nomes no trilho de navegação
Les plantes d'algodón pertenecen al xéneru llamáu Gossypium con alredor de 40 especies de parrotales de la familia de les Malvaceae, naturales de les rexones tropicales y subtropicales tanto del Vieyu Mundu como del Nuevu. Son cultivaes pa producir algodón.
Nel so estáu montés, les plantes pueden crecer más de 3 m. Les fueyes son anches con 3 ó 5 lóbulos (dacuando inclusive siete). Les granes tán conteníes nuna cápsula llamada baga y cada una arrodiada por una vellosa fibra llamada filacha.
El cultivu d'algodón ye unu de los que más productos químicos utilicen, de forma que puede contaminar les tierres de cultivu. L'algodón tamién rique gran cantidá d'agua en comparanza con otros cultivos.
Les filaches prodúcense de forma natural en colores blancu, marrón y verde, polo qu'en munchos llugares de cultivu comercial d'algodón blanco prohibióse'l cultivu d'estes especies monteses, pa evitar la contaminación xenética coles variedaes de color.
Les fibres comerciales d'algodón, utilizaes pa iguar texíos, deriven de les siguientes especies:
L'algodón ye un productu testil llográu de la planta d'algodón. Ye de gran importancia económica por cuenta de que de los sos frutos llógrase la fibra d'algodón. Tamién s'emplega la pallabra algodón pa referise a la fibra.
Del algodón llógrense diversos productos de vistir, combustible pa cohetes y apocayá comprobóse que'l papel moneda (billete) del Euru ta iguáu íntegramente con algodón. Tamién el dólar estauxunidense, nes sos versiones más modernes, tán iguaos con esta fibra.
La fibra ye utilizada pa faer teles nidies y permeables.
L'algodón ye un cultivu bien valoráu porque solamente'l 10% del so pesu se pierde nel so procesamientu. Una vegada qu'otros elementos como cera y proteína pura. Esta celulosa ye ordenada de cierta manera que-y da al algodón propiedaes úniques de durabilidá, resistencia y absorción. Cada fibra ta compuesta de 20 ó 30 capes de celulosa, endolcaes nuna serie de resortes naturales. Cuando la cápsula d'algodón (cápsula de les granes) ábrese les fibres ensúguense y enguedéyense unes con otres, ideal pa faer filo.
La composición del algodón ye celulosa casi pura. El so color ye blancu, mariellu pálido o llixeramente acoloratáu. La so fibra ye más o menos sedosa, fuerte en mayor o menor grau y de longde llargu. En cuanto al gruesu, varía de 6 a 29 centésimes de milímetru per fibra. L'algodón de fibra llarga sirve pa la fabricación de tastos, indianes, etc. La homoxeneidá d'éstes, la so elasticidá, resistencia y color son les cualidaes que más direutamente inflúin na mayor o menor estimación del algodón.[1]
La fabricación de texíos d'algodón foi exercida nel Indostán dende l'antigüedá mas remota. En tiempu d'Herodotu, qu'escribía nel añu 443 e.C., los indios llevaben toos vistíos d'algodón. Diz l'historiador griegu:
Y si nesta dómina, el pueblu llevaba vistíos d'algodón, ye probable qu'esta costume cuntara munchos sieglos. Tien de notase tamién que'l mesmu historiador menta a esta planta como particular na India y per otra parte, nun fala de llana vexetal emplegada pa faer vistíos. En términos precisos, diz que los vistíos de los Babilonios yeren de llinu y llana y que los de los Exipcios yeren solo de llinu, a esceición del pañuelu o chal de llana blanco que los sacerdotes se poníen nos sos llombos fora de les funciones del so ministeriu. Asina, puede concluyise con certitú que nesta dómina la fabricación de los texíos d'algodón taba xeneralmente estendida na India pero que nun esistía en nenguna contorna nel oeste del Indo.
Arrieno tamién, na so hestoria d'Alexandro, acota col so testimoniu la cita de Herodotu. Estrabón, falando de los Indios, menta, según l'autoridá de Nearco, les sos teles d'algodón de colores o indianes y añede que nel so tiempu (morrió nel añu 35 de la nuesa era) l'algodón criábase y que con él se faíen vistíos na provincia asitiada na entrada del golfu Pérsicu (Estrab., lib. xv.). En tiempu de Plinio el Vieyu, cincuenta años dempués d'Estrabón, l'algodoneru yera conocíu nel Alto Exiptu, igualmente que na isla de Tilales, nel golfu Pérsicu. El diz
Na descripción de la isla de Tilales, el mesmu escritor cita, según el naturalista griegu Teofrastu, ente les producciones notables d'esta isla:
Asia
La primer mención del algodón como oxetu comercial alcuéntrase nel preciosu documentu sobre'l comerciu de l'antigüedá conocíu col nome de Periplu del mar Eritréu (Periplus maris Erythrae), por Amano, que más enriba citemos y que vivía escontra los últimos años del primer sieglu de la era cristiana. Esti escritor, que tamién yera comerciante y navegante, saleó per esta parte del Océanu, que s'estiende dende'l mar Roxu hasta les llendes mas remotes de la India y describió particularmente los oxetos d'importación y d'esportación de munches ciudaes d'esti país, oxetos de que se componía los so comerciu colos Arabes y los Griegos. Según esta obra, paez que los árabes traíen algodones de la India a Aduli, puertu del mar Roxu; que los puertos de la otra parte d'esti mar teníen un comerciu establecíu con Pataca (nel Indo), Ariake y Barygaza (la moderna Barocha) y dellos recibíen mercaderíes d'algodón de distintes especies. Que Barygaza esportaba una gran cantidá d'indianes, muselines y otros texíos d'algodón, llisos o con flores, fabricaos nes provincies a les cuales comunicábase pol puertu d'esta ciudá según nel interior de les contornes mas remotes de la India. Que Masaba (güei día Masulipatam) yera entós, como ella foi siempres dempués, famosa poles sos fábriques d'escelentes estofes d'algodón y que les muselines de Bengala yeren nesta dómina cimeres a toles demás y llamaes polos Griegos Gangitiki, nome qu'indicaba que taben fabricaes nes riberes del Ganges.
Vióse, según Estrabón, Pliniu y el Periplu, que la fabricación de les estofes d'algodón na dómina de la era cristiana estendiérase hasta Exiptu y Persia y que los productos primorosos de les fábriques de la India, tales como muselines ya indianes llises o con dibuxos, yeren mercaos polos navegantes griegos nos puertos del Exiptu y de Arabia d'onde caltrizaren depués, como puede presumise, na capital del imperiu romanu asina como en delles ciudaes principales de Grecia. Sicasí, les mercaderíes d'algodón nun teníen de ser l'oxetu d'una importancia considerable, nin entá regular, pa Roma y Grecia yá que d'elles nun se fai nenguna mención direuta polos sos escritores, quien nun se refalgaben d'ocupase d'otros productos importaos d'Oriente, tales como oru, especies, piedres precioses y entá seda.
A quien reparó los rápidos progresos de la industria algodonera tien de paece-y estraordinariu qu'esti ramu de comerciu quedara mil trescientos años nes les mariñes del Mediterraneu, enantes de travesar esti mar pa caltrizar en Grecia y n'Italia y que los productos tan perfeutos de les fábriques de la India nun fueren buscaos con conato nin tampoco importaos en gran cantidá nel imperiu romanu.
