்பன்களுக்கு இரண்டு கொம்புகள் உண்டு, ஆசிய முக்குக்கொம்பன்களில் இந்திய, சாவா வகைகளுக்கு ஒரே ஒரு கொம்புதான் உண்டு. ஆனால் ஆசியாவில் உள்ள சுமத்ரா மூக்குக்கொம்பன்களும் இரட்டைக் கொம்புகள் கொண்டவை. ஆப்பிரிக்க மூக்குக் கொம்பனை சுவாகிலி மொழியில் கிஃவாரு (Kifaru) என்று அழைக்கின்றனர். "கறுப்பு ரைனோ" (black rhino) என்று ஆங்கிலத்தில் அழைக்கப்படும் இரட்டை மூக்குக்கொம்பன், ஆப்பிரிக்க விலங்கைக் குறிக்கும்.
மூக்குக்கொம்பன்கள் ஒற்றைப்படை கால் விரல்கள் கொண்ட விலங்குகள் வகையை சேர்ந்தவை. இன்றும் உயிர்வாழும் மொத்தம் ஐந்து வகையான மூக்குக்கொம்பன்களை மூன்று பிரிவாக பிரிக்கலாம். முதல் பிரிவு, ஆப்பிரிக்காவைச் சேர்ந்த "வெள்ளை", கறுப்பு மூக்குக்கொம்பன்கள் ஆகிய இரண்டும் அடங்கும். இவை 5 மில்லியன் ஆண்டுகளுக்கு முன்னர் பிளியோசீன் (Pliocene) என்னும் ஊழிக்காலத்தில் வெவ்வேறு இனமாகப் பிரிந்தன. இவை இரண்டுக்கும் உள்ள முதன்மையான வேறுபாடு இவற்றின் வாயின் அமைப்பே ஆகும். "வெள்ளை" மூக்குக்கொம்பனுக்கு வாயின் உதடுகள் பரந்து விரிந்து புல் மேய ஏதுவாக உள்ளன. ஆனால் கறுப்பு மூக்குக்கொம்பனின் வாய் சற்று குவிந்து கூராக இருக்கும். "வெள்ளை" என்னும் முன்னொட்டு ஆப்பிரிக்கான மொழியில் பரந்து/விரிந்த (wide) என்னும் பொருள் கொண்ட wyd என்னும் சொல் மருவி white (வெள்ளை) என்று ஏற்பட்டதாகும். இது சாம்பல்/வெளிர் பழுப்பு நிறமுடையதே (வெள்ளை அல்ல). மூக்கின் மீது இரட்டைக் கொம்புகள் கொண்ட இரண்டு வகைகளும் ஆப்பிரிக்க இனத்தைச் சேர்ந்தவை. மீதி உள்ள மூன்றில், இந்திய மூக்குக்கொம்பனும், சாவாத் தீவு மூக்குக்கொம்பனும் ஒற்றை கொம்புள்ள ஆசிய வகை மூக்குக்கொம்பன்கள். இவை இரண்டாவது பிரிவு ஆகும். இந்திய மூக்குக்கொம்பனும், சாவா மூக்குக்கொம்பனும் ஏறத்தாழ 10 மில்லியன் ஆண்டுகளுக்கு முன்னர் தனி இனங்களாகப் பிரிந்தன. இவ்வெல்லா மூக்குக்கொம்பன்களைக் காட்டிலும் மிகச் சிறியதான சுமத்ரா மூக்குக்கொம்பன் மூன்றாவது வகை ஆகும். இந்த சுமத்ரா வகைகு, ஆப்பிரிக்க மூக்குக்கொம்பனைப் போல் இரட்டைக் கொம்புகள் உண்டு. இது உயரமான மலைப்பகுதிகளும் வாழ வல்லதாகையால் இதன் உடலில் முடி அதிகமாக இருக்கும். வேட்டையாடி கொல்லப்படுவதால் இன்று மிகவும் அழியும் தருவாயில் இருக்கும் சுமத்ரா மூக்குக்கொம்பன் மொத்தம் 275 தான் உலகில் உள்ளன என்று கணக்கிட்டுள்ளார்கள். எல்லா மூக்குக்கொம்பன்களும் அழிவுறும் தீவாய்ப்புடன் உள்ளன. இந்திய காண்டாமிருகங்கள் ஏறத்தாழ 2700 மட்டுமே இன்றுள்ளன. அதே போல ஆப்பிரிக்க "வெள்ளை" காண்டாவிருகமும் 9000 தான் இன்றுள்ளன.[4]
காண்டாமிருகத்தின் உடல் பருமனை ஒப்பிடும் பொழுது இதன் மூளையின் எடை பாலூட்டிகளில் மிகச்சிறியது என்று கருதுகிறார்கள். இதன் மூளையின் எடை ஏறத்தாழ (400–600 கி). இது பெரும்பாலும் இலை தழைகளையே உண்ணுகின்றன. ஆப்பிரிக்க காண்டாமிருகத்துக்கு முன்னம் பற்கள் கிடையாது, ஆகவே முன்கடைவாய்ப் பற்களைக் கொண்டே மெல்லுகின்றன.[5]
மூக்குக்கொம்பனின் கொம்பு சிறு புதர்களை வேரோடு பிடுங்கி எறிய உதவுகின்றது. இந்த கொம்புப் பகுதி நகமியம் (கெரட்டின்) என்னும் பொருளால் ஆனது. நகம், மயிர் போன்ற பகுதிகளும் இதே பொருளால் ஆனதே.
கறுப்பு மூக்குக்கொம்பனைத் தவிர மற்ற எல்லா மூக்குக்கொம்பன்களுக்கும் 82 நிறப்புரிகள் (நிறமிகள், குரோமோசோம்கள்) உள்ளன, ஆனால் கறுப்புக் காண்டாமிருகத்துக்கு மட்டும் 84 நிறமிகள் உள்ளன. பாலூட்டிகளிலேயே இதுவே யாவற்றினும் அதிக எண்ணிக்கை உடையதாகும்.
மூக்குக்கொம்பனை ஆங்கிலத்தில் ரைனோசெரசு "rhinoceros" என்று அழைக்கின்றனர். இது கிரேக்கச் சொல்லாகிய ῤινόκερως (ரைனோகெரசு) என்பதில் இருந்து பெற்றது. செவ்வியல் கிரேக்க மொழியில் ῥινός (ரைனோசு, rhinos) என்றால் மூக்கு என்று பொருள். ', κέρας (கெராசு, keras), என்றால் கொம்பு என்று பொருள் எனவே மூக்குக்கொம்பன் என்று பொருள்படும் ரைனோகெரசு என்பது ரைனோசெரசு என்று வழங்குகின்றது. ஆங்கிலத்தில் பன்மைச்சொல் வடிவம் ரைனோசெர்ட்டி என்பதாகும்.[6]
யானைக்கு அடுத்தபடியாக, வெள்ளை மூக்குக்கொம்பனும், இந்திய காண்டாமிருகமும், நீர்யானையும் உலகிலேயே எடை மிகுந்த தரை விலங்குகள். வெள்ளை மூக்குக்கொம்பனில் இரண்டு உள் இனங்கள் உள்ளன. தென் ஆப்பிரிக்காவில் பெருமளவு உள்ள தென் வெள்ளை காண்டாமிருகம் (Ceratotherium simum simum) வகையில் இன்று ஏறத்தாழ 14,500 விலங்குகள் உள்ளன. மிக இக்கட்டான அளவு அருகிவிட்ட வட வெள்ளை காண்டாமிருகம் (Ceratotherium simum cottoni) இன்று (சூன் 2008) மொத்தம் நான்குதான் உலகில் உள்ளன.[7]
வெள்ளை காண்டாமிருகம் பெரிய உடலும் சிறிய கழுத்தும், பெரிய முகமும் பரந்த நெஞ்சுப்பகுதியும் கொண்ட பெரும் விலங்கு. இதன் எடை 3000 கிகி (6000 பவுண்டு) மீறக்கூடியது. 4,500 கிகி (10,000 பவுண்டு) எடையுடைய விலங்கும் வரலாற்றில் பதிவாகி உள்ளது.[8]. முன்னுள்ள கொம்பின் நீளம் ஏறத்தாழ 90 செமீ இருக்கும், ஆனால் 150 செமீ கூட இருக்கக்கூடும். இரண்டாவது கொம்பு பெரும்பாலும் சிறியதாக இருக்கும். இம் மூக்குக்கொம்பனின் உடல் சாம்பல் நிறம் முதல் வெளிறிய பழுப்பு/மஞ்சள் நிறம் வரை வேறுபாடு கொண்டது. உடலில் மயிர் ஏதும் இருப்பதில்லை. வாலிலும், காது மடலின் ஓரத்திலும் முடியிருக்கும். இதன் வாய் அகலமாக இருக்கும். முதுகில் சற்றே திமில் போன்ற உயர்ச்சி இருக்கும்.
கறுப்பு மூக்குக்கொம்பனில் (Diceros bicornis) நான்கு உள்ளினங்கள் உள்ளன: (1) தெற்கு-நடுப்பகுதி உள்ளினம்(Diceros bicornis minor) - இவ்வகை அதிக எண்ணிக்கையில் நடு தான்சானியாவில் இருந்து தெற்கே சாம்பியா, சிம்பாப்வே, மொசாம்பிக் முதல் தென் ஆப்பிரிக்காவின் வடக்கு கிழக்கு பகுதிகளின் காணப்பட்டன, (2) தெற்கு-மேற்கு உள்ளினினம் (Diceros bicornis bicornis) -இவை நமீபியா, தென் அங்கோலா, மேற்கு போட்சுவானா, தென் ஆப்பிரிக்காவின் மேற்குப்பகுதி ஆகிய இடங்களில் உள்ள வறண்ட அல்லது சிறிது வறண்ட சவான்னா பகுதிகளில் காணப்படுகின்றன; (3) கிழக்கு ஆப்பிரிக்க உள்ளினம் (Diceros bicornis michaeli) இவை பெரும்பாலும் தான்சானியாவில் காணப்படுகின்றன; (4) மேற்கு ஆப்பிரிக்க உள்ளினம் (Diceros bicornis longipes) - இவ்வகை ஏறாத்தாழ அற்றுவிட்டதாக தற்காலிகமாக 2006 இல் அறிவிக்கபட்டுள்ளது. வெறு 8 விலங்குகள் மட்டும் தனி வளர்ப்பில் உள்ளன [9]
வளர்ந்த கறுப்பு மூக்குக்கொம்பன் அதன் தோள்பட்டைவரை 147–160 செமீ (57.9–63 அங்குலம்) உயரம் இருக்கும். இதன் நீளம் 3.3-3.6 மீ (10.8–11.8 அடி) இருக்கும்[10].
முழு வளர்ச்சி அடைந்த விலங்கு 800 முதல் 1400 கிலோ கிராம் (1,760 to 3,080 பவுண்டு) எடை இருக்கும், விதிவிலக்காக சில 1820 கிலோ கிராம் (4,000 பவுண்டு) வரையிலும் காணப்படும், பெண் விலங்குகள் ஆணைவிட எடை குறைவாக இருக்கும். இரண்டு மூக்குக்கொம்புகளும் கெரட்டின் அல்லது நகமியம் என்னும் பொருளால் ஆனது. இரண்டு கொம்புகளில் பெரியதாக உள்லது மூக்கின் நுனிப்பகுதியில் இருக்கும். இவை பொதுவாக 50 செமீ நீளம் கொண்டதாக இரூக்கும். கறுப்பு மூக்குக்கொம்பன் "வெள்ளை" மூக்குக்கொம்பனைவிட சிறியதாக இருக்கும். கறுப்பு மூக்குக்கொம்பனின் வாயின் முன் பகுதி சற்று குவிந்து கூர்மையாக இருக்கும். இது இலைகளையும் கொப்புகளையும் பற்றி உண்ணுவதற்கு உதவியாக இருக்கும் படி உள்ளது.
இந்திய காண்டாமிருகம் அல்லது இந்திய மூக்குக்கொம்பன் என்பது இந்தியாவின் வடகிழக்கு பகுதியிலும், நேப்பாளத்திலும், பூட்டானின் சில பகுதிகளிலும் காணப்படுகின்றது. இது இமயமலையின் அடிவாரத்தில் உள்ள புல்வெளிகள் மற்றும் அதை அடுத்துள்ள காடுகளில் வாழ்கின்றது. ஐரோப்பியர்கள் முதன்முதலில் அறிந்த மூக்குக்கொம்பன் இந்திய காண்டாமிருகம் ஆகும். இவ்வகையின் மூதாதைய மூக்குக்கொம்பன் முன் இயோசீன் காலத்தில் ஒற்றைப்படைக் குளம்பிகளிடம் இருந்து பிரிந்து படிவளர்ச்சி அடைந்தது. தற்போது உலகிலுள்ள மூக்குக்கொம்பன்களிலேயே உடலளவில் மிகப்பெரிய இரண்டு வகைகளில் இந்திய காண்டாமிருகமும் ஒன்றாகும். அதிக அளவாக ஆணின் தோள்பட்டையின் உயரம் சுமார் 180 செ.மீ வரை இருக்கும். சராசரி ஆணின் உயரம் 170 செ.மீ சுற்றளவு 335 செ.மீ ஆகும். இவ்விலங்கின் வெளிப்புறம் கடினமான தோலினால் பல மடிப்புகளைக் கொண்டதாகும்.[11] தோலின் புறநிறம் பழுப்பு நிறத்திலும் மடிப்புகளுக்கிடையே வெளிறிய சிவப்பு நிறத்திலும் காணப்படும்.
நன்கு வளர்ந்த ஆண் பெண்னை விடக் கூடுதல் எடையைக் கொண்டிருக்கும். ஆண் 2200 முதல் 3000 கிலோ வரையும் பெண் 1600 கிலோ எடையில் இருக்கும். மிக அதிக அளவாக 3500 கிலோ எடையுள்ள விலங்கு ஒன்று காணப்பட்டதாக தரவுகள் உள்ளன. இதன் கொம்பு கெராட்டின் எனப்படும் நகமியம் என்றழைக்கப்படும் பொருளாளால் ஆனதாகும். கன்றுகள் பிறந்து ஆறு ஆண்டுகளுக்கு பிறகு அவற்றின் கொம்புகள் வெளிப்படும். பெரும்பாலான வயதுவந்த விலங்குகளுக்கு கொம்பு ஏறத்தாழ 25 செ. மீ நீளம் வளரும்
இந்திய மூக்குக்கொம்பன் மணிக்கு 40 கி.மீ விரைவில் ஓடக்கூடிய திறன் படைத்ததாகும். இந்த விலங்கு மிகக் கூர்மையான மோப்பத் திறனும் கேட்கும் திறனைப் கொண்டது, ஆனால் இதன் பார்வைத் திறன் மிகக் குறைவாகும். இவை பெரும்பாலும் தனித்து வாழும் இயல்பைக் கொண்டதாயினும் குட்டி ஈன்றபின் குட்டி தாயுடனே இருக்கும், இனப்பெருக்கம் செய்யும் பிணைகளும் ஒன்றாகவே இருக்கும்.
இவ்விலங்கு புல், இலை, பழங்கள் மற்றும் நீர்ச்செடிகளைத் உண்கிறது. இவை காலை, மாலை நேரங்களில் மேயும். இதன் முகத்தின் மேல்முகட்டையை வைத்து புதர்களில் உள்ள புற்களை மடக்கி பின் மென்று தின்னும் பழக்கத்தைக் கொண்டதாகும்.
ஆபிரெஃக்ட் டியூரே மூக்குக்கொம்பனின் படத்துக்கான மர அச்சு ஒன்றை 1515 இல் செதுக்கினார். இது புகழ் பெற்ற ஓர் படிவம். இவர் இவ் விலங்கைப் பார்க்க வாய்ப்பு இல்லாமலே செதுக்கியது குறிப்பிடத்தகுந்தாகும். இதனால் இதில் காட்டப்பட்டுள்ள படம் துல்லியமானதல்ல. இதேவேளை மலேசியா இந்தியா போன்ற நாடுகளில் காண்டாமிருகம் நெருப்பைக் கண்டால் அதை அணைத்துவிட்டுச் செல்தாகக் கூறப்பட்டது. ஆயினும் இது சம்பந்தமாக அண்மைய தகவல்கள் எதுவம் பதிவுசெய்யப்படவில்லை. பிரபல ஆங்கிலத் திரைப்படமான கோட்ஸ் மஸ்ட் பி கேரேசி எனும் திரைப்படத்திலும் இவ்வாறு காண்டாமிருகம் நெருப்பை அணைப்பது போன்ற காட்சி அமைப்புகள் இருக்கின்றமை குறிப்பிடத்தக்கது.
|coauthors= ignored (help)
மூக்குக்கொம்பன் என்னும் விலங்கு நிலத்தில் வாழும் மிகப்பெரிய விலங்குகளில் ஒன்று. தடித்த தோலும் (1.5 - 5.0 செமீ), பருத்த உடலும், 1-1.8 மெட்ரிக் டன் எடையும் கொண்ட இப்பெரிய விலங்கு விரைவாகவும் ஓட வல்லது - மணிக்கு 40 கிமீ விரைவில் ஓடவல்லது. இது இலைதழைகளை உண்ணும் தாவர உண்ணி. ஏறத்தாழ 60 ஆண்டுகள் வாழ வல்லது.
மூக்குக்கொம்பனுக்கு காண்டாவிருகம், காண்டாமிருகம், உச்சிக்கொம்பன், கொந்தளம் என்னும் பெயர்களும் உண்டு. காண்டா என்னும் சொல் மிகப்பெரிய என்னும் பொருள் கொண்டது எனவே இதனை காண்டாமிருகம் என்று பலரும் அழைக்கின்றனர். எளிதில் சினமுற்று, கொந்தளிப்புடன் கடுமையாக எதிரிகளைத் தாக்கவல்லது, ஆகவே இதற்கு கொந்தளம் என்றும் பெயர்.
மூக்குக் கொம்பன் இயற்கையில் ஆப்பிரிக்காவிலும், இந்தியாவிலும், சாவா சுமத்ரா தீவுகளில் மட்டுமே இன்று வாழ்கின்றன. ஆப்பிரிக்க மூக்குக்கொம்பன்களுக்கு இரண்டு கொம்புகள் உண்டு, ஆசிய முக்குக்கொம்பன்களில் இந்திய, சாவா வகைகளுக்கு ஒரே ஒரு கொம்புதான் உண்டு. ஆனால் ஆசியாவில் உள்ள சுமத்ரா மூக்குக்கொம்பன்களும் இரட்டைக் கொம்புகள் கொண்டவை. ஆப்பிரிக்க மூக்குக் கொம்பனை சுவாகிலி மொழியில் கிஃவாரு (Kifaru) என்று அழைக்கின்றனர். "கறுப்பு ரைனோ" (black rhino) என்று ஆங்கிலத்தில் அழைக்கப்படும் இரட்டை மூக்குக்கொம்பன், ஆப்பிரிக்க விலங்கைக் குறிக்கும்.
மூக்குக்கொம்பன்கள் ஒற்றைப்படை கால் விரல்கள் கொண்ட விலங்குகள் வகையை சேர்ந்தவை. இன்றும் உயிர்வாழும் மொத்தம் ஐந்து வகையான மூக்குக்கொம்பன்களை மூன்று பிரிவாக பிரிக்கலாம். முதல் பிரிவு, ஆப்பிரிக்காவைச் சேர்ந்த "வெள்ளை", கறுப்பு மூக்குக்கொம்பன்கள் ஆகிய இரண்டும் அடங்கும். இவை 5 மில்லியன் ஆண்டுகளுக்கு முன்னர் பிளியோசீன் (Pliocene) என்னும் ஊழிக்காலத்தில் வெவ்வேறு இனமாகப் பிரிந்தன. இவை இரண்டுக்கும் உள்ள முதன்மையான வேறுபாடு இவற்றின் வாயின் அமைப்பே ஆகும். "வெள்ளை" மூக்குக்கொம்பனுக்கு வாயின் உதடுகள் பரந்து விரிந்து புல் மேய ஏதுவாக உள்ளன. ஆனால் கறுப்பு மூக்குக்கொம்பனின் வாய் சற்று குவிந்து கூராக இருக்கும். "வெள்ளை" என்னும் முன்னொட்டு ஆப்பிரிக்கான மொழியில் பரந்து/விரிந்த (wide) என்னும் பொருள் கொண்ட wyd என்னும் சொல் மருவி white (வெள்ளை) என்று ஏற்பட்டதாகும். இது சாம்பல்/வெளிர் பழுப்பு நிறமுடையதே (வெள்ளை அல்ல). மூக்கின் மீது இரட்டைக் கொம்புகள் கொண்ட இரண்டு வகைகளும் ஆப்பிரிக்க இனத்தைச் சேர்ந்தவை. மீதி உள்ள மூன்றில், இந்திய மூக்குக்கொம்பனும், சாவாத் தீவு மூக்குக்கொம்பனும் ஒற்றை கொம்புள்ள ஆசிய வகை மூக்குக்கொம்பன்கள். இவை இரண்டாவது பிரிவு ஆகும். இந்திய மூக்குக்கொம்பனும், சாவா மூக்குக்கொம்பனும் ஏறத்தாழ 10 மில்லியன் ஆண்டுகளுக்கு முன்னர் தனி இனங்களாகப் பிரிந்தன. இவ்வெல்லா மூக்குக்கொம்பன்களைக் காட்டிலும் மிகச் சிறியதான சுமத்ரா மூக்குக்கொம்பன் மூன்றாவது வகை ஆகும். இந்த சுமத்ரா வகைகு, ஆப்பிரிக்க மூக்குக்கொம்பனைப் போல் இரட்டைக் கொம்புகள் உண்டு. இது உயரமான மலைப்பகுதிகளும் வாழ வல்லதாகையால் இதன் உடலில் முடி அதிகமாக இருக்கும். வேட்டையாடி கொல்லப்படுவதால் இன்று மிகவும் அழியும் தருவாயில் இருக்கும் சுமத்ரா மூக்குக்கொம்பன் மொத்தம் 275 தான் உலகில் உள்ளன என்று கணக்கிட்டுள்ளார்கள். எல்லா மூக்குக்கொம்பன்களும் அழிவுறும் தீவாய்ப்புடன் உள்ளன. இந்திய காண்டாமிருகங்கள் ஏறத்தாழ 2700 மட்டுமே இன்றுள்ளன. அதே போல ஆப்பிரிக்க "வெள்ளை" காண்டாவிருகமும் 9000 தான் இன்றுள்ளன.
காண்டாமிருகத்தின் உடல் பருமனை ஒப்பிடும் பொழுது இதன் மூளையின் எடை பாலூட்டிகளில் மிகச்சிறியது என்று கருதுகிறார்கள். இதன் மூளையின் எடை ஏறத்தாழ (400–600 கி). இது பெரும்பாலும் இலை தழைகளையே உண்ணுகின்றன. ஆப்பிரிக்க காண்டாமிருகத்துக்கு முன்னம் பற்கள் கிடையாது, ஆகவே முன்கடைவாய்ப் பற்களைக் கொண்டே மெல்லுகின்றன.
மூக்குக்கொம்பனின் கொம்பு சிறு புதர்களை வேரோடு பிடுங்கி எறிய உதவுகின்றது. இந்த கொம்புப் பகுதி நகமியம் (கெரட்டின்) என்னும் பொருளால் ஆனது. நகம், மயிர் போன்ற பகுதிகளும் இதே பொருளால் ஆனதே.
கறுப்பு மூக்குக்கொம்பனைத் தவிர மற்ற எல்லா மூக்குக்கொம்பன்களுக்கும் 82 நிறப்புரிகள் (நிறமிகள், குரோமோசோம்கள்) உள்ளன, ஆனால் கறுப்புக் காண்டாமிருகத்துக்கு மட்டும் 84 நிறமிகள் உள்ளன. பாலூட்டிகளிலேயே இதுவே யாவற்றினும் அதிக எண்ணிக்கை உடையதாகும்.
ಆಫ್ರಿಕ ಮತ್ತು ಏಷ್ಯಾ ಖಂಡಗಳ ಉಷ್ಣ ಹಾಗೂ ಉಪೋಷ್ಣವಲಯಗಳ ಮೂಲವಾಸಿಯಾದ ಒಂದು ಬೃಹದ್ಗಾತ್ರದ ಸಸ್ತನಿ. ಘೇಂಡಾಮೃಗ ಪರ್ಯಾಯನಾಮ. ಮ್ಯಾಮೇಲಿಯ ವರ್ಗದ ಪೆರಿಸೊಡ್ಯಾಕ್ಟಿಲ ಗಣದಲ್ಲಿನ ರೈನೊಸೆರಾಟಿಡೀ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದೆ. ಬೆಸಸಂಖ್ಯೆಯ ಬೆರಳುಗಳುಳ್ಳ ಗೊರಸುಗಳು ಮತ್ತು ಮೂತಿಯ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಅಥವಾ ಎರಡು ಕೊಂಬುಗಳಿರುವುದು ಈ ಪ್ರಾಣಿಯ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣಗಳು. ಪೆರಿಸೊಡ್ಯಾಕ್ಟಿಲ ಗಣಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಕುದುರೆ, ಝೀಬ್ರಾ, ಟಾಪಿರ್ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ಹತ್ತಿರದ ಸಂಬಂಧಿ ಇದು. ಇವಕ್ಕೂ ಖಡ್ಗಮೃಗಕ್ಕೂ ಬೆಸಸಂಖ್ಯೆಯ ಬೆರಳುಗಳ ಲಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರ ಸಾಮ್ಯವಿದೆ.
ಖಡ್ಗಮೃಗಗಳಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 4 ಜಾತಿಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ 5 ಪ್ರಭೇದಗಳಿವೆ. ಆಫ್ರಿಕದ (ಉಗಾಂಡ, ಕಾಂಗೊ, ಜೂಲೂ ಲ್ಯಾಂಡ್, ಕೀನ್ಯ) ಸವಾಸ ಹುಲ್ಲುಗಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ದಟ್ಟ ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಡೈಸೆರಾಸ್ ಬೈಕಾರ್ನಿಸ್ (ಕರಿ ಖಡ್ಗಮೃಗ) ಮತ್ತು ಸೆರಟೊತೀರಿಯಂ ಸೈಮಸ್ (ಬಿಳಿ ಖಡ್ಗಮೃಗ)[೧] ಪ್ರಭೇದಗಳೂ ಭಾರತದ ಅಸ್ಸಾಮಿನ ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ರೈನಾಸರಾಸ್ ಯೂನಿಕಾರ್ನಿಸ್ ಪ್ರಭೇದವೂ[೨],[೩] ಜಾವದಲ್ಲಿ ರೈನಾಸರಾಸ್ ಸೋಂಡೇಕಸ್ ಪ್ರಭೇದವೂ ಸುಮಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಡೈಡರ್ಮೊಸೆರಾಸ್ (ಡೈಸೆರಾರೈನಸ್) ಸುಮಾತ್ರೆನ್ಸಿಸ್ ಪ್ರಭೇದವೂ ಕಾಣದೊರೆಯುತ್ತವೆ.[೪]
ಖಡ್ಗಮೃಗದ ದೇಹ ಬಲು ಸ್ಥೂಲ (ಪೂರ್ಣ ಬೆಳೆದ ಗಂಡು ಖಡ್ಗಮೃಗದ ಉದ್ದ ಸುಮಾರು 2-4.2 ಮೀ., ಎತ್ತರ ಸುಮಾರು 1-2 ಮೀ. ತೂಕ 1-3.5 ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಟನ್ನುಗಳು). ಆನೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಆಫ್ರಿಕದ ಸೆರಟೊತೀರಿಯಮ್ ಸೈಮಸ್ ಪ್ರಭೇದವೇ ಬಲು ದೊಡ್ಡ ಭೂವಾಸಿ ಪ್ರಾಣಿಯೆನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಹೆಣ್ಣು ಗಂಡಿಗಿಂತ ಚಿಕ್ಕದು. ಚರ್ಮ ಬಹಳ ದಪ್ಪ ಹಾಗೂ ಗಡುಸು. ಆಫ್ರಿಕದ ಪ್ರಭೇದಗಳಲ್ಲಿ ಚರ್ಮ ನಯವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಭಾರತ ಹಾಗೂ ಜಾವದಲ್ಲಿನ ಖಡ್ಗಮೃಗಗಳ ಚರ್ಮ ಕತ್ತು ಹಾಗೂ ಕಾಲುಗಳ ಬಳಿ ಮಡಿಚಿಕೊಂಡಿದ್ದು ಒಂದು ಬಗೆಯ ಯುದ್ಧ ಕವಚದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಕಿವಿಯ ಅಂಚು, ಬಾಲದ ತುದಿ ಇವುಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ದೇಹದ ಮೇಲೆ ಎಲ್ಲೂ ಕೂದಲುಗಳಿಲ್ಲ. ದೇಹದ ಬಣ್ಣ ಬೂದಿ ಇಲ್ಲವೆ ಕಂದು. ಆಫ್ರಿಕದ ಡೈಸೆರಾಸ್ ಪ್ರಭೇದವನ್ನು ಕರಿ ಖಡ್ಗಮೃಗವೆಂದೂ ಸೆರಟೊ ತೀರಿಯಂ ಪ್ರಭೇದವನ್ನು ಬಿಳಿ ಖಡ್ಗಮೃಗವೆಂದೂ ಕರೆಯುವುದು ವಾಡಿಕೆಯಲ್ಲಿದೆಯಾದರೂ ಅವು ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಶುದ್ಧ ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣದವಲ್ಲ. ಬಿಳಿ ಬಗೆಯದರ ಮೈ ಬಣ್ಣ ಬೇರೆ ಬಗೆಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಕೊಂಚ ತಿಳಿಯಾಗಿದೆ ಅಷ್ಟೆ. ಖಡ್ಗಮೃಗಗಳ ದೇಹದ ಮೇಲೆ ಅಲ್ಲಲ್ಲೆ ಗುಬುಟುಗಳಿರುವುದೂ ಉಂಟು. ಮೈಗಾತ್ರಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಕಾಲುಗಳು ಬಲುಚಿಕ್ಕವು; ಕಂಬದಂತಿವೆ. ಮುಂಗಾಲು ಮತ್ತು ಹಿಂಗಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ತಲಾ ಮೂರು ಬೆರಳುಗಳಿವೆ. ಒಂದೊಂದು ಬೆರಳಲ್ಲೂ ಪರಸ್ಪರ ಬಿಡಿಬಿಡಿಯಾದ ಗೊರಸುಗಳಿವೆ. ಖಡ್ಗಮೃಗದ ಕತ್ತು ಚಿಕ್ಕದು. ತಲೆ ಭಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಮೇಲ್ಮುಖವಾಗಿ ಕೊಂಚ ಬಾಗಿದಂತಿರುವ ಮೂತಿಯ ಮೇಲೆ ಕೊಂಬುಗಳಿವೆ. ಆಫ್ರಿಕದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸುಮಾತ್ರದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಖಡ್ಗಮೃಗಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದರ ಹಿಂದೊಂದು ಇರುವ 2 ಕೊಂಬುಗಳೂ ಭಾರತ ಹಾಗೂ ಜಾವದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಭೇದಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಕೊಂಬೂ ಇವೆ. ಕೊಂಬುಗಳಿಗೂ ತಲೆಬುರುಡೆಯ ಮೂಳೆಗಳಿಗೂ ಯಾವುದೇ ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲ. ಮೂತಿಯ ಮೇಲಿನ ಕೆಲವು ವಿಶೇಷ ಬಗೆಯ ಕೂದಲುಗಳು ಒತ್ತಾಗಿ ಹೆಣೆದುಕೊಂಡು, ಬಿರುಸುಗೊಂಡು ಉಂಟಾದ ರಚನೆಗಳಿವು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಖಡ್ಗಮೃಗದ ಕೊಂಬುಗಳು ಬೇರೆ ಪ್ರಾಣಿಗಳ (ದನ, ಜಿಂಕೆ, ಜಿರಾಫೆ ಇತ್ಯಾದಿ) ಕೊಂಬುಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನರೀತಿಯಾಗಿವೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಖಡ್ಗಮೃಗ ತನ್ನ ಕೊಂಬನ್ನು ಯಾವುದಾದರೂ ಗಟ್ಟಿಯಾದ ತಲಕ್ಕೆ ಮಸೆದು ಚಪ್ಪಟೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದುಂಟು. ಆಫ್ರಿಕದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಭೇದಗಳು ಈ ರೀತಿ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲವಾಗಿ ಕೊಂಬುಗಳು ಚೂಪಾಗಿಯೇ ಇರುತ್ತವೆ. ಆಫ್ರಿಕದ ಪ್ರಭೇದಗಳಲ್ಲಿ ಮುಂದಿನದು ಹೆಚ್ಚು ಉದ್ದವಾಗಿರುತ್ತವೆ. (ಕೆಲವು ಮೃಗ) ಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 3.5 ಮೀ. ಉದ್ದವಿರುವುದುಂಟು. ಖಡ್ಗ ಮೃಗ ಆಕ್ರಮಣಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ತನ್ನ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಕೊಂಬನ್ನು ಆಯುಧವನ್ನಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತದೆ. ರೈನಾಸೆರಾಸ್ ಮತ್ತು ಡೈಸರಾಸ್ ಪ್ರಭೇದಗಳಲ್ಲಿ ಮೇಲ್ದುಟಿ ಕೊಂಚ ಮುಂದಕ್ಕೆ ಚಾಚಿದಂತಿದ್ದು ಅದಕ್ಕೆ ಆಹಾರವನ್ನು ಹಿಡಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಮಥ್ರ್ಯವುಂಟು. ಉಳಿದ ಪ್ರಭೇದಗಳಲ್ಲಿ ಮೇಲ್ದುಟಿ ಮೊಂಡಾಗಿದೆ. ತಲೆಯ ಇಕ್ಕೆಲಗಳಲ್ಲಿ ಪುಟ್ಟ ಗಾತ್ರದ ಕಣ್ಣುಗಳಿವೆ. ಕಿವಿಗಳು ಚಿಕ್ಕವು. ಕಿವಿಗಳ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಕೂದಲುಗಳ ಕುಚ್ಚಿದೆ.
ಖಡ್ಗಮೃಗ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಒಂಟಿಯಾಗಿಯೇ ವಾಸಿಸುತ್ತದೆ. ಸಂತಾನವೃದ್ಧಿಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಹೆಣ್ಣು ಮತ್ತು ಗಂಡು ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಜೊತೆಜೊತೆಯಾಗಿಯೇ ಓಡಾಡುತ್ತವೆ. ಖಡ್ಗಮೃಗಗಳು ನಿಶಾಚರಿಗಳು. ಸಂಜೆಯಿಂದ ಮುಂಜಾವಿನ ವರೆಗೂ ಆಹಾರಾನ್ವೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದು ಹಗಲೆಲ್ಲ ಯಾವುದಾದರೂ ವಿವಿಕ್ತ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಅಡಗಿರುತ್ತವೆ. ಬಲು ಒತ್ತುಕಟ್ಟಾದ ಪೊದೆಗಳಲ್ಲಿ ಅವಿತಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದು ನಿದ್ದೆ ಮಾಡುವುದೇ ರೂಢಿ. ನಿಂತುಕೊಂಡು ಇಲ್ಲವೆ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಒರಗಿ ನಿದ್ದೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಬಿಸಿಲಿನ ತಾಪ ಹೆಚ್ಚಾದಾಗ ಕೆಸರು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಹೊರಳಾಡುತ್ತ, ನದಿಗಳಲ್ಲಿ ಈಜುತ್ತ ಕಾಲಕಳೆಯುವುದೆಂದರೆ ಇವಕ್ಕೆ ಬಲು ಅಚ್ಚುಮೆಚ್ಚು. ಎಲ್ಲ ಬಗೆಯ ಖಡ್ಗಮೃಗಗಳೂ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಸ್ಯಹಾರಿಗಳು. ಸೆರಟೋತೀರಿಯಂ ಜಾತಿಯ ಖಡ್ಗ ಮೃಗಗಳು ಹುಲ್ಲು ಮೇಯುತ್ತವೆ. ಉಳಿದವು ಗಿಡಮರಗಳ ಎಳೆಚಿಗುರನ್ನೂ ಮೊಗ್ಗುಗಳನ್ನೂ ಮೆಲ್ಲುತ್ತವೆ. ಖಡ್ಗಮೃಗಗಳು ಬಲು ಸ್ಥೂಲ ಗಾತ್ರದವಾದರೂ ಚೆನ್ನಾಗಿ, ವೇಗವಾಗಿ (ಗಂಟೆಗೆ ಸುಮಾರು 45 ಕಿಮೀ. ವೇಗದಲ್ಲಿ) ಓಡಬಲ್ಲವು. ಓಟ ಕುದುರೆಯ ನಾಗಾಲೋಟವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಖಡ್ಗಮೃಗದ ದೃಷ್ಟಿಶಕ್ತಿ ಬಲುಮಂದ. ಆದರೆ ಘ್ರಾಣಶಕ್ತಿ ಹಾಗೂ ಶ್ರವಣಶಕ್ತಿಗಳು ಬಹಳ ಚುರುಕಾಗಿವೆ. ಖಡ್ಗಮೃಗಗಳಿಗೆ ಮನುಷ್ಯನನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಬೇರಾವ ಶತ್ರುಗಳೇ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಆಫ್ರಿಕದ ಕಪ್ಪು ಖಡ್ಗಮೃಗವನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಉಳಿದವೆಲ್ಲ ಸಾಧುಸ್ವಭಾವದವು. ಅಂಜುಕುಳಿಗಳೆಂದರೂ ತಪ್ಪಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಶತ್ರುಗಳಿಂದಾವೃತವಾಗಿ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದಾಗ ಬಲು ಕ್ರೂರವಾಗಿ ಹೋರಾಡಬಲ್ಲುವು. ರಭಸದಿಂದ ಶತ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ನುಗ್ಗಿ ಕೊಂಬಿನಿಂದ ಇಲ್ಲವೆ ಹಲ್ಲುಗಳಿಂದ ತಿವಿಯುತ್ತವೆ.