Esto foi lo que tuvo llugar cola seda; anque d'un preciu elevao y procedente d'una contorna tan alloñada como China, la seda foi buscada con pruyimientu poles señores de Roma y en particular poles de la capital del baxu Imperiu. Los merucos de seda, según l'arte de fabricar los sos productos, fueron importaos de la China en Constantinopla por dos monxos perses, sol reináu de Xustinianu, l'añu 552 y too induz a creer que les mercancíes d'algodón de la India fueron tamién importaes ellí na mesma dómina, porque van entendíes na llista de les mercaderíes que pagaben derechos nel Digesto de les lleis de Justiniano. Pero como los escritores rares vegaes falen d'elles, ente que con frecuencia fai mención de les estofes de seda, ye probable que nun fueren bien envaloraes y que'l comerciu a que daben llugar nun fuera bien considerable.
En 1252, les estofas d'algodón yeren yá un articulo importante de comerciu pa vistíos en Crimea y Rusia del Norte a onde traíense del Turkistan. Armenia tenía tamién nesta dómina una fábrica de bien formosos texíos d'algodón y esta llana vegelal crecía abondosamente en Persia y nesti pais yera fabricada en toles provincies qu'arredolen el Indo.
Pero, un fechu interesáu, confirmáu amás polos añales chinos, ye que'l pueblu chinu permaneciera ensin fábriques d'algodón hasta la metá del sieglu XIII, cuando en particular esta industria floriaba dende trés mil años na India, país vecín de China. Sicasí, dende enforma tiempo enantes d'esta dómina, conocíase l'algodoneru na China pero nun se cultivaba sinón nos xardinos y si col so productu fabricaba dalguna estofa, yera tan solo como oxetu d'interés, ente que nel sieglu IX, los vistíos de seda yeren llevaos ellí por tolos habitantes, dende'l paisanu hasta'l príncipe. El cultivu del algodoneru, consideráu como oxetu d'utilidá, nun foi introducíu en China hasta dempués de la conquista d'esti imperiu polos Tártaros, oponiéndose una terrible resistencia a esta nueva industria polos obreros emplegaos na fabricación de estofas de llana y de seda. Pero les sos numberoses ventayes facer bien llueu en China como perdayuri, trunfar de los sos adversarios, y escontra el añu 1368 prevaleció en tol imperiu.
El cultivu del algodoneru y la fabricación de les estofas d'algodón fueron establecíos, nuna dómina antigua y probablemente polos Musulmanes, en toles partes d'África, asitiaes nel norte del ecuador. Nel añu 1590, foi llevada a Londres tela d'algodón de fábrica indíxena de Beniu, na mariña de Guinea y dellos sieglos enantes esta industria floriara en Marruecos y en Fez. Per otra parte, ye ciertu que les diverses especies d'algodoneru crecen a esgaya nes riberes del Senegal, de Gambia, Níxer, en Tombuctú, Sierra Lleona, nes islles del Cabu Verde, nes mariñes de Guinea, n'Abisinia y en tol interior y que los naturales, perdayuri lleven vistíos de texíos d'algodón fabricaos por ellos, texíos con frecuencia tiñíos, afataos de dibuxos, dacuando entemecíos con seda y de un trabayu almirable. L'algodón tamién ye, de toles estofas de qu'unu puede vistise, la mas conveniente so la zona chorniza y los climes calientes son tan favorables al algodoneru, como los sos productos abondosos son la materia menos costoso pa la fabricación de les estofas.
Cuando'l descubrimientu del Nuevu Mundu, la fabricación de los texíos d'algodón llegara yá nesti continente a un altu grau de perfección y los Mexicanos texíen con esta materia los sos principales vistíos yá que escarecíen de llana, de cáñamu, de seda y nun se sirvíen del llinu, que sicasí crecía naquel país. Diz l'abá Clavijero:
El mesmu Colón reconoció que l'algodoneru crecía n'estáu montés y en gran bayura en la Española, nes islles de la India Occidental y nel continente de l'América del Sur, onde los habitantes llevaben vistíos d'algodón y de él faíen les red de pescar. Y los Brasileños, na dómina del viaxe de Magallanes alredor del mundu, teníen el costume de faer les sos cames con algodón.
Nun puede duldar que l'algodoneru seya indíxena d'América igualmente que de la India y l'arte de convertir los sos productos en filos y en texíos probablemente remonta a la dómina del primer establecimientu, seya los que quier, formáu nesti continente pero los sabios tán bien estremaos sobre la fecha. Lo que puede dicise ye que la industria algodonero n'América remontar a una alta antigüedá.
Si Europa ye la parte del mundu onde l'arte de fabricar algodón enfusó mas tarde, ye en desquite aquella onde'l xeniu fíxo-y faer los mas rápidos progresos.
L'algodoneru foi naturalizáu n'España, nes fértiles llanures de València y el so productu emplegáu na fabricación de formoses estofas, dende'l sieglu X como mui tarde, en que s'establecieron fábriques en Córdoba, Granada y Sevilla. Los texíos d'algodón fabricaos nel reinu de Granada yeren miraos nel sieglu XIV como cimeros a los d'Asiria en suavidá, finura y fermosura.
Les estofas d'algodón aportaron a bien llueu unu de los ramos mas florecientes de la industria de Barcelona. Capmany, l'historiador del comerciu d'esta ciudá, diz que ::ente los
diversos texíos qu'estremaben d'antiguo a Barcelona, los mas importantes yeren los texíos d'algodón. Los fabricantes d'esti xéneru de estofa, que formaben corporación dende'l sieglu XIII, preparaben y filaben l'algodón pa la tejeduría de distintes estofas que se fabricaben, principalmente pa faer d'él tecles de veles. Esti ramu d'industria daba llugar a transaiciones comerciales bien estendíes nesta ciudá que foi mientres mas de cinco siglo'l apostadero de les escuadras españoles.
Fabríquense tamién munchos fustanes. Los Arabes d'España fixeron tamién papel d'algodón y ye probable qu'esti arte fora introducíu nel país polos Sarracenos, quien lo aprendieren cuando s'apoderaron de Samarcanda, nel sieglu VII y establecióse una fábrica d'esti productu en Salibah dempués de la conquista. La introducción d'esta útil industria nel restu d'Europa atopó grandes torgues y el principal foi quiciabes el despreciu que los cristianos profesaben a los musulmanes y a cuanto d'ellos venía.
Hasta principios del sieglu XIV nun se topen señales de la fabricación de los texíos d'algodón n'Italia. Merrino, l'historiador del comerciu de Venecia, diz que nesta dómina introdució la industria algodonero en Venecia y en Milán, onde se fabricaron estofas d'algodón fuerte y grueses como fustanes y bombasíes. Tou induz a creer que yeren feches con algodones filaos de Siria y Asia Menor d'onde los italianos y los franceses nos últimos tiempos importaben regularmente este articulo.
Guichardin na so descripción de los Países Baxos , en 1560, diz qu'Amberes importaba de Venecia y de Milán, estofas d'algodón, fustanes y bombasíes de distintos y formoses calidaes.