ನೀರಿನ ಆಸರೆಗಳ ಸಮೀಪದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲೆ ಖಡ್ಗಮೃಗಗಳ ವಾಸ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದಟ್ಟ ಪೊದೆಗಳ ನಡುವೆ ಸುರಂಗದ ರೀತಿಯ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ತಾವು ಆಹಾರವನ್ನು ಮೇಯುವ ಸ್ಥಳಗಳಿಂದ ನೀರಿನ ನೆಲೆಗಳಿಗೆ ಹೋಗಿಬರುತ್ತವೆ. ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಒಂದೊಂದು ಖಡ್ಗಮೃಗವೂ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಆರಿಸಿಕೊಂಡು ಅದರ ಮೇಲೆ ತನ್ನ ಸ್ವಾಮ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಆ ಪ್ರದೇಶದ ಎಲ್ಲೆಕಟ್ಟನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಎಂಬಂತೆ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಲದ್ದಿ ಇಲ್ಲವೆ ಮೂತ್ರ ವಿಸರ್ಜನೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಗಂಡು ಮತ್ತು ಹೆಣ್ಣು ಖಡ್ಗ ಮೃಗಗಳು ಜೊತೆಗೂಡಿ ವಾಸಿಸತೊಡಗುತ್ತವೆ. ಸುಮಾರು 4 ತಿಂಗಳು ಕಾಲ ಹೀಗೆ ಜೊತೆಯಾಗಿರುವುದುಂಟು. ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಗರ್ಭಧಾರಣೆಯ ಕಾಲದ ಅನಂತರ ಸೂಲಿಗೆ ಒಂದೇ ಒಂದು ಮರಿ ಹುಟ್ಟುತ್ತದೆ. ಗರ್ಭಧಾರಣೆಯ ಅವಧಿ ಯೂನಿಕಾರ್ನಿಸ್ ಪ್ರಭೇದದಲ್ಲಿ 19 ತಿಂಗಳು, ಸೋಂಡೇಕಸ್ ಪ್ರಭೇದದಲ್ಲಿ 17 ತಿಂಗಳು, ಸುಮಾತ್ರದ ಖಡ್ಗಮೃಗದಲ್ಲಿ 7-8 ತಿಂಗಳು, ಆಫ್ರಿಕದ ಬೈಕಾರ್ನಿಸ್ ಹಾಗೂ ಸೆರಟೊತೀರಿಯಂ ಪ್ರಭೇದದಲ್ಲಿ 18 ತಿಂಗಳು-ಹೀಗೆ ಬೇರೆಬೇರೆಯಾಗಿದೆ.
ಮರಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಕೆಲವೇ ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಚುರುಕಾಗಿ ಓಡಾಡತೊಡಗುತ್ತದೆ. ಮರಿಯಲ್ಲಿ ಕೊಂಬುಗಳು ಚೆನ್ನಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿರುವುದಿಲ್ಲ. ತಾಯಿಗೆ ಮತ್ತೊಂದು ಮರಿ ಹುಟ್ಟುವವರೆಗೂ ತಾಯಿಯೊಂದಿಗೆ ಇದ್ದು ಅನಂತರ ಬೇರೆಯಾಗಿ ಒಂಟಿ ಜೀವನ ಆರಂಭಿಸುತ್ತದೆ. ಖಡ್ಗಮೃಗದ ಆಯುಸ್ಸು ಸುಮಾರು 50 ವರ್ಷಗಳು.
ಖಡ್ಗಮೃಗಗಳನ್ನು ಬಹು ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ಮಾನವ ಬೇಟೆಯಾಡುತ್ತ ಬಂದಿದ್ದಾನೆ. ಆಫ್ರಿಕದ ಕೆಲವು ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ ಇದರ ಮಾಂಸ ಬಹಳ ರುಚಿಕಟ್ಟಾದ ಆಹಾರವೆನಿಸಿದೆ. ಇದರ ಯಕೃತ್ತಂತೂ ಬಹಳ ಅಚ್ಚುಮೆಚ್ಚಿನ ಖಾದ್ಯ. ಇದರ ಒರಟಾದ ಚರ್ಮದಿಂದ ಚಾವಟಿ ಮುಂತಾದವನ್ನು ಮಾಡುವುದಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಸೋಮಾಲಿಯದ ನಿವಾಸಿಗಳು ಇದರ ಚರ್ಮದಿಂದ ಗುರಾಣಿಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಖಡ್ಗಮೃಗಗಳ ಕೊಂಬಿಗೆ ಕಾಮೋತ್ತೇಜಕ ಗುಣ ಇದೆ ಎಂದು ಚೀನದಲ್ಲಿ ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ವಿಷಾಪಹಾರಿ ಬೇಟೆ ನಿರ್ಭಾದಿತವಾಗಿ ಸಾಗುತ್ತಿದ್ದು ಇವು ನಿರ್ವಂಶವಾಗುವ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಆಯಾ ದೇಶಗಳ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಖಡ್ಗಮೃಗಗಳ ಬೇಟೆಯನ್ನು ಕಾನೂನಿನ ಮೂಲಕ ನಿಷೇಧಿಸಿವೆ.
ಆಫ್ರಿಕ ಮತ್ತು ಏಷ್ಯಾ ಖಂಡಗಳ ಉಷ್ಣ ಹಾಗೂ ಉಪೋಷ್ಣವಲಯಗಳ ಮೂಲವಾಸಿಯಾದ ಒಂದು ಬೃಹದ್ಗಾತ್ರದ ಸಸ್ತನಿ. ಘೇಂಡಾಮೃಗ ಪರ್ಯಾಯನಾಮ. ಮ್ಯಾಮೇಲಿಯ ವರ್ಗದ ಪೆರಿಸೊಡ್ಯಾಕ್ಟಿಲ ಗಣದಲ್ಲಿನ ರೈನೊಸೆರಾಟಿಡೀ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದೆ. ಬೆಸಸಂಖ್ಯೆಯ ಬೆರಳುಗಳುಳ್ಳ ಗೊರಸುಗಳು ಮತ್ತು ಮೂತಿಯ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಅಥವಾ ಎರಡು ಕೊಂಬುಗಳಿರುವುದು ಈ ಪ್ರಾಣಿಯ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣಗಳು. ಪೆರಿಸೊಡ್ಯಾಕ್ಟಿಲ ಗಣಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಕುದುರೆ, ಝೀಬ್ರಾ, ಟಾಪಿರ್ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ಹತ್ತಿರದ ಸಂಬಂಧಿ ಇದು. ಇವಕ್ಕೂ ಖಡ್ಗಮೃಗಕ್ಕೂ ಬೆಸಸಂಖ್ಯೆಯ ಬೆರಳುಗಳ ಲಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರ ಸಾಮ್ಯವಿದೆ.
Chipembere (Rhinoceros in English) zimhuka zihombe remusango rine nyanga pamhuno nemakumbo makobvu. Rimwe zita rechipembere rinonzi nhema. MuAfrica mune marudzi maviri echipembere; kuchamhembe kweAsia kune matatu.
Nhema imhuka huru inokwanisa kusvika 1 tonne pahuremu; ine ganda gobvu rinopimwa kuita 1.5-5cm pakukora kwaro. Mhuka iyi inodya makwenzi zvikurusei mashizha acho; asi kana pasina mashizha inodyawo zvimwe zvine tseta.
Mumasango chikara chikuru chinouraya chipembere ndiye munhu. Mhuru dzachipembere dzinourayiwa neshumba; mbada; dindingwe uye makarwe; mhumhi nemapere. Chipembere chinonwa mvura kurwizi mazuva ose; izvi ndizvo zvinoita kuti chipembere chasanetsa kubayiwa nemakororo anovhima zvokuba.
Vanoba nyanga dzechipembere vanotengesa kuChina uko kune vanotenda kuti nyanga iyi inorapa fever.
Chipembere (Rhinoceros in English) zimhuka zihombe remusango rine nyanga pamhuno nemakumbo makobvu. Rimwe zita rechipembere rinonzi nhema. MuAfrica mune marudzi maviri echipembere; kuchamhembe kweAsia kune matatu.
Nhema imhuka huru inokwanisa kusvika 1 tonne pahuremu; ine ganda gobvu rinopimwa kuita 1.5-5cm pakukora kwaro. Mhuka iyi inodya makwenzi zvikurusei mashizha acho; asi kana pasina mashizha inodyawo zvimwe zvine tseta.
Kadyamutowa (Black Rhinoceros) kureva chipembere.An trongornvil yw bronnvil losowegor neb yw esel teylu Rhinocerotidae.
Yma 5 eghen a drongornvil yn few lemmyn, oll anedha peryllys:
Warak (Rhinocerotidae) punika satwa sané makuku gasal, kasebar ring sajebag benua Asia lan Afrika, warak kewagi antuk kalih macem kadasaring akéh cula ipun, sané macula kalih inggih punika warak ireng, warak putih sareng warak Sumatra, sané macula siki inggih punika warak India sareng warak Jawi.
Warak dados katégori satwa sané keancam punah, mawinan culan ipun keanggen [pengisian?] tiuk ring Yemen tamba ring négara Cina lan Viétnam.[1]
Warak (Rhinocerotidae) punika satwa sané makuku gasal, kasebar ring sajebag benua Asia lan Afrika, warak kewagi antuk kalih macem kadasaring akéh cula ipun, sané macula kalih inggih punika warak ireng, warak putih sareng warak Sumatra, sané macula siki inggih punika warak India sareng warak Jawi.
Warak dados katégori satwa sané keancam punah, mawinan culan ipun keanggen [pengisian?] tiuk ring Yemen tamba ring négara Cina lan Viétnam.
Wiyil (Af-Ingiriis: Rhinoceros; Af-Carabi: كركدن ama وحيد القرن) waxay ka mid tahay duur joogta naasleyda ah ee waaweyn ee ku nool labada qaaradood ee Afrika iyo Aasiya. Wiyishu waa nafley aad u weyn oo labo gees wajiga ku leh, waxaa ku gaashaaman harag aad u qiro weyn una adag.
waana xayawaan halista ugu jira inay Dabar go'aan taasoo ay ugu wacantahay ka ganacsiga faantiisa, waxaa faantiisu inay leedahay waxtar caafimaad, waxaa laga soo saaray sharci adag oo diidaya in la ugaarsado, waxaana loo sameeyay seereyaal lagu ilaaliyo,
wadanka Suudaan ayuu astaan u ahaan jiray inkastoo ay iska daayeen goor dambe.
Wiyil (Af-Ingiriis: Rhinoceros; Af-Carabi: كركدن ama وحيد القرن) waxay ka mid tahay duur joogta naasleyda ah ee waaweyn ee ku nool labada qaaradood ee Afrika iyo Aasiya. Wiyishu waa nafley aad u weyn oo labo gees wajiga ku leh, waxaa ku gaashaaman harag aad u qiro weyn una adag.
waana xayawaan halista ugu jira inay Dabar go'aan taasoo ay ugu wacantahay ka ganacsiga faantiisa, waxaa faantiisu inay leedahay waxtar caafimaad, waxaa laga soo saaray sharci adag oo diidaya in la ugaarsado, waxaana loo sameeyay seereyaal lagu ilaaliyo,
wadanka Suudaan ayuu astaan u ahaan jiray inkastoo ay iska daayeen goor dambe.
Гъаргъадан яги Носорог (латиназул мацӀалда Rhinocerotidae spp.) – Rhinocerotidae хъизан гӀалхул кӀудияб хӀайван.
A rhinoceros (/raɪˈnɒsərəs/; from Ancient Greek ῥῑνόκερως (rhīnókerōs) 'nose-horned'; from ῥῑνός (rhīnós) 'nose', and κέρας (kéras) 'horn'[1]), commonly abbreviated to rhino, is a member of any of the five extant species (or numerous extinct species) of odd-toed ungulates in the family Rhinocerotidae (it can also refer to a member of any of the extinct species of the superfamily Rhinocerotoidea). Two of the extant species are native to Africa, and three to South and Southeast Asia.
Rhinoceroses are some of the largest remaining megafauna: all weigh at least one tonne in adulthood. They have a herbivorous diet, small brains 400–600 g (14–21 oz) for mammals of their size, one or two horns, and a thick 1.5–5 cm (0.59–1.97 in), protective skin formed from layers of collagen positioned in a lattice structure. They generally eat leafy material, although their ability to ferment food in their hindgut allows them to subsist on more fibrous plant matter when necessary. Unlike other perissodactyls, the two African species of rhinoceros lack teeth at the front of their mouths; they rely instead on their lips to pluck food.[2]
Rhinoceroses are killed by poachers for their horns, which are bought and sold on the black market for high prices, leading to most living rhinoceros species being considered endangered. The contemporary market for rhino horn is overwhelmingly driven by China and Vietnam, where it is bought by wealthy consumers to use in traditional Chinese medicine, among other uses. Rhino horns are made of keratin, the same material as hair and fingernails, and there is no good evidence of any health benefits.[3][4][5] A market also exists for rhino horn dagger handles in Yemen, which was the major source of demand for rhino horn in the 1970s and 1980s.[6]
The word rhinoceros is derived through Latin from the Ancient Greek: ῥῑνόκερως, which is composed of ῥῑνο- (rhino-, "nose") and κέρας (keras, "horn") with a horn on the nose. The plural in English is rhinoceros or rhinoceroses. The collective noun for a group of rhinoceroses is crash or herd. The name has been in use since the 14th century.[8]
The family Rhinocerotidae consists of only four extant genera: Ceratotherium (white rhinoceros), Diceros (black rhinoceros), Dicerorhinus (Sumatran rhinoceros), and Rhinoceros (Indian and Javan rhinoceros). The living species fall into three categories. The two African species, the white rhinoceros and the black rhinoceros, belong to the tribe Dicerotini, which originated in the middle Miocene, about 14.2 million years ago. The species diverged during the early Pliocene (about 5 million years ago). The main difference between black and white rhinos is the shape of their mouths – white rhinos have broad flat lips for grazing, whereas black rhinos have long pointed lips for eating foliage. There are two living Rhinocerotini species, the Indian rhinoceros and the Javan rhinoceros, which diverged from one another about 10 million years ago. The Sumatran rhinoceros is the only surviving representative of the Dicerorhinini.[9]
A subspecific hybrid white rhino (Ceratotherium s. simum × C. s. cottoni) was bred at the Dvůr Králové Zoo (Zoological Garden Dvur Kralove nad Labem) in the Czech Republic in 1977. Interspecific hybridisation of black and white rhinoceroses has also been confirmed.[10]
While the black rhinoceros has 84 chromosomes (diploid number, 2N, per cell), all other rhinoceros species have 82 chromosomes. Chromosomal polymorphism might lead to varying chromosome counts. For instance, in a study there were three northern white rhinoceroses with 81 chromosomes.[11]
There are two subspecies of white rhinoceros: the southern white rhinoceros (Ceratotherium simum simum) and the northern white rhinoceros (Ceratotherium simum cottoni). As of 2013, the southern subspecies has a wild population of 20,405—making them the most abundant rhino subspecies in the world. The northern subspecies is critically endangered, with all that is known to remain being two captive females. There is no conclusive explanation of the name "white rhinoceros". A popular idea that "white" is a distortion of either the Afrikaans word wyd or the Dutch word wijd (or its other possible spellings whyde, weit, etc.,), meaning "wide" and referring to the rhino's square lips, is not supported by linguistic studies.[12][13]
The white rhino has an immense body and large head, a short neck and broad chest. Females weigh 1,600 kg (3,500 lb) and males 2,400 kg (5,300 lb). The head-and-body length is 3.5–4.6 m (11–15 ft) and the shoulder height is 1.8–2 m (5.9–6.6 ft). On its snout it has two horns. The front horn is larger than the other horn and averages 90 cm (35 in) in length and can reach 150 cm (59 in). The white rhinoceros also has a prominent muscular hump that supports its relatively large head. The colour of this animal can range from yellowish brown to slate grey. Most of its body hair is found on the ear fringes and tail bristles, with the rest distributed rather sparsely over the rest of the body. White rhinos have the distinctive flat broad mouth that is used for grazing.[12]
The name "black rhinoceros" (Diceros bicornis) was chosen to distinguish this species from the white rhinoceros (Ceratotherium simum). This can be confusing, as the two species are not truly distinguishable by color. There are four subspecies of black rhino: South-central (Diceros bicornis minor), the most numerous, which once ranged from central Tanzania south through Zambia, Zimbabwe and Mozambique to northern and eastern South Africa; South-western (Diceros bicornis occidentalis) which are better adapted to the arid and semi-arid savannas of Namibia, southern Angola, western Botswana and western South Africa; East African (Diceros bicornis michaeli), primarily in Tanzania; and West African (Diceros bicornis longipes) which was declared extinct in November 2011.[14] The native Tswanan name keitloa describes a South African variation of the black rhino in which the posterior horn is equal to or longer than the anterior horn.[15]
An adult black rhinoceros stands 1.50–1.75 m (59–69 in) high at the shoulder and is 3.5–3.9 m (11–13 ft) in length.[16] An adult weighs from 850 to 1,600 kg (1,870 to 3,530 lb), exceptionally to 1,800 kg (4,000 lb), with the females being smaller than the males. Two horns on the skull are made of keratin with the larger front horn typically 50 cm long, exceptionally up to 140 cm. Sometimes, a third smaller horn may develop.[17] The black rhino is much smaller than the white rhino, and has a pointed mouth, which it uses to grasp leaves and twigs when feeding.
During the latter half of the 20th century, their numbers were severely reduced from an estimated 70,000[18] in the late 1960s to a record low of 2,410 in 1995. Since then, numbers have been steadily increasing at a continental level with numbers doubling to 4,880 by the end of 2010. As of 2008, the numbers are still 90% lower than three generations ago.[19]
The Indian rhinoceros, or greater one-horned rhinoceros, (Rhinoceros unicornis) has a single horn 20 to 60 cm long.[20] It is nearly as large as the African white rhino. Its thick, silver-brown skin folds into the shoulder, back, and rump, giving it an armored appearance. Its upper legs and shoulders are covered in wart-like bumps, and it has very little body hair. Grown males are larger than females in the wild, weighing from 2,500–3,200 kg (5,500–7,100 lb). Shoulder height is 1.75–2.0 m (5.7–6.6 ft). Females weigh about 1,900 kg (4,200 lb) and are 3–4 m (9.8–13 ft) long. The record-sized specimen was approximately 4,000 kg (8,800 lb).[21]
Indian rhinos once inhabited many areas ranging from Pakistan to Myanmar and maybe even parts of China. Because of humans, they now exist in only several protected areas of India (in Assam, West Bengal, and a few pairs in Uttar Pradesh) and Nepal, plus a pair in Lal Suhanra National Park in Pakistan reintroduced there from Nepal. They are confined to the tall grasslands and forests in the foothills of the Himalayas. Two-thirds of the world's Indian rhinoceroses are now confined to the Kaziranga National Park situated in the Golaghat district of Assam, India.[22]
The Javan rhinoceros (Rhinoceros sondaicus) is one of the most endangered large mammals in the world.[23] According to 2015 estimates, only about 60 remain, in Java, Indonesia, all in the wild. It is also the least known rhino species. Like the closely related, and larger, Indian rhinoceros, the Javan rhino has a single horn. Its hairless, hazy gray skin falls into folds into the shoulder, back, and rump, giving it an armored appearance. Its length reaches 3.1–3.2 m (10–10 ft) including the head, and its height 1.5–1.7 m (4 ft 11 in – 5 ft 7 in). Adults are variously reported to weigh 900–1,400 kg[24] or 1,360–2,000 kg.[25] Male horns can reach 26 cm in length, while in females they are knobs or altogether absent.[25] These animals prefer dense lowland rain forest, tall grass and reed beds that are plentiful with large floodplains and mud wallows.
Though once widespread throughout Asia, by the 1930s they were nearly hunted to extinction in Nepal, India, Burma, Peninsular Malaysia, and Sumatra for the supposed medical powers of their horns and blood. As of 2015, only 58–61 individuals remain in Ujung Kulon National Park, Java, Indonesia. The last known Javan rhino in Vietnam was reportedly killed for its horn in 2011 by Vietnamese poachers. Now only Java contains the last Javan rhinos.[26][27][28][29]
The Sumatran rhinoceros (Dicerorhinus sumatrensis) is the smallest extant rhinoceros species, as well as the one with the most hair. It can be found at very high altitudes in Borneo and Sumatra. Due to habitat loss and poaching, their numbers have declined and it has become the second most threatened rhinoceros. About 275 Sumatran rhinos are believed to remain. There are three subspecies of Sumatran rhinoceros: the Sumatran rhinoceros proper (Dicerorhinus sumatrensis sumatrensis), the Bornean rhinoceros (Dicerorhinus sumatrensis harrissoni) and the possibly extinct Northern Sumatran rhinoceros (Dicerorhinus sumatrensis lasiotis).
A mature rhino typically stands about 1.3 m (4 ft 3 in) high at the shoulder, has a length of 2.4–3.2 m (7 ft 10 in – 10 ft 6 in) and weighs around 700 kg (1,500 lb), though the largest individuals have been known to weigh as much as 1,000 kilograms (2,200 lb). Like the African species, it has two horns; the larger is the front (25–79 centimetres (9.8–31.1 in)), with the smaller usually less than 10 centimetres (3.9 in) long. Males have much larger horns than the females. Hair can range from dense (the densest hair in young calves) to sparse. The color of these rhinos is reddish brown. The body is short and has stubby legs. The lip is prehensile.
Sumatran rhinoceros are on the verge of extinction due to loss of habitat and illegal hunting. Once they were spread across South-east Asia, but now they are confined to several parts of Indonesia and Malaysia due to reproductive isolation. There were 320 D. sumatrensis in 1995, which by 2011 have dwindled to 216. It has been found through DNA comparison that the Sumatran rhinoceros is the most ancient extant rhinoceros and related to the extinct Eurasian woolly rhino species, Coelodonta. In 1994 Alan Rabinowitz publicly denounced governments, non-governmental organizations, and other institutions for lacking in their attempts to conserve the Sumatran rhinoceros. To conserve it, they would have to relocate them from small forests to breeding programs that could monitor their breeding success. To boost reproduction, the Malaysian and Indonesian governments could also agree to exchange the gametes of the Sumatran and (smaller) Bornean subspecies. The Indonesian and Malaysian governments have also proposed a single management unit for these two ancient subspecies.[30][31]
Plantations for palm oil have taken out the living areas and led to the eradication of the rhino in Sumatra.[32]
Rhinocerotoids diverged from other perissodactyls by the early Eocene. Fossils of Hyrachyus eximus found in North America date to this period. This small hornless ancestor resembled a tapir or small horse more than a rhino. Four families, sometimes grouped together as the superfamily Rhinocerotoidea, evolved in the late Eocene, namely the Hyracodontidae, Amynodontidae, Paraceratheriidae and Rhinocerotidae.
Hyracodontidae, also known as "running rhinos", showed adaptations for speed, and would have looked more like horses than modern rhinos. The smallest hyracodontids were dog-sized. Hyracodontids spread across Eurasia from the mid-Eocene to early Oligocene.
The Amynodontidae, also known as "aquatic rhinos", dispersed across North America and Eurasia, from the late Eocene to early Oligocene. The amynodontids were hippopotamus-like in their ecology and appearance, inhabiting rivers and lakes, and sharing many of the same adaptations to aquatic life as hippos.
The Paraceratheriidae, also known as paraceratheres or indricotheres, originated in the Eocene epoch and lived until the early Miocene. The first paraceratheres were only about the size of large dogs, growing progressively larger in the late Eocene and Oligocene. The largest genus of the family was Paraceratherium, which was more than twice as heavy as a bull African elephant, and was one of the largest land mammals that ever lived.
The family of all modern rhinoceroses, the Rhinocerotidae, first appeared in the Late Eocene in Eurasia. The earliest members of Rhinocerotidae were small and numerous; at least 26 genera lived in Eurasia and North America until a wave of extinctions in the middle Oligocene wiped out most of the smaller species. Several independent lineages survived. Menoceras, a pig-sized rhinoceros, had two horns side by side. The North American Teleoceras had short legs, a barrel chest and lived until about five million years ago. The last rhinos in the Americas became extinct during the Pliocene.
Modern rhinos are thought to have begun dispersal from Asia during the Miocene. Alongside the extant species, four additional species of rhinoceros survived into the Last Glacial Period: the woolly rhinoceros (Coelodonta antiquitatis), Elasmotherium sibiricum and two species of Stephanorhinus, Merck's rhinoceros (Stephanorhinus kirchbergensis) and the Narrow-nosed rhinoceros (Stephanorhinus hemitoechus).[34] The woolly rhinoceros appeared in China around 1 million years ago and first arrived in Europe around 600,000 years ago. It reappeared 200,000 years ago, alongside the woolly mammoth, and became numerous. Elasmotherium was two meters tall, five meters long and weighed around five tons, with a single enormous horn, hypsodont teeth and long legs for running. The latest known well dated bones of Elasmotheriumin found in the south of Western Siberia (the area that is today Kazakhstan) date as recently as 39,000 years ago.[35]
The origin of the two living African rhinos can be traced to the late Miocene (6 mya) species Ceratotherium neumayri. The lineages containing the living species diverged by the early Pliocene, when Diceros praecox, the likely ancestor of the black rhinoceros, appears in the fossil record.[36] The black and white rhinoceros remain so closely related that they can still mate and successfully produce offspring.[10]
Cladogram showing the relationships of recent and Late Pleistocene rhinoceros species (minus Stephanorhinus hemitoechus) based on whole nuclear genomes, after Liu et al., 2021:[34]
Elasmotheriinae RhinocerotinaeBlack rhinoceros (Diceros bicornis)
White Rhinoceros (Ceratotherium simum)
Indian rhinoceros (Rhinoceros unicornis)
Javan rhinoceros (Rhinoceros sondaicus)
Sumatran rhinoceros (Dicerorhinus sumatrensis)
† Woolly rhinoceros (Coelodonta antiquitatis)
† Merck's rhinoceros (Stephanorhinus kirchbergensis)
† denotes extinct taxa
.png)
Adult rhinoceroses have no real predators in the wild, other than humans. Young rhinos sometimes fall prey to big cats, crocodiles, African wild dogs, and hyenas.
Although rhinos are large and aggressive and have a reputation for being resilient, they are very easily poached; they visit water holes daily and can be easily killed while they drink. As of December 2009, poaching increased globally while efforts to protect the rhino are considered increasingly ineffective. The most serious estimate, that only 3% of poachers are successfully countered, is reported of Zimbabwe, while Nepal has largely avoided the crisis.[55] Poachers have become more sophisticated. South African officials have called for urgent action against poaching after poachers killed the last female rhino in the Krugersdorp Game Reserve near Johannesburg.[56] Statistics from South African National Parks show that 333 rhinoceroses were killed in South Africa in 2010,[57] increasing to 668 by 2012,[58] over 1,004 in 2013,[59][60][61] and over 1,338 killed in 2015.[62] In some cases rhinos are drugged and their horns removed, while in other instances more than the horn is taken.[63]
The Namibian government has supported the practice of rhino trophy hunting as a way to raise money for conservation. Hunting licenses for five Namibian Black rhinos are auctioned annually, with the money going to the government's Game Products Trust Fund. Some conservationists and members of the public oppose or question this practice.[64]
Rhinoceros horns develop from subcutaneous tissues, and are made of keratinous mineralized compartments. The horns root in a germinative layer.[67]
Rhinoceros horns are used in traditional medicines in parts of Asia, and for dagger handles in Yemen and Oman. Esmond Bradley Martin has reported on the trade for dagger handles in Yemen.[68] In Europe, it was historically believed that rhino horns could purify water and could detect poisoned liquids, and likely believed to be an aphrodisiac and an antidote to poison.[69]
It is a common misconception that rhinoceros horn in powdered form is used as an aphrodisiac[70] or a cure for cancer in traditional Chinese medicine (TCM) as Cornu Rhinoceri Asiatici (犀角, xījiǎo, "rhinoceros horn"); no TCM text in history has ever mentioned such prescriptions.[71][72][73][74] In TCM, rhino horn is sometimes prescribed for fevers and convulsions,[75] a treatment not supported by evidence-based medicine: this treatment has been compared to consuming fingernail clippings in water.[76] In 1993, China signed the CITES treaty and removed rhinoceros horn from the Chinese medicine pharmacopeia, administered by the Ministry of Health. In 2011, the Register of Chinese Herbal Medicine in the United Kingdom issued a formal statement condemning the use of rhinoceros horn.[77] A growing number of TCM educators are also speaking out against the practice,[78] although some TCM practitioners still believe that it is a life-saving medicine.[79]
Vietnam reportedly has the biggest number of rhino horn consumers, with their demand driving most of the poaching, which has risen to record levels.[80][81][82] The "Vietnam CITES Management Authority" has claimed that Hanoi recently experienced a 77% drop in the usage of rhino horn, but National Geographic has challenged these claims, noticing that there was no rise in the numbers of criminals who were apprehended or prosecuted.[83] South African rhino poaching's main destination market is Vietnam.[84] An average sized horn can bring in as much as a quarter of a million dollars in Vietnam and many rhino range states have stockpiles of rhino horn.[85][86]
International trade in rhinoceros horn has been declared illegal by the Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora (CITES) since 1977.[87] A proposal by Swaziland to lift the international ban was rejected in October 2016.[88] Domestic sale of rhinoceros horn in South Africa, home of 80% of the remaining rhino population,[89] was banned as of 2009. The ban was overturned in a court case in 2017, and South Africa plans to draft regulations for the sale of rhino horn, possibly including export for "non-commercial purposes".[90] The South African government has proposed that a legal trade of rhino horn be established, arguing that this could reduce poaching and prevent the extinction of this species.[91]
In March 2013, some researchers suggested that the only way to reduce poaching would be to establish a regulated trade based on humane and renewable harvesting from live rhinos.[92] The World Wildlife Fund opposes legalization of the horn trade, as it may increase demand,[93] while IFAW released a report by EcoLarge, suggesting that more thorough knowledge of economic factors is required to justify the pro-trade option.[94]
According to the World Wide Fund for Nature, conservation of African rhinoceroses as consumers of large amounts of vegetation is crucial to maintaining the shape of the African landscape and the natural resources of local communities.[95]
To prevent poaching, in certain areas, rhinos have been tranquillized and their horns removed. Armed park rangers, particularly in South Africa, are also working on the front lines to combat poaching, sometimes killing poachers who are caught in the act. A 2012 spike in rhino killings increased concerns about the future of the species.[96][97][98][99]
In 2011, the Rhino Rescue Project began a horn-trade control method consisting of infusing the horns of living rhinos with a mixture of a pink dye and an acaricide (to kill ticks) which is safe for rhinos but toxic to humans.[100][101] The procedure also includes inserting three RFID identification chips and taking DNA samples.[100] Because of the fibrous nature of rhino horn, the pressurized dye infuses the interior of the horn but does not color the surface or affect rhino behavior. Depending on the quantity of horn a person consumes, experts believe the acaricide would cause nausea, stomach-ache, and diarrhea, and possibly convulsions. It would not be fatal—the primary deterrent is the knowledge that the treatment has been applied, communicated by signs posted at the refuges. The original idea grew out of research into the horn as a reservoir for one-time tick treatments, and experts selected an acaricide they think is safe for the rhino, oxpeckers, vultures, and other animals in the preserve's ecosystem.[100] Proponents claim that the dye cannot be removed from the horns, and remains visible on x-ray scanners even when the horn is ground to a fine powder.[100][102]
The UK charity organization Save the Rhino has criticized horn poisoning on moral and practical grounds. The organization questions the assumptions that the infusion technique works as intended, and that even if the poison were effective, whether middlemen in a lucrative, illegal trade would care much about the effect it would have on buyers.[103] Additionally, rhino horn is increasingly purchased for decorative use, rather than for use in traditional medicine. Save the Rhino questions the feasibility of applying the technique to all African rhinos, since workers would have to reapply the acaricide every 4 years.[103] It was also reported that one out of 150 rhinos treated did not survive the anesthesia.[101]
Another way to undercut the rhinoceros horn market has been suggested by Matthew Markus of Pembient, a biotechnology firm. He proposes the synthesis of an artificial substitute for rhinoceros horn. To enable authorities to distinguish the bioengineered horn from real rhinoceros horn, the genetic code of the bioengineered horn could be registered, similar to the DNA of living rhinoceros in the RhODIS (Rhino DNA Index System). Initial responses from many conservationists were negative, but a 2016 report from TRAFFIC—which monitors trade in wildlife and animal parts—conceded that it "...would be rash to rule out the possibility that trade in synthetic rhinoceros horn could play a role in future conservation strategies".[104]
Greek historian and geographer Agatharchides (2nd century BC) mentions the rhinoceros in his book On the Erythraean Sea.[105]
In Khmer art, the Hindu god Agni is depicted with a rhinoceros as his vahana.[106][107] Similarly in medieval era Thai literature, Agni also called Phra Phloeng is sometimes described as riding a rhinoceros.[108][109]
Albrecht Dürer created a famous woodcut of a rhinoceros in 1515, based on a written description and brief sketch by an unknown artist of an Indian rhinoceros that had arrived in Lisbon earlier that year. He never saw the animal itself, so Dürer's Rhinoceros is a somewhat inaccurate depiction.[110] Rhinoceroses are depicted in the Chauvet Cave in France, pictures dated to 10,000–30,000 years ago.
There are legends about rhinoceroses stamping out fire in Burma, India, and Malaysia. The mythical rhinoceros has a special name in Malay, badak api, wherein badak means rhinoceros, and api means fire. The animal would come when a fire was lit in the forest and stamp it out.[111] There are no recent confirmations of this phenomenon. This legend was depicted in the film The Gods Must Be Crazy (1980), which shows an African rhinoceros putting out two campfires.[112]
In 1974 a lavender rhinoceros symbol began to be used as a symbol of the gay community in Boston.[113]
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) {{cite magazine}}: CS1 maint: url-status (link) {{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) {{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) A rhinoceros (/raɪˈnɒsərəs/; from Ancient Greek ῥῑνόκερως (rhīnókerōs) 'nose-horned'; from ῥῑνός (rhīnós) 'nose', and κέρας (kéras) 'horn'), commonly abbreviated to rhino, is a member of any of the five extant species (or numerous extinct species) of odd-toed ungulates in the family Rhinocerotidae (it can also refer to a member of any of the extinct species of the superfamily Rhinocerotoidea). Two of the extant species are native to Africa, and three to South and Southeast Asia.
Rhinoceroses are some of the largest remaining megafauna: all weigh at least one tonne in adulthood. They have a herbivorous diet, small brains 400–600 g (14–21 oz) for mammals of their size, one or two horns, and a thick 1.5–5 cm (0.59–1.97 in), protective skin formed from layers of collagen positioned in a lattice structure. They generally eat leafy material, although their ability to ferment food in their hindgut allows them to subsist on more fibrous plant matter when necessary. Unlike other perissodactyls, the two African species of rhinoceros lack teeth at the front of their mouths; they rely instead on their lips to pluck food.
Rhinoceroses are killed by poachers for their horns, which are bought and sold on the black market for high prices, leading to most living rhinoceros species being considered endangered. The contemporary market for rhino horn is overwhelmingly driven by China and Vietnam, where it is bought by wealthy consumers to use in traditional Chinese medicine, among other uses. Rhino horns are made of keratin, the same material as hair and fingernails, and there is no good evidence of any health benefits. A market also exists for rhino horn dagger handles in Yemen, which was the major source of demand for rhino horn in the 1970s and 1980s.
Rinoceredoj estas grandaj, dikhaŭtaj, sovaĝaj mamuloj el subordo de neparhufuloj, kun tri fingroj sur la kruroj kaj unu aŭ du longaj kornoj sur la nazo. ili vivas en Afriko, Barato, Indonezio. Ili estas preskaŭ senharaj, herbovorantaj (nur en la glaciepoko vivis lana rinocero kun ruĝetaj haroj). Iliaj kruroj estas mallongaj kaj kun 3 fingroj sur ĉies fino.
Ĉiu nun vivanta rinocero havas kornon, kiu estas el kompaktiĝintaj dermodevenaj haroj, kiuj ne entenas oston. Ĝi baziĝas sur la nazalo. La okcipitalo de la kranio estas tre forta, al tiu adheras la grandaj, fortaj kolaj muskoloj. La incizivoj kaj kaninoj povas manki.
La familio havas 5 vivantajn speciojn en 4 genroj:
Kelkaj specioj formortintaj en Plejstoceno aŭ poste estas:
Oni aludas al la korno de rinocero efikon kontraŭ impotenteco (azianoj), kio danĝerigas la populacion de la rinoceredoj. (vidu artikolon superstiĉo)
Protektitaj bestoj.
Rinoceredoj estas grandaj, dikhaŭtaj, sovaĝaj mamuloj el subordo de neparhufuloj, kun tri fingroj sur la kruroj kaj unu aŭ du longaj kornoj sur la nazo. ili vivas en Afriko, Barato, Indonezio. Ili estas preskaŭ senharaj, herbovorantaj (nur en la glaciepoko vivis lana rinocero kun ruĝetaj haroj). Iliaj kruroj estas mallongaj kaj kun 3 fingroj sur ĉies fino.
Ĉiu nun vivanta rinocero havas kornon, kiu estas el kompaktiĝintaj dermodevenaj haroj, kiuj ne entenas oston. Ĝi baziĝas sur la nazalo. La okcipitalo de la kranio estas tre forta, al tiu adheras la grandaj, fortaj kolaj muskoloj. La incizivoj kaj kaninoj povas manki.
La familio havas 5 vivantajn speciojn en 4 genroj:
Du specioj vivas en Afriko kaj havas du kornojn: Larĝbuŝa rinocero (Ceratotherium simum); herbovora Norda larĝbuŝa rinocero (Ceratotherium simum cottoni) Kurtbuŝa rinocero (Diceros bicornis); foliovora Okcidenta kurtbuŝa rinocero La aliaj 3 specioj vivas en Azio kaj havas nur unu kornon: Dicerorhinus Sumatra rinocero (Dicerorhinus sumatrensis); nura ankoraŭ vivanta specio en tiu genro Rhinoceros Hindia rinocero (Rhinoceros unucornis) Java rinocero (Rhinoceros sondaicus)Kelkaj specioj formortintaj en Plejstoceno aŭ poste estas:
Lana rinocero (Coelodonta antiquitatis), kiu vivis en Eŭropo kaj Azio ĝis antaŭ ĉirkaŭ 10mil jaroj kaj havis 2 kornojn (unu aparte grandan) Elasmoterio (Elasmotherium sp.), ankaŭ vivinta en Eŭrazio kaj formortinta antaŭ ĉirkaŭ 30mil jaroj (eble pli malfrue); ĝi havis nur unu kornon, longan ĝis 2m; Etruska rinocero (Stephanorhinus etruscus), vivinta en Eŭrazio kiel la du ĉi supre, kaj formortinta antaŭ 700mil jaroj; ĝi havis 2 kornojn; Ĉina rinocero (Rhinoceros sinensis)Oni aludas al la korno de rinocero efikon kontraŭ impotenteco (azianoj), kio danĝerigas la populacion de la rinoceredoj. (vidu artikolon superstiĉo)
Protektitaj bestoj.