Tamién fala de texíos d'algodón fabricaos en gran cantidá en Bruxes y en Gante. Ye malo de precisar la dómina na cual Turquía recibió l'arte de fabricar los algodones pero creyer con razón, que foi nel sieglu XIV, nel tiempu de la conquista de los Turcos en Rumanía; porque'l vencedores tuvieron de traer los sos artes con ellos y l'usu de los vistíos d'algodón ta xeneralizáu n'Asia Menor. Dende esti sieglu, l'algodoneru topar nun terrén y nun clima favorables en Rumanía y en Macedonia onde ye cultiváu.[2]
L'algodón foi cultiváu dende fai miles d'años nel Perú pre incaicu y destaquen los famosos testiles de la Cultura Paracas tan valoraos en diversos museos del mundu. Una pieza de testil Paracas de grandes dimensiones alcuéntrase esibida na planta d'ingresu del edificiu de les Naciones Xuníes en Nueva York. La COPROBA, organismu del gobiernu del Perú, declaró l'algodón peruano unu de los producto bandera del Perú el 28 de xunetu de 2004.
L'algodón foi llantáu na India mientres más de trés mil años, y ye referenciáu nel "Rigveda", escritu en 1500 e.C. Mil año dempués el gran historiador Griegu Heródoto escribió sobre l'algodón hindú: "Allá hai árboles que crecen monteses, de los cualos el frutu ye una llana meyor y más bella qu'el d'una oveya. Los Hindús faen la so ropa de la llana d'esti árbol." La industria algodonero hindú foi clisada mientres la revolución industrial Inglesa, cuando la invención del "Spinning Jenny" en 1764 y el marcu xiratoriu en 1769 dexaron la producción masiva nel Reinu Xuníu. La capacidá de producción foi ameyorada pola invención del "cotton gin" por Eli Whitney en 1793.
Anguaño l'algodón producir en munches partes del mundu, incluyendo Europa, Asia, África, América y Australia utilizando plantes d'algodón que fueron xenéticamente modificaes pa llograr más fibra. L'algodón genéticamente modificáu foi un desastre comercial n'Australia. Los dividendos fueron enforma menores de lo esperao y les plantes d'algodón convencional se polinizaron con variedaes trexéniques causando problemes llegales pa los cultivadores.
La industria algodonero utiliza una gran cantidá de químicos (fertilizantes, insecticides, etc.), contaminando'l mediu ambiente. Por cuenta de esto dellos llabradores tán optando pol modelu de producción orgánicu.
El 50% del algodón qu'utiliza'l mundu provién solo de cuatro países: EE.XX., China, la India y Perú.
El desmote modernu del algodón ye un procesu continuu qu'empieza cola recepción del algodón crudo, y termina col embalaxe de les fibres del algodón procesáu. El desmote del algodón produz grandes cantidaes de bagazos sólidos na forma de granes (que pueden sirvir como alimentu p'animales) y los bagazos del desmotador, emite contaminantes como polvu d'algodón y pelusa. Col fin d'amenorgar la incidencia del vierme rosado del algodón nos bagazos, en ciertos países, regúlase puramente'l movimientu y eliminación de la grana d'algodón y la basura. Onde dexen los reglamentos, únviase la grana a los molinos qu'estrayen l'aceite. Puede esaniciase la basura producida pol desmotador, convirtiéndola en abonu, o suxetar a sulfatamientu, esterilización o incineración. En dellos países quema la basura al campu, causando molesties, contaminación atmosférica y problemes de golor.
El problema principal pa la salú que surde del desmote rellacionar col polvu. La esposición a niveles escesivos de polvu d'algodón causa bisionosis, una enfermedá respiratoria grave. Amás, l'escesivu ruiu puede ser un problema nesta industria.
China 6,377,000 2 
India 4,068,000 3 
Estaos Xuníos 2,566,450 4 
Perú 2,160,000 5 
Uzbequistán 1,128,500 6 
Brasil 966,300 7 
Turquía 638,250 8 
Australia 329,000 9 
Grecia 236,000 10 
Siria 224,300 11 
Turkmenistán 220,000 12 
Burkina Fasu 183,000 13 
Nixeria 177,020 14 
Arxentina 136,000 15 
Exiptu 100,000 16 
Taxiquistán 97,700 17 
Benín 91,500 18 
Méxicu 90,000 19 
Kazakstán 89,000 20 
Irán 85,000 21 
Colombia 82,000 Fuentes: ORGANIZACIÓN DE LES NACIONES XUNÍES PA L'AGRICULTURA Y LA ALIMENTACIÓN (datos de 2009)[3] Delles compañíes usen la inxeniería xenética p'alteriar la naturaleza del algodón y que resulte, por casu, de distintos colores. Empreses multinacionales como Monsanto producieron granes de les que se llogren distintos colores, especialmente l'azul índigo que s'utiliza na confección de los jeans.
Na Rexón Autónoma de Xinjiang (China) desenvolviéronse plantes qu'apurren fibres de colores coloráu, verde, azul o negru.
Otres, sicasí, utilicen la bioteunoloxía pa xenerar fibres muncho más llargues y resistentes pero non grueses. La empresa Natural Cotton Colors patentó, en 1990, dos variedad d'algodón de colores naturales: marrón (Coyote) y verde.
Pero non toes la variaciones xenétiques d'esti cultivu apunten a la so coloración. Munches de los cambeos busquen faer que la planta seya más resistente a dellos tipos de plagues, como la variedá Bt Cotton; o resistentes a los yerbicides como la variedá Roundup Ready, de Monsanto, resistente al glifosato (Roundup).
A pesar de la resistencia al usu de trexénicos, yá en 1997 el 25% de les árees semaes con esti cultivu nos Estaos Xuníos correspondíen a variedaes genéticamente modificaes[ensin referencies].Otru de los grandes productores, la India, dio vía llibre al cultivu trexénicu en 2001, na so variedá Bt.
La sociedá prehispánica mexicana de los Tolteques sabíen como llograr algodón de diversos colores (azul, turquesa, verde, naranxa, colloráu), entá nun se sabe a ciencia cierta como lo llograben, pero puede debese al usu de colorantes minerales colos que se regaben les plantes.
.Les plantes d'algodón pertenecen al xéneru llamáu Gossypium con alredor de 40 especies de parrotales de la familia de les Malvaceae, naturales de les rexones tropicales y subtropicales tanto del Vieyu Mundu como del Nuevu. Son cultivaes pa producir algodón.
Nel so estáu montés, les plantes pueden crecer más de 3 m. Les fueyes son anches con 3 ó 5 lóbulos (dacuando inclusive siete). Les granes tán conteníes nuna cápsula llamada baga y cada una arrodiada por una vellosa fibra llamada filacha.
El cultivu d'algodón ye unu de los que más productos químicos utilicen, de forma que puede contaminar les tierres de cultivu. L'algodón tamién rique gran cantidá d'agua en comparanza con otros cultivos.
Les filaches prodúcense de forma natural en colores blancu, marrón y verde, polo qu'en munchos llugares de cultivu comercial d'algodón blanco prohibióse'l cultivu d'estes especies monteses, pa evitar la contaminación xenética coles variedaes de color.