Los rinocerótidos (Rhinocerotidae, del griego ρινός (rinós), 'nariz' y κερος (keros), 'cuerno'), conocidos con el nombre de rinocerontes, son una familia de mamíferos placentarios del suborden ceratomorfos perteneciente al orden de los perisodáctilos.
Actualmente existen cinco especies: el rinoceronte blanco y el rinoceronte negro en África y el rinoceronte de Java, el rinoceronte de la India y el rinoceronte de Sumatra en Asia. Según la clasificación de estado de conservación confeccionada por la Unión Internacional para la Conservación de la Naturaleza, las especies de rinocerontes de Java, Sumatra y negro se encuentran en «peligro crítico»; el de la India se considera «vulnerable» y el blanco «casi amenazado».
En español, además del término rinoceronte, existe la palabra abada[1] para denominar a estos animales. Proveniente del portugués abada, que se usa para designar a la hembra del rinoceronte; actualmente su uso es limitado.
La palabra "rinoceronte" (ρινόκερος) proviene de los términos griegos rhino (nariz) y kera (cuerno), y significa literalmente "nariz cornuda" y alude a los característicos cuernos en el hocico, que son además un valorado trofeo y la razón principal de su caza. A diferencia de los cuernos de otras especies, como los antílopes, los de los rinocerontes no tienen un núcleo óseo, sino que están hechos de queratina, la misma sustancia que forma los pelos y las uñas en el resto de mamíferos. Las dos especies africanas y el rinoceronte de Sumatra tienen dos cuernos, mientras que el indio y el de Java tienen solo uno.
La familia de los rinocerontes se caracteriza por su gran tamaño, siendo de las pocas especies consideradas como megafauna existentes hoy día, junto con elefantes e hipopótamos; todas las especies pueden sobrepasar como mínimo la tonelada de peso. Todos son herbívoros, y tienen una piel gruesa y resistente, de entre 1,5 y 5 cm de grosor, formada por capas superpuestas de colágeno. Tienen cerebros relativamente pequeños para su tamaño corporal (entre 400 y 600 g). Aunque se alimentan por lo general de hojas, su capacidad de fermentar el alimento en el colon les permite sobrevivir consumiendo materia vegetal más leñosa, como raíces y ramas, de ser necesario. Al contrario que otras especies de perisodáctilos, las especies africanas de rinocerontes no tienen dientes en la parte frontal de la boca, empleando para masticar unos potentes premolares y molares para aplastar el alimento de origen vegetal.[2] La fórmula dental varía de especie a especie, pero en general es:
Los rinocerontes tienen un agudo sentido del olfato y un oído sensible, pero muy mala vista. Su esperanza de vida máxima es de unos 60 años. La longitud de la cabeza y el cuerpo es de 240 a 315 cm en el rinoceronte de Sumatra y de 335 a 420 cm en el rinoceronte blanco. El peso, que es de 800 kg en el rinoceronte de Sumatra, puede llegar a los 3600 kg en el rinoceronte blanco, considerándolo el segundo animal terrestre más grande después del elefante.
Todas las especies son perisodáctilas; es decir, tienen un dedo central más desarrollado en cada pata, que les sirve de apoyo principal, y dos dedos menores a los lados. Eso da a sus huellas el característico aspecto de un as de trébol. En el caso del rinoceronte blanco y del indio, los machos adultos son mucho mayores que las hembras, pero en las demás especies machos y hembras tienen un tamaño similar.
Los rinocerontes tienen una visión escasa, aunque son capaces de distinguir a una persona inmóvil hasta unos 30 m de distancia. Los ojos están situados a ambos lados de su cabeza. Su oído es muy fino, y las orejas son de tipo tubular, moviéndose rápidamente en la dirección de donde proviene el sonido. Pero su sentido más desarrollado es el olfato; la cantidad de tejido olfativo en el hocico supera al tamaño del cerebro.
Todos los rinocerontes son herbívoros y necesitan una gran cantidad de alimento diario para mantener su gran volumen. Pueden tolerar alimentos relativamente altos en fibra en su dieta, gracias a la capacidad de su colon de fermentar y digerir el tejido vegetal leñoso, pero prefieren partes más nutritivas y blandas cuando las hay disponibles. Las dos especies africanas de rinoceronte han perdido los dientes frontales, y aunque las especies asiáticas conservan incisivos (y el rinoceronte de Sumatra incluso caninos), estas piezas se han adaptado más para pelear que para la alimentación. Sin embargo, cada especie se ha adaptado al consumo de un tipo de materia vegetal. El rinoceronte negro tiene un labio superior prensil que utiliza para romper los extremos de las ramas de las plantas leñosas. El rinoceronte blanco, en cambio, cuenta con un cráneo alargado y unos labios anchos que utiliza para pastar las hierbas cortas. El rinoceronte indio también tiene un labio superior prensil, que usa para obtener hierbas altas y pequeños arbustos. Tanto el rinoceronte de Java como el de Sumatra, a menudo derriban pequeños árboles para comerse sus hojas y brotes, y todas las especies excepto el blanco incluyen algunos frutos en su dieta. Todos los rinocerontes beben casi a diario, pero en condiciones áridas pueden sobrevivir entre cuatro y cinco días sin beber. El rinoceronte indio pasa grandes periodos en el agua, mientras las especies africanas suelen preferir revolcarse en el barro. Si bien el agua los refresca, el barro los protege contra las picaduras de moscas y otros insectos.
Las hembras del rinoceronte blanco y el indio empiezan sus ciclos sexuales alrededor de los cinco años de edad, y paren sus primeras crías entre los seis y los ocho años. Las hembras del rinoceronte negro, que son más pequeñas, son fértiles un año antes. Generalmente, todas las especies tienen una sola cría por parto, aunque la presencia de dos mamas ha llevado a especular sobre la posibilidad de gestación de dos crías en casos excepcionales. El intervalo entre sucesivas procreaciones es, como mínimo, de veintidós meses, aunque lo normal es que varíe entre los dos y los cuatro años. Las crías son pequeñas al nacer; pesan unos 65 kg en los casos del rinoceronte blanco e indio y 40 kg en el rinoceronte negro, y pueden seguir el paso de sus madres tres días después de nacidas.
Los machos alcanzan la capacidad de procrear entre los siete y los ocho años de edad, pero no suelen reproducirse al menos hasta los diez años. Una particularidad de los rinocerontes es que los testículos no descienden al escroto, y el pene, cuando está retraído, está dirigido hacia atrás. Las hembras tienen dos mamas situadas entre las dos patas traseras. Los nacimientos se producen en cualquier mes del año, pero en el caso de los rinocerontes africanos los nacimientos se producen en mayor número entre el fin de la estación lluviosa y mediados de la estación seca.
El rinoceronte es un animal solitario y territorial. Por regla general solo hay asociación entre una madre y su cría menor, y los machos adultos de todas las especies solo se asocian temporalmente con hembras en época de celo. Entre los rinocerontes blancos, y a veces en los indios, los animales inmaduros forman parejas, y a veces constituyen grupos más numerosos. El rinoceronte blanco es el más sociable de las cinco especies, y las hembras sin descendencia se reúnen a veces y aceptan la compañía de uno o más animales inmaduros, pudiendo formarse grupos persistentes de hasta siete individuos.
Tanto machos como hembras se mueven siempre en las mismas zonas o territorios, que varían en tamaño según la especie y el género (de 9 a 15 km las hembras de rinocerontes blanco e indio, de 3 a 90 km las de rinoceronte negro), y que marcan de forma olfativa mediante sus heces y su orina. Las heces son depositadas y luego dispersadas a coces. Cuando patrullan regiones limítrofes de sus territorios, orinan con relativa frecuencia. En todas las especies los territorios de las hembras se solapan extensamente y no hay entre ellas indicios de territorialidad. Aunque, mientras las hembras del rinoceronte blanco suelen tener contactos amistosos frotándose las narices, las del rinoceronte indio responden generalmente con agresividad a cualquier proximidad. Los machos, sin embargo, tienden a enfrentarse con cualquier otro macho que invada su territorio. Del mismo modo, tanto el rinoceronte blanco como el indio responden frecuentemente con acometidas agresivas cuando se les molesta, pero muy a menudo sus cargas no son más que acometidas ciegas destinadas a ahuyentar al intruso.
En sus enfrentamientos, los rinocerontes repiten los mismos gestos una y otra vez hasta que uno de ellos se rinde. Los animales enfrentados aprietan los cuernos uno contra otro y se empujan; no suelen cargar uno contra otro, tal como hacen otros mamíferos dotados de cuernos, ya que la masa combinada de ambos bastaría para aplastarles el cráneo o partirles el cuello en el momento del impacto. Finalizado el conflicto, el macho dominante proclama su supremacía expulsando una rociada de orina pulverizada mientras que el macho subordinado se retira. El dueño de un territorio que resulte vencido deja de marcarlo con orina y de esparcir sus excrementos, y asume la condición de macho subordinado.
La longevidad de los rinocerontes varía de los treinta y dos años del rinoceronte de Sumatra a los cuarenta y cinco años del rinoceronte blanco e indio, aunque pueden vivir hasta los sesenta años, o más.
Todas las especies tienen 82 cromosomas (número diploide, 2n, por célula), excepto los rinocerontes negros, que tienen 84. Es la mayor cantidad de cromosomas conocida en cualquier mamífero.
Las cinco especies vivas se subdividen en cuatro géneros:
El rinoceronte blanco o rinoceronte de mandíbula cuadrada (Ceratotherium simum) es, tras el elefante, el mayor de los animales terrestres aún existentes en el mundo, junto con el rinoceronte indio, que es comparable en tamaño, y algunos ejemplares macho de algunas especies de hipopótamo. Existen dos subespecies del mismo; en el 2005, Sudáfrica era el mayor hábitat natural de la primera de ellas, el rinoceronte blanco del sur (Ceratotherium simum simum), con una población de 20150 ejemplares, lo que convierte al rinoceronte blanco en la especie de rinoceronte más abundante del mundo.
El rinoceronte blanco tiene un cuerpo compacto y grande, y una cabeza proporcionalmente mayor que la de las demás especies, cuello corto y un pecho más ancho. Puede sobrepasar las 3 t, suele medir de 3,35 a 4,2 m de cabeza a cola, y mide en cruz entre 150 y 185 cm. El mayor ejemplar medido pesaba unos 3.600 kg. Presentan dos cuernos sobre el hocico; el frontal es mayor que el posterior, y suele medir unos 90 cm de largo, aunque puede alcanzar los 1,5 m en los ejemplares de mayor tamaño. El rinoceronte blanco posee en la nuca una especie de abultamiento que corresponde a la inserción del ligamento que soporta el peso de su impresionante cabeza. Los anchos labios del rinoceronte blanco le permiten dar grandes dentelladas en las plantas no leñosas, con lo que suplen su falta de incisivos. Suelen alimentarse de hierba corta y matojos.
A pesar de su nombre, el color de la piel de los rinocerontes blancos es en realidad principalmente gris, en tonalidades que pueden incluir del marrón-amarillento hasta el gris piedra. La confusión en el nombre proviene de una mala traducción: como los primeros ejemplares fueron observados en Sudáfrica, el nombre original en inglés (white rhino) se tomó del nombre en afrikáans wyd, que en realidad no significa "blanco"' (white), sino "ancho"; la forma de la boca era la principal manera de distinguirlo del rinoceronte negro, cuya boca no es ancha y cuadrada, sino estrecha y picuda.
Aunque el nombre de las dos especies africanas se eligió para distinguirlas, en realidad resulta muy confuso, ya que ambas presentan prácticamente el mismo color de piel, igual al del resto de especies de rinoceronte existentes en la actualidad. Existen cuatro subespecies de rinoceronte negro. La más numerosa es el rinoceronte negro del Centro-Sur (Diceros bicornis minor), que en tiempos se extendía desde el centro de Tanzania hacia el sur, a través de Zambia, Zimbabue y Mozambique, hasta el norte y el este de Sudáfrica. El rinoceronte negro del Suroeste (Diceros bicornis bicornis) está mejor adaptado a las sabanas desérticas y semidesérticas de Namibia, el sur de Angola y el oeste de Botsuana y Sudáfrica. El rinoceronte negro del este (Diceros bicornis michaeli) habita principalmente en Tanzania, y el rinoceronte negro del oeste (Diceros bicornis longipes) fue declarado extinto en 2011.[4]
Un rinoceronte negro adulto mide entre 147 y 160 cm de altura hasta la espalda, y entre 3,3 y 3,6 m de longitud.[5] Los adultos pesan entre 800 y 1400 kg, pudiendo llegar excepcionalmente a los 1820 kg; las hembras suelen ser de tamaño inferior a los machos. Presentan dos cuernos sobre el hocico, hechos de queratina. El frontal suele medir unos 50 cm, aunque en casos excepcionales puede llegar a los 1,4 m. A veces pueden desarrollar un tercer cuerno en una posición más atrasada, siempre inferior a los dos anteriores. El rinoceronte negro es más pequeño que el blanco y tiene una boca puntiaguda, en lugar de ancha y plana. A diferencia de su pariente africano, se alimenta principalmente de arbustos y hojas bajas de árboles en lugar de pastos y matojos; eso permite a ambas especies coexistir en un mismo hábitat sin competir por los recursos naturales. Es conocido por ser violento y peligroso, pues muchas personas han muerto por sus ataques.
Debido a su tamaño, el rinoceronte adulto es presa imposible pero sus crías descuidadas serían víctimas fáciles de los leones y hienas, o, más extraño, de los cocodrilos.
El rinoceronte indio o gran rinoceronte unicornio (Rhinoceros unicornis) tuvo su hábitat natural en áreas desde Pakistán hasta Birmania (llegando incluso hasta China), pero actualmente, y debido a la acción del ser humano, solo puede encontrarse en libertad en algunas áreas de Nepal y Assam, en la India, en las zonas de praderas y bosques que forman las colinas al sur del Himalaya.
El rinoceronte indio tiene una piel gruesa, de tono plateado, que forma grandes pliegues sobre su cuerpo, dándole un aspecto aún más acorazado que el de otras especies de rinoceronte. Su tamaño es comparable al del rinoceronte blanco africano. Los machos adultos son mayores que las hembras, pesando entre 2200 y 3000 kg, mientras éstas pesan unos 1600 kg; El mayor ejemplar que se ha medido pesaba unos 3500 kg. Los machos adultos miden entre 1,7 y 2 m de altura y hasta unos 4 m de longitud. El rinoceronte indio tiene un solo cuerno, que puede medir entre 20 y 100 cm.
El rinoceronte de Java (Rhinoceros sondaicus) es una de las especies de mamíferos más raras y en mayor peligro de extinción del mundo.[6] Según estimaciones del 2002, tan solo quedan unos 60 en libertad, repartidos en pequeñas comunidades en Java (Indonesia) y Vietnam. De todas las especies de rinocerontes, la de Java es la menos conocida. Estos animales prefieren las selvas tropicales densas, las zonas de hierbas altas y lechos de cauces pluviales con grandes extensiones de marismas. Aunque en tiempos estuvieron extendidos por toda Asia, en la década de 1930 ya habían sido cazados hasta la extinción en la India, Birmania, Malasia y Sumatra, debido principalmente a las supuestas propiedades medicinales de su cuerno y su sangre.
Al igual que su pariente cercano, el rinoceronte indio, el rinoceronte de Java tiene un solo cuerno, y su piel forma grandes pliegues en cuello, espalda y cuartos traseros, dándole un aspecto muy acorazado. El cuerpo de un macho adulto puede medir entre 3,1 y 3,2 m de largo, y entre 1,5 y 1,7 m de altura. Los adultos pueden variar en su peso desde los 900 hasta los 1400 kg,[7] o de 1.360 a 2.000 kg,[8] según las fuentes. El cuerno de un macho adulto puede llegar a los 26 cm, mientras que las hembras no tienen cuerno.[8]
El rinoceronte de Sumatra (Dicerorhinus sumatrensis) es la más pequeña de las especies de rinoceronte existentes, así como la más peluda, lo que le permite sobrevivir a gran altitud en Borneo y Sumatra. A causa de la caza furtiva, su número ha descendido paulatinamente, y es uno de los mamíferos más raros y en mayor peligro de extinción, con tan solo unos 300 ejemplares vivos en libertad.
Un rinoceronte de Sumatra adulto suele medir unos 1,3 m de altura hasta la cruz, con una longitud de entre 2,4 y 3,15 m y un peso rondando los 700 kg, aunque el ejemplar más grande jamás medido llegaba a la tonelada. Al igual que las especies africanas, tiene dos cuernos, el mayor en la parte frontal (de 25 a 79 cm), y el menor detrás, normalmente de menos de 10 cm. Los machos tienen cuernos mucho mayores que los de las hembras. El pelo puede ser denso (sobre todo en las crías), o escaso. El color del pelo y la piel es de un marrón rojizo. El cuerpo es corto, con patas rechonchas, y también tienen unos labios prensiles.
Los miembros de la familia Rhinocerotidae se diferenciaron de otros perisodáctilos a principios del Eoceno: se han encontrado fósiles de Hyrachyus eximus en el norte de América fechados en ese periodo. Este pequeño antecesor sin cuerno parecía más un tapir o un caballo pequeño que un rinoceronte. Durante el final del periodo Eoceno se desarrollaron tres familias, a veces incluidas en la superfamília Rhinocerotoidea: Hyracodontidae, Amynodontidae y Rhinocerotidae.
Los Hyracodontidae, también llamados "rinocerontes corredores", presentaban adaptaciones enfocadas hacia la velocidad en carrera, y se habrían parecido más a los caballos que a los actuales rinocerontes. Los hyracodontidos más pequeños tenían el tamaño de un perro medio; el mayor, el Indricotherium, desprovisto de cuernos, se cree que habría sido el mayor mamífero terrestre en pisar el planeta, con siete metros de altura, diez de longitud, y pesando unas 15 t. Como las jirafas, se alimentaba de las hojas de los árboles, y se extendió por todo el continente euroasiático durante el Eoceno medio hasta el Mioceno inicial.
La familia de los Amynodontidae, también conocidos como "rinocerontes acuáticos", se dispersó por todo el norte de América y el continente euroasiático desde el Eoceno tardío hasta el Oligoceno inicial. Los amynodóntidos eran similares a los hipopótamos en ecología y apariencia, habitando ríos y lagos, y compartiendo con ellos la mayoría de sus adaptaciones a la vida acuática.
La familia de la que forman parte todos los rinocerontes modernos, Rhinocerotidae, apareció por primera vez en el Eoceno tardío en Eurasia. Los primeros miembros de la familia eran pequeños y numerosos; por lo menos 26 géneros vivieron en Eurasia y América del Norte, hasta que una oleada de extinciones en el Oligoceno medio acabó con la mayoría de las especies menores. Sin embargo, sobrevivieron varios linajes independientes, como los Menoceras, un rinoceronte del tamaño de un cerdo con dos cuernos situados a un lado y otro de la cabeza, o el Teleoceras norteamericano, de piernas cortas y cuerpo rechoncho, que vivió hace 5 millones de años. Los últimos rinocerontes del continente americano se extinguieron en el Plioceno.
Se cree que los rinocerontes modernos se dispersaron por Asia a partir del Mioceno. Dos especies sobrevivieron a la glaciación más reciente y habitaron en Europa hasta hace apenas 10 000 años. El rinoceronte lanudo (Coelodonta antiquitatis) apareció en China hace un millón de años, y llegó a Europa hace unos 600.000. Junto con el mamut lanudo, sobrevivió a la última glaciación, y ambos se hicieron numerosos en Eurasia, pero finalmente fueron cazados hasta la extinción por los primeros seres humanos. Otra especie de rinoceronte de gran tamaño, el Elasmotherium sibiricum, conocido también como el "unicornio gigante", medía dos metros de altura, cinco de longitud y pesaba unas 5 t, contaba con un enorme y único cuerno y podía correr como un caballo.
De las especies aún existentes, el rinoceronte de Sumatra es la más arcaica, con unos 15 millones de años de antigüedad. Estaba emparentado de cerca con el rinoceronte lanudo, pero no con ninguna otra de las especies actuales. El rinoceronte indio y el de Java son parientes cercanos, miembros de un linaje de rinoceronte asiático más reciente, originado hace entre 2 y 4 millones de años[9]
El origen de las dos especies de rinocerontes africanas actuales puede atribuirse a un ancestro común, el Ceratotherium neumayri, de finales del Mioceno. Ambos linajes se separaron a principios del Plioceno, con la aparición de fósiles del más probable antecesor del rinoceronte negro, el Diceros praecox[10] De hecho, las especies africanas están tan próximas que pueden aparearse y reproducirse con éxito entre sí.
La siguiente lista presenta la clasificación de los géneros de rinocerontes conocidos. Todos los precedidos con el símbolo "†" se han extinguido.[11]
En la cultura euroasiática, el rinoceronte (más concretamente el Elasmotherium) es seguramente el origen del mito del unicornio, un caballo con un solo cuerno en mitad de la frente, que en épocas posteriores se modificó hasta tomar la forma romántica con que se asocia el término hoy en día.
En Asia existen varias leyendas, comunes en Malasia, la India y Birmania, sobre rinocerontes que apagan fuegos pisoteándolos. Incluso tienen un nombre especial en malayo, badak api ("rinoceronte de fuego"). En ellas, el animal surgiría de la selva en el momento en que se declarara un incendio en el bosque para aplastarlo bajo sus patas y extinguirlo. Es posible que haya algo de cierto en la leyenda, pero resulta imposible de verificar, dado que el avistamiento de rinocerontes en libertad en Asia se ha vuelto casi imposible debido a la presión realizada sobre las especies por la caza ilegal. Esta leyenda aparece claramente mencionada en la película Los dioses deben estar locos (Jamie Uys, 1980), así como en un episodio de Los Simpson.
Alberto Durero creó un famoso grabado de un rinoceronte en 1515, aunque nunca había visto uno. De modo que, a pesar de sus imprecisiones anatómicas, el Rinoceronte de Durero fue considerado durante muchos siglos como un dibujo fiel a la forma real de un rinoceronte indio.
Como ya se ha mencionado, la característica más evidente del rinoceronte es su cuerno o cuernos, situados sobre el hocico y uno tras otro en caso de que haya dos. A diferencia de otros cuernos de mamíferos, el del rinoceronte está compuesto de queratina[17] y carece de un núcleo de hueso. El cuerno del rinoceronte ha sido empleado durante siglos por la medicina china tradicional, así como para la confección de mangos de daga y ornamentos en Yemen, Omán y la India.
Un mito muy común es el de afirmar que se emplea en China como afrodisíaco. De hecho, se emplea en el tratamiento de fiebres y convulsiones.[18] Los intentos de lograr que se deje de emplear como remedio han tenido resultados dispares, ya que muchos practicantes de la medicina tradicional china consideran que el cuerno de rinoceronte es una medicina que salva vidas, y de mucha mejor calidad que sus sustitutivos.[19] Sin embargo, China ha firmado el tratado CITES. Con el fin de prevenir la caza furtiva, en algunas zonas se anestesia a los rinocerontes y se les corta el cuerno de forma regular. Muchos países mantienen almacenes de cuernos de rinoceronte, recortados legalmente o incautados, que deben ser vigilados cuidadosamente[20]
Los rinocerótidos (Rhinocerotidae, del griego ρινός (rinós), 'nariz' y κερος (keros), 'cuerno'), conocidos con el nombre de rinocerontes, son una familia de mamíferos placentarios del suborden ceratomorfos perteneciente al orden de los perisodáctilos.
Actualmente existen cinco especies: el rinoceronte blanco y el rinoceronte negro en África y el rinoceronte de Java, el rinoceronte de la India y el rinoceronte de Sumatra en Asia. Según la clasificación de estado de conservación confeccionada por la Unión Internacional para la Conservación de la Naturaleza, las especies de rinocerontes de Java, Sumatra y negro se encuentran en «peligro crítico»; el de la India se considera «vulnerable» y el blanco «casi amenazado».
En español, además del término rinoceronte, existe la palabra abada para denominar a estos animales. Proveniente del portugués abada, que se usa para designar a la hembra del rinoceronte; actualmente su uso es limitado.
Ninasarviklased (Rhinocerotidae) on kabjaliste seltsi kuuluv imetajate sugukond.
Nägemine on ninasarvikul keskpärane, kuid haistmine ja kuulmine suurepärased. Nad on paksunahalised nagu elevandidki. Vaatamata oma kehakaalule suudavad ninasarvikud galopeerida sama kiiresti kui hobune.
Sugukonda kuulub viis retsentset liiki. Neist kaks liiki (valge-ninasarvik ja must-ninasarvik) elavad Aafrikas ja kolm Aasias.
Sel on kaks alamliiki – põhjapoolne (Ceratotherium simum cottoni) ja lõunapoolne (Ceratotherium simum simum). Kuni 4,4 m pikk, 2 m kõrge ja kaalub 3–4 tonni. Valge-ninasarvikud toituvad peamiselt rohust, nende ülamokk on lai.
3–3,7 m pikk, 1,5–1,7 m kõrge ja kaalub 1–2 tonni. Must-ninasarvikud toituvad põõsaste ja puude okstest; nende ülamokk on kitsas ja terav.
On kolmest Aasias elavast liigist kõige suurem, olles kuni 4 m pikk ja kaaludes kuni 4 tonni. Tal on üks sarv ja sügavate vagudega hall nahk, mis meenutab soomusplaati. Elavad metsades ja toituvad rohust, lehtedest ja oksadest.
On natuke väiksem kui india ninasarvik, samuti hall, kuid pehmema nahaga, kuigi ka see näeb välja, nagu oleks ta soomustatud.
Väikseim, tema pikkus ei ületa 3 meetrit ja ta kaalub umbes ühe tonni. Erinevalt teistest Aasia ninasarvikutest on temal kaks sarve ja ainsa liigina on tal karvane nahk.
Pleistotseenis elas karvane ninasarvik (Coelodonta antiquitatis).
Ninasarvikud elavad 3- või 4-liikmeliste perekondlike rühmadena ja liiguvad rohtu süües aeglaselt mööda savanni.
Et putukatest vabaneda, võtab ta mudavanni. Kuivades moodustab muda kooriku, mis kaitseb ninasarviku nahka.
Ninasarviklased (Rhinocerotidae) on kabjaliste seltsi kuuluv imetajate sugukond.
Errinozeroa (Rhinocerotidae) (grezieratik: errino, "sudurra" eta kera, "adarra") perisodaktiloen taldeko ugaztunen espezie multzo bat da. Bost espezie baino ez dira gaur egun, bi Afrikan eta hiru Asiako hegoaldean: Sumatrakoa, Javakoa eta Indiako errinozeroa (azken biak adar bakarrekoak). Horietatik hiru espezie desagertzeko arrisku larrian daude: Indiako errinozeroa arriskuan dago eta errinozero zuria ere laster egon daiteke, 17.500 bat ale baino ez baitaude bizirik.
Errinozeroak handiak dira tamainaz, munduan dauden ugaztun handienen artean. Espezie guztiak tona bat baino gehiagokoak izan daitezke. Belarjaleak dira eta babesteko larru gogorra eta sendoa dute. Burmuina txikia da erlatiboki (400-600 gramo artean). Adar handia dute aurrealdean, sari preziatua ehiztarientzat, beste antilopeak ez bezala keratinaz (ile eta azkazalaren substantzia bera) eginda baitago. Usaimen bikainekoa da (sudurreko ehuna burmuina bera baino pisutsuagoa da) eta entzumen ona dute eta hirurogei urte iraun dezakete. Bakartiak eta lurralde finkokoak dira.
Errinozeroa (Rhinocerotidae) (grezieratik: errino, "sudurra" eta kera, "adarra") perisodaktiloen taldeko ugaztunen espezie multzo bat da. Bost espezie baino ez dira gaur egun, bi Afrikan eta hiru Asiako hegoaldean: Sumatrakoa, Javakoa eta Indiako errinozeroa (azken biak adar bakarrekoak). Horietatik hiru espezie desagertzeko arrisku larrian daude: Indiako errinozeroa arriskuan dago eta errinozero zuria ere laster egon daiteke, 17.500 bat ale baino ez baitaude bizirik.
Errinozeroak handiak dira tamainaz, munduan dauden ugaztun handienen artean. Espezie guztiak tona bat baino gehiagokoak izan daitezke. Belarjaleak dira eta babesteko larru gogorra eta sendoa dute. Burmuina txikia da erlatiboki (400-600 gramo artean). Adar handia dute aurrealdean, sari preziatua ehiztarientzat, beste antilopeak ez bezala keratinaz (ile eta azkazalaren substantzia bera) eginda baitago. Usaimen bikainekoa da (sudurreko ehuna burmuina bera baino pisutsuagoa da) eta entzumen ona dute eta hirurogei urte iraun dezakete. Bakartiak eta lurralde finkokoak dira.
Sarvikuonot (Rhinocerotidae) ovat kavioeläimiin kuuluvia suurikokoisia nisäkkäitä, joita elää luonnonvaraisina Afrikassa ja Aasiassa. Sarvikuonojen heimoon kuuluu viisi elossa olevaa lajia: isosarvikuono, pensassarvikuono, sumatransarvikuono, intiansarvikuono ja jaavansarvikuono. Näistä neljä on uhanalaisia.
Sarvikuonojen hartiakorkeus on 150–185 senttimetriä, ruumiinpituus voi olla 420 senttimetriä, häntä 50–70 senttiä. Painoa sarvikuonolla voi olla jopa 1 800–3 600 kilogrammaa. Urokset ovat suurempia kuin naaraat. Sarvikuonot ovat norsujen jälkeen suurimpia maanisäkkäitä.
Sarvikuonoille ominainen piirre on niiden kuonossa oleva sarvi. Heimon tieteellinen nimi Rhinocerotidae tuleekin kreikan kielen sanoista rhino (kuono) ja keras (sarvi). Nykyisin suurin uhka sarvikuonoille on niiden salametsästys sarvien vuoksi.
Sarvikuonojen näkö on heikko: ne eivät pysty näkemään ihmistä yli 30 metrin päästä. Sen sijaan niiden kuulo- ja hajuaisti ovat hyvin tarkat.[2]
Sarvikuonojen kaltaiset eläimet ilmestyivät maapallolle ensimmäistä kertaa eoseenikaudella. Niistä kehittyi muun muassa mioseenikaudella elänyt Indricotherium, joka painoi 15 tonnia ja on suurin koskaan maan päällä elänyt nisäkäs. Plioseenikaudella sarvikuonot kuolivat sukupuuttoon Pohjois-Amerikasta ja pleistoseenikaudella Euroopasta sekä Pohjois-Aasiasta. Muinaisista sarvikuonoista tunnetuin lienee viimeisimmän jääkauden aikana elänyt villasarvikuono, josta on löydetty ikiroudassa säilyneitä jäänteitä.
Sarvikuonot (Rhinocerotidae) ovat kavioeläimiin kuuluvia suurikokoisia nisäkkäitä, joita elää luonnonvaraisina Afrikassa ja Aasiassa. Sarvikuonojen heimoon kuuluu viisi elossa olevaa lajia: isosarvikuono, pensassarvikuono, sumatransarvikuono, intiansarvikuono ja jaavansarvikuono. Näistä neljä on uhanalaisia.
Sarvikuonojen hartiakorkeus on 150–185 senttimetriä, ruumiinpituus voi olla 420 senttimetriä, häntä 50–70 senttiä. Painoa sarvikuonolla voi olla jopa 1 800–3 600 kilogrammaa. Urokset ovat suurempia kuin naaraat. Sarvikuonot ovat norsujen jälkeen suurimpia maanisäkkäitä.
Sarvikuonoille ominainen piirre on niiden kuonossa oleva sarvi. Heimon tieteellinen nimi Rhinocerotidae tuleekin kreikan kielen sanoista rhino (kuono) ja keras (sarvi). Nykyisin suurin uhka sarvikuonoille on niiden salametsästys sarvien vuoksi.
Sarvikuonojen näkö on heikko: ne eivät pysty näkemään ihmistä yli 30 metrin päästä. Sen sijaan niiden kuulo- ja hajuaisti ovat hyvin tarkat.
Sarvikuonojen kaltaiset eläimet ilmestyivät maapallolle ensimmäistä kertaa eoseenikaudella. Niistä kehittyi muun muassa mioseenikaudella elänyt Indricotherium, joka painoi 15 tonnia ja on suurin koskaan maan päällä elänyt nisäkäs. Plioseenikaudella sarvikuonot kuolivat sukupuuttoon Pohjois-Amerikasta ja pleistoseenikaudella Euroopasta sekä Pohjois-Aasiasta. Muinaisista sarvikuonoista tunnetuin lienee viimeisimmän jääkauden aikana elänyt villasarvikuono, josta on löydetty ikiroudassa säilyneitä jäänteitä.
Rhinocérotidés, Rhinocerotidae
Les rhinocéros sont les mammifères périssodactyles appartenant à la famille des rhinocérotidés (Rhinocerotidae). Toutes ses espèces sont actuellement en voie de disparition.
Les rhinocéros font localement l'objet d'une protection et de projets de réintroduction. Ils sont très utiles pour fertiliser le sol. Ils peuvent mesurer 4 m de longueur pour 1,50 à 2 m de hauteur au garrot, et une masse pouvant avoisiner les 3 tonnes. Ce sont les plus gros mammifères terrestres actuels après l'éléphant. Les rhinocéros sont du même ordre que les chevaux et les tapirs, et non celui des éléphants. Leurs cris sont un barrissement, un grognement, un halètement. Le mot rhinocéros vient du grec rhinos, nez, et keras, corne, car il porte une ou deux cornes sur le nez, et non sur le front comme les autres mammifères cornus. On décrit quatre genres et cinq espèces encore en vie :
En Afrique
En Asie
Le rhinocéros possède un statut particulier dans l'imaginaire européen puisque sa connaissance et ses descriptions ont longtemps vécu en parallèle avec la composante mythique véhiculée par la licorne. L’animal indien décrit sous le nom de monoceros ou unicornis par Ctésias, Pline l'Ancien, Strabon et d'autres auteurs anciens, qui est probablement un mélange de l'onagre, l'antilope du Tibet et du rhinocéros indien, entretient cette confusion. Pourtant, ils connaissent le rhinocéros puisque ces animaux exotiques sont importés pour être utilisés dans les combats d'animaux dans les arènes.
Cependant, certains auteurs antiques distinguent déjà le rhinocéros de la licorne. Diodore de Sicile mentionne l'animal sous son nom de « rhinocéros » dans sa description de l'Éthiopie[1]. Selon lui, l'animal aiguise sa corne contre des rochers et est « ennemi de l'éléphant », dont il ne manque pas une occasion d'essayer de percer le ventre avec sa corne. Cette croyance en une hostilité naturelle farouche entre rhinocéros et éléphants apparaît aussi chez Claude Élien[2]. Au IIIe siècle, Oppien de Syrie, dans ses Cynégétiques, affirme que l'animal peut même percer une roche avec sa corne ; il affirme aussi que les rhinocéros sont tous mâles et que, de ce fait, la façon dont ils se reproduisent reste mystérieuse[3].
Le Devisement du monde écrit en 1298 par Marco Polo mentionne les éléphants et licornes (c'est-à-dire des rhinocéros indiens)[4]. L'animal n'est distingué de la licorne qu'au XVIe siècle lorsqu'il est redécouvert en Europe avec le rhinocéros de Dürer. Mais Dürer n'a pas vu le mammifère et dessine un rhinocéros chimérique, et c'est cette gravure qui reste l'image du rhinocéros pendant plus de deux siècles : ni la présence d’un nouveau rhinocéros indien pendant huit années à Madrid de 1579 à 1587, représenté par une gravure de Philippe Galle en 1586 à Anvers et qui a pourtant inspiré certains artistes au XVIIe siècle, ni l’exposition d’un rhinocéros vivant à Londres en 1684-1686 et d’un deuxième en 1739 n'ont empêché le rhinocéros de Dürer de rester pour la plupart des gens l’image vraie d’un rhinocéros[5]. Ce n’est qu’à partir du XVIIIe siècle, avec l’arrivée de rhinocéros célèbres en Europe que l’image réaliste de ce dernier animal se substitue à celle de Dürer dans l’iconographie européenne[6]. Le rhinocéros de Versailles[7] et surtout la tournée européenne de Clara déclenchent une véritable rhinomania, cette dernière faisant vendre estampes, gravures, brochures et inventer rubans, harnais, bonnets, perruques et même coiffures « à la rhino »[8].
La principale caractéristique visible des rhinocéros est la corne sur leur nez. Selon l'espèce il y en a une ou deux. Chez les rhinocéros fossiles, on trouve aussi des espèces dépourvues de corne. La corne avant pousse sur l'os nasal, la corne arrière (quand elle existe) sur l'avant du crâne. Malgré leur dureté, les cornes ne se composent pas d'une substance osseuse. Techniquement ce n'est pas une corne, c'est une protubérance de la peau composée de kératine agglutinée, une protéine fibrillaire comme nos cheveux et nos ongles. Les vraies cornes (vaches, buffles) poussent à partir du crâne. La corne du rhinocéros pousse environ de 7 cm par an. Elle repousse comme l'ongle. La plus grande corne connue mesurait 1,58 m.
Le nom de cet animal en langue indienne est relié à la mythologie de la Licorne (uni corne). Dressée vers le ciel, la corne est une grande protection et un symbole de puissance.
Dans certaines cultures de l'Asie orientale, les rhinocéros sont tués uniquement pour leurs cornes car elles sont utilisées pour faire des sculptures, des coupes libatoires[9] notamment. Les supposés effets thérapeutiques et aphrodisiaques attribués à la corne broyée et la mode des poignards en corne de rhinocéros dans les classes supérieures du Yémen, comme marque de standing et symbole de virilité, ont favorisé leur trafic sur le marché noir et le braconnage d'espèces pourtant en voie de disparition[10]. Des tests faits en laboratoire n'ont trouvé aucune des propriétés prétendues : « Médicalement c'est comme se ronger les ongles » RAJ AMIN (Société Zoologique de Londres)[11].
On distingue la corne de rhinocéros des autres cornes grâce à l'existence de poils sur la corne, d'un intérieur qui est plein contrairement à l'ivoire qui est creux. Les cornes de rhinocéros possèdent une couleur généralement sombre qui peut virer au marron clair selon les cornes. À sa base cette crête est rugueuse au toucher.
Les rhinocéros ont un corps massif et des jambes grosses et courtes. Leurs pattes ressemblent à celles du tapir mais chaque pied a trois doigts se terminant chacun par un gros ongle comme 3 sabots miniatures, d'où l'empreinte caractéristique en feuille de trèfle. La peau est épaisse et de couleur grise ou brune. La peau du rhinocéros est douce près de sa bouche.
Chez les espèces asiatiques, la peau au début du cou et des jambes est si plissée qu'elle donne l'impression d'un blindage.
Les rhinocéros ont une faible capacité visuelle mais un odorat développé et une très bonne audition.
Malgré leur apparence, les rhinocéros sont dotés d'une musculature impressionnante qui leur permet de courir très vite si nécessaire mais sur une courte distance, jusqu'à 50 km/h pour les plus rapides. Très agiles, ils peuvent aussi faire volte-face en pleine course[12],[13].
Les mâles ne possèdent pas de scrotum : les testicules se trouvent à l'intérieur du corps.
En 1800, il y avait 1 000 000 de rhinocéros dans la nature[23]. En 2005, il ne restait plus que 18 000 rhinocéros dans la nature et 1 159 en captivité. En 2016, leur population est estimée à 29 500, 70 % vivant en Afrique du Sud[24].
Le 20 mars 2018, Sudan, le dernier rhinocéros blanc du Nord mâle, est mort[25].
Les rhinocéros vivent normalement en solitaires mais, dans la savane, on peut parfois voir de petits troupeaux. Leur communication est essentiellement olfactive.
La boue est la plus grande protection des rhinocéros, et non leur carapace visuelle. La boue est essentielle pour les rafraichir, les protéger des insectes, adoucir et protéger leur peau du soleil. Dans la journée les rhinocéros dorment, ils sont surtout actifs au crépuscule et la nuit. Exclusivement herbivores, ils sont essentiellement phyllophages. Les rhinocéros adaptent leur régime alimentaire en fonction du milieu : le rhinocéros noir, dont la lèvre supérieure est préhensile, se nourrit de feuilles d'acacias ou autres broussailles épineuses ; le rhinocéros blanc, à la bouche large et aux lèvres carrées, broute l'herbe ; les rhinocéros asiatiques sont plus éclectiques et consomment toute végétation à leur portée (branchages, bourgeons, graminées). Ces méga-herbivores digèrent les végétaux par une fermentation qui a lieu dans le colon. Contrairement aux ruminants, ils sont monogastriques ; aussi les rhinocéros adultes qui pèsent plus d'une tonne doivent consommer 50 kg de végétaux par jour, jusqu'à 100 kg parfois[26].
La peau épaisse sert de carapace lors des combats qui s'établissent pour la dominance. La peau des rhinocéros indiens formée de plaques a de grands plis richement vascularisés qui augmentent la surface d'échange et favorisent la régulation thermique transférant la chaleur aux plaques de peau les plus larges qui agissent comme des refroidisseurs[27].
Ces animaux évitent les hommes et chargent lorsqu'ils se sentent menacés, essentiellement pour protéger les jeunes rhinocéros. Très rares, ces attaques peuvent parfois occasionner de graves blessures en raison de la puissance de l'animal et du danger que représente leur corne.
Des rhinocéros sont souvent accompagnés par des oiseaux pique-bœufs ou mainates qui se perchent sur leur peau et les nettoient des parasites ou hérons garde-bœufs qui chassent les insectes dérangés au sol par le passage de l'animal. Dans des cas assez rares, les jeunes rhinocéros peuvent être une proie d'opportunité pour de grands félins comme le lion. En revanche, les rhinocéros adultes n'ont aucun ennemi si ce n'est l'homme.
La plupart du temps le rhinocéros menace son adversaire mais ne le combat pas réellement.
Ils sont à la fois polygynes et polyandres : mâles et femelles ont plusieurs partenaires.
Si une femelle est en chaleur, les mâles peuvent en venir à se battre. Le vainqueur fait sa cour à la femelle de façon curieuse : il marque son territoire avec son urine et ses déjections, faisant tourner sa queue à la manière d'un ventilateur pour épandre sur une plus grande surface ; en outre, les deux partenaires se pourchassent et se battent l'un contre l'autre avant l'accouplement.
Après une gestation de 15 à 18 mois naît un petit qui peut rester deux ans et demi avec la mère. Il suit sa mère comme son ombre. Celle-ci est alors spécialement agressive pour défendre son bébé même contre les membres de son espèce. L'allaitement dure un an minimum. Huit ans est l'âge adulte d'un jeune rhinocéros. La mère repousse son enfant à la naissance du suivant. La femelle peut avoir 10 bébés au cours de ses 45 ans de vie minimum.
Selon BioLib (1 janvier 2018)[28] :
Les deux principaux rhinocéros d'Asie sont apparentés entre eux et se seraient séparés il y a environ 26 millions d'années des rhinocéros d'Afrique.
Asie : Le rhinocéros de Sumatra (Dicerorhinus sumatrensis), en grand danger d'extinction, est l'unique survivant du groupe le plus ancien, les Dicerorhinina. Avec son duvet noir, le rhinocéros de Sumatra est le plus proche de son ancien cousin, l'ancien rhinocéros laineux vivant à l'aire glaciaire et exterminé par l'homme de l'âge de pierre. Des fossiles ont été retrouvés et selon les fouilles archéologiques, certains rhinocéros laineux vivaient en Angleterre il y a entre 500 000 et 30 000 ans.
Le genre Rhinoceros (2 espèces) est également en danger : le rhinocéros indien (Rhinoceros unicornis) et surtout le plus rare : le rhinocéros de Java (Rhinoceros sondaicus).
Avec sa cuirasse, le rhinocéros indien a une allure préhistorique.
Ces deux genres se seraient séparés l'un de l'autre il y a environ 10 millions d'années.
Ils vivent dans les forêts pluviales d'Asie du Sud ; la déforestation et le braconnage portent un coup fatal à la population.
Afrique : Les deux genres africains, le rhinocéros blanc (Ceratotherium simum) et le rhinocéros noir (Diceros bicornis), se sont séparés l'un de l'autre il y a environ 5 millions d'années.
Ils se distinguent l'un de l'autre, entre autres, par leur façon de s'alimenter. Tandis que le rhinocéros blanc broute les herbes, le rhinocéros noir se nourrit de feuilles et de branchages. Il a besoin d'une végétation dense alors que le rhinocéros blanc vit dans la savane ouverte. Il est capable de tirer dans sa gueule l'extrémité des branches grâce à sa lèvre supérieure qui pointe en avant.
Les petits rhinocéros blancs marchent devant leur mère, alors que les petits rhinocéros noirs marchent derrière leur mère. On dit, en Afrique, qu'ils font comme les femmes blanches qui poussent leurs enfants devant elles dans une poussette et les femmes noires qui portent les leurs dans le dos.
En réalité, les rhinocéros blanc et noir sont tous les deux...gris ! L'appellation vient en fait d'une vieille erreur de traduction de l'Afrikaans « wijde » (« large » pour rhinocéros à bouche large, qui broute de l'herbe). Lorsque les Anglais colonisèrent l'Afrique australe, ils traduisirent le « wijde » en « white » (« blanc »). L'allemand a préservé la traduction correcte.[réf. nécessaire]
La famille des rhinocérotidés, apparue à l'Éocène, a connu un certain succès évolutif durant le Cénozoïque, avec plusieurs dizaines d'espèces réparties sur presque tous les continents, marquées par une grande diversité de formes dont les cinq espèces restantes ne donnent qu'une idée très limitée.
Les premiers parents connus des rhinocéros sont des fossiles de l'Éocène supérieur. Ces Amynodontidae étaient déjà aussi grands que les rhinocéros actuels, mais n'avaient pas de corne et se nourrissaient probablement de plantes aquatiques (d'où leur nom allemand « Wassernashörner » littéralement : rhinocéros d'eau). Trois groupes frères apparaissent à cette époque au sein des périssodactyles (formant selon certains auteurs la super-famille des Rhinocerotoidea) : les Hyracodontidae, Amynodontidae et Rhinocerotidae.
Les rhinocéros géants (Hyracodontidae) ont été avec Paraceratherium (connu également sous le nom de Baluchitherium et d'Indricotherium) les plus grands mammifères terrestres connus de tous les temps. Ils avaient un long cou, étaient dépourvus de corne et vivaient pendant l'Oligocène (-30 millions d'années).
Les véritables rhinocéros (Rhinocerotidae) apparaissent tout à la fin de l'Eocène en Eurasie ; ce sont tout d'abord de petits animaux vivant en troupeaux, et rapidement très diversifiés (on connaît au moins 26 genres différents entre l'Eurasie et l'Amérique du nord, avant un phénomène d'extinction important à l'oligocène médian). Parmi les espèces survivantes à cette extinction, on note les Menoceras (pourvus de cornes latérales disposées à la manière des défenses des phacochères) et les Teleoceras (qui rappellent morphologiquement des hippopotames). C'est aussi à l'oligocène que les trois branches actuelles de rhinocéros se séparent : les Dicerorhinina (dont le rhinocéros de Sumatra et les rhinocéros laineux), les Dicerotina (rhinocéros africains) et les Rhinocerotina (rhinocéros indiens). La famille s'éteint définitivement sur le continent américain au Pliocène, il y a environ cinq millions d'années.
À la dernière période glaciaire, la famille comptait encore le groupe des rhinocéros laineux, les Elasmotheriinae, dont le genre le plus connu Elasmotherium se distinguait par une corne immense au milieu de la tête, longue de 2 m ; ils étaient très nombreux en Europe voilà 200 000 ans, et se sont éteints il y a environ 26 000 ans. Les hommes préhistoriques de l'Ouest européen ont côtoyé jusqu'à il y a à peine 10 000 ans au moins 4 espèces de rhinocéros (notamment le rhinocéros laineux Coelodonta antiquitatis disparu vers 8000 av. J.-C) qui avaient survécu à trois glaciations, mais qu'elles ont sans doute contribué à faire disparaître.
Le rhinocéros laineux de l'ère glaciaire est rangé parmi les Dicerorhinini : il est donc apparenté aux rhinocéros de Sumatra, qui présentent eux aussi de longs poils.
Classification selon BioLib (1 janvier 2018)[28] :
Teleoceras du Miocène.
Durant l'Antiquité, les rhinocéros sont mentionnés par plusieurs auteurs antiques. Au IIe siècle, Pausanias le Périégète en fournit une description rapide parmi les « curiosités de Rome », et mentionne un autre nom, celui de « taureaux d'Éthiopie »[29].
A la Renaissance, où les Européens prennent progressivement des distances critiques d'avec les bestiaires médiévaux souvent fantaisistes, le doute s'installe autour de la véracité de l'existence de ces rhinocéros. Mais en 1515, un spécimen de rhinocéros indien (Rhinoceros unicornis) est ramené par bateau au Portugal. Cette première fait grand bruit dans toute l'Europe car elle confirme la description laissée par Pline dans son Histoire naturelle. Dürer en fera une gravure, appelée « Rhinocéros de Dürer », aujourd'hui au British Museum, sur la seule base des descriptions faites de l'animal.
Le rhinocéros est le sujet de nombreuses réalisations artistiques, comme :
Le Soutra du Rhinocéros est considéré comme l'un des plus anciens textes bouddhiques.
Le comportement sexuel de ces animaux les a beaucoup desservis. En effet, contrairement à un grand nombre d'espèces, l'accouplement peut durer plus d'une demi-heure chez le rhinocéros. C'est sans doute pourquoi certains attribuent, sans fondement, des effets thérapeutiques et aphrodisiaques à la corne de rhinocéros broyée, alors que celle-ci est constituée essentiellement de kératine, une substance banale retrouvée dans les ongles, les cheveux et les sabots[30].
Tenue pour aphrodisiaque par les Chinois, qui la prennent notamment en infusion, la corne de rhinocéros n'a aucune vertu médicinale mais, à cause de cette croyance, beaucoup de rhinocéros sont tués. D’autres pays d’Asie sont concernés, notamment le Vietnam ; au Japon cependant, autrefois grand importateur d’ivoire, une régulation stricte et la récession économique ont permis d’enrayer la demande. En Chine, le kilogramme de poudre de corne de rhinocéros se vendait 50 000 USD en 2011[31]. La demande chinoise, combinée à la baisse des populations d’animaux sauvages, contribue à faire monter les prix de l’ivoire ; d’après le Washington Post, une corne de rhinocéros peut se négocier 300 000 dollars sur le marché noir.[32] Entre 1980 et 1984, le nombre des rhinocéros noirs, autrefois très répandus, a diminué de moitié, probablement à cause de leurs cornes[réf. nécessaire]. En 1970, il y avait 70 000 rhinocéros noirs en Afrique, 15 000 en 1981 et seulement 4 200 en 2011, principalement en Afrique du Sud, Namibie, Zimbabwe et Kenya[31]. Mais la population progresse enfin et l'Union internationale pour la conservation de la nature (UICN) considère l'espèce comme sauvée. Le rhinocéros blanc se porte mieux avec 18 000 individus, dans le sud de l'Afrique. Pour réduire la chasse, la International Rhino Foundation[33] a mis en place des patrouilles antibraconnage[réf. nécessaire]. En 2008, 83 rhinocéros noirs ont été braconnés rien qu'en Afrique du Sud. En 2011, ce chiffre est de 448. En 2012, 668[34],[35]. Cette fondation a aussi entrepris de déplacer des animaux vers des zones très surveillées au Kenya (Parc national de Tsavo East) et au Zimbabwe (à Hwange et à Lemco).
Rhinocérotidés, Rhinocerotidae
Les rhinocéros sont les mammifères périssodactyles appartenant à la famille des rhinocérotidés (Rhinocerotidae). Toutes ses espèces sont actuellement en voie de disparition.
Les rhinocéros font localement l'objet d'une protection et de projets de réintroduction. Ils sont très utiles pour fertiliser le sol. Ils peuvent mesurer 4 m de longueur pour 1,50 à 2 m de hauteur au garrot, et une masse pouvant avoisiner les 3 tonnes. Ce sont les plus gros mammifères terrestres actuels après l'éléphant. Les rhinocéros sont du même ordre que les chevaux et les tapirs, et non celui des éléphants. Leurs cris sont un barrissement, un grognement, un halètement. Le mot rhinocéros vient du grec rhinos, nez, et keras, corne, car il porte une ou deux cornes sur le nez, et non sur le front comme les autres mammifères cornus. On décrit quatre genres et cinq espèces encore en vie :
En Afrique
Ceratotherium Ceratotherium simum ou rhinocéros blanc, qui possède deux cornes. Diceros Diceros bicornis ou rhinocéros noir, qui possède deux cornes.En Asie
Dicerorhinus Dicerorhinus sumatrensis ou rhinocéros de Sumatra, qui possède deux cornes. Rhinoceros Rhinoceros sondaicus ou rhinocéros de Java, qui possède une corne. Rhinoceros unicornis ou rhinocéros indien, qui possède une corne.Ainmhí mór is ea an srónbheannach. Mamach atá ann agus is ball d'fhine na Rhinocerotidae é. Tá cúig speiceas ann. Tá srónbheannaigh le fáil san Afraic agus i ndeisceart na hÁise.
Ainmhí mór is ea an srónbheannach. Mamach atá ann agus is ball d'fhine na Rhinocerotidae é. Tá cúig speiceas ann. Tá srónbheannaigh le fáil san Afraic agus i ndeisceart na hÁise.
Is síol ainmhí é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid.
Os rinocerótidos (Rhinocerotidae, do grego ρινός (rinós), "nariz" e κερος (keros), "corno"), coñecidos co nome de rinocerontes, son unha familia de mamíferos placentarios da suborde ceratomorfos pertencente á orde dos perisodáctilos.
Hoxe en día sobreviven cinco especies:
Segundo a clasificación de estado de conservación confeccionada pola Unión Internacional para a Conservación da Natureza (IUCN), as especies de rinocerontes de Xava, Sumatra e o rinoceronte negro atópanse en "perigo crítico"'; o da India está en "perigo", e o branco considérase "vulnerable".
A palabra "rinoceronte" (ρινόκερος) provén dos termos gregos rhino (nariz) e kera (corno), e significa literalmente "nariz cornuda", en alusión aos característicos cornos no fociño, que son ademais un valorado trofeo e a razón principal da súa caza. A diferenza dos cornos doutras especies, como os antílopes, os dos rinocerontes non teñen un núcleo óseo, senón que están feitos de queratina, a mesma substancia que forma os pelos e as uñas no resto de mamíferos. As dúas especies africanas e o rinoceronte de Sumatra teñen dous cornos, mentres que o Indio e o de Xava teñen só un.
A familia dos rinocerontes caracterízase polo seu gran tamaño, sendo das poucas especies consideradas como megafauna existentes hoxe día, xunto con elefantes e hipopótamos; todas as especies poden exceder como mínimo a tonelada de peso. Todos son herbívoros, e teñen unha pel grosa e resistente, de entre 1,5 e 5 cm de grosor, formada por capas superpostas de coláxeno. Teñen cerebros relativamente pequenos para o seu tamaño corporal (entre 400 e 600 g). Aínda que se alimentan polo xeral de follas, a súa capacidade de fermentar o alimento no colon permítelles sobrevivir consumindo materia vexetal máis leñosa, como raíces e ramas, de ser necesario. Ao contrario que outras especies de perisodáctilos, as especies africanas de rinocerontes non teñen dentes na parte frontal da boca, empregando para mastigar uns potentes premolares e molares para esmagar o alimento de orixe vexetal.[1] A fórmula dental varía de especie a especie, pero en xeral é:
0-1.0.3-4.3 0-2.0-1.3-4.3Os rinocerontes teñen un agudo sentido do olfacto e un oído sensible, pero moi mala vista. A súa esperanza de vida máxima é duns 60 anos. A lonxitude da cabeza e o corpo é de 240 a 315 cm no rinoceronte de Sumatra e de 335 a 420 cm no rinoceronte branco. O peso, que é de 800 kg no rinoceronte de Sumatra, pode chegar aos 3.600 kg no rinoceronte branco considerándoo o segundo animal máis grande terrestre despois do elefante.
Todas as especies son perisodáctilas; é dicir, teñen un dedo central máis desenvolvido en cada pata, que lles serve de apoio principal, e dous dedos menores aos lados. Iso dá ás súas pegadas o característico aspecto dun as de trevo. No caso do rinoceronte branco e do indio, os machos adultos son moito maiores que as femias, pero nas demais especies machos e femias teñen un tamaño similar.
Os rinocerontes teñen unha visión escasa, aínda que son capaces de distinguir a unha persoa inmóbil ata uns 30 m de distancia. Os ollos están situados a ambos os dous lados da súa cabeza. O seu oído é moi fino, e as orellas son de tipo tubular, movéndose rapidamente na dirección de onde provén o son. Pero o seu sentido máis desenvolvido é o olfacto; a cantidade de tecido olfativo no fociño supera o tamaño do cerebro.
Todos os rinocerontes son herbívoros e necesitan unha gran cantidade de alimento diario para manter o seu gran volume. Poden tolerar alimentos relativamente altos en fibra na súa dieta, grazas á capacidade do seu colon de fermentar e dixerir o tecido vexetal leñoso, pero prefiren partes máis nutritivas e brandas cando as hai dispoñibles. As dúas especies africanas de rinoceronte perderon os dentes frontais, e aínda que as especies asiáticas conservan incisivos (e o rinoceronte de Sumatra ata caninos), estas pezas adaptáronse máis para pelexar que para a alimentación. Con todo, cada especie adaptouse ao consumo dun tipo de materia vexetal. O rinoceronte negro ten un beizo superior prensil que utiliza para romper os extremos das ramas das plantas leñosas. O rinoceronte branco, en cambio, conta cun cranio alargado e uns beizos anchos que utiliza para pastar as herbas curtas. O rinoceronte indio tamén ten un beizo superior prensil, que usa para obter herbas altas e pequenos arbustos. Tanto o rinoceronte de Xava como o de Sumatra, a miúdo derruban pequenas árbores para comer as súas follas e brotes, e todas as especies excepto o branco inclúen algúns froitos na súa dieta. Todos os rinocerontes beben case a diario, pero en condicións áridas poden sobrevivir entre catro ou cinco días sen beber. O rinoceronte indio pasa grandes períodos na auga, mentres as especies africanas adoitan preferir revolcarse no barro. Aínda que a auga refréscaos, o barro protéxeos contra as picaduras de moscas e outros insectos.
As femias do rinoceronte branco e o indio empezan os seus ciclos sexuais ao redor dos cinco anos de idade, e paren as súas primeiras crías entre os seis e os oito anos. As femias do rinoceronte negro, que son máis pequenas, son fértiles un ano antes. Por norma xeral, todas as especies teñen unha soa cría por parto, aínda que a presenza de dúas mamas levou a especular sobre a posibilidade de xestación de dúas crías en casos excepcionais. O intervalo entre sucesivas procreacións é, como mínimo, de vinte e dous meses, aínda que o normal é que varíe entre os dous e os catro anos. As crías son pequenas ao nacer, pesan uns 65 kg nos casos do rinoceronte branco e indio e 40 kg no rinoceronte negro, e poden seguir o paso das súas nais tres días despois de nados.
Os machos alcanzan a capacidade de procrear entre os sete e os oito anos de idade, pero non adoitan reproducirse polo menos ata os dez anos. Unha particularidade dos rinocerontes é que os testículos non descenden ao escroto, e o pene, cando está retraído, está dirixido cara atrás. As femias teñen dúas mamas situadas entre as dúas patas traseiras. Os nacementos prodúcense en calquera mes do ano, pero no caso dos rinocerontes africanos os nacementos prodúcense en maior número entre o fin da estación chuviosa e mediados da estación seca.
O rinoceronte é un animal solitario e territorial. Por regra xeral só hai asociación entre unha nai e a súa cría menor, e os machos adultos de todas as especies só se asocián temporalmente con femias en época de celo. Entre os rinocerontes brancos, e ás veces nos indios, os animais inmaturos forman parellas, e ás veces constitúen grupos máis numerosos. O rinoceronte branco é o máis sociable das cinco especies, e as femias sen descendencia reúnense ás veces e aceptan a compañía dun ou máis animais inmaturos, podendo formarse grupos persistentes de ata sete individuos.
Tanto machos como femias se moven sempre nas mesmas zonas ou territorios, que varían en tamaño segundo a especie e o xénero (de 9 a 15 km as femias de rinocerontes branco e indio, de 3 a 90 km as de rinoceronte negro), e que marcan de forma olfativa mediante as súas feces e os seus ouriños. As feces son depositadas e logo dispersadas a coces. Cando patrullan rexións limítrofes dos seus territorios, ouriñan con relativa frecuencia. En todas as especies os territorios das femias se solapan cumpridamente e non hai entre elas indicios de territorialidade. Aínda que, mentres as femias do rinoceronte branco adoitan ter contactos amigables fregándose os narices, as do rinoceronte indio responden xeralmente con agresividade a calquera proximidade. Os machos, con todo, tenden a enfrontarse con calquera outro macho que invada o seu territorio. Do mesmo xeito, tanto o rinoceronte branco como o indio responden frecuentemente con acometidas agresivas cando se lles molesta, pero moi a miúdo as súas cargas non son máis que acometidas cegas destinadas a escorrentar ao intruso.
Nos seus enfrontamentos, os rinocerontes repiten os mesmos xestos unha e outra vez ata que un deles se rende. Os animais enfrontados apertan os cornos un contra outro e empúxanse; non adoitan cargar un contra outro, tal como fan outros mamíferos dotados de cornos, xa que a masa combinada de ambos bastaría para esmagarlles o cranio ou partirlles o pescozo no momento do impacto. Finalizado o conflito, o macho dominante proclama a súa supremacía expulsando unha asperxida de ouriños pulverizada mentres que o macho subordinado retírase. O dono dun territorio que resulte vencido deixa de marcalo con ouriños e de esparexer os seus excrementos, e asume a condición de macho subordinado.
A lonxevidade dos rinocerontes varía dos trinta e dous anos do rinoceronte de Sumatra aos corenta e cinco anos do rinoceronte branco e indio, aínda que poden vivir ata os sesenta anos, ou máis.
Todas as especies teñen 82 cromosomas (número diploide, 2n, por célula), excepto os rinocerontes negros, que teñen 84. En calquera caso, é a maior cantidade de cromosomas coñecida en calquera mamífero.
As cinco especies vivas se subdividen en catro xéneros:
O rinoceronte branco ou rinoceronte de mandíbula cadrada (Ceratotherium simum) é, tras o elefante, o maior dos animais terrestres aínda existentes no mundo, xunto co rinoceronte indio, que é comparable en tamaño, e algúns exemplares macho dalgunhas especies de hipopótamo. Existen dous subespecies do mesmo; no 2005, Suráfrica era o maior hábitat natural da primeira delas, o rinoceronte branco do sur (Ceratotherium simum simum), cunha poboación de 20.150 exemplares, o que converte ao rinoceronte branco na especie de rinoceronte máis abundante do mundo.
O rinoceronte branco ten un corpo compacto e grande, e unha cabeza proporcionalmente maior que a das demais especies, pescozo curto e un peito máis ancho. Pode exceder as 3 t, adoita medir de 3,35 a 4,2 m de cabeza a cola, e mide en cruz entre 150 e 185 cm. O maior exemplar medido pesaba uns 3.600 kg. Presentan dous cornos sobre o morro; o frontal é maior que o posterior, e adoita medir uns 90 cm de longo, aínda que pode alcanzar os 1,5 m nos exemplares de maior tamaño. O rinoceronte branco posúe na caluga unha especie de abultamiento que corresponde á inserción do ligamento que soporta o peso da súa impresionante cabeza. Os anchos beizos do rinoceronte branco permítenlle dar grandes dentelladas nas plantas non leñosas, co que suplen a súa falta de incisivos. Adoitan alimentarse de herba curta e matoxos.
A pesar do seu nome, a cor da pel dos rinocerontes brancos é en realidade principalmente gris, en tonalidades que poden incluír do marrón-amarelado ata o gris pedra. A confusión no nome provén dunha mala tradución: como os primeiros exemplares foron observados en Suráfrica, o nome orixinal en inglés (white rhino) tomouse do nome en afrikaans wyd, que en realidade non significa "branco"' (white), senón "ancho"; a forma da boca era o principal xeito de distinguilo do rinoceronte negro, cuxa boca non é ancha e cadrada, senón estreita e picuda.
Aínda que o nome das dúas especies africanas elixiuse para distinguilas, en realidade resulta moi confuso, xa que ambas presentan practicamente o mesmo cor de pel, igual ao do resto de especies de rinoceronte existentes na actualidade. Existen catro subespecies de rinoceronte negro. A máis numerosa é o rinoceronte negro do Centro-Sur (Diceros bicornis minor), que en tempos se estendía desde o centro de Tanzania cara ao sur, a través de Zambia, Cimbabue e Mozambique, ata o norte e o leste de Suráfrica. O rinoceronte negro do Suroeste (Diceros bicornis bicornis) está mellor adaptado ás sabanas desérticas e semidesérticas de Namibia, o sur de Angola e o oeste de Botswana e Suráfrica. O rinoceronte negro do leste (Diceros bicornis michaeli) habita principalmente en Tanzania, e o rinoceronte negro do oeste (Diceros bicornis longipes) foi declarado extinto de forma preliminar en 2006[3]
Un rinoceronte negro adulto mide entre 147 e 160 cm de altura ata as costas, e entre 3,3 e 3,6 m de lonxitude.[4] Os adultos pesan entre 800 e 1.400 kg, podendo chegar excepcionalmente aos 1.820 kg; as femias adoitan ser de tamaño inferior aos machos. Presentan dous cornos sobre o fociño, feitos de queratina. O frontal adoita medir uns 50, aínda que en casos excepcionais pode chegar aos 1,4 m. Ás veces poden desenvolver un terceiro corno nunha posición máis atrasada, sempre inferior aos dous anteriores. O rinoceronte negro é máis pequeno que o branco e ten unha boca puntiaguda, en lugar de ancha e plana. A diferenza do seu parente africano, aliméntase principalmente de arbustos e follas baixas de árbores en lugar de pastos e matoxos; iso permite a ambas as especies coexistir nun mesmo hábitat sen competir polos recursos naturais. É coñecido por ser violento e perigoso, pois moitas persoas morren polos seus ataques.
Debido ao seu tamaño, o rinoceronte adulto é presa imposible pero as súas crías descoidadas serían vítimas fáciles dos leóns e hienas, ou, máis estraño, dos crocodilos.
O rinoceronte indio ou gran rinoceronte unicornio (Rhinoceros unicornis) tivo o seu hábitat natural en áreas desde Paquistán ata Birmania (chegando ata a China), pero hoxe en día, e debido á acción do home, só pode atoparse en liberdade nalgunhas áreas de Nepal e Assam, na India, nas zonas de praderías e bosques que forman os outeiros ao sur do Himalaia.
O rinoceronte indio ten unha pel grosa, de ton prateado, que forma grandes pliegues sobre o seu corpo, dándolle un aspecto aínda máis acoirazado que o doutras especies de rinoceronte. O seu tamaño é comparable ao do rinoceronte branco africano. Os machos adultos son maiores que as femias, pesando entre 2.200 e 3.000 kg, mentres estas pesan uns 1.600 kg. Os machos adultos miden entre 1,7 e 2 m de altura, e ata uns 4 m de lonxitude. O maior exemplar medido nunca pesaba uns 3.500 kg. O rinoceronte indio ten un só corno, que pode medir entre 20 e 100 cm.
O rinoceronte de Xava (Rhinoceros sondaicus) é unha das especies de mamíferos máis raras e en maior perigo de extinción do mundo.[5] Segundo estimacións do 2002, tan só quedan uns 60 en liberdade, repartidos en pequenas comunidades en Xava (Indonesia) e Vietnam. De todas as especies de rinocerontes, a de Xava é a menos coñecida. Estes animais prefiren as selvas tropicais densas, as zonas de herbas altas e leitos de canles pluviais con grandes extensións de marismas. Aínda que en tempos estiveron estendidos por toda Asia, na década de 1930 xa foran cazados ata a extinción na India, Birmania, Malaisia e Sumatra, debido principalmente ás supostas propiedades medicinais do seu corno e o seu sangue.
Do mesmo xeito que o seu parente próximo, o rinoceronte indio, o rinoceronte de Xava ten un só corno, e a súa pel forma grandes pliegues en pescozo, costas e cuartos traseiros, dándolle un aspecto moi acoirazado. O corpo dun macho adulto pode medir entre 3,1 e 3,2 m de longo, e entre 1,5 e 1,7 m de altura. Os adultos poden variar no seu peso desde os 900 ata os 1.400 kg,[6] ou de 1.360 a 2.000 kg,[7] segundo as fontes. O corno dun macho adulto pode chegar aos 26 cm, mentres que as femias non teñen corno.[7]
O rinoceronte de Sumatra (Dicerorhinus sumatrensis) é a máis pequena das especies de rinoceronte existentes, así como a máis peluda, o que lle permite sobrevivir a gran altitude en Borneo e Sumatra. Por mor da caza furtiva, o seu número descendeu paulatinamente, e é un dos mamíferos máis raros e en maior perigo de extinción, con tan só uns 300 exemplares vivos en liberdade.
Un rinoceronte de Sumatra adulto adoita medir uns 1,3 m de altura ata a cruz, cunha lonxitude de entre 2,4 e 3,15 m e un peso roldando os 700 kg, aínda que o exemplar máis grande xamais medido chegaba á tonelada. Do mesmo xeito que as especies africanas, ten dous cornos, o maior na parte frontal (de 25 a 79 cm), e o menor detrás, normalmente de menos de 10 cm. Os machos teñen cornos moito maiores que os das femias. O pelo pode ser denso (sobre todo nas crías), ou escaso. A cor do pelo e a pel é dun marrón avermellado. O corpo é curto, con patas rechonchas, e tamén teñen uns beizos prensiles.
Os membros da familia Rhinocerotidae diferenciáronse doutros perisodáctilos a principios do Eoceno: atopáronse fósiles de Hyrachyus eximus no norte de América datados nese período. Este pequeno antecesor sen corno parecía máis un tapir ou un cabalo pequeno que un rinoceronte. Durante o final do período Eoceno desenvolvéronse tres familias, ás veces incluídas na superfamília Rhinocerotoidea: Hyracodontidae, Amynodontidae e Rhinocerotidae.
Os Hyracodontidae, tamén chamados "rinocerontes corredores", presentaban adaptacións enfocadas cara á velocidade en carreira, e parecéronse máis aos cabalos que aos actuais rinocerontes. Os hyracodontidos máis pequenos tiñan o tamaño dun can medio; o maior, o Indricotherium, desprovisto de cornos, crese que sería o maior mamífero terrestre en pisar o planeta, con sete metros de altura, dez de lonxitude, e pesando unhas 15 t. Como as xirafas, alimentábase das follas das árbores, e estendeuse por todo o continente euroasiático durante o Eoceno medio ata o Mioceno inicial.
A familia dos Amynodontidae, tamén coñecidos como "rinocerontes acuáticos", dispersouse por todo o norte de América e o continente euroasiático desde o Eoceno tardío ata o Oligoceno inicial. Os amynodóntidos eran similares aos hipopótamos en ecoloxía e aparencia, habitando ríos e lagos, e compartindo con eles a maioría das súas adaptacións á vida acuática.
A familia da que forman parte todos os rinocerontes modernos, Rhinocerotidae, apareceu por primeira vez no Eoceno tardío en Eurasia. Os primeiros membros da familia eran pequenos e numerosos; polo menos 26 xéneros viviron en Eurasia e América do Norte, ata que unha onda de extincións no Oligoceno medio acabou coa maioría das especies menores. Con todo, sobreviviron varias liñaxes independentes, como os Menoceras, un rinoceronte do tamaño dun porco con dous cornos situados ao carón e outro da cabeza, ou o Teleoceras norteamericano, de pernas curtas e corpo rechoncho, que viviu fai 5 millóns de anos. Os últimos rinocerontes do continente americano extinguíronse no Plioceno.
Crese que os rinocerontes modernos dispersáronse por Asia a partir do Mioceno. Dúas especies sobreviviron á glaciación máis recente e habitaron en Europa ata fai apenas 10.000 anos. O rinoceronte lanudo (Coelodonta antiquitatis) apareceu en China fai un millón de anos, e chegou a Europa fai uns 600.000. Xunto co mamut lanudo, sobreviviu á última glaciación, e ambos se fixeron numerosos en Eurasia, pero finalmente foron cazados ata a extinción polos primeiros seres humanos. Outra especie de rinoceronte de gran tamaño, o Elasmotherium sibiricum, coñecido tamén como o "unicornio xigante", medía dous metros de altura, cinco de lonxitude e pesaba unhas 5 t, contaba cun enorme e único corno e podía correr como un cabalo.
Das especies aínda existentes, o rinoceronte de Sumatra (Dicerorhinus sumatrensis) é a máis arcaica, cuns 15 millóns de anos de antigüidade. Estaba emparentado de cerca co rinoceronte lanudo, pero non con ningunha outra das especies actuais. O rinoceronte indio e o de Xava son parentes próximos, membros dunha liñaxe de rinoceronte asiático máis recente, orixinado fai entre 2 e 4 millóns de anos[8]
A orixe das dúas especies de rinocerontes africanas actuais pode atribuírse a un devanceiro común, o Ceratotherium neumayri, de finais do Mioceno. Ambas as liñaxes separáronse a principios do Plioceno, coa aparición de fósiles do máis probable antecesor do rinoceronte negro, o Diceros praecox[9] De feito, as especies africanas están tan próximas que poden aparearse e reproducirse con éxito entre si.
A seguinte lista presenta a clasificación dos xéneros de rinocerontes coñecidos. Todos os precedidos co símbolo "†" están extinguidos.[10]
Na cultura euroasiática, o rinoceronte (máis concretamente o elasmoterio (Elasmotherium) é seguramente a orixe do mito do unicornio, un cabalo cun só corno en metade da fronte, que en épocas posteriores modificouse ata tomar a forma romántica con que se asocia o termo hoxe en día.
En Asia existen varias lendas, comúns en Malaisia, a India e Birmania, sobre rinocerontes que apagan lumes pisoteandoos. Ata teñen un nome especial en malaio, badak api ("rinoceronte de lume"). Nelas, o animal xurdiría da selva no momento en que se declarase un incendio no bosque para esmagalo baixo as súas patas e extinguilo. É posible que haxa algo de certo na lenda, pero resulta imposible de verificar, dado que o avistamento de rinocerontes en liberdade en Asia volveuse case imposible debido á presión realizada sobre as especies pola caza ilegal. Esta lenda aparece claramente mencionada na película The Gods Must Be Crazy (Os deuses deben estar tolos (en galego)) (Jamie Uys, 1980), así como nun episodio de Os Simpson.
Albrecht Dürer creou un famoso gravado dun rinoceronte en 1515, aínda que nunca vira un. De modo que, a pesar das súas imprecisións anatómicas, o Rinoceronte de Durero foi considerado durante moitos séculos como un debuxo fiel á forma real dun rinoceronte indio.
Como xa se mencionou, a característica máis evidente do rinoceronte é o seu corno ou cornos, situados sobre o fociño e un tras outro no caso de que haxa dous. A diferenza doutros cornos de mamíferos, o do rinoceronte está composto de queratina e carece dun núcleo de óso. O corno do rinoceronte foi empregado durante séculos pola medicamento chinés tradicional, así como para a confección de mangos de daga e ornamentos en Iemen, Omán e a India.