Pambıq kolu (lat. Gossypium)[1] - əməköməcikimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.[2]
Pambıq çoxillik bitkidir. Bu sahədə tanınmış alim F.M. Mauyerin təsnifatına görə pambığın Asiya, Amerika, Afrika və Avstraliyanın tropik və subtropik rayonlarında bitən 35 növü var.
Pambiq Azərbaycanda "ağ qızıl " adlanir.
Pambıq isti və işıq sevən bitkidir. Vegetasiya müddətində (110-145 gündür) pambığın yetişməsi üçün orta faydalı temperaturun cəmi 2500-3000 selsidən az olmamalıdır. Becərilən pambıq əsas texniki bitkidir. Dünya toxuculuq sənayəsi üçün lazım olan lifin təxminən 50%-i pambıqdan alınır. 100 kq xam pambıqdan orta hesabla 30-35% lif alınır. Lifdən müxtəlif parçaların toxunmasında işlədilən iplik hazırlanır, həmçinin avtomobil təkəri, torlar və kəmərlər üçün kordlar və sair istehsalında istifadə edilir.
Pambığın çiyidindən alınan yağ yemək məhsullarında işlədilir, ondan marqarin, qliserin, sabun, stearin, sürtkü yağları hazırlanır, tullantısı sellüloz, spirt, lak, linoleum, karton, kino plyonkası, izolyasiya materialları istehsalında istifadə olunur.
Pambığın vətəni Hindistandır. Hələ eramızdan 3 min il əvvəl burada pambıq əkilirdi. Pambığın Misirdə becərilməsi haqqında ilk məlumat e.ə. 1 əsrə aiddir. Çində yabanı pambığın lifi e.ə. 2 əsrdə istifadə edilmiş, 7-9 əsrlərdə isə mədəniləşdirilmişdir.
Orta Asiyada e.ə. 6-5, Zaqafqaziyada isə e.ə. 7-4 əsrdən becərilir. Pambıq lifi sənayedə ilk dəfə 17 əsrdə Avropada və Amerikada istifadə edilmişdir.
Qafqazda, xüsusilə Azərbaycanda pambıq Qədim Şərq ölkələri, əsasən İran vasitəsilə yayılmışdır. Mingəçevirdə arxeoloji qazıntılar zamanı 5-6 əsrlərə aid yanmış pambıq kələfləri və çiyidi tapılmışdır. Bərdə, Naxçıvan, Beyləqan, Gəncə, Şəmkir və sair kimi şəhərlərdə pambıqdan parça hazırlanıb xaricə ixrac edilməsi, 15 əsrdə Şamaxıdan Rusiyaya pambıq mallar da aparıldığı göstərilir.
XVII əsrdən Azərbaycandan Rusiyaya pambıq ixracı genişlənmişdir. 18 əsrdə Mil-Muğan və Şirvan düzlərində geniş pambıq sahələri olmuşdur. 19 əsrin əvvəllərində Quba və Bakı ayələtlərində də pambıqçılıq inkişaf etdirilirdi. 19 əsrin 30-cu illərindən Azərbaycanda Misir və Amerika, həmçinin yerli Mazandaran və İravan pambıq sortları becərilirdi.
Şimali Azərbaycanın Rusiyaya birləşdirilməsindən sonra, xüsusən 19 əsrin axırlarından Azərbaycanda pambıqçılıq daha da inkişaf etdi və əmtəə xarakteri daşıdı.
20 əsrin əvvəllərində Rusiyanın toxuculuq sənayesinin mahlıca ehtiyacı ilə əlaqədar Azərbaycanda pambıq əkini sahəsi genişləndirildi. 1913-cü ildə pambıq əkini sahəsi 100 min hektardan çox, pambıq istehsalı 65 min ton olmuşdur.
Hazırda Azərbaycanda pambıqçılıq yüksək səviyyədə inkişaf etdirilməkdədir.
Pambıq xəstəlikləri arasında ən ziyan vericisi viltdir (göbələk). Məhz bunu nəzərə alaraq bir sıra pambıqçılıq müəssisələri əsasən də Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Pambıqçılıq İnstitutu viltədavamlı pambıq sortları yetışdirməyə başladı. Buna misal olaraq 1979-cu ildə Hüseynov Əmir Musa oğlu tərəfindən yetişdirilən viltədavamlı, tezyetişən, iriqozalı, yüksək məhzuldar 3312 ("Yubiley") sortunu görsətmək olar.
Azərbaycanda pambığın əsasən 5 növü mövcuddur:
Gossypium arboreum
Gossypium hirsutum
İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Pambıq kolu (lat. Gossypium) - əməköməcikimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Pambıq çoxillik bitkidir. Bu sahədə tanınmış alim F.M. Mauyerin təsnifatına görə pambığın Asiya, Amerika, Afrika və Avstraliyanın tropik və subtropik rayonlarında bitən 35 növü var.
Pambiq Azərbaycanda "ağ qızıl " adlanir.
Pambıq isti və işıq sevən bitkidir. Vegetasiya müddətində (110-145 gündür) pambığın yetişməsi üçün orta faydalı temperaturun cəmi 2500-3000 selsidən az olmamalıdır. Becərilən pambıq əsas texniki bitkidir. Dünya toxuculuq sənayəsi üçün lazım olan lifin təxminən 50%-i pambıqdan alınır. 100 kq xam pambıqdan orta hesabla 30-35% lif alınır. Lifdən müxtəlif parçaların toxunmasında işlədilən iplik hazırlanır, həmçinin avtomobil təkəri, torlar və kəmərlər üçün kordlar və sair istehsalında istifadə edilir.
Pambığın çiyidindən alınan yağ yemək məhsullarında işlədilir, ondan marqarin, qliserin, sabun, stearin, sürtkü yağları hazırlanır, tullantısı sellüloz, spirt, lak, linoleum, karton, kino plyonkası, izolyasiya materialları istehsalında istifadə olunur.
Pambığın vətəni Hindistandır. Hələ eramızdan 3 min il əvvəl burada pambıq əkilirdi. Pambığın Misirdə becərilməsi haqqında ilk məlumat e.ə. 1 əsrə aiddir. Çində yabanı pambığın lifi e.ə. 2 əsrdə istifadə edilmiş, 7-9 əsrlərdə isə mədəniləşdirilmişdir.
Orta Asiyada e.ə. 6-5, Zaqafqaziyada isə e.ə. 7-4 əsrdən becərilir. Pambıq lifi sənayedə ilk dəfə 17 əsrdə Avropada və Amerikada istifadə edilmişdir.
Qafqazda, xüsusilə Azərbaycanda pambıq Qədim Şərq ölkələri, əsasən İran vasitəsilə yayılmışdır. Mingəçevirdə arxeoloji qazıntılar zamanı 5-6 əsrlərə aid yanmış pambıq kələfləri və çiyidi tapılmışdır. Bərdə, Naxçıvan, Beyləqan, Gəncə, Şəmkir və sair kimi şəhərlərdə pambıqdan parça hazırlanıb xaricə ixrac edilməsi, 15 əsrdə Şamaxıdan Rusiyaya pambıq mallar da aparıldığı göstərilir.
XVII əsrdən Azərbaycandan Rusiyaya pambıq ixracı genişlənmişdir. 18 əsrdə Mil-Muğan və Şirvan düzlərində geniş pambıq sahələri olmuşdur. 19 əsrin əvvəllərində Quba və Bakı ayələtlərində də pambıqçılıq inkişaf etdirilirdi. 19 əsrin 30-cu illərindən Azərbaycanda Misir və Amerika, həmçinin yerli Mazandaran və İravan pambıq sortları becərilirdi.
Şimali Azərbaycanın Rusiyaya birləşdirilməsindən sonra, xüsusən 19 əsrin axırlarından Azərbaycanda pambıqçılıq daha da inkişaf etdi və əmtəə xarakteri daşıdı.
20 əsrin əvvəllərində Rusiyanın toxuculuq sənayesinin mahlıca ehtiyacı ilə əlaqədar Azərbaycanda pambıq əkini sahəsi genişləndirildi. 1913-cü ildə pambıq əkini sahəsi 100 min hektardan çox, pambıq istehsalı 65 min ton olmuşdur.
Hazırda Azərbaycanda pambıqçılıq yüksək səviyyədə inkişaf etdirilməkdədir.
El cotoner (Gossypium) és un gènere de plantes de la família malvàcia (format per unes 40 espècies d'arbustos. Són originaris de zones subtropicals i tropicals d'Àfrica, Amèrica Àsia Austràlia i Hawaii. D'algunes espècies d'aquest gènere se n'extreu una fibra tèxtil cel·lulòsica natural que creix al voltant de les llavors. La fibra se sol processar per a obtenir un teixit blanc, suau i transpirable.
En estat silvestre els arbusts de cotoner poden arribar a fer fins a 7 m d'alt. Les fulles són grosses amb tres, cinc o fins a set lòbuls. Les llavors estan dins d'una càpsula, estan cadascuna d'elles embolicada d'una fibra (dita cotó fluix o cotó en pèl).
El cotó es considera la més important de les fibres vegetals. S'obté de la llavor de les diferents espècies d'aquesta planta (gènere Gossypium), que es conrea en diferents regions càlides de la Terra. Cal un estiu força llarg i càlid que en la classificació agroclimàtica de Papadakis rep precisament el nom d'aquesta planta (G o g de Gossypium). El conreu s'estén des dels Estats Units fins a l'Índia passant per l'Àsia Central. La llargada i el gruix de la fibra depenen de la seva procedència.
Se'n conreen diverses espècies del gènere Gossypium (G. hirsutum és la més estesa mundialment) les espècies difereixen per les llargada de la fibra (més llarga o més curta) i per les característiques agronòmiques, però el cotó sempre necessita un estiu molt càlid i molta aigua de pluja o de reg.
El cotoner modificat genèticament (GM) va ser creat pensant que reduiria l'ús de plaguicides. Actualment es planta a tot el món on es conrea cotó i sembla que redueix en un 80% l'ús de plaguicides respecte al cotoner normal. Segons el Servei Internacional d'Aplicacions Tecnològiques Agrícoles, la superfície mundial cultivada amb cotoners transgènics és de 67.000 km² el 2002 que representa un 20% del total cultivat.En el cas dels Estats Units representa un 73% de la seva producció.
A Austràlia la introducció del cotoner modificat genèticament va ser en principi un desastre comercial, ja que la collita va ser menor que la prevista i hi va haver pol·linització creuada ambaltres varietats normals de cotoner. Quan es va introduir una segona varietat GM va passar a representar el 80% de la producció total de cotó.
Hi ha diferents tipus de certificacions per a assegurar que es compleixen els estàndards de l'agricultura ecològica en el conreu del cotoner. En general aquests sistemes s'assegurament de la qualitat no admeten l'ús de plantes genèticament modificades (OMG) ni productes agroquímics obtinguts per síntesi química. Es fan servir especialment per a produir llençols i altres peces de roba en contacte directe amb el cos com els kimonos.
El cotoner (Gossypium) és un gènere de plantes de la família malvàcia (format per unes 40 espècies d'arbustos. Són originaris de zones subtropicals i tropicals d'Àfrica, Amèrica Àsia Austràlia i Hawaii. D'algunes espècies d'aquest gènere se n'extreu una fibra tèxtil cel·lulòsica natural que creix al voltant de les llavors. La fibra se sol processar per a obtenir un teixit blanc, suau i transpirable.
En estat silvestre els arbusts de cotoner poden arribar a fer fins a 7 m d'alt. Les fulles són grosses amb tres, cinc o fins a set lòbuls. Les llavors estan dins d'una càpsula, estan cadascuna d'elles embolicada d'una fibra (dita cotó fluix o cotó en pèl).
Planhigyn y defnyddir y deunydd sy'n tyfu o gwmpas ei hadau i gael cotwm yw Gossypium neu'r planhigyn cotwm. O ganlyniad mae'n un o'r planhigion amaethyddol mwyaf cyffredin yn y byd sy'n cael ei dyfu mewn nifer o wledydd, fel arfer mewn planhigfeydd.
Bavlník (Gossypium) je rod rostlin z čeledi slézovité. Zahrnuje přes 50 druhů a je rozšířen v tropech a subtropech všech kontinentů. Nejvíce druhů roste v Austrálii, Mexiku a v oblasti severovýchodní Afriky a Arábie. Bavlníky jsou keře nebo i stromy s jednoduchými celistvými nebo dlanitě laločnatými listy a nápadnými, žlutými nebo růžovými květy. Plodem je tobolka s dlouze vlnatými semeny. Bavlníky jsou staré kulturní rostliny, jejichž domestikace začala již před 5000 lety. Na světové produkci bavlny se asi 90 % podílí bavlník chlupatý. Nejkvalitnější vlákno poskytuje bavlník barbadoský. Vedlejšími produkty pěstování bavlníku jsou celulóza, bavlníkový olej a mouka.