Un mito moi común é a de afirmar que se emprega en China como afrodisíaco. De feito, emprégase no tratamento de febres e convulsións.[11] Os intentos de lograr que se deixe de empregar como remedio tiveron resultados dispares, xa que moitos practicantes do medicamento tradicional chinesa consideran que o corno de rinoceronte é un medicamento que salva vidas, e de moita mellor calidade que as súas substitutivos.[12] Con todo, China asinou o tratado CITES. Co fin de previr a caza furtiva, nalgunhas zonas se anestesia aos rinocerontes e córtaselles o corno de forma regular. Moitos países manteñen almacéns de cornos de rinoceronte, recortados legalmente ou incautados, que deben ser vixiados coidadosamente[13]
Os rinocerótidos (Rhinocerotidae, do grego ρινός (rinós), "nariz" e κερος (keros), "corno"), coñecidos co nome de rinocerontes, son unha familia de mamíferos placentarios da suborde ceratomorfos pertencente á orde dos perisodáctilos.
Hoxe en día sobreviven cinco especies:
Dúas en Africa: Rinoceronte branco (Ceratotherium simum) Rinoceronte negro (Diceros bicornis) Tres en Asia: Rinoceronte de Xava (Rhinoceros sondaicus) Rinoceronte da India (Rhinoceros unicornis) Rinoceronte de Sumatra (Dicerorhinus sumatrensis).Segundo a clasificación de estado de conservación confeccionada pola Unión Internacional para a Conservación da Natureza (IUCN), as especies de rinocerontes de Xava, Sumatra e o rinoceronte negro atópanse en "perigo crítico"'; o da India está en "perigo", e o branco considérase "vulnerable".
Nosorozi (Rhinocerotidae) su porodica neparnoprstaša (Perissodactyla) u kojoj je pet vrsta. Žive u Africi i Aziji.
Značajno obilježje nosoroga su rogovi koje imaju na nosu. ovisno o vrsti, imaju jedan ili dva roga, ali su nađeni i neki fosilni nosorozi koji nisu imali rog. Prednji rog raste iz nosne kosti, dok se stražnji (ako postoji) nadovezuje na prednji dio lubanje. Iako je vrlo čvrst, ovaj rog nije od koštane tvari, nego je od aglutiniranog keratina, jedne vrste proteina koji se nalazi i u dlakama. U nekim istočnoazijskim kulturama postoji uvjerenje, da smrvljeni rog nosoroga ima ljekovita svojstva, što je razlog za ubijanje nosoroga i uzimanje njihovih rogova. Do sada najveći poznati rog bio je dug 1,58 m.
Nosorozi imaju masivno tijelo i kratke, debele noge. Svaka noga ima tri prsta koji svaki završava širokim kopitom. Koža mu je debela i siva ili smeđa. Kod azijskih vrsta koža na početku vrata i nogu je jako naborana, tako da životinja izgleda kao da je oklopljena. Nosorozi imaju vrlo loš vid, no taj nedostatak nadoknađuju izvrsnim njuhom i jako dobrim sluhom. Mužjaci nemaju mošnje a testisi su im smješteni unutar tijela.
Nosorozi su samotnjaci, ali ih se povremeno u savanama može sresti i u manjim krdima. Ako se neka ženka tjera, može doći do borbe između mužjaka. Pobjednik se vrlo upadljivo udvara ženki: u to ponašanje spada obilježavanje teritorije urinom i izmetom, a nakon toga "love" jedno drugo, da bi se na kraju parili. Razdoblje skotnosti traje 15 do 18 mjeseci, nakon čega se rađa mladunče koje s majkom ostaje do dvije i pol godine. Ako u tom razdoblju na svijet dođe još jedan mladunac, majka će starijeg bar privremeno potjerati od sebe na neko vrijeme.
Nosorozi danju spavaju, a aktivni su u sumrak i noću. Vrlo su plahi i izbjegavaju blizinu ljudi. No ako se osjećaju ugroženi, napadaju. Iako njihovi napadi nisu precizni, zbog njihove snage i opasnih rogova može doći do teških ozljeda. Nosorog u punom trku može doseći brzinu od 45 km/h.
Nosoroge često prate ptice iz porodice Buphagus (red Passeriformes) ili Ardeidae (red Ciconiiformes) sjedeći na njihovoj koži i čisteći ju od parazita. U rijetkim slučajevima mladi nosorog može stradati od velikih mačaka, dok odrasli osim čovjeka nemaju drugih neprijatelja.
Danas živi još pet vrsta nosoroga, koje se razvrstava u tri grupe. Jako ugroženi sumatranski nosorog (Dicerorhinus sumatrensis) je preživjela vrsta grupe široko rasprostranjene sjevernom hemisferom u pleistocenu . Dvije sljedeće vrste, ugroženi Veliki indijski nosorog(Rhinoceros unicornis) i jako ugroženi javanski nosorog (Rhinoceros sondaicus) su se kao vrste razdvojile prije oko 10 milijuna godina. Dvije afričke vrste, bijeli nosorog (Ceratotherium simum) i crni nosorog (Diceros bicornis) razdvojile su se prije oko 7 milijuna godina. Te se dvije vrste razlikuju uz ostalo načinom ishrane. Bijeli nosorog pase travu, dok se crni nosorog hrani lišćem. On svojom isturenom gornjom usnom privlači grančice ustima i tako trga listove.
Rhinocerotoidea
_-_Mauricio_Ant%C3%B3n.jpg)
├-- Amynodontidae (†) └-- Rhinocerotida ├-- Hyracodontidae (divovski nosorozi †) └-- Rhinocerotidae ├-- Elasmotheriinae (†) └-- Rhinocerotinae ├-- Aceratheriini (nosorozi bez rogova †) └-- N.N. ├-- N.N. | ├-- Dicerorhinini (sumatranski nosorog) | └-- Rhinocerotini ("oklopljeni nosorog", javanski nosorog) └-- Dicerotini (bijeli nosorog, crni nosorog) U Aziji postoji velika potražnja za rogovima nosoroga. Koristi ih se za umjetničke rezbarije, ali i u tradicionalnoj kineskoj medicini. To tržište nosorogovim rogovima jako ugrožava opstanak nosoroga. U novije vrijeme ipak se opaža lagani oporavak pojedinih populacija nosoroga. Prema podacima iz 1998. godine, u Africi ponovo živi više od 11.000 nosoroga, od čega 8.900 u južnoj Africi najvećim dijelom u ograđenim i čuvanim rezervatima. Napori Indije i Nepala da zaštite svoje populacije nosoroga dali su rezultate, tako da je broj "oklopljenih nosoroga" prema podacima iz 1997. narastao na 2.100 jedinki. Suprotno tome, broj sumatranskih nosoroga je sa 900 jedinki s početka 80-tih pao na oko 350. Uzrok je, smatra se, nedovoljna financijska podrška vlada Indonezije i Malezije njihovoj zaštiti.
Nosorozima ozbiljno prijeti izumiranje i malo koji ih zoološki vrt ima. Tako u svim hrvatskim zoološkim vrtovima nije moguće vidjeti te glomazne, ali brze životinje. Nesreću nosorogu donosi njegov rog.
Najdulji nosorogov rog ikada viđen u Keniji imao je 143 cm.[1]
Nosorozi (Rhinocerotidae) su porodica neparnoprstaša (Perissodactyla) u kojoj je pet vrsta. Žive u Africi i Aziji.
Badak (bahasa Inggris: rhinoceros) adalah lima spesies hewan dari famili Rhinocerotidae, ordo Perissodactyla yang kesemuanya berasal dari Afrika atau Asia.
Badak memiliki karakteristik:
Walaupun termasuk herbivora, badak adalah hewan yang berbahaya. Di India dan Nepal, badak merupakan penyebab utama kematian manusia, melebihi yang jumlah yang disebabkan oleh harimau dan macan tutul. Badak bahkan diketahui pernah menyerang gajah pembawa wisatawan.
Berbeda dengan tanduk yang memiliki inti berupa tulang, cula badak hanya terdiri dari keratin. Cula badak telah dan masih digunakan di pengobatan tradisional Cina dan sebagai pegangan pisau di Yaman dan Oman.[1]
Cula badak yang dihancurkan dan dijadikan bubuk dipercayai memiliki kemampuan penyembuh penyakit demam dan efek afrodisiak, meski tidak ada bukti ilmiah mengenai hal itu.[2][3] Cina telah menandatangani pakta CITES dan membuang cula badak dari daftar obat-obatan Cina (Pharmacopoeia of the People's Republic of China), oleh kementrian kesehatan, tahun 1993. Pada tahun 2011, Inggris juga melakukan hal yang sama dan mengutuk penggunaan cula badak pada praktik pengobatan tradisional Cina.[4] Sejumlah paktisi pengobatan tradisional Cina juga telah bersuara menentang penggunaan cula badak.[5]
Untuk mencegah perburuan cula badak, di berbagai kawasan perlindungan badak dibius dan cula badak dibuang dari tubuh badak. Jagawana bersenjata api dikerahkan untuk melindungi badak dan melawan pemburu badak, dan diizinkan untuk membunuh pemburu di tempat. Pada tahun 2011, 448 badak dibunuh untuk culanya di Afrika Selatan.[6] Cula badak bernilai tinggi dan dihargai rata-rata US$ 250000 di Vietnam.[7][8]
Namun perburuan cula badak masih terjadi akibat masih adanya permintaan dari Cina dan Vietnam.[9]
Badak (bahasa Inggris: rhinoceros) adalah lima spesies hewan dari famili Rhinocerotidae, ordo Perissodactyla yang kesemuanya berasal dari Afrika atau Asia.
Nashyrningur (eða í eldri íslensku skurni) (fræðiheiti: Rhinocerotidae) er ætt hófdýra sem telur aðeins fimm núlifandi tegundir. Tvær af þessum tegundum lifa í Afríku og þrjár í Suður-Asíu.
Nashyrningar eru stórar jurtaætur og verða allt að tonn að þyngd. Þeir eru með mjög þykka húð (1-1,5 sm að þykkt) tiltölulega lítinn heila og stórt horn á nefinu. Ólíkt öðrum hófdýrum eru nashyrningar ekki með tennur í framgómi og treysta því aðeins á öfluga jaxla til að mala fæðuna.
Nashyrningar hafa góða heyrn og lyktarskyn en lélega sjón. Þeir ná um sextíu ára aldri.
I Rinocerontidi (Rhinocerotidae Gray, 1820), (dal greco antico ῥινόκερως rhīnòkerōs, formato da ῥίς, ῥινός, "naso" e κέρας, -ατος, "corno") sono una famiglia di ungulati dell'ordine dei perissodattili. Essa comprende cinque specie viventi, comunemente note come rinoceronti, due africane e tre asiatiche, differenti fra loro, ma con alcune caratteristiche comuni che le rendono immediatamente distinguibili dagli altri animali.
Tutti i rinoceronti hanno una vista debole, una struttura massiccia, con il corpo allungato e le zampe colonnari, una testa grossa sormontata da uno o due corni, che pur essendo estremamente robusti non sono di materiale osseo ma di cheratina, la stessa sostanza di cui sono composti peli e capelli. Sono erbivori ma l'alimentazione varia a seconda della specie.
Le due specie africane sono il rinoceronte nero (Diceros bicornis) e il rinoceronte bianco (Ceratotherium simum). Il primo si differenzia per la struttura più agile, il dorso insellato, le orecchie quasi tonde e, come suggerisce il nome, una colorazione più scura, anche se non propriamente nera. Il rinoceronte nero è inoltre più piccolo: i maschi misurano circa 3,75 m di lunghezza, 1,5 m di altezza alla spalla e pesano due tonnellate. Inoltre il rinoceronte nero ha un labbro dalla forma a uncino e si nutre delle foglie più basse degli alberi. Il rinoceronte bianco invece ha il labbro quadrato e si nutre brucando l'erba e inoltre è più grosso: i maschi misurano 3,9-4,5 metri di lunghezza, 1,8-2 metri di altezza al garrese e 2,2-3,6 tonnellate di peso. In effetti, il rinoceronte bianco è il più grosso animale terrestre dopo gli elefanti e insieme all'ippopotamo tanto che pare che esso sia stato chiamato così per un'incomprensione, in quanto invece di "white" si volesse chiamarlo "wide" (largo, grande). Un'altra fondamentale differenza sta nel temperamento: mentre il rinoceronte bianco è pacifico e tranquillo, quello nero può rivelarsi molto aggressivo ed è famoso per le sue cariche furiose contro le jeep e altri autoveicoli nella savana, che spesso vengono seriamente danneggiati. Nel film Ma che siamo tutti matti? viene mostrato che il rinoceronte africano, quando vede un fuoco, ha l'istinto di correre a spegnerlo con le zampe, comportamento per il quale non esistono prove.
Le tre specie di rinoceronti asiatici sono meno conosciute. Esse sono il rinoceronte indiano, il rinoceronte di Giava e il rinoceronte di Sumatra.
I rinoceronti africani erano circa 160.000 nel 1970, ma la loro consistenza numerica è da anni ridotta a circa 10.000, per la maggior parte rinoceronti bianchi, mentre i rinoceronti neri sono stati in larga parte sterminati. Le cause di questo drastico calo nel numero di esemplari vanno ricercate nella caccia da parte dell'uomo.
I rinoceronti erano assai diffusi in Africa come anche in Asia meridionale, ma il contatto con gli uomini europei decisi a cacciarli fu per essi drammatico. Infatti la strategia di difesa che adottano questi animali non è la fuga che potrebbero efficacemente attuare grazie alle doti di velocità e agilità, bensì la carica frontale contro l'aggressore. Un comportamento decisamente controproducente contro armi precise e potenti come i fucili da caccia grossa di cui erano dotati i nuovi cacciatori europei.
Fino a non molti decenni fa si cacciavano i rinoceronti soprattutto per scopo di intrattenimento nei safari di caccia grossa (vi furono cacciatori che uccisero oltre mille esemplari). Successivamente prevalse invece il bracconaggio per motivi economici, il cui scopo principale è impadronirsi del corno del rinoceronte, utilizzato dagli arabi per fare impugnature di pugnali pregiati e dai cinesi nelle ricette di medicina tradizionale, che gli attribuisce doti da afrodisiaco.
Il bracconaggio ha provocato una strage di questi animali, che sono efficacemente protetti quasi esclusivamente in Sudafrica, paese nel quale vivono solo popolazioni di rinoceronte bianco; questo spiega perché il numero dei rinoceronti bianchi sia adesso maggiore di quello degli altri tipi.
Il rinoceronte asiatico è più prossimo all'estinzione di quello africano. Restano poco più di duemila rinoceronti indiani, da 300 a 350 rinoceronti di Sumatra e una cinquantina di rinoceronti di Giava. Tutti sono stati cacciati per le loro corna.
I rinoceronti appartengono al gruppo di Perissodattili noti come Ceratomorfi (Ceratomorpha). Questo gruppo, nel Terziario inferiore, era estremamente diversificato e comprendeva diverse famiglie di erbivori primitivi, tra cui Isectolophidae, Deperetellidae, Lophialetidae e Helaletidae, che forse diedero origine ai tapiri. Assieme a questi piccoli animali incominciarono a svilupparsi gli antenati dei rinoceronti, come Hyrachyus e Breviodon. Queste forme primitive includevano erbivori poco specializzati della taglia di una pecora, e vengono classificate nella superfamiglia Rhinocerotoidea. Da questi animali si svilupparono gli Aminodontidi (Amynodontidae, come Metamynodon e Cadurcotherium), pesanti erbivori simili a ippopotami vissuti principalmente nell'Oligocene (da 35 a 25 milioni di anni fa) e gli Iracodontidi (Hyracodontidae), snelli e veloci, dalla corporatura simile a quella di un pony. Un'ulteriore evoluzione degli iracodontidi portò alla comparsa dei più grandi mammiferi terrestri, gli asiatici Indricoteri (gen. Paraceratherium), lunghi anche otto metri.
I veri rinoceronti (Rhinocerotidae) apparvero nell'Eocene medio, con forme ancora piccole e primitive ma che già anticipavano le successive specie di dimensioni maggiori. Tra questi antichi progenitori sono da ricordare gli americani Teletaceras e Uintaceras e soprattutto Protaceratherium e Epiaceratherium, rinvenuto anche in Veneto. Il primo rinoceronte di gran mole è Trigonias, dell'Eocene superiore e dell'Oligocene: ancora sprovvisto di corno, questo animale era già di forme pesanti; un'altra forma simile era Subhyracodon. Nel corso dell'Oligocene i rinoceronti si diffusero in Asia, Europa, Africa e America del Nord. In particolare, grande sviluppo ebbe un gruppo di rinoceronti dalle zampe lunghe abituati a vivere nelle praterie: gli Acerateri (Aceratheriini), tra cui Aceratherium, Chilotherium, Mesaceratherium, Hoploaceratherium, Plesiaceratherium e Aphelops, che sopravvissero fino al Pliocene (circa quattro milioni di anni fa); una forma particolare, Peraceras, era dotata di zampe corte. Un altro gruppo, dalle caratteristiche diametralmente opposte, fu quello dei Teleocerati (Teleoceratini), come Teleoceras, Brachydiceratherium, Diaceratherium, Prosantorhinus e Brachypotherium, che svilupparono corporatura e modo di vita simile a quello degli ippopotami. Un altro tipico rinoceronte oligocenico fu Ronzotherium. Nel corso del Miocene prosperarono anche altri tipi di rinoceronti dotati di una dentatura adatta alle fibre dure, gli Elasmoteri (Elasmotheriinae), come Diceratherium, Menoceras, e i più specializzati Iranotherium morgani, Ningxiatherium, Victoriaceros kenyensis, Ougandatherium napakense e Sinotherium, dotati di corna ben sviluppate.
Nel frattempo si stavano evolvendo anche rinoceronti di tipo moderno (per esempio Rusingaceros): l'asiatico Gaindatherium del Miocene può essere considerato un antenato dell'odierno genere Rhinoceros. Nel Pliocene e Pleistocene grande diffusione ebbe il genere Dicerorhinus, attualmente rappresentato dal solo rinoceronte di Sumatra (Dicerorhinus sumatrensis), e l'affine Stephanorhinus, forse derivati da Lartetotherium del Miocene. I primi esemplari di rinoceronti africani (generi Diceros e Ceratotherium) comparvero nel Pliocene.
I mutamenti climatici di fine Pliocene portarono all'estinzione dei Teleocerati e degli Acerateri, mentre gli Elasmoteri si specializzarono sempre più fino a dare vita, nel Pleistocene medio, all'elasmoterio (Elasmotherium sibiricum), dotato di un corno alto fino a due metri. Le glaciazioni finirono per fare estinguere anche la maggior parte dei rinoceronti di clima caldo di Europa e Asia, ma permisero la comparsa del rinoceronte lanoso (Coelodonta antiquitatis), caratteristico dell'Asia e dell'Europa e adattatosi ai climi più rigidi. La fine delle glaciazioni fece estinguere anche questo gigante.
La famiglia Rhinocerontidae, comprese anche le specie estinte, viene così classificata:
Albero filogenetico delle cinque specie viventi della famiglia Rhinocerontidae costruito su basi molecolari:
Rhinocerontidae Rhinocerotinae DicerotiniCeratotherium simum - rinoceronte bianco
Diceros bicornis - rinoceronte nero
DicerorhininiDicerorhinus sumatrensis - rinoceronte di Sumatra
Rhinocerotini RhinocerosRhinoceros sondaicus - rinoceronte di Giava
Rhinoceros unicornis - rinoceronte indiano
I Rinocerontidi (Rhinocerotidae Gray, 1820), (dal greco antico ῥινόκερως rhīnòkerōs, formato da ῥίς, ῥινός, "naso" e κέρας, -ατος, "corno") sono una famiglia di ungulati dell'ordine dei perissodattili. Essa comprende cinque specie viventi, comunemente note come rinoceronti, due africane e tre asiatiche, differenti fra loro, ma con alcune caratteristiche comuni che le rendono immediatamente distinguibili dagli altri animali.
Rhinocerotidae sunt familia quinque specierum Perissodactylorum, quorum duae species in Africa, tres in Asia Australi endemicae sunt. Discernuntur magnitudine, diaeta herbivora, crassa pelle qua sese munit, parvo cerebro, ac magno cornu.
Exstant hodie quinque species rhinocerotidarum:
Rhinocerotidae sunt familia quinque specierum Perissodactylorum, quorum duae species in Africa, tres in Asia Australi endemicae sunt. Discernuntur magnitudine, diaeta herbivora, crassa pelle qua sese munit, parvo cerebro, ac magno cornu.
Raganosiniai (lot. Rhinocerotidae) – neporakanopių (Perissodactyla) – žinduolių šeima. Tai tvirtos sandaros labai stambūs žinduoliai. Priekinės ir užpakalinės kojos tripirštės. Ant snukio yra 1 arba 2 vienas už kito išsidėstę epidermio kilmės ragai. Visur saugomi.
Seniausias žinomas raganosis Hyrachyus gyveno eoceno laikotarpiu ir buvo šuns dydžio. Iš jo išsivystė didžiausias visų laikų sausumos žinduolis – Baluchitherium. Vėlesni raganosiai, pvz., gauruotasis raganosis, buvo jau dabartinių raganosių dydžio.
Pasaulyje 4 gentys ir 5 rūšys:
Degunradži, degunradžu dzimta (Rhinocerotidae) tāpat kā tapiri (Tapiridae) pieder pie nepārnadžu kārtas (Perissodactyla) apakškārtas Ceratomorpha.
Līdz mūsdienām ir saglabājušās piecas degunradžu sugas. Divas no tām dzīvo Āfrikā, un trīs Āzijas dienvidos. Trīs sugu: Javas, Sumatras un melnā degunradža izdzīvošana mūsdienās ir ļoti kritiska[1]. Arī Indijas degunradzis ir apdraudēts, tam savvaļā ir saglabājušies līdz 2700 indivīdiem. Vislielākā populācija ir baltajam degunradzim - 17500 dzīvnieku[2].
Visi degunradžu dzimtas dzīvnieki ir liela auguma, tie ir vieni no lielākajiem zīdītājiem mūsdienās. Visu piecu sugu degunradži var sasniegt svarā 1 tonnu vai vairāk. Tiem ir bieza āda, kas tos sargā no plēsējiem. Ādas biezums sasniedz 1,5 - 5 cm, kas vietām veidojas no vairākiem ādas slāņiem, kas ir sakārtoti it kā bruņu veidā. Degunradžiem ir relatīvi mazas smadzenes (400-600 g).
Visiem degunradžiem uz deguna ir rags, kas ir veidots no keratīna tāpat kā mati un nagi[3]. Abiem Āfrikas degunradžiem un Sumatras degunradzim ir divi ragi, bet Javas un Indijas degunradzim ir viens rags. Degunradzim ir slikta redze, bet ļoti laba dzirde un oža.
Degunradži ir zālēdāji. Pamatā tie ēd krūmu lapas, lai gan degunradžu gremošanas sistēma ir piemērota, lai sagremotu arī blīvākas augu šķiedras. Atšķirībā no Āzijas degunradžiem Āfrikas degunradžiem nav priekšzobu. Toties viņiem ir spēcīgi priekšdzerokļi un dzerokļi.
Degunradži dzīvo 60 gadus vai ilgāk.
Degunradžu dzimta izdalījās no pārējiem aizvēsturiskajiem dzīvniekiem Eocēna sākumā. Senākie Hyrachyus fosilie kauli no Eocēna laika ir atrasti Ziemeļamerikā. Šim dzīvniekam nav raga, un tas ir līdzīgāks tapiram vai nelielam zirgam nekā degunradzim. Visi degunradži aizvēsturē bija viena dzimta - Rhinocerotoidea, kas Eocēna beigās sadalījās trīs dzimtās: Hirakodontīdi (Hyracodontidae), Aminodontīdi (Amynodontidae) un degunradžu dzimta (Rhinocerotidae).
Hirakodontīdi Hyracodontidae dzimta ir pazīstama arī ar vārdu - skrienošais degunradzis. Spriežot pēc skeleta uzbūves, tas varēja diezgan ātri skriet, un tas izskatījās līdzīgāks zirgam nekā mūsdienu deguradzim. Mazākie hirakodontīdi bija suņa izmērā, bet bezraga Indrikoteriums (Indricotherium) bija vislielākais sauszemes zīdītājs, kāds jebkad ir dzīvojis. Tas bija gandrīz 7 metrus augsts, 10 metrus garš, un tas svēra apmēram 15 tonnas. Degunradzis līdzīgi žirafei barojās ar koku lapām. Tas apdzīvoja visu Eirāzijas teritoriju sākot ar Eocēna vidu un beidzot ar Miocēna sākumu.
Aminodontīdi Amynodontidae dzimta ir pazīstama ar nosaukumu - purva degunradzis. Tas apdzīvoja Ziemeļameriku un Eirāziju starp Eocēnu beigām un Oligocēnu sākumu. Tie izskatījās līdzīgi nīlzirgiem, un arī to dzīves veids bija līdzīgs nīlzirgiem - nepārtraukti uzturoties upēs un ezeros.
Mūsdienu degunradžu dzimta (Rhinocerotidae) pirmo reizi parādījās Eocēna beigās Eirāzijā. Pirmie Rinocerotīdi bija maza auguma, un tie bija daudzi un dažādi, vismaz 26 dažādas degunradžu ģintis, kas apdzīvoja Eirāziju un Ziemeļameriku, līdz Oligocēnā gandrīz visi mazie veidi izmira. Pēdējie degunradži Amerikas kontinentā izmira Pliocēnā.
Zinātnieki uzskata, ka modernie degunradži ir cēlušies Āzijā Miocēna sākumā. Pirms 10 000 gadiem Eiropā dzīvoja divas degunradžu sugas. Viena no tām bija spalvainais degunradzis (Coelodonta), kas dzīvoja Ķīnā jau pirms miljons gadiem, bet Eiropā tas parādījās pirms 600 000 gadiem. Spalvainie degunradži Eiropā ienāca vēl otro reizi - pirms 200 000 gadiem, un tie apdzīvoja Eiropu kopā ar mamutiem. Spalvainos degunradžus tāpat kā mamutus intensīvi medīja pirmatnējie cilvēki. Ledus laikmetā dzīvoja arī milzu degunradži (Elasmotherium), kas bija 5 m gari, to augstums skaustā bija 2 m, un svars tiem apmēram 5 tonnas. Tiem bija viens, bet milzīgs rags un garas kājas skriešanai.
Vislīdzīgākais aizvēsturiskajiem degunradžiem ir Sumatras degunradzis, kas ir izveidojies pirms 15 miljoniem gadu. Sumatras degunradzis ir tuvs radinieks spalvainajam degunradzim, bet tas ir ļoti tāls radinieks pārējiem mūsdienās dzīvojošajiem degunradžiem. Indijas degunradzis un Javas degunradzis ir savstarpēji tuvi radinieki, un abi pārstāv Āzijas degunradžu līniju, kas parādījās pirms 2-4 miljoniem gadu[4].
Divas Āfrikas degunradžu sugas - melnais degunradzis un baltais degunradzis ir ļoti tuvi radinieki, to senči izdalījās no pārējiem degunradžiem pirms 5-11 miljoniem gadu Miocēnā. Abas sugas ir tik tuvas, ka, ja dabā savā starpā sakrustojas, tām ir pēcnācēji[5].
(†) - izmirusi organismu grupa
Degunradži, degunradžu dzimta (Rhinocerotidae) tāpat kā tapiri (Tapiridae) pieder pie nepārnadžu kārtas (Perissodactyla) apakškārtas Ceratomorpha.
Līdz mūsdienām ir saglabājušās piecas degunradžu sugas. Divas no tām dzīvo Āfrikā, un trīs Āzijas dienvidos. Trīs sugu: Javas, Sumatras un melnā degunradža izdzīvošana mūsdienās ir ļoti kritiska. Arī Indijas degunradzis ir apdraudēts, tam savvaļā ir saglabājušies līdz 2700 indivīdiem. Vislielākā populācija ir baltajam degunradzim - 17500 dzīvnieku.
Badak Sumbu tergolong di dalam Order Perissodactyla dan famili Rhinocerotidae. Terdapat dua subfamili badak sumbu iaitu yang mempunyai satu sumbu dan yang mempunyai dua sumbu.
Lima spesis badak yang ditemui iaitu Badak Hitam (Diceros bicornis), Badak Sumbu Putih (Ceratotherium simum) di Afrika, Badak Kerbau (Dicerorhinus sumatrensis), Badak Sumbu India (Rhinoceros unicornis) dan Badak Raya (Rhinoceros sondaicus) di Asia. Perkataan rhinoceros bermaksud ‘hidung yang mempunyai tanduk’. Ini amat bersesuaian memandangkan hanya spesis badak sumbu yang mempunyai sumbu di atas hidungnya.
Badak Sumbu (bahasa Inggeris: Rhinoceros (raɪˈnɒsərəs "rhinoceros" (ῤινόκερως) diambil dari perkataan Yunani ῥινός rhinos, bermaksud hidung, dan κέρας keras, bererti tanduk; dengan itu "hidung-tanduk". ), adalah nama umum yang digunakan bagi mengelompokkan sekumpulan lima spesis luas bagi ungulate haiwan berkuku bilangan ganjil ]] dalam keluarga Rhinocerotidae. Dua dari spesis ini adalah dari jenis tempatan bagi Afrika dan tiga bagi Asia selatan. Tiga dari lima jenis spesis— (Badak raya, Badak Kerbau dan Badak Sumbu Hitam)—adalah amat terancam. Badak Sumbu India adalah terancam, dengan kurang daripada 2,700 individu tinggal hidup liar. Badak Sumbu Putih di daftar sebagai Lemah/terancam (Vulnerable), dengan sekitar 14,500 tinggal hiduop liar.
Keluarga rhinoceros berciri bersaiz besar (salah satu dari haiwan besar (megafauna) yang masih hidup hari ini) dengan kesemua spesis mampu mencapai berat sehingga satu tan; diet maun; dan kulit perlindungan yang tebal, setebal 1.5–5 cm, terbentuk dari lapisan kolagen terletak dalam kedudukan bersilang (lattice); saiz otak yang agak kecil berbanding saiz mamalia sebesar ini(400–600g); dan tanduk besar. Mereka biasanya makan bahan berdaun, sungguhpun keupayaan bagi memeram makanan dalam kolon (perut tengah) membenarkan mereka hidup memakan bahan tumbuhan lebih berfiber, jika perlu. Tidak seperti perissodactyl lain, spesis badak sumbu Afrika ketiadaan gigi pada bahagian hadapan mulut mereka, sebaliknya bergantung kepada gigi premolar dan molar yang kuat bagi menghancurkan makanan tumbuh-tumbuhan.[1] Bilangan gigi berbeza dengan banyaknya antara spesis, tetapi secara umum adalah: Templat:Dentition2
Badak sumbu menjadi buruan bagi tanduknya. Tanduk rhinoceros diperbuat dari keratin, protin yang sama yang menghasilkan rambut dan kuku, tetapi tanduk itu sendiri tidak diperbuat dari rambut seperti yang diperkatakan semebul ini.[1] Kedua-dua spesis Afrika dan Badak Kerbau memiliki dua tanduk, sementara Badak Indian dan Badak Raya memiliki satu tanduk. Rhinoceroses memiliki deria pendengaran dan bau yang tajam tetapi mata yang kabur. Kebanyakannya mampu hidup sehingga 60 tahun atau lebih lama dari itu.
Perkataan "rhinoceros" (ῤινόκερως) diambil dari perkataan Yunani ῥινός rhinos, bererti hidung, dan κέρας keras, bererti tanduk; dengan itu "hidung-tanduk". Perkataan jamak bagi bahasa Inggeris adalah rhinoceros, rhinoceri, rhinoceroses, atau rhinoceroi. Sekumpulan rhinoceros pula dikenali sebagai "crash" (collective noun).
Lima spesis yang masih hidup jatuh kepada tiga kategori. Dua spesis Afrika, Badak Sumbu Putih dan Badak Sumbu Hitam, berpisah semasa awal Pliocene (sekitar 5 juta tahun dahulu) tetapi kumpulan Dicerotini yang kedua mereka termasuk kedalamnya berasal pada pertengahan Miocene, sekitar 14.2 juta tahun dahulu. Perbezaan utama antara Badak Sumbu Putih dan Hitam adalah bentuk mulut mereka. Badak Sumbu Putih memiliki bibir leper bagi meragut sementara Badak Sumbu Hitam mempunyai bibir tirus bagi makan dedaunan. Nama Badak Sumbu Putih adalah sebenarnya satu kesalahan, atau lebih tepat lagi herotan bagi perkataan wijd ("lebar" dalam bahasa Afrika), merujuk kepada bibir lebar mereka.
Badak Sumbu Putih dibahagikan kepada sub-spesis Utara dan Selatan. Terdapat dua spesis Rhinocerotini yang masih hidup, Badak Sumbu India yang terancam dan Badak Raya yang amat terancam, yang berpisah antaranya sekitar 10 juta tahun dahulu. Badak Kerbau yang amat terancam merupakan satu-satunya perwakilan yang masih hidup dari kelompok paling primitif, Dicerorhinini, yang muncul pada era Miocene (sekitar 20 juta tahun dahulu).[2] Badak Sumbu Berbulu yang telah pupus dari Eropah utara dan Asia juga merupakan dari puak ini.
Sub-spesifik badak sumbu putih kacukan (Ceratotherium s. simum × C. s. cottoni) merupakan baka dari Dvůr Králové Zoo (Zoological Garden Dvur Kralove nad Labem) di Republik Czech pada tahun 1977. Kacukan antara spesies Badak Sumbu Hitam dan Putih juga telah disahkan.[3]
Kesemua spesis Badak Sumbu memiliki sebanyak 82 kromosom (diploid number, 2N, per cell), kecuali Badak Sumbu Hitam, yang mempunyai 84 kromosom. Ini merupakan jumlah kromosom yang dikenalpasti tertinggi di antara semua mamalia.
Badak Sumbu Putih atau (Ceratotherium simum) selepas gajah, merupakan haiwan darat terbesar yang tinggal di dunia, bersama Badak Sumbu Hitam dan badak air, yang bersaiz hampir sama. Terdapat dua subspesis Badak Sumbu Putih; sehinga 2005, Afrika Selatan memiliki subspecies pertama, Badak Sumbu Putih Selatan (Ceratotherium simum simum). Populasi Badak Sumbu Putih Selatan adalah sekitar 14,500, menjadikannya sub-spesis Badak Sumbu terbanyak di dunia. Bagaimanapun, populasi sub-spesis kedua, amat terancam Badak Sumbu Putih Utara (Ceratotherium simum cottoni), merosot kepada serendah empat individual secara liar, dan menghadapi bahaya kepupusan.[4]
Badak Sumbu Putih mempunyai bahagian badan dan kepala yang besar, tengkuk yang pendek, dada yang luas. Badak Sumbu Putih boleh melebihi 3000 kilogram (6000 paun) mempunyai ukuran kepala dan badan kira-kira 3.35-4.2 meter (11-13.9 kaki) dan ketinggian bahu kira-kira 150-185 sentimeter (60-73 inci). Rekod menunjukkan saiz Badak Sumbu Putih adalah 4500 kilogram (10,000 paun).[5]. Di hujung muncungnya ia mempunyai dua tanduk. Tanduk paling hadapan adalah lebih panjang dari tanduk yang lagi satu dan dianggarkan sepanjang 89.9 sentimeter (23.6 inci) panjang dan ia boleh mencapai 150 sentimeter (59 inci).Badak Sumbu Putih juga dikenalpasti mempunyai bonggol di belakang tengkuknya iaitu untuk menyokong kepalanya yang besar. Warna haiwan ini dalam lingkungan warna coklat kekuningan ke kelabu salak. Badak sumbu putih mempuunyai rambut di sekitar tepi telinga dan ekor merentangi badannya. Badak Sumbu Putih kebiasaannya mempunyai keluasan mulut yang leper yang tersendiri yang boleh membantu mereka untuk ragutan/meragut.
Nama Badak Sumbu Hitam (Diceros bicornis) dipilih untuk membezakan spesis ini dari Badak Sumbu Putih (Ceratotherium simum). Ini boleh mengelirukan kerana kedua-dua spesis ini tidak dapat dibezakan melalui warna. Terdapat empat jenis spesis bagi badak sumbu hitam: Selatan-pusat (Diceros bicornis minor), spesis paling banyak, di mana jarak kedudukan dari selatan pusat Tanzania hingga ke Zambia, Zimbabwe dan Mozambique ke utara dan timur Afrika Selatan; barat daya (Diceros bicornis bicornis) wujud lebih sesuai di kawasan gersang dan separa kering savanna seperti Namibia, selatan Angola, barat Botswana dan barat Afrika Selatan; Afrika Timur (Diceros bicornis michaeli), terutamanya di Tanzania; dan Afrika Barat (Diceros bicornis longipes) yang telah diisytiharkan pupus buat sementara waktu pada tahun 2006.[6]
Badak sumbu hitam dewasa berdiri setinggi 147–160 cm (57.9–63 inci) pada paras bahu dan mencapai 3.3-3.6 m (10.8–11.8 kaki) panjang.[7] Berat dewasa badak sumbu hitam mencapai 800 sehingga 1400 kg (1,760 to 3,080 lb), berat luar biasa sehingga 1820 kg (4,000 lb), di mana betina adalah lebih kecil berbanding jantan. Dua tanduk pada tengkorak dibentuk dari keratin di mana bahagian depan lazimnya 50 cm panjang, luar biasa sehingga 140 cm. Kadang kala satu tanduk yang ketiga boleh terbentuk. Badak sumbu hitam kelihatan lebih kecil berbanding badak sumbu putih, dan mempunyai mulut yang tajam yang digunakan untuk memeggang daun dan ranting semasa makan.
Badak Sumbu India atau Great One-horned Rhinoceros (Rhinoceros unicornis) terdapat di Nepal dan di Assam, India. Ia juga dikenali sebagai Gaida di kalangan orang Nepal. Sewaktu ketika, Badak Sumbu ini dahulu pernah mendiami kawasan dari Pakistan sehingga ke Burma dan mungkin pernah sampai ke China. Namun begitu pengaruh dari manusia terhadapnya telah menyebabkan populasinya menurun dan sekarang badak sumbu ini hanya wujud di kawan berpopulasi kecil di bahagian selatan India dan Nepal. Ia telah dikelilingi dengan ketinggian padang rumput dan hutan di kaki gunung Himalayas.