Bavlníky jsou vzpřímené nebo výjimečně plazivé keře, řidčeji i stromy. Planě rostoucí druhy jsou víceleté nebo vytrvalé. Rostliny jsou lysé nebo hvězdovitě chlupaté. Listy jsou jednoduché, střídavé, celistvé až hluboce dlanitě laločnaté, na bázi více či méně srdčité, celokrajné. Většinou je na listech jedno nebo více extraflorálních nektárií. Palisty jsou šídlovité nebo srpovité, vytrvalé nebo opadavé. Květy se rozvíjejí v paždí listů nebo v sympodiálních květenstvích a jsou podepřeny 3 listeny tvořícími zákrov. Kalich je na konci uťatý nebo pětizubý. Koruna je smetanová, žlutá nebo růžová, u některých druhů s tmavým středem, často žláznatě tečkovaná. Semeník je srostlý ze 3 až 5 plodolistů. Čnělka je jedna, nevětvená, se 3 až 5 sbíhavými bliznovými laloky. Plodem je vejcovitá, podlouhlá nebo téměř kulovitá, kožovitá tobolka pukající 3 až 5 chlopněmi. Obsahuje větší počet dlouze vlnatých (jen výjimečně téměř lysých) semen.[1][2]
Plazivý havajský druh G. tomentosum
Květ bavlníku barbadoského podepřený nápadně tvarovanými listeny
Květ australského druhu G. sturtianum
Rod bavlník zahrnuje asi 54 druhů.[3] Je rozšířen v tropech a subtropech všech kontinentů. Rod má 3 hlavní centra druhové diverzity: Austrálie (17 druhů zejména na severozápadě kontinentu), severovýchodní Afrika a navazující část Arábie (14 druhů) a západní oblasti středního a jižního Mexika (18 druhů).[4][5] V Evropě není žádný druh bavlníku původní, některé druhy (G. herbaceum, G. hirsutum) zdomácněly ve Středomoří.[6] Z USA jsou udávány 3 volně rostoucí druhy: G. hirsutum, G. armourianum a G. thurberi.[2]
Květy bavlníků jsou velké a nápadné a opylují je různé druhy hmyzu, zejména včely, vosy, mouchy a brouci rodu lesknáček (Carpophilus). Často je navštěvuje včela medonosná. Na rostlinách se živí housenky černopásky bavlníkové (Heliothis armigera). Na kořenech bavlníků žijí symbiotické mykorhizní houby, zejména Funneliformis mosseae.[5] V Americe napadá bavlníky nosatcovitý brouk Anthonomus grandis, který se živí poupaty a květy.
Bavlníky mají v různých oblastech svého výskytu rozličná ekologická přizpůsobení. Vytrvalé bylinné druhy z Austrálie jsou přizpůsobeny periodickým požárům. V jihozápadním Mexiku dosahují bavlníky podoby nízkých stromů, které přečkávají období sucha v bezlistém stavu.[4]
Housenka černopásky bavlníkové
Nosatec Anthonomus grandis na poupěti bavlníku
Krásně kvetoucí druh G. sturtianum byl v roce 1961 prohlášen národní květinou Severního teritoria v Austrálii.[7]
Rod Gossypium je v rámci čeledi slézovité řazen do podčeledi Malvoideae a tribu Gossypieae. Typový druh je Gossypium arboreum, popsaný Carlem Linnéem v roce 1753. Mezi nejblíže příbuzné rody náleží podle výsledků fylogenetických studií rody Kokia a Gossypioides.[4]
Studium taxonomie rodu bavlník má dlouhou historii, což souvisí s jeho ekonomickým významem. V průběhu 20. století vyšlo několik revizí, z nichž obecně nejpřijímanější byla Fryxellova z roku 1972 a 1992. Rod v ní byl na základě morfologie a fytogeografie rozdělen na 4 podrody a 8 sekcí.
Bavlník chlupatý
Bavlník barbadoský
Bavlník stromový
Bavlník bylinný
Nejstarší archeologické důkazy používání bavlny jsou asi 6000 let staré, prokázaná domestikace sahá do doby před 5000 lety. V současnosti existují 4 kulturní druhy, domestikované nezávisle v různých částech světa: bavlník barbadoský (Gossypium barbadense) v suché přímořské oblasti severního Peru a jižního Ekvádoru, bavlník bylinný (G. herbaceum) v Africe, bavlník chlupatý (G. hirsutum) na mexickém poloostrově Yucatán a bavlník stromovitý (G. arboreum) v Indii. Americké druhy prošly v průběhu domestikace četnými fenotypovými změnami, jako je omezení dormance semen, posun ke kompaktnějšímu vzrůstu, nezávislost kvetení na délce dne a s tím související možnost pěstovat bavlník jako letničku. Vlákno kulturních rostlin je až o 80 % delší a také tenčí a pevnější než u divokých forem. Vykopávky v Peru ukázaly, že délka vlákna bavlníku barbadoského se v průběhu domestikace od doby 2500 př. n.l. po 1000 př. n.l. průběžně zvětšovala.[9][5]
Různé aspekty genetické struktury bavlníku byly předmětem mnoha studií. Většina druhů jsou diploidy. Na základě genetické podobnosti byly tyto druhy rozděleny do 8 skupin označených velkými písmeny, přičemž typ genomu koresponduje s fytogeografií. Typ D se vyskytuje v Americe, typy C, G a K v Austrálii, zbývající typy (A, B, E, F) jsou rozšířeny v Africe, Arábii a Asii. Dále je známo asi 6 tetraploidních druhů, pocházejících jako planě rostoucí (G. tomentosum, G. mustelinum, G. darwinii, G. lanceolatum) nebo kulturní (G. hirsutum, G. barbadense) rostliny z Ameriky. Všechny tyto druhy obsahují kombinaci genomu AD, tedy kombinaci genomu amerického předka s předkem ze Starého světa. Jak ke spojení genomů pocházejících z různých polokoulí došlo není známo. Podle molekulárních hodin k této události došlo před 1 až 2 milióny let.[5]
Bavlník (Gossypium) je rod rostlin z čeledi slézovité. Zahrnuje přes 50 druhů a je rozšířen v tropech a subtropech všech kontinentů. Nejvíce druhů roste v Austrálii, Mexiku a v oblasti severovýchodní Afriky a Arábie. Bavlníky jsou keře nebo i stromy s jednoduchými celistvými nebo dlanitě laločnatými listy a nápadnými, žlutými nebo růžovými květy. Plodem je tobolka s dlouze vlnatými semeny. Bavlníky jsou staré kulturní rostliny, jejichž domestikace začala již před 5000 lety. Na světové produkci bavlny se asi 90 % podílí bavlník chlupatý. Nejkvalitnější vlákno poskytuje bavlník barbadoský. Vedlejšími produkty pěstování bavlníku jsou celulóza, bavlníkový olej a mouka.
Planteslægten bomuld (Gossypium) er udbredt i Central- og Sydamerika og i Sydasien. Flere arter udnyttes til at fremstille bomuld ved hjælp af de modne frøs frøhaler, kaldet frøuld.
Det er buske, stauder eller enårige planter med en stivgrenet vækst, tragtformede blomster og frøkapsler, fulde af frøhår.
Her omtales kun de arter, der dyrkes for frøuldens skyld.
Det anses for en kendsgerning, at bomuld-slægtens vildtvoksende arter hører hjemme i det tropiske bælte mellem 20°N og 25°S. De hører hjemme i halvørkener (buskstepper), sådan at de fugtige skove langs Congo- og Zambezifloderne danner afbrydelser i deres udbredelsesområde. Arten Gossypium longicalyx og delvist også almindelig bomulds vildart, Gossypium herbaceum subsp. africanum findes i lidt mere fugtige områder. De dyrkede, vilde og primitive former af bomuld findes overalt i det tropiske bælte, når man ser bort fra bjergegne.
Planteslægten bomuld (Gossypium) er udbredt i Central- og Sydamerika og i Sydasien. Flere arter udnyttes til at fremstille bomuld ved hjælp af de modne frøs frøhaler, kaldet frøuld.
Die Baumwollpflanzen (Gossypium) oder Baumwolle ist eine Pflanzengattung innerhalb der Familie der Malvengewächse (Malvaceae). Es gibt etwa 20 bis 51 Arten in den Tropen und Subtropen.
Baumwolle ist eine sehr alte Kulturpflanze. Bemerkenswert ist, dass mindestens vier Völker möglicherweise unabhängig voneinander diese Pflanzengattung domestizierten. Zweimal geschah dies in der Neuen Welt mit den Arten Gossypium hirsutum und Gossypium barbadense und in der Alten Welt je einmal in Asien (Gossypium arboreum) und Afrika (Gossypium herbaceum).[1] Aus den Samenhaaren wird die Baumwollfaser, eine Naturfaser, gewonnen.[2] Die Baumwollfasern werden ebenfalls als Baumwolle bezeichnet.
Der Name „Baumwolle“ leitet sich von den Büscheln langer Fasern in den Früchten der Baumwollpflanze ab, welche die Ausbreitung der Pflanzensamen über größere Distanzen ermöglichen. Allerdings ist die Baumwollpflanze trotz des Namens kein Baum, sondern ein bis zu 6 Meter hoher Strauch. Viele Pflanzensamen tragen solche Samenhaare (auch Samenwolle), doch nur wenige wie die der Baumwollpflanze werden zur Textilherstellung verwendet. Wie die tierischen Wollhaare dienen diese Pflanzenfasern als Grundlage zur Herstellung von Garnen, Geweben und Wirkwaren.
Das Bestimmungswort „Baum“ wurde eventuell im Anschluss an Herodots Historien Buch 3, 106 gewählt, wonach in Indien Wolle, die die Schafwolle an Schönheit und Güte übertrifft und aus der die Inder ihre Kleider herstellen, auf Bäumen wächst. Im Mittelhochdeutschen ist für das 12. Jahrhundert bereits das Wort boumwolle dafür belegt.[3]
Das nicht nur im Englischen, sondern international gebräuchliche Wort cotton (mittelenglisch coton, frz. coton, span. algodón, ital. cotone) leitet sich über das mittelfranzösische coton aus dem spanisch-arabischen Dialektwort quṭún (hocharabisch قطن, DMG quṭn) ab, das „Baumwolle“ bedeutet. Im Deutschen ist diese Wurzel in Kattun präsent.[4][5]
Gossypium-Arten sind dimorph: Während der Haupttrieb eine durchgehende (monopodiale), vegetative Achse bildet, kommt es an den Seitentrieben zur Blütenbildung. Die Seitentriebe sind außerdem sympodial, denn nach jeder Blüte stellt die alte Achse ihr Wachstum ein. Die neue Zweigachse wird von einer neben der Blüte auskeimenden Knospe übernommen.
Gossypium-Arten wachsen als einjährige bis ausdauernde, krautige Pflanzen, manchmal als Sträucher. Alle oberirdischen Pflanzenteile sind mit dunklen Öldrüsen punktiert.[6]
Die wechselständigen Laubblätter sind in Blattstiel und Blattspreite gegliedert. Die Blattspreiten sind meist handförmig drei- bis neunlappig, selten ohne Lappen. Es sind Nebenblätter vorhanden.[6]
Die im oberen Bereich der Pflanzen gebildeten Blüten stehen einzeln. Die Blütenstiele besitzen meist Drüsen direkt unter dem Nebenkelch. Die meist drei, selten bis sieben Nebenkelchblätter sind laubblattähnlich, drüsig, frei oder an ihrer Basis verwachsen, ganzrandig oder gezähnt bis tief geschlitzt.[6]
Die zwittrigen Blüten sind radiärsymmetrisch, fünfzählig mit doppelter Blütenhülle (Perianth). Die fünf Kelchblätter sind becherförmig mehr oder weniger hoch verwachsen. Die fünf freien, relativ großen Kronblätter sind oben gerundet. Die Kronblätter besitzen eine weiße oder gelbe Grundfarbe und sind im Zentrum der Blüte manchmal purpurfarben. Bei der Unterfamilie Malvoideae sind die vielen Staubblätter zu einer den Stempel umgebenden Röhre verwachsen, der sogenannten Columna. Drei bis fünf Fruchtblätter sind zu einem oberständigen, drei- bis fünfkammerigen Fruchtknoten verwachsen mit je zwei Samenanlagen in jeder Kammer. Der kurze, stabförmige Griffel endet in einer keulenförmigen, drei- bis fünfrilligen Narbe.[6]
Die kugelige oder ellipsoide Kapselfrucht öffnet sich bei Reife mit drei bis fünf Klappen. Die kugeligen Samen besitzen intensiv weiße, lange wollige Trichome (Samenhaare), die mit kurzen Trichomen gemischt sein können.
Die giftigen Samen enthalten bis zu 1,5 % Gossypol.
Dimorphes Wachstum der Baumwollpflanze
Unreife Kapsel
Reife, geöffnete Baumwollkapsel
Stadien der Baumwolle (v.l.): Knospe, Blütenöffnung, verblüht, zwei junge Fruchtstadien, Kapselfrucht fast reif, Kapselfrucht vollreif und geöffnet
Gossypium Sp. Brun
Der Gattungsname Gossypium wurde 1753 durch Carl von Linné in Species Plantarum, 2, S. 693 erstveröffentlicht. Lectotypusart ist Gossypium arboreum L. Synonyme für Gossypium L. sind: Erioxylum Rose & Standl., Ingenhouzia DC., Notoxylinon Lewton, Selera Ulbr., Sturtia R.Br., Thurberia A.Gray, Ultragossypium Roberty. Die Gattung Gossypium gehört zur Tribus Gossypieae in der Unterfamilie der Malvoideae in der Familie der Malvaceae.[7]
Die Gattung Gossypium wird in vier Untergattungen, sieben Sektionen und Untersektionen gegliedert, hier mit allen 51 Arten:[7]
Es gibt viele verschiedene Wildarten, aber für den industriellen Anbau sind nur die Kulturbaumwollarten von Bedeutung. Das sind vier Arten, wobei zwei Arten aus der Alten Welt und zwei Arten aus der Neuen Welt stammen. Die beiden Altwelt-Arten sind Gossypium herbaceum L. (sog. Levante-Baumwolle) und Gossypium arboreum L. (sog. Tree cotton), die beiden Neuwelt-Arten Gossypium hirsutum L. (sog. Hochland-Baumwolle) und Gossypium barbadense L. (Syn.: Gossypium vitifolium Lam.), die sog. Sea-Island-Baumwolle. Die letzten beiden Arten wiederum haben sich offenbar in vorgeschichtlicher Zeit nach transozeanischer Verbreitung von Gossypium herbaceum aus einer natürlichen Hybridisierung von Gossypium herbaceum und einer Neuweltart entwickelt.[8][9]
Altweltliche Baumwolle wie Gossypium herbaceum und Gossypium arboreum ist diploid, wohingegen neuweltliche Baumwolle wie Gossypium hirsutum und Gossypium barbadense tetraploid ist. Den größten und damit wichtigsten Anteil an der Baumwollgewinnung hat Gossypium hirsutum.