Badak Sumbu India mempunyai kulit coklat keperakan yang tebal, di mana telah menyebabkan liaptan yang ketara di seluruh badannya. Di bahagian atas kaki dan bahunya diliputi dengan ketuat- seperti bonggolan, dan ia mempunyai bulu badan yang amat sedikit. Tumbesaran keseluruhan jantan adalah lebih besar dari betina di dalam hutan, dan ia boleh mencapai berat dari 2200-3000 kilogram (4,800–6,600 lb). Badak Sumbu India betina mempunyai berat kira-kira 1600 kilogram. Badak Sumbu India boleh mencapai ketinggian dari 5.7–6.7 kaki dan boleh mencapai 13 kaki (4.0 m) tinggi. Rekod spesimen badak sumbu ini menunjukkan badak sumbu ini dianggarkan 3500 kilogram. Badak Sumbu India mempunyai satu tanduk yang boleh mencapai panjang di antara 20 sentimeter dan 101 sentimeter. Saiznya setanding dengan yang Badak Sumbu Putih di Afrika.
Badak Raya (Rhinoceros sondaicus) adalah di antara salah satu haiwan yang paling sukar dilihat dan merupakan mamalia paling terancam jumlahnya diseluruh dunia.[8] Menurut anggaran 2002, hanya tinggal 60 ekor, di Jawa (Indonesia) dan Vietnam. Dari kesemua spesis badak sumbu, kumpulan ini dikenali sebagai Badak Sumbu Jawa (Javan Rhino). Haiwan-haiwan ini menyukai kawasan tanah pamah, padang rumput yang tinggi, dan reed beds that are plentiful with large floodplains and mud wallows. Walaupun terrdapat meluas di seluruh Asia, dalam tahun 1930 badak sumbu ini telah diburu diIndia, Burma, Semenanjung Malaysia, danSumatra untuk tujuan perubatan daripada tanduk dan darahnya.
Sebagaimana Badak Sumbu India yang lebih besar, Badak Raya hanya memiliki tanduk tunggal. Ia tidak memiliki bulu, kulit kelabunya berlipat pada bahagian bahu, belakang, dan punggung memberikannya rupa seperti berperisai. Tubuh Badak Raya mencecah sehingga 3.1-3.2 m (10-10.5 kaki), termasuk kepalanya dan setinggi 1.5–1.7 m (4.9-5.6kaki). Badak dewasa dilaporkan memiliki berat antara 900–1,400 kg[9] or 1,360-2,000 kg.[10] Tanduk badak jantan mampu mencecah panjang sehingga 26 cm sementara badak betina hanya memiliki bonggol atau langsung tiada.[10]
Tempat terakhir bagi Badak Sumbu India adalah di Taman Negara Kaziranga yang terletak di jajahan Golaghat di Assam.
Badak Kerbau (Dicerorhinus sumatrensis) adalah spesies rhinoceros terkecil, dan juga yang paling berbulu, yang membenarkannya hidup pada altitud amat tinggi di Borneo dan Sumatera. Akibat kehilangan habitat dan pemburu haram, jumlahnya merosot dan ia merupakan salah satu haiwan mamalia paling jarang ditemui di dunia. Hanya sekitar 275 Badak Kerbau dipercayai masih tinggal.
Biasanya seekor Badak Kerbau dewasa berdiri kira-kira 130 cm (4.3 kaki) tinggi di bahu, panjang badan 240–315 cm (7.9kaki - 10.3 kaki) dan berat sekitar 700 kg (1543 paun), sungguhpun individual terbesar yang diketahui mencecah berat sehingga 1,000 kilogram. Sebagaimana spesies Afrika, ia memiliki dua tanduk, yang terbesar di hadapan (25–79 cm) dan yang lebih kecil di belakang biasanya kurang dari 10 cm panjang. Haiwan jantan memiliki tanduk lebih besar berbanding betina. Rambut boleh berbeza dari amat tebal (rambut paling tebal pada hawian muda) sehingga jarang-jarang. Warna badak sumbu ini adalah merah keperangan. Badannya pendek dan memiliki kaki montok. Ia juga memiliki bibir panjang ("prehensile").
Rhinocerotoids berpisah dari perissodactyls lain pada awal tempoh Eocene. Fosil Hyrachyus eximus dijumpai di Amerika Utara bertarikh pada tempoh ini. Leluhur badak tanpa sumbu menyerupai tenuk atau kuda kecil berbanding badak sumbu. Tia keluarga, kadang kala dikumpulkan bersama sebagai keluarga besar Rhinocerotoidea, berevolusi pada akhir Eocene: Hyracodontidae, Amynodontidae dan Rhinocerotidae.
Hyracodontidae, juga dikenali sebagai "badak berlari," menunjukkan adaptasi bagi kepantasan, dan akan kelihatan lebih menyerupai kuda berbanding badak sumbu moden. Hyracodontids terkecil bersaiz anjing; sementara yang terbesar merupakan Indricotherium, dipercayai salah satu haiwan mamalia daratan terbesar pernah wujud. Indricotherium tak bertanduk hampir setinggi tujuh meter, sepanjang sepuluh meter, dengan berat sehingga 15 tan. Sebagaimana zirafah, ia makan daun pokok. Hyracodontids tersebar sepanjang Eurasia dari tempoh pertengahan-Eocene hingga awal Miocene.
Keluarga Amynodontidae, juga dikenali sebagai "badak sumbu air," tersebar sepanjang Amerika Utara dan Eurasia, dari akhir Eocene hingga awal Oligocene. Amynodontids menyerupai badak air dari segi ekologi dan rupanya, mendiami sungai dan tasik, dan berkongsi banyak adaptasi yang sama bagi kehidupan di air sebagaimana Badak Air.
Keluarga bagi semua badak sumbu moden, Rhinocerotidae, mula muncul pada Akhir Eocene di Eurasia. Ahli terawal bagi Rhinocerotidae adalah kecil dan banyak; sekurang-kurangnya 26 genera hidup di Eurasia dan Amerika Utara sehingga gelombang kepupusan pada pertengahan Oligocene menghapuskan kebanyakan spesies lebh kecil. Bagaimanapun, beberapa susur galur bebas masih tinggal. Menoceras, badak sumbu bersaiz babi yang memiliki tanduk melintang kiri dan kanan atau Teleoceras dari Amerika Utara yang memiliki kaki pendek dan dada lebar dan hidup sehingga sekitar 5 juta tahun dahulu. Badak sumbu terakhir di Amerika pupus pada tempoh pliocene.
Badak Sumbu moden dipercayai tersebar dari Asia pada permulaan Miocene. Dua spesies yang terselamat tempoh glasiar terakhir dan mendiami Europah sehingga 10,000 tahun dahulu. Badak Sumbu Berbulu muncul di China sekitar 1 juta tahun dahulu dan mula tiba di Europah sekitar 600,000 dahulu, di mana bersama Mamoth Berbulu, mereka membiak tetapi akhirnya diburu sehingga pupus oleh manusia awal. Satu lagu spesies badak sumbu besar, Elasmotherium, terselamat zaman air batu terakhir. Juga dikenali sebagai Badak Sumbu Rhinoceros, Elasmotherium berdiri setinggi dua meter, lima meter panjang dan seberat sekitar lima tan, dengan satu tanduk gergasi, didi hypsodont dan kaki panjang bagi berlari pantas.
Antara spesies badak sumbu, Badak Kerbau adalah yang paling tua, pertama kali muncul 15 juta tahun dahulu. Badak Kerbau berkait rapat dengan badak Sumbu Berbulu, tetapi tidak dengan spesies moden lain. Badak Sumbu India dan Badak Raya adalah berkait rapat dan berasal dari susur galur badak sumbu asia yang lebih kini. Leluhur awal badak sumbu India dan badak raya muncul sekitar 2-4 juta tahun dahulu.[11]
Asal badak sumbu Afrika yang masih ada dijejak kembali hingga spesies Ceratotherium neumayri akhir Miocene (6 mya). Leluhur mengandungi spesies yang berpisah sejak awal Pliocene (1.5 mya), apabila Diceros praecox, leluhur paling mungkin bagi Badak Sumbu Hitam, muncul dalam rekod fosil.[12] Badak Sumbu Hitam dan Badak Sumbu Putih kekal berkait rapat sehingga keduanya masih boleh mengawan dan menghasilkan anak.[3]
Ciri-ciri yang paling menonjol bagi badak sumbu adalah tanduk besar atas hidung. Tanduk Badak Sumbu, tidak seperti tanduk mamalia lain, hanya terdiri dari keratin tanpa teras tulang, seperti tanduk lembu. Tanduk badak sumbu digunakan dalam perubatan tradisi Cina, dan sebagai hulu pisau di Yemen dan Oman.
Salah satu salah faham mengenai kegunaan tanduk badak sumbu dalam bentuk serbuk adalah kegunaannya sebagai perangsang dalam perubatan tradisi Cina. Ia sebenarnya diberikan bagi merawat demam dan sawan.[14] Perbincangan dengan tabib Cina bagi mengurangkan penggunaannya mendapat keputusan bercampur kerana sebahagian tabib Cina melihat tanduk badak sebagai ubat penyelamat nyawa berkualiti berbanding penggantinya.[15] Bagaimanapun, China telah menandatangani persefahaman CITES. Bagi menghalang pemburuan haram, disesetengah kawasan badak sumbu telah pun diberi ubat pelali dan tanduk mereka dibuang. Banyak Negeri julat badak sumbu memiliki simpanan tanduk badak sumbu, yang perlu diselia dengan teliti..[16]
Terdapat beberapa lagenda mengenai badak sumbu memadamkan api. Kisah ini kelihatannya biasa di Malaysia, India, dan Burma. Badak sumbu jenis ini turut memiliki nama khas dalam bahasa Melayu, badak api. Haiwan ini akan datang apabila api dinyalakan dalam hutan dan akan memadamkannya. Samaaada ia adalah benar ataupun tidak masih belum dibuktikan, kerana tidak terdapat bukti ia dilihat kebelakangan ini. Kekurangan bukti ini mungkin akibat secara menyeluruh, badak sumbu semakin jarang dilihat di Asia Tenggara, kebanyakannya disebabakan pemburuan haram meluas bagi haiwan yang terancam ini. Lagenda ini ditonjolkan dengan jelas dalam filem The Gods Must Be Crazy dan juga dalam episode The Simpsons.
Sungguhpun badak sumbu merupakan haiwan maun, dalam novel James and the Giant Peach oleh pengarang Roald Dahl, keluarga watak utama dikatakan dimakan oleh badak sumbu yang bebas dari Zoo London Zoo.
Albrecht Dürer mencipta ukiran kayu terkenal mengenai badak sumbu pada 1515, tanpa pernah melihat haiwan yang digambarkannya. Akibatnya, Badak Sumbu Dürer tidak begitu tepat.
Dalam ‘’The Chronicles of Narnia: The Lion, the Witch, and the Wardrobe’’, lima Badak Sumbu Hitam dilihat berjuang menentang ‘’White Witch’’.
Dalam penerbangan Amerika Syarikat, salah satu nama tidak rasmi bagi pesawat pejuang McDonnell Douglas F-4 Phantom II adalah "Rhino" dan pejuang serang di kapal pengangkut Boeing (McDonnell Douglas) F/A-18 E/F Super Hornet juga dikenali secara tidak rasmi sebagai "Rhino" bagi membezakannya dari model tinggalan F/A-18 Hornet apabila berhubung bagi pola pendaratan kapal pengangkut agar berat bersesuaian bagi peralatan penahan boleh di set tanpa kekeliruan antara "Hornet" dan "Super Hornet" melalui radio sekiranya isyarat pemancaran terherot.
Badak sumbu di Zoo Negara, Malaysia.
|month= tidak diketahui diabaikan (bantuan); Parameter |coauthors= tidak diketahui diabaikan (guna |author=) (bantuan) |date= (bantuan) |date= (bantuan) |date= (bantuan) |coauthors= tidak diketahui diabaikan (guna |author=) (bantuan)
Badak Sumbu tergolong di dalam Order Perissodactyla dan famili Rhinocerotidae. Terdapat dua subfamili badak sumbu iaitu yang mempunyai satu sumbu dan yang mempunyai dua sumbu.
Lima spesis badak yang ditemui iaitu Badak Hitam (Diceros bicornis), Badak Sumbu Putih (Ceratotherium simum) di Afrika, Badak Kerbau (Dicerorhinus sumatrensis), Badak Sumbu India (Rhinoceros unicornis) dan Badak Raya (Rhinoceros sondaicus) di Asia. Perkataan rhinoceros bermaksud ‘hidung yang mempunyai tanduk’. Ini amat bersesuaian memandangkan hanya spesis badak sumbu yang mempunyai sumbu di atas hidungnya.
De neushoorns (Rhinocerotidae) zijn een familie van grote zoogdieren die heden ten dage vijf soorten telt die voorkomen in Afrika en Azië. De neushoorn heeft een krom naar achteren groeiende hoorn net achter het beweeglijke deel van de neus; drie soorten hebben daarachter nog een kleinere stomp; bij de Javaanse en de Indische neushoorn ontbreekt die.
Er zijn nog vijf soorten neushoorns, waarvan de meeste in meerdere of mindere mate bedreigd worden in hun voortbestaan door handel in producten van de hoorn.
Elke soort kan elke dag wel 100 liter drinken en tientallen kilo's eten. Het voedsel is per soort verschillend. Neushoorns die in Afrika leven zijn vooral grazers; ze eten vooral stevig gras of takjes, terwijl Aziatische soorten stevige, grote takken verorberen. De Sumatraanse neushoorn staat bekend om zijn zeer gevarieerde dieet, met allerlei soorten vruchten.
Het geslacht waar de familie haar naam aan dankt, Rhinoceros, werd door Linnaeus benoemd in 1758 in Systema naturae.[1] John Edward Gray gaf als eerste de familie in 1821 een naam Rhynocerotidae, waarbij hij ook een korte beschrijving gaf.[2] Onder artikel 29 (lid 1 - 3)[3] van de ICZN moet de naam van de familie gespeld worden als "Rhinocerotidae" omdat ze gebaseerd is op de naam van het geslacht Rhinoceros; "Rhynocerotidae" is dus een foutieve spelling. Artikel 19.2[4] schrijft voor dat een foutieve originele spelling gecorrigeerd moet worden maar dat de auteur en het jaar van publicatie desondanks dezelfde blijven. De familienaam moet in dat geval als "Rhinocerotidae Gray, 1821" geciteerd worden. Richard Owen was in 1845 de eerste die de correcte spelling gebruikte.[5] Vanwege Grays spelfout en de daardoor vermeende ongeldigheid van de naam, wordt die daarom vaak onterecht als "Rhinocerotidae Owen, 1845" geciteerd.
Er bestaan nog vijf neushoornsoorten. Daarnaast zijn er meer dan 200 fossiele soorten bekend:
De Nederlandse en Engelse naam van deze dieren berust op een taalkundig misverstand. Door Afrikaners werden ze puntlip en wijdlip (wijd = breed) genoemd. De Engelsen vatten wijd op als white en dus werd de andere automatisch black. De Nederlanders vertaalden dit weer als witte en zwarte neushoorn.
Terwijl holhoornigen een hoorn hebben met een botkern met alleen de buitenkant van hoornmateriaal, missen neushoorns die beenkern. Hun hoorn is opgebouwd uit keratine, zoals menselijke nagels en haar, en de materiaalstructuur doet denken aan die van hoeven, en aan de snavels van schildpadden en kaketoes.
In 2006 toonden CT-scans van Ohio University aan hoe dit haarachtige materiaal in zo'n kromme en scherpe vorm kan groeien.[7] In de kern groeien jaarlijks afzettingen van calcium die het materiaal hard maken en van melanine die afbraak door uv-straling voorkomen. Buiten de kern ontbreken die stoffen, zodat de buitenkant zachter is en verweert door zonlicht. Bij het wroeten en grazen tussen bomen en struiken en bij het vechten wordt de zachtere buitenkant in zijn karakteristieke kromming geslepen en gescherpt. Ook schuren de dieren hun hoorn langs stenen als ze de kans krijgen.
Aan de hoorn van de neushoorn worden magische en genezende krachten toegekend. In enkele Zuidoost-Aziatische landen is gemalen neushoornpoeder opgelost in warm water een traditioneel geneesmiddel tegen onder meer koorts, reuma en jicht. In de traditionele Chinese geneeskunde wordt het (Cornu Rhinoceri Asiatici (犀角, xījiǎo) voorgeschreven als middel tegen koorts en convulsies. Hoewel dat vaak beweerd wordt, wordt de hoorn niet gebruikt als potentieverhogend middel.[8][9]
Om stroperij te voorkomen wordt de hoorn soms behandeld met een gif dat onschadelijk is voor het dier, maar een mens ziek maakt.[10]
De neushoorn, als ontzagwekkend dier, heeft kunstenaars al eeuwenlang geïnspireerd. In Afrika zijn ze zelfs al gevonden in rotsschilderingen die teruggaan tot het 7e millennium v.Chr. In Europa zijn neushoorns wellicht sinds de Romeinse tijd niet meer gezien, en er werd lang getwijfeld aan hun bestaan, maar daar kwam op 20 mei 1515 een eind aan toen er bij de Lissabonse Torre de Belém een aan land gebracht werd.
Albrecht Dürer baseerde zijn thans wereldberoemde houtsnede "Rhinocerus" op deze Indische neushoorn. Een afdruk die hij daarvan maakte, is tegenwoordig te bewonderen in Londen, op een prominente plaats in het British Museum. Nog afgezien van de artistieke kwaliteiten blijkt Dürers vakmanschap uit de gelijkenis met het dier dat hij slechts kende van brieven en een schets. Van de details klopt weinig, maar uitstraling en grondvorm zijn goed getroffen. In de 18e eeuw was het de eveneens Indische, tamme neushoorn Clara die tot de verbeelding van kunstenaars sprak. Terwijl Dürers neushoorn al begin 1516 in de Middellandse Zee verdronk bij een verscheping, werd Clara tot haar dood 17 jaar lang in heel Europa tentoongesteld.
De neushoorns (Rhinocerotidae) zijn een familie van grote zoogdieren die heden ten dage vijf soorten telt die voorkomen in Afrika en Azië. De neushoorn heeft een krom naar achteren groeiende hoorn net achter het beweeglijke deel van de neus; drie soorten hebben daarachter nog een kleinere stomp; bij de Javaanse en de Indische neushoorn ontbreekt die.
Er zijn nog vijf soorten neushoorns, waarvan de meeste in meerdere of mindere mate bedreigd worden in hun voortbestaan door handel in producten van de hoorn.
Elke soort kan elke dag wel 100 liter drinken en tientallen kilo's eten. Het voedsel is per soort verschillend. Neushoorns die in Afrika leven zijn vooral grazers; ze eten vooral stevig gras of takjes, terwijl Aziatische soorten stevige, grote takken verorberen. De Sumatraanse neushoorn staat bekend om zijn zeer gevarieerde dieet, met allerlei soorten vruchten.
Nashorn (Rhinocerotidae) er upartåa hovdyr. Dei nolevande artene høyrer heime i Afrika og Asia. Dei næraste slektningane til nashornet er truleg hestar og tapirar.
Nashorna er store, skremmande dyr med sine store horn på nasen. Hovudet fyller opptil ein tredel av kroppslengda. Augo er små og synet dårleg. Øyro er etter måten store, og høyrsla ganske god. Naseborene er spalteliknande og luktesansen god. Framtennene er utvikla (hjå dei asiatiske) eller rudimentære (hjå dei afrikanske), hjå mange bryt dei ikkje fram. Underkjeven har hjørnetenner, men ikkje overkjeven. Horna, som både hannindivid og hoindivid har, er kjegleforma, og det som sit fremst sit på naseknoklane, det bak (hjå dei artene som har det) sit på pannebeinet. Skinnet til dyret har ein «slapp» utsjånad med mange brettar i. Hornet er òg laga av tett samansett hår.
Nashorn kan vera aggressive, og dei kan plutseleg slå til mot eit passerande dyr eller menneske. Viss det er tørke, kan dei åtake dyr som har gått ned til ein dam for drikke. Samstundes kan dei plutseleg slå over frå ein sinnstilstand til ein annan. Likevel har nokre dyr faktisk vore haldne i fangenskap, og har vore ganske greie å ha med å gjere.
Familien er sett saman av fem nolevande artar, fleire blir no rekna som truga på grunn av miljøøydeleggingar. Dessutan omfattar familien òg fleire utdøydde arter, som ullhåra nashorn, som fanst i Europa, og Elasmotherium, som fanst i Sibir.
Noverande artar:
Der er oppretta nasjonalparkar m.a. for å verne bestandane. Ein av dei, Chitwan nasjonalpark, ligg i Nepal.
Nashorn (Rhinocerotidae) er upartåa hovdyr. Dei nolevande artene høyrer heime i Afrika og Asia. Dei næraste slektningane til nashornet er truleg hestar og tapirar.
Neshornfamilien eller neshorn (Rhinocerotidae) er en familie av kjempestore planteetende upartåede hovdyr med karakteristiske hornutvekster på neseryggen. De fem nålevende artene hører hjemme i Afrika (to) og Asia (tre). Hannen kalles okse, hunnen ku og avkommet kalv. Deres nærmeste nålevende slektninger er tapirer og (noe mer fjernt) hester. Sammen med et fåtall andre dyr, representerer neshornene klodens resterende megafauna.
Det var rundt 28 500 neshorn igjen på kloden vår i 2015, men en gang i tiden talte dem millioner. Antallet har imidlertid gått raskt nedover, på grunn av troféjakt og illegal jakt, i hovedsak som følge av det asiatiske markedets etterspørsel av horn. Det er en utbredt tro at hornene virker potensfremmende, men ingen effekt er påvist. Hornene består av samme stoff som menneskets hår og negler, keratin .[1]
Neshorn er store, fryktinngytende dyr med ett (Rhinoceros) eller to (Dicerorhinus, Ceratotherium og Diceros) eiendommelige horn som vokser ut ytterst eller ytterst og midt på nesenryggen. Hornutvekstene, som begge kjønn bærer, er kjegleformede. Det fremre sitter på neseknoklene, det bakre (hos de artene som har det) sitter på pannebenet. Det dannes av tett sammensatt hår og består for det meste av keratin.
Hodet er langstrakt og sadelformet. Det utgjør opptil en tredel av kroppslengden. Øynene er små og synet dårlig. Ørene er traktformet, oppreiste og forholdsvis store og plassert lengst bak og høyest på skalletaket, og hørselen er relativt god. Neseborene er spaltelignende og luktesansen god. Fortennene er utviklet (hos de asiatiske) eller rudimentære (hos de afrikanske), hos mange bryter de ikke frem. Underkjeven har hjørnetenner, men ikke overkjeven.
Kroppen er langstrakt og tønneformet, og ekstremitetene kraftige. De ender opp i besålede føtter med hover. Skinnet er tykt og svært motstandskraftig, men gir et slapt utseende med mange «bretter». Hos to av artene danner disse «brettene» et panserlignende platemønster. Bare en av artene har sparsom behåring.
Neshorn trives i tropisk og subtropisk klima, men mens de to afrikanske artene (grasetere) trives på åpne, tørre og semitørre savanner med innslag av krattskog og trær, trives de asiatiske (løvetere) i fuktig og tett jungel. Tilgang på vann daglig er nødvendig, selv om de kan klare seg uten i opp mot fem dager.
Neshorn var en gang i tiden spredt over store deler av Eurasia, Afrika og Amerika, men i dag overlever de kun i spredte populasjoner i Sørasia (en art i India, Nepal og Bhutan, samt en art fra Bengal til Malakka og på Java) og Sørøstasia (hovedsakelig på Sumatra), samt i deler av det østlige og sørlige Afrika.
Neshorn kan være territoriale og kan aggressivt forsvare seg om de føler seg truet av andre dyr eller mennesker. Fra naturens side har imidlertid disse dyra, på grunn av den enorme størrelsen, få fiender, selv om elefanter og løver av og til kan angripe dem. Kalvene er imidlertid mer utsatte. Afrikanske neshorn regnes som mer aggressive enn de asiatiske. Mens de afrikanske artene vil bruke hornene til å forsvare seg med, vil gjerne de asiatiske bruke underkjevene til å ramme motparten med når de sloss, spesielt innbyrdes.
Neshorn er herbivorer (planteetere). Noen neshorn beiter gress på bakkenivå (grasetere), mens andre i større grad beiter løv og skudd fra trær og busker (lauvetere). Artene er gjerne mest aktive i skumringen og om natten, mens de gjerne hviler om dagen. Sølebad er en måte å kjøle seg ned på, samtidig som sølen hjelper mot plagsomme insekter. Tilgang på vann daglig er nødvendig. Ved vannhullene kan spesielt kalvene være utsatt for predasjon fra krokodiller. Neshorn kan sove både liggende og stående.
Neshorn lever stort sett solitært, bortsett fra mor og kalv. Av og til kan voksne kuer eller unge hanner danne midlertidige flokker. Under paringen kan hunnen og hannen holde sammen i opptil fire måneder. Hunnen føder gjerne en kalv hvert andre år, etter en drektighet på 420–570 dager. Kalven blir hos mora til neste kalv fødes. Hunner blir kjønnsmodne i 4–6-årsalderen, hannene først i 7–10-årsalderen. Dyra kan leve til de blir omkring 50 år gamle.
Familien består av fem nålevende arter fordelt i fire slekter, men familien omfatter også en rekke utdødde arter og slekter, for eksempel ullhåret neshorn som fantes i Europa og Elasmotherium som fantes i Sibir. IUCN regner alle nålevende arter som truet av utryddelse.
panserneshorn
Rhinoceros unicornis
javaneshorn
Rhinoceros sondaicus
sumatraneshorn
Dicerorhinus sumatrensis
stumpneshorn
Ceratotherium simum
spissneshorn
Diceros bicornis
Slektstreet nedenfor er i henhold til Steiner og Ryder (2011)[2] og gir en forenklet framstilling av neshornenes tilknytning til nålevende grupper (hester og tapirer). Det knytter seg imidlertid fortsatt usikkerhet til gruppens fylogeni.
PerissodactylaRhinocerotidae
Etterkommertreet nedenfor, som er i henhold til Holbrook & Lapergola (2011)[3], gir en mer detaljert framstilling av neshornenes slektstre. Det viser at tapirer trolig er neshornenes nærmeste nålevende slektninger.
Radinskya (†)
Isectolophidae (†)
Lophiodontidae (†)
Chalicotheriidae (†)
Helaletidae (†)
Amynodontidae (†)
Hyracodontidae (†)
Rhinocerotidae
Palaeotheriidae (†)
Lambdotheriidae (†)
Brontotheriidae (†)
Rhinocerotidae oppsto under eocen (for cirka 40 millioner år siden), trolig fra tapir-lignende (Tapiromorpha) forfedre. Eurasia og Nord-Amerika ble relativt raskt kolonisert, mens Afrika først ble inntatt under miocen. Den linjen som førte fram til de afrikanske neshornene splittet lag med de asiatiske for omkring 26 millioner år f.Kr.[4] Fossile funn beviser at neshorn en gang må ha vært en suksessfull gruppe med dyr, siden mer enn 40 slekter og 140 arter har blitt avdekket.[5]
Selv om gruppen er navngitt etter de karakteristiske hornutvekstene som vokser ut på neseryggen, hos våre nålevende arter, så er det faktisk ikke disse horna som danner gruppens fellestrekk. De fleste artene man har oppdaget hadde nemlig ikke slike hornutvekster. Derimot hadde dem store, støttann-lignende fortenner i underkjeven, som det mest typiske fellestrekket. Disse støttennene ble slipt og holdt skarpe av fortennene i overkjeven, som var meiselformede og mye mindre. Paradoksalt nok har de to nålevende afrikanske neshornartene mistet dette karaktertrekket.
Selv om flertallet av artene manglet horn, så var det også noen arter som utviklet horn. I slekten Menoceras (utdødd) satt horna ved siden av hverandre på neseryggen, som en V-formet utvekst, men det var bare hannen som bar horn. Det er også funnet bevis for arter med ull-lignende pelsbehåring.
Der er opprettet flere nasjonalparker for å verne bestandene av neshorn, som Chitwan nasjonalpark i Nepal.
Neshornfamilien eller neshorn (Rhinocerotidae) er en familie av kjempestore planteetende upartåede hovdyr med karakteristiske hornutvekster på neseryggen. De fem nålevende artene hører hjemme i Afrika (to) og Asia (tre). Hannen kalles okse, hunnen ku og avkommet kalv. Deres nærmeste nålevende slektninger er tapirer og (noe mer fjernt) hester. Sammen med et fåtall andre dyr, representerer neshornene klodens resterende megafauna.
Det var rundt 28 500 neshorn igjen på kloden vår i 2015, men en gang i tiden talte dem millioner. Antallet har imidlertid gått raskt nedover, på grunn av troféjakt og illegal jakt, i hovedsak som følge av det asiatiske markedets etterspørsel av horn. Det er en utbredt tro at hornene virker potensfremmende, men ingen effekt er påvist. Hornene består av samme stoff som menneskets hår og negler, keratin .
Multimedia w Wikimedia Commons 
Hasło w Wikisłowniku Nosorożcowate[2], nosorożce (Rhinocerotidae) – rodzina dużych ssaków z rzędu nieparzystokopytnych.
Ciało koloru siwego, masywne, ciężkie, okryte grubą skórą, prawie całkowicie pozbawioną włosów, kończyny słupowate, trójpalczaste, zakończone kopytami. W okolicy nosowej jedno lub dwa rogowe wyrośla, pierwsze osadzone na kości nosowej, drugie (jeśli występuje) na kości czołowej. Oczy i uszy małe. Skóra bez gruczołów łojowych i potowych, podzielona na twarde płyty.
Tryb życia głównie nocny. Żyją głównie samotnie, rzadziej parami lub rodzinami (samica z młodzieżą). Samica po 13-16-miesięcznej ciąży rodzi 1 młode co 3-4 lata. Zamieszkują sawanny i zarośla Afryki i Azji Południowo-Wschodniej.
W XIX wieku nosorożce zaliczano do rzędu gruboskórych, wraz ze słoniami i hipopotamami, obecnie zaliczane są do podrzędu gruboskórców (Ceratomorpha) w rzędzie nieparzystokopytnych (Perissodactyla).
Rodzina Rhinocerotidae
Nosorożcowate, nosorożce (Rhinocerotidae) – rodzina dużych ssaków z rzędu nieparzystokopytnych.
Ciało koloru siwego, masywne, ciężkie, okryte grubą skórą, prawie całkowicie pozbawioną włosów, kończyny słupowate, trójpalczaste, zakończone kopytami. W okolicy nosowej jedno lub dwa rogowe wyrośla, pierwsze osadzone na kości nosowej, drugie (jeśli występuje) na kości czołowej. Oczy i uszy małe. Skóra bez gruczołów łojowych i potowych, podzielona na twarde płyty.
Tryb życia głównie nocny. Żyją głównie samotnie, rzadziej parami lub rodzinami (samica z młodzieżą). Samica po 13-16-miesięcznej ciąży rodzi 1 młode co 3-4 lata. Zamieszkują sawanny i zarośla Afryki i Azji Południowo-Wschodniej.
W XIX wieku nosorożce zaliczano do rzędu gruboskórych, wraz ze słoniami i hipopotamami, obecnie zaliczane są do podrzędu gruboskórców (Ceratomorpha) w rzędzie nieparzystokopytnych (Perissodactyla).
Os Rinocerontes são grandes mamíferos perissodáctilos (ungulados de dedos ímpares) da família Rhinocerontidae, que ocorrem na África e na Ásia. Atualmente, existem cinco espécies distribuídas em quatro gêneros. Duas ocorrem na África, o rinoceronte-branco (Ceratotherium simum) e o rinoceronte-negro (Diceros bicornis); e três ocorrem na Ásia, o rinoceronte-de-sumatra (Dicerorhinus sumatrensis), o rinoceronte-de-java (Rhinoceros sondaicus) e o rinoceronte-indiano (Rhinoceros unicornis).
Vivem geralmente isolados, em savanas ou florestas onde possam encontrar água diariamente. São especialmente protegidos na África, por fazerem parte do grupo dos cinco grandes mamíferos selvagens de grande porte mais difíceis de serem caçados pelo homem, sendo então uma das grandes atrações turísticas do continente. Contudo, a caça furtiva continua afetando as populações de rinocerontes.
Os rinocerontes adultos não tem predadores se não o homem. Os filhotes podem ser vítimas de leões, tigres e hienas se houver uma oportunidade favorável para estes. Todas as espécies de rinocerontes se encontram ameaçadas de extinção, devido ao facto de serem pouco férteis – cada fêmea só tem uma cria de dois em dois anos – e, portanto, muito vulneráveis à caça, além de sofrerem pela destruição do seu habitat.
Eles têm sido caçados extensivamente porque praticamente todas as suas partes são usadas na medicina tradicional asiática. A parte mais valiosa é o corno, que tem sido usado como afrodisíaco, para curar febres, para cabos de adagas no Iêmen e em Oman, ou para preparar uma poção que supostamente permite detectar venenos.
Todos os rinocerontes são listados pela CITES em algum grau de risco de extinção. Estima-se que haja em torno de 12 000 animais no mundo. Todas as espécies são protegidas por leis locais. A nenhuma de suas espécies é garantido um número seguro. Em 2016 haviam apenas 63 indivíduos de rinoceronte-de-java. A espécie menos ameaçada é o rinoceronte-branco.
As campanhas de proteção aos rinocerontes datam da década de 70, mas o declínio das espécies tem sido dramático. Acordos do CITES proíbem o comércio de produtos derivados do rinoceronte, mas a caça e o comércio ilegal continuam.
Os rinocerontes são perissodáctilos, ao qual constituem os ungulados com dedos ímpares, grupo que também inclui as antas e os cavalos.[2] A família foi descrita por John Edward Gray, em 1821.[1]
Os ancestrais dos rinocerontes remontam ao Eoceno, da família Hyracodontidae, sendo o gênero Hyrachyus, da América do Norte e Eurásia o provável ancestral dos rinocerontes e das antas.[2] Era um animal de pequeno porte e sem cornos. Essa família também apresentava animais de porte grande, sendo o Paraceratherium, do Oligoceno, o maior mamífero terrestre conhecido. Além dessa família, conhecida por "rinocerontes-cursoriais", havia a família Amynodontidae, que eram os "rinocerontes-aquáticos". Essas famílias prosperaram no começo do Eoceno e somente no fim dessa época e início do Oligoceno, que a família Rhinocerontidae (os "rinocerontes-verdadeiros") passou a ter mais importância.[2] Eventualmente, essas três família são agrupadas em uma superfamília, Rhinocerotoidea.
Foram descobertos fósseis de rinocerontes do Eoceno superior (33 a 40 milhões de anos atrás) e eram abundantes na América do Norte, Europa e África desde o Mioceno até ao Pleistoceno. Muitas espécies viviam nas pradarias e na tundra boreal e, ao contrário das espécies atuais, tinham uma espessa cobertura de pêlos. As mais antigas linhagens de rinocerontes africanos e euro-asiáticos se separaram há cerca de 16 milhões de anos.[3]
Uma destas espécies, Coelodonta antiquitatis (o rinoceronte lanudo), é representada claramente em pinturas rupestres. Uma família próxima dos rinocerontes atuais, Hyracodontidae, incluía o maior mamífero terrestre conhecido pela ciência, o Indricotherium, que possivelmente atingia uma altura de até 5,4 m (média de 4,75 m) do ombro ao solo, era capaz de alimentar-se de vegetais alcançados a até 8 m acima do solo e podia provavelmente pesar até 18 toneladas, ou seja, cerca de 2,5 vezes o peso de um elefante africano atual (considerando-se machos de ambas as espécies).
Os rinocerontes são corpulentos e têm uma cabeça grande, tórax largo e pernas curtas. Os ossos pares dos membros rádio/cúbito e tíbia/perónio encontram-se bem desenvolvidos e separados, mas praticamente não se movem. Tanto os pés traseiros como dianteiros são mesaxónicos (com o dedo maior no eixo do membro), com três dedos cada e cada dedo protegido por um casco curto. As espécies asiáticas têm patas grossas enquanto suas contrapartes africanas as tem leves e ágeis, permitindo aos rinocerontes africanos alcançar até 45 km/h em corrida.[carece de fontes?] A sua espessa pele (cerca de 2,5 cm de espessura) tem pêlos pouco aparentes e é enrugada em pregas, dando a aparência de placas em algumas espécies. O espaço, de tom rosado entre as placas, é menos protegido e suscetível a ectoparasitas como carrapatos. A cauda tem cerdas fortes. Existe também pêlos nas bordas de suas orelhas. O crânio dos rinocerontes é alongado e elevado na parte posterior, devido a uma forte crista occipital. A caixa craniana é pequena (e portanto o cérebro também) e os ossos nasais projectam-se para a frente, podendo chegar para além das pré-maxilas e suportam os cornos, que variam em número de um a dois, conforme a espécie. Os cornos, de origem dérmica, não são "enraizados" no crânio. São formados por fibras muito apertadas de queratina, uma proteína forte que também presente em cabelos e unhas. A fórmula dental dos rinocerontes é: 1-2/0-1, 0/1-1, 3-4/3-4, 3/3, ou seja, 24-34 dentes, quase todos pré-molares e molares. Os caninos e incisivos são vestigiais excepto nos rinocerontes asiáticos, que têm os incisivos inferiores transformados em fortes presas. Os rinocerontes que pastam (Ceratotherium) têm molares hipsodontes, enquanto que nos outros géneros são braquidontes. Os olhos são pequenos e as orelhas são curtas, proeminentes, móveis tubulares e erectas. Sua visão é fraca, mas sua audição é boa e seu olfato, excelente.
Os rinocerontes fêmeas têm uma gestação que dura 420-570 dias, de dois em dois anos, normalmente produzindo apenas uma cria, que é ativa logo a seguir ao nascimento, mas fica ao cuidado da mãe até ao parto seguinte. A maturidade sexual é atingida aos 7-10 anos nos machos e aos 4-6 anos nas fêmeas. Os rinocerontes têm uma longevidade potencial de aproximadamente 50 anos.
Em geral, os rinocerontes africanos são mais agressivos que os asiáticos; enquanto as espécies asiáticas lutam com as presas, os africanos usam os cornos para furar o abdómen dos adversários. Os rinocerontes africanos alimentam-se pastando no solo, enquanto os asiáticos mais frequentemente comem folhas. Todas as espécies são mais ativas à noite e de manhã cedo, passando o dia descansando nas zonas mais protegidas das florestas. Os rinocerontes podem dormir de pé ou deitados e gostam muito de se banhar em poças de lama ou no leito arenoso dos rios. São especialistas em abrir trilhas no mato, penetrando nele à força.
As fêmeas atingem a maturidade sexual aos seis anos e os machos aos dez anos de idade. Durante o período de acasalamento, o macho dominante, usualmente solitário, permanece com a fêmea respectiva durante o período de uma a três semanas.
Existe um ritual de acasalamento, onde durante o acasalamento o par faz perseguições um ao outro, entrecruzam os cornos e emitem sons um ao outro. Após acasalar-se, a fêmea abandona o território do macho.
O período de gestação é de 490 dias (16 meses), após os quais nasce uma cria bastante ativa, pesando cerca de 50 quilogramas, A fêmea sai para dar a luz permanecendo à parte por diversos dias.
O filhote é amamentado por cerca de 20 meses, ele normalmente anda na frente da mãe e permanece com ela durante cerca de três anos, até uma nova cria nascer. Os filhotes podem nascer em qualquer período do ano, mas há picos em março e julho.
Os machos adultos são animais solitários e territoriais. Os Jovens adultos podem formar pares. As fêmeas e suas crias formam grupos familiares e as fêmeas do rinoceronte-branco pode formar pequenas manadas. Machos dominantes do rinoceronte-indiano toleram machos submissos em seu território. Quando dois machos dominantes se encontram, eles duelam usando suas presas e muitas vezes essas lutas resultam em mortes. O rinoceronte-branco pratica também um sistema semelhante. Os territórios do rinoceronte-negro são menos definidos. Poucos se sabe sobre esse aspecto em relação ao rinoceronte-de-java e ao rinoceronte-de-sumatra.
Durante a época da reprodução, o par pode manter-se junto por 4 meses. Os rinocerontes marcam os seus territórios com urina e excrementos, que acumulam em pilhas bem definidas e que podem atingir um metro de altura, por vezes, ainda escavando as áreas à voltas dessas pilhas, tornando-as ainda mais conspícuas.
Os Rinocerontes são grandes mamíferos perissodáctilos (ungulados de dedos ímpares) da família Rhinocerontidae, que ocorrem na África e na Ásia. Atualmente, existem cinco espécies distribuídas em quatro gêneros. Duas ocorrem na África, o rinoceronte-branco (Ceratotherium simum) e o rinoceronte-negro (Diceros bicornis); e três ocorrem na Ásia, o rinoceronte-de-sumatra (Dicerorhinus sumatrensis), o rinoceronte-de-java (Rhinoceros sondaicus) e o rinoceronte-indiano (Rhinoceros unicornis).
Vivem geralmente isolados, em savanas ou florestas onde possam encontrar água diariamente. São especialmente protegidos na África, por fazerem parte do grupo dos cinco grandes mamíferos selvagens de grande porte mais difíceis de serem caçados pelo homem, sendo então uma das grandes atrações turísticas do continente. Contudo, a caça furtiva continua afetando as populações de rinocerontes.
Rinocerii (familia Rhinocerotidae) reprezintă o familie de mamifere imparicopitate. În prezent, există doar cinci specii supraviețuitoare ale acestei familii. Două dintre aceste specii sunt native Africii și trei Asiei de sud. Trei din cele cinci specii — rinocerul javanez, rinocerul de Sumatra și rinocerul negru — sunt amenințate critic. Rinocerul indian este amenințat, în sălbăticie existând mai puțin de 2.500 de indivizi. Rinocerul alb este clasificat ca vulnerabil, cu aproximativ 14.500 de indivizi în sălbăticie.
Africa de Sud adăpostește încă cele mai mari populații de rinoceri din întreaga lume, cu o cifră de aproximativ 20.000 exemplare, reprezentând 70-80% din populația mondială de rinoceri africani.[1] Motivul intensificării braconajului constă în creșterea cererii de coarne de rinocer pe piața neagră din Asia de Sud-Est.[1] Mai nou, chinezii insistă asupra unor așa-zise proprietăți anti-cancer ale coarnelor de rinocer, cu toate că nu există niciun studiu științific medical care să confirme acest zvon.[1]
În anul 2011, în Africa de Sud au fost uciși 443 rinoceri iar în anul 2010 au fost uciși 333 de rinoceri.[2]
Rinocerul este des vânat de către oameni, iar când e stârnit, poate ataca mortal,folosindu-se de cornul de aprox. 25 cm.
Rinocerii (familia Rhinocerotidae) reprezintă o familie de mamifere imparicopitate. În prezent, există doar cinci specii supraviețuitoare ale acestei familii. Două dintre aceste specii sunt native Africii și trei Asiei de sud. Trei din cele cinci specii — rinocerul javanez, rinocerul de Sumatra și rinocerul negru — sunt amenințate critic. Rinocerul indian este amenințat, în sălbăticie existând mai puțin de 2.500 de indivizi. Rinocerul alb este clasificat ca vulnerabil, cu aproximativ 14.500 de indivizi în sălbăticie.
Africa de Sud adăpostește încă cele mai mari populații de rinoceri din întreaga lume, cu o cifră de aproximativ 20.000 exemplare, reprezentând 70-80% din populația mondială de rinoceri africani. Motivul intensificării braconajului constă în creșterea cererii de coarne de rinocer pe piața neagră din Asia de Sud-Est. Mai nou, chinezii insistă asupra unor așa-zise proprietăți anti-cancer ale coarnelor de rinocer, cu toate că nu există niciun studiu științific medical care să confirme acest zvon.
În anul 2011, în Africa de Sud au fost uciși 443 rinoceri iar în anul 2010 au fost uciși 333 de rinoceri.
Rinocerul este des vânat de către oameni, iar când e stârnit, poate ataca mortal,folosindu-se de cornul de aprox. 25 cm.
Nosorožcovité (lat. Rhinocerotidae) sú jedna z čeľadí nepárnokopytníkov. Slovenské meno rodov z tejto čeľade znie nosorožec.
V súčasnosti poznáme 5 žijúcich druhov v štyroch rodoch.
Nosorožce sú veľké a ťažké zvieratá. Ázijské druhy majú hrubé nohy, kým africké ich majú tenké. Na každej nohe sú tri prsty vybavené kopýtkami. Dosahujú rýchlosť až 45 kilometrov za hodinu. Na hlave majú jeden až dva rohy (závisí to od rodu). Roh nasadá na zdrsnatenú plochu lebky. Ich koža je hrubá až 2 cm a osrstenie je nenápadné (avšak majú štetinatý koniec chvosta a osrstené ušnice). Ich najsilnejší zmysle je čuch, ale majú aj dobrý sluch. Naproti tomu ich oči sú malé, takže vidia slabo. Ázijské nosorožce majú silné kožné záhyby, čo spôsobuje, že vyzerajú ako opancierované.
Celá čeľaď nosorožcovitých je uvedená v zozname CITES. Na poklese ich populácie majú veľký podiel najmä pytliaci, ktorí ich lovia predovšetkým kvôli ich rohom. V Číne sa nosorožie rohy rozomieľajú na prášok, ktorý sa používa ako liek na znižovanie horúčky. V Jemene sa z rohov vyrábajú tradičné vyrezávané rukoväte dýk. Dnešný počet nosorožcov je okolo 12 000. Všetky druhy sú chránené, no ochrana je vzhľadom na pytliactvo a úbytok habitatov málo efektívna.
Nosorožce sa chránia rafinovaným spôsobom. Ochranári ich utlmia anestetickým prostriedkom a potom im rýchlo odrežú roh. Tak sa odstráni hlavný cieľ pytliakov. Roh je tvorený rohovinou, keratínom, ktorý tvorí aj vlasy, avšak nemajú kostnaté jadro - na rozdiel od turov a ich príbuzných. Preto je táto procedúra pre nosorožce bezbolestná a na ich sociálny život ma len malý negatívny dopad.
Nosorožcovité:
Podčeľade sú úmyselne vynechané, pretože ich zadelenie je medzi jednotlivými autormi značne sporné.
Commons ponúka multimediálne súbory na tému Nosorožcovité
Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Nosorožcovité
Nosorožcovité (lat. Rhinocerotidae) sú jedna z čeľadí nepárnokopytníkov. Slovenské meno rodov z tejto čeľade znie nosorožec.
V súčasnosti poznáme 5 žijúcich druhov v štyroch rodoch.
Ceratotherium
Dicerorhinus
Diceros
Rhinoceros
Za izumrle rodove glej besedilo.
Nosorógi (znanstveno ime Rhinocerotidae) so družina lihoprstih kopitarjev, ki se prvič pojavi v obdobju eocena pred okoli 50 milijoni let. Danes v savanah in travnatih pokrajinah Afrike živita dve, v Južni Aziji pa tri vrste. Črni nosorog, javanski nosorog in sumatranski nosorog so skrajno ogrožene, indijski nosorog pa prizadeta vrsta.
Nosoroge odlikujeta velikost in teža, saj lahko osebki katere koli vrste tehtajo čez 1 tono, dolgi pa so od dva do štiri metre. Na vsaki okončini imajo po tri prste. Na hrapavih nastavkih na lobanji sta pri afriških vrstah nasajena dva roga, v celoti zgrajena iz roževine, pri azijskih vrstah pa je rog le en. Nosorogi imajo do dva centimetra debelo varovalno kožo in za sesalce razmeroma majhne možgane (400-600 g). So rastlinojede živali, ki živijo posamič ali v parih. Dobro slišijo in vohajo, toda slabo vidijo. Večina nosorogov živi okoli 50 let, lahko pa tudi dlje.
Čeprav so nosorogi večinoma samotarski, pa mlade živali lahko potujejo v skupini. Odrasli samci vseh vrst so ozemljski, samice pa ne. Samec označi meje s kupi iztrebkov, ki so visoki do 1 m. Na istem ozemlju lahko živijo tudi šibkejši samci, dokler se ne poskušajo pariti. Kadar prideta skupaj dva enako močna samca indijskega nosoroga, se spopadeta s čekanastimi sprednjimi sekaci. Boj se pogosto konča s smrtjo enega izmed njiju.
Brejost traja 17 do 18 mesecev in približno 24 mesecev pri materi sesa en sam mladiček, ki že takoj po rojstvu lahko hodi. V prvem letu doseže dva metra dolžine in skoraj en meter višine.
Nosorogi so doživeli vse stopnje razvoja sesalcev. Pred približno 60 milijoni let so bili še veliki kakor jazbec. Kasneje so dobili orjaško postavo. Takrat so dosegli 4 do 5 metrov plečne višine. Poseljevali so Ameriko, Evropo, Azijo in Afriko. Ker so imeli gosto dlako, so preživeli tudi ledene dobe.
Nekaj vrst nosorogov je izumrlo v geološko nedavnih časih, v Aziji je od oligocena do miocena (pred 35-15 milijoni let) živel orjaški nosorog kakor tudi gosto dlakav volnati nosorog iz Evrazije.
Nosorógi (znanstveno ime Rhinocerotidae) so družina lihoprstih kopitarjev, ki se prvič pojavi v obdobju eocena pred okoli 50 milijoni let. Danes v savanah in travnatih pokrajinah Afrike živita dve, v Južni Aziji pa tri vrste. Črni nosorog, javanski nosorog in sumatranski nosorog so skrajno ogrožene, indijski nosorog pa prizadeta vrsta.
Nosoroge odlikujeta velikost in teža, saj lahko osebki katere koli vrste tehtajo čez 1 tono, dolgi pa so od dva do štiri metre. Na vsaki okončini imajo po tri prste. Na hrapavih nastavkih na lobanji sta pri afriških vrstah nasajena dva roga, v celoti zgrajena iz roževine, pri azijskih vrstah pa je rog le en. Nosorogi imajo do dva centimetra debelo varovalno kožo in za sesalce razmeroma majhne možgane (400-600 g). So rastlinojede živali, ki živijo posamič ali v parih. Dobro slišijo in vohajo, toda slabo vidijo. Večina nosorogov živi okoli 50 let, lahko pa tudi dlje.
Noshörningar (Rhinocerotidae) är en familj uddatåiga hovdjur som omfattar fem nutida arter. Deras mest utmärkande drag är det stora hornet på nosen. Till skillnad från horn hos parigt behornade däggdjur består det helt och hållet av keratin (hornämne) och har ingen kärna av ben.[1][2]
Alla nu levande noshörningsarter har ett eller två horn på nosen. Hos fossil av noshörningar har man upptäckt arter som helt saknade horn. Det främre hornet hos arter med två horn, och det enda hornet hos arter med ett horn, sitter över näsbenet. Det andra hornet hos arter med två horn sitter på främre skallen. Hornen är inte fästa vid kraniet utan enbart fästa vid huden.[3] Hornets form förändras med tiden genom strider mellan artfränder och när hornet skrapas över marken. Det största uppmätta hornet hade en längd på 1,58 meter. Hornet är inte uppbyggt av benvävnad, utan av kraftigt tvinnat hår (keratin).
Noshörningar har en robust kropp och korta tjocka extremiteter. Fötterna har tre tår som sluter i breda hovar. Den korta svansen har i änden en vippa.[3] Den tjocka huden har en grå- till brunaktig färg. Hos de arter som lever i Asien bildar huden vid halsen och vid övre delen av extremiteterna stora veck, vilket får den att likna ett pansar.
Noshörningarnas syn är inte väl utvecklad, istället har de anmärkningsvärt bra luktsinne och hörsel. Hannarnas testiklar ligger inte i ett scrotum utan inne i kroppen. Honornas två spenar ligger i skrevet.[2]
De afrikanska arterna har inte några framtänder men de asiatiska arterna har en framtand i varje käkhalva. Fram till kindtänderna har alla noshörningar en lucka (diastema) där hörntänder saknas.[3]
Noshörningar lever oftast ensamma[2] men på savannen syns ibland mindre grupper. Noshörningar håller vanligtvis ett mindre revir men om tillgången på föda och vatten minskar kan de göra långa vandringar.[3] När honorna är parningsberedda strider hannarna om möjligheten att para sig. Stridens vinnare markerar reviret med urin och avföring. Även innan parningsakten sker mindre strider mellan hannen och honan. Efter dräktigheten som varar i 15 till 18 månader[3] föds nästan alltid ett enda ungdjur. Ungen lever upp till 2,5 år nära modern. Om en hona föder ytterligare ett ungdjur under denna tid jagas det äldre syskonet åtminstone tillfälligt bort.
Noshörningar är främst aktiva mellan skymningen och gryningen, de sover på dagen. Individerna undviker kontakt med människor. Inkräktare angrips nästan alltid om djuret känner sig hotat. Attacken är inte målmedveten[2] men på grund av djurets horn och storlek kan den vara dödlig. Noshörningar springer med en hastighet på upp till 45 km/h (12,5 m/s) vilket motsvarar hastigheten av en professionell löpare.
Fåglar som oxhackare (Buphagus) och kohäger (Bubulcus ibis), följer ofta noshörningar och sitter då på djuren och befriar dem från parasiter.[2] Unga individer dödas i sällsynta fall av stora kattdjur, men vuxna individer har förutom människan inga fiender.
I ett specifikt fall finns det observationer av hur unga elefanthanar, som flyttats från en nationalpark till en annan stångade ihjäl både trubbnoshörningar och spetsnoshörningar. Detta beteende förklarades med att de unga hanarna blev extra aggressiva när det inte fanns vuxna elefanter i närheten och beteendet upphörde när även äldre elefanter flyttades till nationalparken.[4]
De första noshörningarna levde för cirka 60 miljoner år sedan. Under miocen, för cirka 20 miljoner år sedan, uppskattar forskare att det fanns omkring 30 olika arter av noshörning.[5]
Under tertiär var Rhinocerotoidea (noshördningsfamiljens överfamilj) ett av de artrikaste och mest mångsidiga grupperna bland de uddatåiga hovdjuren. De flesta tidiga arter saknade horn, och horn tycks ha utvecklats inom olika grupper oberoende av varandra.[6]
I familjen Hyracodontidae, fanns det under oligocen i släktet Paraceratherium (även känt som Baluchitherium och Indricotherium som idag är föråldrade) det största kända landlevande däggdjuret genom tiderna.[7] Djuret hade lång hals och saknade horn.
I Nordamerika levde flera mindre arter, däribland Hyracodon, som var lätta och påminde om dagens hästar. Många noshöringsarter levde amfibiskt som Metamynodon i Nordamerikas sumptmarker, och den kortbenta Teloceras från miocen. De sista nordamerikanska noshörningarna dog ut under slutet av miocen.[6]
De fem arter som förekommer idag fördelas på tre släktgrupper. Sumatranoshörningen (Dicerorhinus sumatrensis) placeras som ensam art i gruppen Dicerorhinini. Rhinocerotini skiljde sig från Dicerorhinini för 10 miljoner år sedan. Rhinocerotini omfattar idag endast av ett släkte med de två arterna indisk pansarnoshörning (Rhinoceros unicornis) och javanoshörning (Rhinoceros sondaicus). De afrikanska arterna spetsnoshörning (Diceros bicornis) och trubbnoshörning (Ceratotherium simum) bildar den tredje gruppen Dicerotini.
De egentliga noshörningarna (Rhinocerotidae) delas i två utvecklingslinjer (underfamiljer), Elasmotheriinae och Rhinocerotinae (med de arter som beskrivs i artikeln). Till Elasmotheriinae räknas bland annat släktet Elasmotherium som levde fram till senaste istiden och som hade horn av nästan två meters längd. Den mera kända ullhåriga noshörningen och arten Stephanorhinus kirchbergensis räknas till tribus Dicerorhinini, alltså som släktingar till sumatranoshörningen.
Släktskapsförhållanden inom gruppen visas i följande kladogram:
Rhinocerotoidea ├── Amynodontidae (†) └── Rhinocerotida ├── Hyracodontidae (†) └── Rhinocerotidae ├── Elasmotheriinae (†) └── Rhinocerotinae ├── Aceratherini (†) └── N.N. ├─ N.N. │ ├── Dicerorhinini (Sumatranoshörning, Ullhårig noshörning) │ └── Rhinocerotini (Indisk pansarnoshörning, Javanoshörning) └── Dicerotini (Spetsnoshörning, Trubbnoshörning)
Alla fem noshörningsarter är idag hotade av utrotning. Javanoshörningar och Sumatranoshörningar är de mest hotade, med mindre än 100 individer kvar 2018. Beståndet av Indisk noshörning och Trubbnoshörning har dock ökat under 2000-talet med hjälp av skyddsåtgärder.[8] Det är förbjudet, enligt internationella överenskommelser att handla med delar från noshörningar, men tjuvjakt förekommer ändå. Noshörningshorn används bland annat inom traditionell asiatisk medicin och som knivskaft i Jemen och Oman.[2]
I Afrika levde 1998 ungefär 11 000 individer, däribland 8 900 individer i Sydafrika i inhägnade och övervakade reservat. Även i Indien och Nepal resulterade skyddsåtgärderna i vissa framsteg, och där uppskattades populationen av pansarnoshörning 1997 till 2 500 individer.[9] Beståndet av Sumatranoshörningen minskade däremot från 900 individer under 1980-talet till cirka 275 eller 220 individer.[10] Orsaken är troligtvis att Indonesiens och Malaysias regeringar mött finansiella svårigheter vad gäller skyddet av arten.
Antalet nu levande noshörningar (räkningar/uppskattningar) Art 1997[11] 2007[12] 2011[13] Trubbnoshörning 7 500 14 500 20 143 Spetsnoshörning 2 600 3 725 4 837 Pansarnoshörning 2 000 2 619 3 270 Sumatranoshörning 400 275 152–199 Javanoshörning 60 55 35–44Familjenamnet Rhinocerotidae härstammar från rhinoceros vilket kommer från de grekiska orden rhino (nos) och keros (horn).
Wikimedia Commons har media som rör Noshörningar.
Noshörningar (Rhinocerotidae) är en familj uddatåiga hovdjur som omfattar fem nutida arter. Deras mest utmärkande drag är det stora hornet på nosen. Till skillnad från horn hos parigt behornade däggdjur består det helt och hållet av keratin (hornämne) och har ingen kärna av ben.
Gergedan, gergedangiller (Rhinocerotidae) familyasından bugüne kadar soyunu sürdürebilmiş kara hayvanları içinde filden sonra en iri olan hayvan türü.
Bugünkü gergedanların, üçü Asya'da, ikisi Afrika'da yaşayan beş türü vardır. Bunların hepsi iri yapılı, kısa ve kalın bacaklı hayvanlardır. Ayaklarında tek bir toynakla (geniş ve kalın tırnakla) çevrili üçer parmak bulunur. Kafaları iri ve ağır, kulakları geniş, ucu püsküllü olan kuyrukları ince ve oldukça kısadır. Son derece kalın olan derileri, kulaklarının tepesindeki tüy tutamları ile kuyruk püskülleri dışında tümüyle çıplaktır. Türleri ayıran en önemli fark burunlarının üstündeki boynuzların bir ya da iki tane olmasıdır. Asya'da yaşayan üç türden ikisi tek boynuzlu, öbür Asya türü ile iki Afrika gergedanı çift boynuzludur. İçlerinde en irisi olan Beyaz gergedanın ağırlığı beş tonu bulur. Gergedanların boynuzu öbür hayvanlarınki gibi kemikten değil, saç, kıl ve tırnakların yapısındaki (keratin) denen lifsi bir proteinden oluşmuştur. Bazı Asya ülkelerinde bu boynuzların doğaüstü güçler taşıdığına inanılır.
Otçul hayvanlar olan gergedanlar genellikle tek başlarına ya da aile grupları hâlinde geniş otlaklarda, çalılık ve bataklık bölgelerde yaşarlar. Yalnız Sumatra gergedanı sık ormanlarda yaşar. Görme duyularının zayıf olmasına karşılık koku alma ve işitme duyguları çok gelişmiştir. Hayvanlar arasında kendilerinden daha güçlü düşmanları olmayan gergedanlar insanla karşılaştıklarında da genellikle kaçarlar.
Ama bazen kızgın bir erkeğin ya da yeni doğum yapmış bir dişinin alışık olmadığı bir koku ya da sesle uyarıldığında körlemesine saldırdığı olur. Gergedan bütün iriliğine karşın hiç de hantal bir hayvan değildir. Saatte 45 km hızla koşabilir ve bu körlemesine koşu sırasında koca gövdesinden hiç beklenmeyen bir çeviklikle bir anda yönünü değiştirebilir.
Günümüzde yalnız 5 türü kalmış olan Gergedanın geçmişte, özellikle 19. ve 20. yüzyılda yapılan aşırı avlanma sonucunda türün büyük kısmı yok edildi. Öyle ki 1960'lı yıllarda 70.000 civarında olan siyah gergedan türünün [1], 20 yıllık bir süre içerisinde %96'sı tükenmiştir. Fakat 1995 yılında 2.410'a inmiş olan siyah gergedan sayısı , sonrasında alınan önlem ve avlanma yasaklanmaları ile son yıllarda tekrar yükselmiş ve 2007 rakamlarına göre 4.180'e ulaşmıştır.[2]
Genelde boynuzlarının ticareti için avlanan Gergedan, boynuzunun özellikle Yemen ve Çin'deki talep sebebiyle, avcıların hedefi olmakta. Yemen'de hançer sapı olarak kullanılan Gergedan Boynuzu[3], Çin'de ise geleneksel tıpta kullanılmaktadır. Ayrıca Gergedan Boynuzunun cinsel gücü artırıcı (afrodizyak) etkisi olduğuna inanıldığından[4], Gergedanlar avcıların hedefi olmayı sürdürüyor.[4]
At ve eşek gibi tek toynaklılardan olan bu memeli hayvan günümüzde yalnızca Afrika, Hindistan, Malezya ve Endonezya'da yaşar. Ama fosillerden anlaşıldığı kadarıyla tarih öncesi çağlarda Avrupa'da da gergedanlar varmış. Bu soyu tükenmiş türlerin daha soğuk olan Avrupa iklimine uyum sağlayabilmek üzere yumuşak tüylü bir postla örtünmüş olduğu da gene fosillerden anlaşılmaktadır.
Bugün doğada yabani yaşamlarını sürdüren gergedanların sayısı iyice azalmıştır. Bunun nedeni bir yandan insanların yerleşmesi sonucunda doğal yaşam alanlarının daralması, bir yandan da özellikle boynuzları için gergedanların kaçak olarak avlanmasıdır.
Gergedan, gergedangiller (Rhinocerotidae) familyasından bugüne kadar soyunu sürdürebilmiş kara hayvanları içinde filden sonra en iri olan hayvan türü.
Головною відмінністю носорогів є ріг (чи два роги) на морді, хоча деякі прадавні носороги не мали жодного. Передній ріг росте з носової кістки; задній, якщо він є, — з лобової частини черепа. Незважаючи на твердість, роги ці — не кістки; вони складаються з білка кератину (який формує, серед іншого, й волосся). Браконьєри полюють на носорогів через те, що у багатьох народів ріг цих тварин вважається цілющим, а тому дорого цінується. Найбільший з відомих рогів був 158 см завдовжки.
У носорогів масивне тіло та короткі товсті кінцівки. Кожна з ніг має три пальці, які переходять у широкі копита. Шкіра товста, сірого чи коричневого кольору. У азійських видів шкіра шиї та ніг схожа на броню. Носороги мають слабкий зір, але ця вада компенсується дуже добрими слухом та нюхом. У самців-носорогів яєчка розташовані всередині тіла.
Носороги живуть поодинці, але часом у саванах вони об'єднуються у невеличкі гурти. Якщо самиця готова до парування, між самцями можуть початися серйозні змагання за неї. Переможець намагається привернути до себе увагу самиці за допомогою екскрементів, якими позначає свою територію. Перш ніж паруватися, носороги «полюють» одне на одного, справа навіть часом доходить до бійки. Вагітність у носорогів триває 15—18 місяців. Народжують одне маля, яке залишається з матір'ю два з половиною роки. Якщо за цей час вона народжує ще одне дитинча, то старшого проганяє від себе, принаймні на деякий час.
Удень носороги сплять; їх активність підвищується уночі. Це досить обережні звірі; вони намагаються не підпускати до себе людину. Однак якщо носороги відчувають небезпеку, вони атакують. Ці тварини можуть бігти зі швидкістю до 45 кілометрів на годину та, завдяки великій вазі й гострому рогові, можуть важко скалічити ворога.
Носорогів нерідко супроводжують птахи, які сидять на шкірі та чистять її від паразитів. Молодим носорогам можуть загрожувати хижаки з родини котячих. Дорослим тваринам ніхто, крім людини, не загрожує.
Зараз налічується чотири роди носорогів із п'ятьма видами. Досить мало живе суматранських носорогів, які належать до роду Dicerorhinus. Індійський носоріг та яванський носоріг під загрозою вимирання — ці види розділилися приблизно 10 мільйонів років тому та належать до роду Індійські носороги. Африканські види, як-от: білий носоріг та чорний носоріг — розділилися 5 мільйонів років тому, але належать до різних родів. Одна з основних відмінностей між ними — раціон. Білий носоріг переважно харчується травою у саванах, тоді як чорний (гостромордий) — листям дерев та кущів. Верхня губа допомагає йому направляти кінці гілок до рота.
Нижче перелічено роди носорогів із вказанням часу існування (млн років тому).
Серед прадавніх носорогів були дуже незвичайні форми. Велетенський носоріг індрикотерій, який жив в олігоцені, був найбільшим наземним ссавцем усіх часів. Він мав довгу шию та не мав рогів. Найдавніші рештки родичів носорогів знаходять до еоцену. Це так звані Amynodontidae; вони за розміром були подібні до сучасних носорогів, але не мали рогів і харчувалися рослинами, що росли у водоймищах.
Rhinocerotoidea ├-- Amynodontidae (†) └-- Rhinocerotida ├-- Hyracodontidae (Велетенські носороги †) └-- Rhinocerotidae ├-- Elasmotheriinae (†) └-- Rhinocerotinae ├-- Aceratheriini (Безрогі носороги †) └-- N.N. ├-- N.N. | ├-- Coelodonta (Шерстистий носоріг †) | ├-- Dicerorhinus (Суматранський носоріг) | └-- Rhinoceros (Індійський носоріг, Яванський носоріг) ├-- Ceratotherium (Білий носоріг) └-- Diceros (Чорний носоріг)
Власне Носороги (Rhinocerotidae) поділилися на дві лінії:
На території України викопні рештки носорогових відомі з Прикарпаття (Старуня) та Криму[6].
В Азії існує великий попит на роги носорогів. Їх використовують для виготовлення дорогоцінних виробів та у традиційній китайській медицині. Ліки з рогу носорогу високо цінуються, є складовою частиною китайських рецептів довголіття та безсмертя. Через такий попит носороги знаходяться на межі знищення. Однак останнім часом спостерігається невелике зростання чисельності популяцій. У Африці в 1998 році налічувалося 11 тисяч носорогів, з них 8900 у ПАР, у заповідниках, що огороджені та добре охороняються. Захищені приватні та державні території є також у Кенії. Зусилля зі збереження носорогів з боку Індії та Непалу також призвели до деяких позитивних результатів: кількість носорогів у цих країнах зросла до 2100 тварин. Популяція суматранських носорогів скоротилася з 900 тварин у 1980-х роках до 350. Керівництво Індонезії та Малайзії, імовірно, не фінансує охорону цих тварин належним чином.
У Малайзії, Бірмі та Індії розповідають дуже подібні між собою історії про носорогів, які з'являються під час пожежі у лісі і витоптують полум'я. Ці розповіді можна вважати легендами, адже жодних наукових доказів такої поведінки носорогів немає. Як би там не було, але ці тварини навіть отримали у народі спеціальну назву — badak api (бадак апі); badak означає «носоріг», а api — «полум'я, вогонь».
Tê giác là các loài động vật nằm trong số 5 chi còn sống sót của động vật guốc lẻ trong họ Rhinocerotidae. Tất cả năm chi nói trên đều có nguồn gốc ở châu Phi hay châu Á. Đặc trưng nổi bật của động vật có sừng này là lớp da bảo vệ của chúng được tạo thành từ các lớp chất keo với độ dày tối ưu khoảng 4 inch được sắp xếp theo cấu trúc mắt lưới.
Trước năm 1954 trong phương ngữ tiếng Việt miền Bắc con tê giác được gọi là tê ngưu (chữ Hán: 犀牛) hoặc con tê, cái sừng của con tê ngưu gọi là "tê giác" (犀角), trong đó "giác" (角) là từ Hán Việt, nó có nghĩa là cái sừng. Phương ngữ tiếng Việt miền Nam khi đó gọi con tê giác là tây ngưu (biến thể ngữ âm của "tê giác) hoặc con tây, sừng của con tây ngưu được gọi là "tây giác". Trong Đông y "tê giác" (sừng của con tê ngưu) có thể dùng làm thuốc. Về sau nhiều người không biết "tê giác" chỉ là cái sừng của con tê ngưu, lại tưởng tê giác là tên gọi của con vật có cái sừng đó nên đã gọi con tê ngưu là "tê giác".[1]
Một số loài tê giác chỉ mới tuyệt chủng trong thời gian địa chất gần đây, nổi tiếng nhất là Kỳ lân và tê giác lông tơ ở đại lục Á-Âu: nguyên nhân của sự tuyệt chủng này là do thay đổi khí hậu hay sự săn bắn của con người vẫn đang là vấn đề gây tranh cãi. Các chứng cứ hiện tại cho thấy chúng có lẽ đã sống sót qua nhiều thay đổi khí hậu cho đến khi người hiện đại xuất hiện.
Các động vật tương tự tê giác đã lần đầu tiên xuất hiện trong thế Eocen (34-56 triệu năm trước) như là các động vật có hình dáng ngoài thon thả, và vào thời kỳ cuối thế Miocen (5,3-23 triệu năm trước) đã tồn tại nhiều loài khác nhau. Phần lớn các loài này có bề ngoài đồ sộ. Một loài là Indricotherium đã cân nặng khoảng 30 tấn và (trong số các động vật đã biết) là một trong số các động vật lớn nhất trong số động vật có vú đã từng sống trên Trái Đất. Tê giác bị tuyệt chủng trong thời kỳ thế Pliocen (1,8-5,3 triệu năm trước) ở Bắc Mỹ, và trong thời kỳ thế Pleistocen (10.000 đến 1,8 triệu năm trước) ở Bắc Á và châu Âu.
Năm loài còn sống sót hiện nay thuộc về ba tông. Loài tê giác Sumatra đang ở tình trạng cực kỳ nguy cấp là đại diện duy nhất còn sống sót trong nhóm nguyên thủy nhất- Dicerorhinini- đã xuất hiện trong thế Miocen (khoảng 20 triệu năm trước). Loài tê giác lông tơ đã tuyệt chủng ở miền bắc châu Âu và châu Á cũng là thành viên của tông này. Còn hai loài thuộc tông Rhinocerotini vẫn đang sống sót là tê giác Ấn Độ (nguy cấp) và tê giác Java (cực kỳ nguy cấp), đã phân nhánh từ một gốc khác khoảng 10 triệu năm trước. Hai loài ở châu Phi là tê giác trắng và tê giác đen, đã phân nhánh trong thời kỳ đầu thế Pliocen (khoảng 5 triệu năm trước) nhưng chúng vẫn thuộc về nhóm Dicerotini ở giữa thế Miocen (khoảng 14 triệu năm trước). Khác biệt chính giữa tê giác trắng và tê giác đen là hình dạng môi/miệng của chúng. Tê giác trắng có các môi rộng và phẳng để gặm cỏ còn tê giác đen có các môi dài đầu nhọn để ăn lá cây. Tên gọi tê giác trắng trên thực tế là một sai lầm phổ biến xuất phát từ từ đồng âm trong tiếng Anh chỉ cái môi rộng của chúng.
Con lai của các phân loài tê giác trắng (Ceratotherium simum simum x Ceratotherium simum cottoni) đã sinh nở tại vườn thú Dvur Kralove (vườn bách thú Dvur Kralove nad Labem) tại Tiệp Khắc năm 1977.
Đặc trưng phân biệt rõ nét nhất của tê giác là sừng lớn trên mũi. Sừng tê giác được sử dụng trong y học cổ truyền châu Á (Trung Quốc và Việt Nam), và dùng làm đồ trang sức (cụ thể là cán dao găm) ở Yemen và Oman.
Sừng tê giác có thành phần cấu tạo gồm keratin tương tự tóc và móng tay con người, hoàn toàn không có giá trị y học.[3] Tại Đông Nam Á và nhất là ở Việt Nam, người dân mài sừng tê giác pha với nước hay rượu để uống và tin rằng nó có thể dùng để chữa bệnh.[4] Việt Nam cũng là nước tiêu thụ lậu sừng tê giác lớn nhất thế giới.
Cả năm loài tê giác đều không có tương lai an toàn: tê giác trắng có lẽ là ít nguy cấp nhất, tê giác Java hiện chỉ còn một số lượng rất nhỏ (khoảng 60 cá thể vào năm 2002) và là một trong hai hay ba loài động vật có vú lớn đang ở tình trạng nguy cấp nhất trên thế giới.
Các chiến dịch bảo vệ tê giác được khởi động từ những năm thập niên 1970, nhưng quần thể tê giác vẫn tiếp tục suy giảm nghiêm trọng. Việc buôn bán các bộ phận cơ thể tê giác bị cấm theo các thỏa ước của CITES, nhưng việc săn bắn trộm vẫn là mối đe dọa nguy hiểm nhất cho tất cả các loài tê giác. Ngày 09 tháng 11năm 2008, bà Vũ Mộc Anh, Bí thư thứ nhất của đại sứ quán Nam Phi đã bị triệu hồi về nước. Báo Tuổi Trẻ trích lời đại sứ Việt Nam tại Pretoria Trần Duy Thi nói bà Vũ Mộc Anh chỉ nhận là bà đã "cầm hộ" sừng tê giác cho hai người Việt Nam. [5].
Hồi tháng 7 năm 2007, hai công dân Việt Nam khác cũng đã bị bắt giữ tại Sân bay quốc tế OR Tambo cùng bốn chiếc sừng tê giác.
Đầu năm 2008, 18 kg sừng đã bị thu giữ khi được vận chuyển từ Nam Phi về tới Hà Nội.[6].
Hiện tại (2013) vẫn còn nhiều tê giác bị chết một cách đau đớn vì bị cắt mất sừng. Tại Nam phi năm 2012 ít nhất 668 con tê giác bị chết trong trường hợp này. Theo ông Bret Tolman, tổ chức bảo vệ thú vật TRAFFIC, trong chương trình "Tấm gương thế giới" (Weltspiegel), đa số những người buôn lậu hàng này bị bắt tại Nam Phi hay Mozambique là người Việt, ngay cả ở các phi trường Bangkok, Dubai hay Hongkong cũng vậy. 100g sừng tê giác tại một cửa hàng tại Hà Nội trị giá khoảng 2500 Dollar[7].
Ngày 15/4/2015, trong một cuộc họp báo tại TPHCM, TS Lorinda Hern đại diện cho Rhino Rescue Project (Dự án Giải cứu tê giác) cho biết, họ đã quyết định bơm chất ectoparasiticides vào sừng tê giác để bảo vệ tê giác tại Nam Phi và những nơi có nạn săn bắt trộm. Với tê giác chất này là vô hại, nhưng nó có thể gây nguy hiểm đến sức khỏe người sử dụng.[8]. Riêng trong năm 2014 đã có tới 1.200 con tê giác chết do nạn săn bắt ở Nam Phi đưa tới nguy cơ diệt chủng.
Có nhiều truyền thuyết về việc tê giác dập tắt lửa. Những câu chuyện như thế dường như rất phổ biến ở Malaysia và Myanma.[cần dẫn nguồn]
Loại tê giác này thậm chí có tên riêng trong tiếng Mã Lai, 'badak api', trong đó badak có nghĩa là tê giác và api nghĩa là lửa. Động vật này sẽ chạy đến khi có lửa trong rừng và dập tắt nó.
Điều này đúng hay sai vẫn chưa được kiểm chứng, do chưa có tài liệu nào chứng kiến hay ghi nhận hiện tượng này trong thời gian gần đây. Điều này thiếu chứng cứ có thể là do thực tế là ngày nay tê giác rất hiếm khi được nhìn thấy ở Đông Nam Á, chủ yếu là do sự săn bắn bất hợp pháp rất phổ biến đối với loài động vật đang ở tình trạng cực kỳ nguy cấp này.
.jpg)
_(16836876663).jpg)
_(31656235944).jpg)
.jpg)
.jpg)
_(2).jpg)
1_-_Relic38.jpg)
,_Zoo_de_Ciudad_Ho_Chi_Minh,_Vietnam,_2013-08-14,_DD_01.JPG)
.JPG)
|date= (trợ giúp) |date= (trợ giúp) (tiếng Anh)
(tiếng Việt)
(tiếng Anh)
Tê giác là các loài động vật nằm trong số 5 chi còn sống sót của động vật guốc lẻ trong họ Rhinocerotidae. Tất cả năm chi nói trên đều có nguồn gốc ở châu Phi hay châu Á. Đặc trưng nổi bật của động vật có sừng này là lớp da bảo vệ của chúng được tạo thành từ các lớp chất keo với độ dày tối ưu khoảng 4 inch được sắp xếp theo cấu trúc mắt lưới.
Носоро́говые[1] (лат. Rhinocerotidae) — семейство непарнокопытных млекопитающих из надсемейства носорогобразных, содержащее пять современных видов, распространённых в Африке и Азии.
Главным отличительным признаком современных носорогов являются рога на носу. В зависимости от вида их может быть один или два, у некоторых ископаемых видов носорогов их не было вовсе. Передний рог растёт на носовой кости, задний (если имеется в наличии) на лобовой части черепа. Несмотря на твёрдость, рога состоят не из костной ткани, а из сосредоточенного кератина — белка, который присутствует и в волосах. Некоторые браконьеры охотятся на носорогов ввиду высокого спроса на рога носорогов. Покупатели ошибочно считают, что у рогов имеются целебные качества и способность увеличивать потенцию. Самый крупный известный рог имел длину 158 сантиметров.
У носорогов массивное тело и короткие, толстые конечности. На каждой из них по три пальца, завершающихся широкими копытами. Кожа толстая с серой или коричневой окраской. У азиатских видов кожа у шеи и ног собрана в складки, создавая впечатление, будто на зверях своего рода броня. У носорогов слабое зрение, однако, этот недостаток возмещается утончённым обонянием и отличным слухом.
Носороги живут поодиночке, но в саваннах могут и объединяться в небольшие группы. Если самка готова к спариванию, между самцами могут начаться серьёзные поединки. Победитель пытается привлечь самку маркировкой своей территории экскрементами. Прежде чем дело доходит до спаривания, оба партнёра охотятся друг за другом и даже дерутся. После длящейся от 15 до 18 месяцев беременности рождается один детёныш, который остаётся при матери два с половиной года. Если за это время появляется на свет ещё один, то старший матерью изгоняется как минимум на время.
Днём носороги спят, активными их можно застать в сумерках и ночью. Это очень боязливые и осторожные звери, избегающие близости к человеку. Однако, если они чувствуют для себя угрозу, то нападают. И хотя эти атаки из-за слабого зрения плохо нацелены, они могут привести вследствие огромной силы и острого рога к тяжёлым увечьям. Разогнавшись, носорог может достичь скорости 45 км/ч.
Носорогов часто сопровождают птицы, сидящие на их коже и чистящие их от паразитов. Молодняк в редких случаях может стать жертвой крупных хищников из семейства кошачьих, но у взрослых носорогов врагов, кроме человека, нет.
Пять ныне живущих видов относятся к четырём родам. Крайне редкий суматранский носорог является единственным представителем наиболее древнего из них (Dicerorhinus). Два других, в равной мере стоящих под угрозой исчезновения вида — индийский носорог и яванский носорог — разделились 10 миллионов лет назад и относятся к общему роду индийских носорогов. Оба африканских вида — белый носорог и чёрный носорог — разделились 5 миллионов лет назад и состоят в отдельных родах. Они отличаются друг от друга не в последнюю очередь своим питанием. Белый носорог предпочитает пастись на просторах саванн и питаться травами, а чёрный (острорылый) носорог поедает листву с деревьев и кустов. Своей выпяченной верхней губой он может направлять концы ветвей в рот.
Семейство носороговые (Rhinocerotidae) делится на 2 подсемейства, включающие 7 триб и 61 род, из которых 57 родов — вымершие[2]:
Роды носороговых с неопределённой принадлежностью к подсемействам:
Носороговые (Rhinocerotidae) разделились на две линии: Elasmotheriinae, жившие до последнего ледникового периода 12 тысяч лет назад и отличавшиеся огромным двухметровым рогом; и Rhinocerotinae с вышеописанными четырьмя родами. Вымерший шерстистый носорог являлся близким родственником суматранского носорога.
Rhinocerotoidea ├-- Amynodontidae (†) └-- Rhinocerotida ├-- Hyracodontidae (гигантские носороги †) └-- Rhinocerotidae ├-- Elasmotheriinae (†) └-- Rhinocerotinae ├-- Aceratheriini (безрогие носороги †) └-- N.N. ├-- N.N. | ├-- Coelodonta (шерстистый носорог †) | ├-- Dicerorhinus (суматранский носорог) | └-- Rhinoceros (индийский носорог, яванский носорог) ├-- Ceratotherium (белый носорог) └-- Diceros (чёрный носорог)
Африканские племена издавна охотились на носорогов, мясо которых употреблялось в пищу, а твердая шкура шла на изготовление прочных щитов, но подобная охота, при отсутствии огнестрельного оружия, вызывала определённые трудности, требовала сноровки и потому не была систематической. В Древнем Риме носорогов отлавливали в Северной Африке, как правило, у нильских порогов для цирковых представлений, что также не наносило серьезного ущерба их популяции.
Создатели Хараппской цивилизации нередко изображали на своих печатях индийских носорогов[3], водившихся в долине Инда ещё во времена Тамерлана[4]. Европейцы впервые познакомились именно с индийским носорогом, которого в 1515 году прислал в Лиссабон в подарок португальскому королю Мануэлю I от гуджаратского султана раджа Камбея Музаффар II. Именно этот зверь изображён на знаменитой гравюре А. Дюрера «Носорог»[5].
В Азии издавна существует большой спрос на рога носорогов. Их используют для драгоценных изделий и в традиционной китайской медицине. Лекарства из рогов носорога очень ценятся и входят в традиционные китайские рецепты, включая эликсиры долголетия и «бессмертия». Из-за существования этого рынка носороги стоят под угрозой вымирания. Однако в последнее время наблюдается некоторое увеличение численности популяции. В Африке в 1998 году жило 11 тысяч носорогов, из них 8900 — в ЮАР в огороженных и охраняемых заповедниках. Также защищённые частные и государственные территории имеются в Кении. Усилия по охране носорогов со стороны Индии и Непала тоже дали некоторые положительные результаты: количество носорогов в этих странах слегка выросло до 2100 особей. Лишь популяция суматранских носорогов сократилась с 900 особей в начале 1980-х годов до 350 сегодня. Причиной очевидно является то, что правительства Индонезии и Малайзии не выделяют достаточных финансовых средств для их охраны.
Что касается чёрного носорога, обитающего в Африке, то два его подвида — западный, обитавший в поясе саванн в Камеруне, и юго-восточный, живущий в Кении — находятся в разной степени опасности. Когда как популяция Кенийских чёрных носорогов по некоторым данным увеличивается[6], исследователи в Камеруне не смогли обнаружить ни единой особи начиная с 2006 года, что может свидетельствовать о полном вымирании этого подвида[7].
Носоро́говые (лат. Rhinocerotidae) — семейство непарнокопытных млекопитающих из надсемейства носорогобразных, содержащее пять современных видов, распространённых в Африке и Азии.
關於与「犀牛」名称相近或相同的条目，請見「犀牛 (消歧義)」。犀牛是犀科（学名：Rhinocerotidae）动物的總稱，属哺乳纲奇蹄目，主要分佈於非洲和東南亞。是最大的奇蹄目动物，也是体型仅次于大象的大型陆地动物。所有的犀牛基本上都是腿短和身体粗壮。体肥笨拙，体长2.2～4.5米，肩高1.2～2米；体重2800～3000公斤，皮厚粗糙，并于肩腰等处成褶皱排列；毛被稀少而硬，甚至大部无毛；耳呈卵圆形，头大而长，颈短粗，长唇延长伸出；头部有实心的独角或双角（有的雌性无角），起源于真皮，角脱落仍能复生；无犬齿；尾细短，身体呈黄褐、褐、黑或灰色。[1]
現存的4属5种的犀牛除白犀牛外，都瀕臨絕種，其中以爪哇犀牛的數目最少，約50頭左右；而黑犀牛也只有约1萬到3萬頭。這些居住於亞洲與非洲的犀牛面臨原生棲地破壞，東亞的犀牛角買家與歐美狩獵觀光者的威脅zzz
至今为止所发现的最古老的犀牛化石是在始新世早期的地层中挖掘出来的[2]，此种犀牛的祖先与现代貘类的大小差不多，犀牛祖先之一种森林犀牛在欧洲曾广泛存在过，个体很小而且善于奔跑。
现代在亚洲的苏门达腊犀牛之祖先在渐新世出现。
另外在渐新世出现了有史以来最大陆生哺乳动物——巨犀，它体格健壮和高大，体长约8米，身高5米。不过虽然巨犀和犀牛同属奇蹄目，但并不属于犀牛科。
中新世的后期，出现了独角犀牛的祖先。目前，独角犀牛仅存爪哇犀牛和印度犀牛，均分布在亚洲。在中新世以后出现的犀牛体型与现代犀牛相接近。其中有下唇比上唇略大些的大唇犀，下颌有两颗大牙向前伸出，生活在沼泽地带，以水中的植物为食。
上新世后期（约300万年前），双角犀牛出现。而现今的双角犀牛有苏门达腊犀牛、白犀牛和黑犀牛，
板齿犀个体巨大，5米长，身披厚甲，在额部生有大角，约2米长，牙齿的齿冠高，呈方柱状，草地上生活，更新世时期在中国华北的及欧洲等地曾有板齿犀生活；
披毛犀和猛犸象外形相似，巨大的身体及长着粗毛的厚皮可以抵御寒冷，长鼻上有一对巨角，前面一支最长可达1米，生活在寒冷地带。这两种犀类先后在不同的时期都已经灭绝了。
在犀类的后代中，现仅残存有犀牛科的4属5种，主要分布在亚洲和非洲，其中分布在亚洲的犀牛已经濒临绝种，非洲犀牛因為還有保護措施尚有族群。主要是因為犀牛角作為藥材獲利不菲，現行非洲犀牛角主要由養殖者所提供。南非養殖者會將犀牛角砍下，等待約一年半後再度收成，而部分盜獵者會將犀牛直接殺死取角，隨盜獵導致數量減少，現在也不容易買到真正的犀牛角，現在商販還懂得以牛羊的蛋白質部位替代來獲利，甚至用相似成分的貓狗爪磨成假貨變換充數。
現存犀牛的特征是蹄有3短趾，趾尖有寬而鈍的趾甲。除耳尖及耳緣外，犀幾乎其他部份無毛。犀牛多呈灰色或褐色，其中白犀牛的顏色較淡。犀牛視覺差，但嗅覺與聽覺靈敏。犀牛是最原始的哺乳动物之一。犀牛的身体就像一个大盔甲，最长达超过4米，重达6吨。犀牛是有蹄动物，前脚和后脚都有3个趾头。一般来说犀牛都是灰色或棕色，而且大部分犀牛都没有毛发。
犀牛多數生存于開闊的草地，稀樹草原，灌木林或沼澤地，其中蘇門答臘犀牛現代只能在森林深處找到，一般以矮小灌木和草本植物為食物。犀牛用尿與糞推區分領域範圍。
犀牛多獨居，個體之間很少接觸，只有白犀牛以約10只的數目群居。多數時候都會避開人類，但在交配季節時期的 雄犀牛，或帶領小犀牛的雌犀牛，稍受刺激就會攻擊任何目標，包括人類。其中黑犀牛是犀牛中脾氣比較壞者，會主動攻擊任何陌生的氣味或聲音，黑犀牛跑的速度很快，即使在荊棘中也可達到45公里/小時的速度，在沒有擊中目標時，轉身的速度也很快。
白犀牛有兩個亞種：南白犀（Ceratotherium simum simum）和北白犀（Ceratotherium simum cottoni）。在2007年，南方亞種野生種群數量有17480頭（IUCN2008），其中16266頭來自南非，是世界上最豐富的犀牛亞種。然而，北方亞種是極度瀕危，分布在非洲東部和中部的烏干達和尼羅河上游，在野外已經完全滅絕。而人工飼養的北白犀只餘3隻，僅僅位在肯亞的奧佩傑塔自然保護區（Ol Pejeta Conservancy），其中唯一一隻公白犀Sudan (rhinoceros)（英语：蘇丹）不僅已經因為年老而不能再繁殖，更於2018年3月19日因骨骼與肌肉退化、身上出現大面積傷口等原因接受安樂死。[3] [4][5][6]
黑犀牛原產於非洲東部和中部，包括肯尼亞，坦桑尼亞，喀麥隆，南非，納米比亞，津巴布韋和安哥拉。雖然被稱為黑犀牛，但牠的顏色是褐色及灰色的。黑犀牛8個亞種中，已有3個亞種絕滅，根據2003年的資料顯示，黑犀的數量已有回升，約3,610頭。黑犀的主要威脅是偷獵和棲息地的減少。[7]
印度犀牛分布在整個印度恒河平原範圍以及尼泊爾，但過度的獵殺減少了他們的數量。今天有超過3000隻犀牛生活在野外。2014年，印度阿薩姆邦就發現2,544隻，自2006年以來增長了27％，在20世紀初，阿薩姆邦只有大約200隻犀牛。印度犀牛是犀牛中第二大的，僅次於白犀牛，最重可達4000公斤。1910年，印度禁止狩獵所有犀牛，並設立印度犀牛保護區。[8]
爪哇犀牛是世界上最瀕危的大型哺乳動物。根據2002年的估算，只有大約60隻依然存在，只分布在印尼爪哇最西端烏戎庫隆國家公園，而越南最後野生個體被槍殺於2010年。[9]爪哇犀牛也是最不為人所知的犀牛物種，牠們主要威脅是因為獵人偷獵它們的角。爪哇犀牛比印度犀牛小，大小接近黑犀。體長（包括其頭部）的可達2至4米（6.6至13.1英尺），高度可達到1.4-1.7米（4.6-5.8英尺），重量900-2300公斤。[10] [11] [12]
蘇門答臘犀牛是最小的現存犀牛物種。它分布在婆羅洲和蘇門答臘高海拔地區。由於棲息地喪失和偷獵，其數量已經下降，數量只剩餘200隻以下。[13]成年的蘇門答臘犀牛肩高大約130厘米，體長約240-315厘米，體重約600-950公斤。[14]蘇門答臘犀牛曾經廣佈於印度、不丹、孟加拉國、緬甸、老撾、泰國、馬來西亞和印度尼西亞的熱帶雨林與沼澤中。在中國，蘇門犀曾經廣佈於華南地區，尤其是在四川。1916年在中國滅絕。現在野外僅存6個種群，其中4個在蘇門答臘，另外兩個分別在婆羅洲與馬來半島，並可能分布緬甸的茂密山林中。縱使蘇門答臘犀牛數量多於爪哇犀牛，但過去15年在野外只捕獲一隻雌性犀牛。
關於与「犀牛」名称相近或相同的条目，請見「犀牛 (消歧義)」。 犀牛是犀科（学名：Rhinocerotidae）动物的總稱，属哺乳纲奇蹄目，主要分佈於非洲和東南亞。是最大的奇蹄目动物，也是体型仅次于大象的大型陆地动物。所有的犀牛基本上都是腿短和身体粗壮。体肥笨拙，体长2.2～4.5米，肩高1.2～2米；体重2800～3000公斤，皮厚粗糙，并于肩腰等处成褶皱排列；毛被稀少而硬，甚至大部无毛；耳呈卵圆形，头大而长，颈短粗，长唇延长伸出；头部有实心的独角或双角（有的雌性无角），起源于真皮，角脱落仍能复生；无犬齿；尾细短，身体呈黄褐、褐、黑或灰色。
現存的4属5种的犀牛除白犀牛外，都瀕臨絕種，其中以爪哇犀牛的數目最少，約50頭左右；而黑犀牛也只有约1萬到3萬頭。這些居住於亞洲與非洲的犀牛面臨原生棲地破壞，東亞的犀牛角買家與歐美狩獵觀光者的威脅zzz
「サイ」のその他の用法については「サイ (曖昧さ回避)」をご覧ください。 
サイ（犀）は、奇蹄目サイ科（サイか、Rhinocerotidae）に分類される構成種の総称。
世界には5種のサイが現生しており、アフリカ大陸の東部と南部（シロサイ、クロサイ）、インド北部からネパール南部（インドサイ）、マレーシアとインドネシアの限られた地域（ジャワサイ、スマトラサイ）に分布している。現生のサイは体毛がなく（或いは薄く）、寒冷地域には分布していない。
かつてサイ科の属する奇蹄目は、始新世から漸新世にかけて繁栄し、240属と多様性を誇った。サイの祖先たちは、ほぼ全ての地域（可住域）に分布した[4]。特に漸新世には陸上哺乳類史上最大の種（パラケラテリウム）が現れるなど、繁栄を極めた。しかし中新世以降は地球の寒冷化によって多くの種が絶滅し、またウシ亜目などの反芻類の進化に押されて衰退し[5]、更には人間の狩猟と乱獲、開発によって、現在の分布になったと考えられる。
シロサイは体長370 - 400センチメートル、体重2,300キログラム[3][6]（最大で3600kgという記録がある[7]）。現生種ではインドサイ・シロサイはオスがメスよりも大型になるが、他種は雌雄であまり大きさは変わらない[3]。皮膚は非常に分厚く硬質で、1.5〜5cmの厚みを持ち、格子構造になったコラーゲンが層をなしている。皮膚はあらゆる動物の中でも最硬といわれ、肉食獣の爪や牙を容易には通さない。インドサイ等は、だぶついた硬い皮膚が特徴的で、体全体が鎧で覆われているように見える。体色は灰色をしている種が多いが、サイは泥浴びを好み、水飲み場などでよくこれを行うので、土壌の色で茶色などを帯びたように見えることもある。スマトラサイを除き体毛がない。しかし耳介の外縁や睫毛、尾の先端に毛を残している。幼獣は成獣より毛深く、成熟するにつれて体毛が薄くなる。スマトラサイは耳介も含めて全身が粗く長い茶褐色の体毛で被われているものの、野生種では泥にまみれるか、抜け落ち、あまり目立たない。
非常に大きな頭蓋骨は、前後に長く、後頭骨が立ち上がっている。鼻骨は大きく前か上にせり出し、前上顎骨よりも前に飛び出る。角が接合する部分は、鼻骨の表面がカリフラワー状に荒れている。頭部に1本（インドサイ属）または2本（クロサイ・シロサイ・スマトラサイ）の角がある[3]。ラテン語の呼称および英名のrhinocerosはこの角に由来し[3]、古代ギリシャ語で鼻を指すrhisと角を指すcerasを組み合わせたものとされる[2]。スマトラサイでは後方の角が瘤状にすぎない個体もいたり[2]、ジャワサイのメスには角のない個体もいる[8]。角はケラチンの繊維質の集合体で、骨質の芯はない（中実角）[3][2]。何らかの要因により角がなくなっても、再び新しい角が伸びる[2]。シロサイやクロサイでは最大1.5mにもなる[9]。サイの角は肉食動物に抵抗するときなどに使われる。オスのほうがメスより角が大きい。目は小さく、視力は非常に弱い。シロサイは30mも離れると動かないものは判別できない[10]。嗅覚は非常に発達する[3]。聴覚も発達し、耳介は様々な方向へ向け動かすことができる[3]。脳は哺乳類の中では比較的小さい（400〜600g）。後腸をもつ後腸発酵草食動物で、必要とあらば樹皮のような硬い植物繊維質も食料源とすることができる。単胃であるため採食が頻繁で、反芻しない。体は硬い皮膚に覆われているが口先はやわらかく、感覚に優れている。口先の形状は種によって異なり、種によって食性が微妙に違うことを示している[11]。吻端はシロサイを除いて尖る[2]。インドサイやクロサイは上唇の先端がよく動き、木の枝などを引き寄せることができる[3]。シロサイは頭部が長くて唇が幅広く、丈が短い草本を一度に広い範囲で食べることに適している[3]。 24〜34本の歯を持ち、小臼歯と大臼歯ですり潰す。(歯式は 1-2/0-1, 0/1-1, 3-4/3-4, 3/3)。アジアのサイの下顎切歯を除けば、犬歯および切歯は痕跡的である。これは突進時の衝撃への適応と考えられている[12]。アフリカのサイ2種は前歯を持たず[13]、その代わりに口先（吻）で餌を挟み取る。四肢は短く頑丈で、指趾は3本[2][3]。
乳頭は後肢の基部にあり、乳頭数は2個[2][3]。精巣は陰嚢内に下降しない[2][3]。陰茎は後方を向き、雌雄共に後方に向かって尿をする[2][3]。出産直後の幼獣はやや小型で、体重で比較すると母親の約4 %（インドサイ・シロサイ約65キログラム、クロサイ約40キログラム）しかない[3]。
世界には4属5種が現生している。しかし地質時代を含めるなら、これらは僅かな一部分でしかない。サイ科は絶滅した種を含めて分類すべきだが、ここでは原生種の分類とその特徴を記すに留める。
Rhinocerotidae以下の分類はOwen-Smith・(1986)・増井(1992)・MSW3(Grubb,2005)、和名はOwen-Smith(1986)・増井(1992)、英名はMSW3(Grubb,2005)に従う[1][15]。
サイの進化は、他の奇蹄目の進化よりも複雑である。サイは新生代初期に多種多様な変化を遂げた。特に漸新世から中新世においては他の奇蹄目と同様に豊富な種をもっていた。ほぼ全ての可住域に適応放散した。[4]しかし、現在は絶滅の方向に向かっているように見受けられる[18]。サイのいくつかの系統には、平行進化の痕跡が見られるため[19]、ここでは最古のサイから現生のサイへ続く系統に絞って記述する。したがって、記述は主に始新世と漸新世に限定される。
サイは始新世前期、約4700万年前[20]に他の奇蹄目から分岐した。角のない小さなサイの祖先ヒラキウス(Hyrachyus)属のHyrachyus eximius は、北米で発見された。このサイはサイというより、バクや小さな馬に似ている。これをサイ上科でなくバク上科に分類する専門家も多い[21]。ウマ科の最古の祖先として有名なヒラコテリウム(Hyracotherium)ともよく似ている。このヒラキウスから、最古のサイとされるヒラコドン科トリプロプス(Triplopus)が誕生した。
しかしこの説には若干の疑いが残っている。始新世中期後半のヒラキウスと、始新世後期のトリプロプスの種の間に、歯科形態の類似性が見られることがこの説の根拠となっているが、ヒラキウスの蹄の数は前肢4つ後肢3つであるのに対しトリプロプスは四肢すべてが3つの蹄である等の相違点もあるからだ。またヒラコドン科の多くが体長5フィート肩高1.5-2フィート程度の大型動物であるのに対し、ヒラコドン科トリプロプスが特筆すべき小ささであることも注意すべき点である[22]。
いづれにせよ、始新世後期までにサイは、ヒラコドン科、アミノドン科、サイ科の3科になった。これらは、しばしばサイ上科(Rhinocerotoidea)としてまとめられる。
始新世中期から中新世前期（5580-2200万年前）にかけて北米、ヨーロッパ、アジアに広がっていた。絶滅した科。角を持たない。ヒラコドン科は「走るサイ（running rhinos）」として知られ、脚が細長く快速に疾走することができ、現生のサイよりも馬に似ていた。ただ、歯の構造は既にサイそのものだった。最小のヒラコドン科の種は犬程度の大きさだったが、最大のものはパラケラテリウム(Paraceratherium)で、体長10メートル体高7メートル体重15トン程度と推定されており、これは史上最大の陸上哺乳類であると考えられている。キリンのように木から葉を食べた。なお、この科が後述のサイ科の祖先であることがわかっている。
始新世中期から漸新世前期にかけて北米、ヨーロッパ、アジアに広く分散、生息していた。一部の種は漸新世後期まで残っていたものの、絶滅した。角を持たない。アミノドン科は「水生サイ（aquatic rhinos）」として知られている。この科の種はカバのような生態や外観をもち、川や湖に生息し、水草も食べるなど、カバと同じような水生適応を多く持つ。祖先がバク類であることは判明しているが、他の2科に比べその祖先が不明確。日本の炭田でも化石が発見されており、ワタナベサイ(Amynodon watanabei)などの例がある。
サイ科(Rhinocerotidae)は始新世後期にユーラシア大陸で誕生し、すべての現生のサイはこれに属している。かつて、サイ科の種は小型且つ豊富だった。漸新世中期における絶滅の波が小型種をのほぼ全て一掃するまでは、少なくとも26属がユーラシアと北アメリカに生息していた。この絶滅の波の後でも、いくつかの独立した系統は生き残った。Menoceras は豚程度大きさで、鼻の上部に左右に並ぶ角を持っていた。北米のテレオケラス(Teleoceras)は樽型の胴体と短い肢を持ち、約500万年前まで生息していた。アメリカでは鮮新世にすべてが絶滅した。
現生のサイは、中新世にアジアから拡散し始めたと考えられている。最新の氷河期を生き抜いたケブカサイ(Coelodonta antiquitatis/毛深犀)とエラスモテリウム(Elasmotherium)がそれにあたり、この両種は1万年前という最近までヨーロッパに定住していた。ケブカサイは中国周辺で約100万年前にいた事が確認されており、60万年前にはヨーロッパに到着していた。20万年前にヨーロッパで再び確認され、ケナガマンモス同様繁栄していた。しかし、最終的には初期の人間によって狩られ、絶滅した。またエラスモテリウムは体長5メートル、体高2メートル、体重5トン、前頭骨に巨大な一本の角、長冠歯、早く走れる長い肢を持ち、更新世中期氷河時代を生き抜いた巨大なサイとして知られている。ユニコーン伝説の正体と考えられることもある[出典無効]。
角のあるサイは、漸新世終盤から中新世にかけてやっと歴史に登場した。現生のサイで最古の属は、1500万年以上前に出現したスマトラサイ属(Dicerorhinus)である。前後2本の角をもつ。スマトラサイは他の現生種との関係よりケブカサイとの関係が密接だった。インドサイ属(Rhinoceros)のジャワサイとインドサイの2種は、イッカクサイとも呼ばれ、角を1つ持つ。中新世中期までその祖先を遡れる。インドサイとジャワサイは密接に関連しながら、アジアにおけるサイの主流となった。インドサイとジャワサイの祖先は200-400万年前に分岐した[23]。現生のアフリカのサイの起源は、中新世後期（600万年前）のCeratotherium neumayriやParadiceros mukiriなど諸説ある。現生種の両系統は、クロサイの祖先と思われるDiceros praecoxの化石が示す鮮新世前期（150万年前）に分岐したとされる。シロサイとクロサイは現在も非常に近縁かつ密接に関係し、互いに交尾し正常に子孫を残すことができる[24]。
上記の3科以外にも、北米で一般化したAphelops、テレオケラス(Teleoceras) のように、新生代には多くの種が発生した。
草原や森林、熱帯雨林、湿地に生息する。スマトラサイとジャワサイは、特に河川や沼の周辺に好んで生息する。サイは夜行性あるいは薄明薄暮性である。母親とその幼獣を除けば主に基本的に単独で生活するが、シロサイは若獣が連れ添ったり幼獣がいないメスで6 - 7頭の群れを形成することもあり大規模な群れを形成することもある[2][3]。短期間であれば日陰や水浴びなどの際に集合することもある[2][3]。雄は通常、縄張りを持ち、尿や糞、足跡（スマトラサイ）などでマーキングする[25]。そして一生のほとんどを自分のなわばりの中で暮らす[10]。縄張りの大きさは、2〜100平方キロメートルと様々ある。縄張りは厳密ではなく、繁殖期以外は他者の侵犯を見逃したり、縄張りが重なりあう。食料事情や繁殖の為に、縄張りの大きさも変動する。昼間は木陰で休む、水場で水を飲む、水浴びや泥浴びをして体温調節したりする。水浴びや泥浴びを好み、前者は体温の上昇・後者は虫を避ける（皮膚は分厚いが表皮は薄くすぐ下に血管が通っているため）効果があると考えられている。薄明時や夕方に食物を摂取する。
食性は植物食[3]。近くに水場があれば毎日水を飲むが、アフリカ大陸に分布する種は4 - 5日は水場へ行かないこともある[3]。また、塩やミネラルを摂取することが重要で、塩を舐める行為が社会的意味をもっている[26]。またスマトラサイやジャワサイは塩分を摂るために海水を飲むことがある[27]。
クロサイやインドサイは最高時速55kmで走ると言われる[28]（インドサイについては要出典）。
硬い皮膚と大きな体躯を持つことで、肉食獣に襲われて捕食されることはあまり多くない[29]。しかし、幼獣はその限りではない[30]。
胎生。オス同士ではクロサイとシロサイは前方の角を、他種は下顎の牙状の歯を使い激しく争う。妊娠期間15 - 18か月（スマトラサイは8か月とされるが、他種と比較すると極端に短いため未確認とされている）。種によってまちまちだが、オスは約8-10歳で性的に成熟し、メスは5-7歳で成熟する。飼育下での寿命は35〜50年、野生では25〜40年程度と言われている。
前述のとおり現生のサイは5種で、そのいずれもが絶滅の危機に瀕している。かつて人間はサイを狩猟し食糧としていたとされるが、現在の生息数減少の主な原因は、生息域の開発と、角を目当てにした密猟で、2008年から急増し現在進行形の脅威である[31][32]。サイの角は、コカイン、ヘロイン、金よりも高値で取引され、場所によっては1キロ当たり25,000ドルから60,000ドルで取引される[32]。
サイは古代から人類と関係を持っていたと考えられている。現存する人類最古の絵画であるフランスのショーヴェ洞窟壁画にもサイ（絶滅したケブカサイと考えられている[要出典]）は描かれており、これは1〜3万年前のものである。
1515年、アルブレヒト・デューラーは、サイがリスボンに輸入された時の様子を描いた無名の画家のスケッチを元にして、有名な 犀の木版画を創作した。デューラーは実物を見ることができず[要出典]、描写はいくぶん不正確だが、この木版画は「動物を描写した作品のうち、これほど芸術分野に多大な影響を与えたものはおそらく存在しない」とまでいわれている作品でもある[33]。『犀』は西洋において何度も参照され、絵画や彫刻に影響を与えた。『犀』は『動物図譜』に記載され、日本にも伝わり、谷文晁がそれを模写をした『犀図』を残している[34]。
ビルマ、インド、マレーシアでは、サイが火を潰すとする伝説がある。神話のサイは badak api (マレー語) の名称で呼ばれ、badakは犀、apiは火を意味する。森林の中で火が燃え広がるとサイが現れ、それを踏み消すとされる[35]。なお、この事実が確認されたことはない。しかし、この伝説は映画「The Gods Must Be Crazy（邦題ミラクル・ワールド ブッシュマン）」で紹介され有名になった。
日本や中国[36]では、水犀（みずさい）と呼ばれる動物が絵画などに見られる。頭には角、背中に甲羅、足には蹄を持つとされる[要出典]。平安末期の国宝鳥獣人物戯画の乙巻には、虎・象・獅子・麒麟・竜といった海外の動物や架空の動物とともに水犀が描かれている。江戸末期の北斎漫画にも水犀が描かれている。世界遺産 日光東照宮の拝殿東面、妻虹梁下にも水犀（通天犀とも）が彫刻されている。
中国では、現在でも犀の角で作られた彫刻や工芸品が重宝され売買されている。中国の検索サイトで犀角を検索すると、検索結果に価格や鑑定方法が挙がる（2016年現在）。西洋諸国のサーカスでは、サイを使うショープログラムがある。現在、多くの国の動物園でサイは飼育展示されている。
サイ（犀）は、奇蹄目サイ科（サイか、Rhinocerotidae）に分類される構成種の総称。
코뿔소 또는 무소는 말목에 속하는 포유류다. 코끼리 다음으로 큰 대형 육상동물로, 4속 5종이 있으며 두 종은 아프리카, 세 종은 아시아 남부 또는 일부 네팔의 밀림 지대에서 서식한다. 이중 자바코뿔소, 검은코뿔소, 수마트라코뿔소 3 종이 심각한 멸종 위기종이며, 두 종인 인도코뿔소와 흰코뿔소는 멸종위협을 받는 종이다.
몸길이 2-4m, 몸높이 1-2m, 몸무게 1-3.6t 정도이며, 암컷이 수컷보다 작다. 모든 코뿔소는 대형종이지만 흰코뿔소가 제일 몸집이 크다. 피부는 두껍고 딱딱하다. 몸빛은 회색·갈색·흑갈색 등이고, 무늬는 없다. 귀의 끝과 꼬리끝에 털이 있을 뿐 그 밖의 부분은 털이 없는데, 수마트라코뿔소(특히 젊은 것)는 전신에 드문드문 털이 나 있다. 앞뒷다리가 모두 발가락이 세 개이고, 끝은 발굽으로 덮여 있다.
귀는 깔때기 모양으로 크며, 전후좌우로 자유롭게 움직일 수가 있다. 눈은 좌우 양쪽에 바깥쪽을 향하여 위치하고 있기 때문에 넓은 범위를 볼 수는 있으나, 시각이나 거리감각은 좋지 않다. 그 대신 청각은 매우 예민하고 후각 또한 나름대로 발달한 편이다. 꼬리는 60-76cm로, 끝에 굵은 털술이 있어 파리 등을 쫓는 데에 도움이 된다. 윗입술의 모양은 종에 따라서 다른데, 모두 교묘하게 움직여 풀이나 작은 나뭇가지를 뜯는 데에 쓰인다. 이(齒)는 식물을 씹어 으깨기에 알맞지만, 대부분 치식이 일정하지 않으며 앞니가 소실된 개체도 존재한다. 코뿔소의 최대의 특징인 뿔은 위치나 모양이 다른 동물의 뿔과는 완전히 다르다. 코뿔소의 뿔은 뼈와는 일체화되어 있지 않다. 두골과 뿔은 결합조직으로 연결되어 있지만, 피부에서 뿔이 나 있다고 생각하는 편이 더 정확하다. 뿔은 표면도 중심도 모두 같은 물질로 형성되었고 잔털과 같은 것이 성장방향으로 빈틈없이 꽉 차 있다. 출생 직후부터 자라기 시작하여 평생 성장을 계속한다. 뿔은 암수 모두에 있고, 종류에 따라 두 개인 2각코뿔소와 한 개밖에 없는 1각코뿔소가 있다. 뿔은 같은 종끼리의 싸움이나 다른 동물과의 싸움에 쓴다. 무엇에 부딪혀 뿔이 밑동에서부터 부러지는 수가 있는데, 그런 경우 다시 돋아난다. 대부분의 코뿔소는 수영에 능하며 잠수를 오랫동안 할 수 있고, 특히 이 점은 수마트라코뿔소 등의 아시아 쪽 코뿔소에게 두드러지게 나타나는 특성이다. 공격성향은 비교적 적으나 예민하기 때문에 자극하면 격렬하게 반응하며 공격하며, 인도코뿔소는 매우 공격적인 성향을 가지고 있다. 아무도 없는 곳에서는 시끄러운 울음소리를 낸다.
흰코뿔소 이외는 무리를 짓지 않으며, 단독 또는 어미와 새끼가 함께 생활한다. 낮에는 쉬고 밤에 활동한다. 흰코뿔소는 풀을 주식으로 하고 그 밖의 종류는 나뭇잎·과실·풀을 먹는다. 큰 몸과 뿔을 무기로 갖추고 있기 때문에 천적이 거의 없다. 수컷은 오줌을 뒤쪽으로 뿜어서 나무 등에 뿌려 세력권의 신호로 삼기도 한다.
임신기간은 15-19개월로 길며, 한배에 한 마리의 새끼를 낳는다. 새끼는 태어나자마자 걸어다닐 수가 있고 4-7세면 성숙한다. 5년 간격으로 출산하는데, 새끼는 다음 새끼가 태어날 때까지 어미와 함께 산다. 수명은 40년 정도이다. 출산과 새끼 보호에 있어서 코뿔소는 특별하다. 야생에서 코뿔소의 출산이 최근 최초로 목격되었는데 임신한 암컷이 자신이 속한 무리를 먼저 떠나는데 그 이유는 다른 코뿔소에 의해 새끼가 다치거나 죽임을 당할 수 있기 때문이다. 갓 태어난 새끼는 몇분안에 일어나서 걸을 수 있다. 코뿔소는 5종으로 나눌 수 있는데 주요 종은 자바코뿔소와 인도코뿔소이다.
코뿔소는 일정한 지역에 배설을 한다. 이곳에서 뿔을 사용하여 배설물에 다녀간 곤충이나 벌레들이 다녀간 것을 분석하여 정보를 알아내고, 암컷이 짝짓기에 배설한 냄새를 통하여 정보를 얻는다, 배설장소는 정보를 채집하는 곳이다.
현재 코뿔소는 멸종의 위기에 처해 있다. 밀렵꾼들은 코뿔소를 죽이고 뿔과 가죽을 내다 판다. 코뿔소를 멸종의 위기로 몰아가고 있는 최대의 원인은 뿔을 채취하기 위한 밀렵이다. 코뿔소의 뿔은 예로부터 약용 및 조각의 재료로서 귀중히 여겨져 왔다. 한방에서는 코뿔소의 뿔을 서각이라 칭하여 해열 및 해독에 효능이 있다고 기서되어 있다. 사람들은 뿔의 분말이 해열·최음제로서 효능이 있다고 믿어 왔고 고대 중국에서는 뿔을 재료로 하여 아름답게 조각을 한 술잔이 사용되었다. 또 아랍 지역에서는 단검의 자루에 코뿔소의 뿔을 쓰는 것이 유행하고 있기 때문에 많은 뿔이 소비되고 있다. 특히 예멘 등지에서 심하다. 일부 아프리카 지역에서는 뿔을 노리는 밀렵꾼들의 사냥을 막기 위해 코뿔소를 붙잡아 일부러 뿔을 잘라 내는 일까지 하고 있다. 또한 여러 나라에서 밀렵을 막기 위한 법이 마련되어 밀렵을 감시하고 있으며 수를 증대시키는 노력을 하고 있다. 그 노력의 일환으로 일부 검은코뿔소를 오스트레일리아와 미국에 보내어 혹시 아프리카에서 멸종할 경우 다시 들여오기 위한 번식을 시도하고 있다.
코뿔소는 현존하는 4속 5종과 그 외의 멸종된 속과 종으로이루어져있다.
.jpg)
1_-_Relic38.jpg)
.jpg)
![[1]](http://images.zeno.org/Pape-1880/K/big/Pape-1880----02-0844.png){kind=link}