In der Textilindustrie und -verarbeitung unterscheidet man die Baumwolle primär nach ihrer Stapellänge (Faserlänge). Sekundär spielen auch Geruch, Farbe und Reinheit eine Rolle. Je länger eine Baumwollfaser ist, desto hochwertiger wird sie eingestuft. Nach der Stapellänge können die genannten vier Arten in drei Kategorien eingeteilt werden. Die beste Qualität liefert mit einer Stapellänge von über 32 Millimetern Gossypium barbadense (gebräuchliche Handelsnamen sind Ägyptische Giza (Mako)-Baumwolle, peruanische Pima-Baumwolle und Sea-Island-Baumwolle), die etwa 8 % der Weltproduktion ausmacht. Es folgen mit einer Stapellänge von 25 bis 30 Millimetern und einem Anteil von 90 % Gossypium hirsutum (sog. Upland-Baumwolle) und Gossypium arboreum und Gossypium herbaceum, die eine kurze und grobe Faser ([10]
Für die Domestizierung von Baumwolle werden inzwischen mehrere Zentren angenommen, wo diese etwa gleichzeitig erfolgt zu sein scheint. Über die wilde Stammform der in den Tropen und Subtropen verbreiteten Gattung der Baumwollpflanze Gossypium herrscht allerdings bis heute Unklarheit. Als Ursprungszentren gelten zum einen das südliche Afrika, wo aber keine frühe Domestizierung nachweisbar ist, oder Indien und Indonesien, zum anderen das nördliche Andengebiet und eventuell der Südwesten Nordamerikas oder Zentralamerika.[11]
Baumwolle wird seit Jahrtausenden in ganz verschiedenen Kulturzonen zur Herstellung leichter Kleidung verwendet, ist jedoch wegen des vor allem in den Samen und deren Öl enthaltenen giftigen Phenols Gossypol für den Verzehr nicht geeignet außer bei Wiederkäuern und war daher im Gegensatz zu manch anderen Faserpflanzen als Nahrungsmittel kulturhistorisch ohne Bedeutung.[12]
Im Alten Ägypten ist Baumwolle seit dem Neuen Reich durch Grabfunde belegt, desgleichen später im hellenistischen Osten.[14]
Baumwolltextilien sind seit dieser Zeit in Nordchile, Peru und Ecuador belegt, etwa bei den Nazca, wo sie sich in trockenen Hochlandgegenden archäologisch nachweisbar erhalten haben. Gegen Ende dieser Periode verwendete man wegen ihrer besseren Färbbarkeit dann auch Wolle von Neuweltkamelen.[15]
Allerdings ist der erste eindeutige Nachweis der Domestizierung von Baumwolle, hier G. barbadense, noch wesentlich älter. Er stammt aus Ancón, einem Fundort an der zentralen Küste Perus, wo Archäologen Reste von Baumwollkapseln fanden, die auf 4200 v. Chr. datiert werden konnten. Um 1000 v. Chr. waren die Baumwollkapseln aus Peru dann nicht mehr von den heute kultivierten Formen von G. barbadense zu unterscheiden. Es scheint also durchaus möglich, dass Baumwolle in der Neuen Welt ebenso früh verwendet wurde wie im alten Indien.
In verschiedenen Gebieten und Kulturen Mesoamerikas war Baumwolle ein sehr begehrtes Gut, das teuer gehandelt wurde. Kaufleute der Mayas und Azteken tauschten Baumwolle gegen andere Luxusgüter, und Adelige schmückten sich mit kostbaren farbigen Mänteln aus diesem Material. Aztekenkönige beschenkten oft vornehme Besucher mit Baumwollprodukten und bezahlten Heerführer damit.
Die Ostindien-Kompanie importierte bereits im frühen 17. Jahrhundert Baumwolltuche nach England und verkaufte diese Textilien trotz der erbitterten Gegenwehr der Wollproduzenten, die zeitweise stark genug war, um die Verwendung von Baumwolltuch gesetzlich zu verbieten. In Manchester gelang es schließlich, die Verarbeitung von Baumwolle in England durchzusetzen.
Bereits gegen Ende des 14. Jahrhunderts zog die Republik Venedig das Handelsmonopol levantinischer Baumwolle an sich und behielt es bis ins 17. Jahrhundert. Zugleich nahm an den großen Umschlagplätzen nördlich der Alpen die Baumwollverarbeitung stark zu. Mittelpunkt war Augsburg, das fast alle europäischen Märkte mit seinen Barchenten versorgte.
Mit dem stark zunehmenden Ostindienhandel wuchs die Einfuhr gesponnener Rohgarne über die Niederlande, so dass das Monopol Venedigs zunehmend schwächer wurde. Der Aufstieg der Britischen Ostindien-Kompanie zu einer der großen Handelsorganisationen der frühen Neuzeit steht ebenfalls in engem Zusammenhang mit Baumwolle. Der sehr profitreiche Gewürzhandel war zu Beginn des 17. Jahrhunderts fest in Händen portugiesischer und holländischer Kaufleute. Die Britische Ostindien-Kompanie handelte deshalb vor allem mit persischer Seide, die über Karawanenrouten durch Syrien auf türkische Märkte gelangte. Dort wurde auch traditionell indisches Baumwollgewebe gehandelt, und die britische Kompanie handelte zunehmend auch dieses Gewebe.[1] Ihren großen Aufschwung nahm die Baumwollindustrie jedoch erst Ende des 18. und vor allem Anfang des 19. Jahrhunderts (Spinnmaschinen) im Verlauf der Industriellen Revolution, zunächst in England, dann in Frankreich und Deutschland, wo die Baumwollfaser sich nach und nach auch aufgrund ihrer größeren Verfügbarkeit durch den zunehmenden Anbau in den britischen Kolonien und den USA gegen die Wolle ökonomisch als Alternative durchzusetzen begann.
Mit der Ausweitung des Fernhandels in der frühen Neuzeit verdrängte die Baumwolle auch in Nord- und Mitteleuropa zunehmend Leinen (Flachs) und Hanf für die meisten Anwendungsbereiche.
Mit der Erfindung der Spinning Jenny im Jahre 1764, einer frühen Spinnmaschine mit mehreren Spindeln, und der Waterframe von Arkwright 1769 wird die kostengünstige Massenproduktion von Textilien im Vereinigten Königreich möglich. Während Indien vor der industriellen Revolution hauptsächlich Fertigprodukte nach England exportierte, wird Indien danach zum Rohstofflieferanten für die englische Textilindustrie.
Im 20. Jahrhundert bekam die Baumwolle zunehmend Konkurrenz durch chemisch erzeugte Fasern. Insbesondere Polyesterfasern finden immer häufiger Verwendung: 2003/2004 wurden sie erstmals in größerer Menge verarbeitet als Baumwolle und verdrängten diese bei den Textilfasern somit auf den zweiten Rang.
Die ersten englischen Siedler in Nordamerika sahen keine oder kaum Baumwolle im Gebrauch unter den Eingeborenen. Sie begannen jedoch bald, die Faser aus Westindien zu importieren, und von dort stammte schließlich auch die Pflanze selbst, die sie nun in dem sehr ähnlichen Klima der südlichen Kolonien und den vergleichbaren Böden dort anzubauen begannen.
Während der kolonialen Periode wurde Baumwolle aber nie zur hauptsächlich kultivierten Pflanze, war kaum eine wichtige Anbaupflanze zu nennen. Denn Baumwolle konnte profitabel nur gezogen werden, wenn ein Überschuss an extrem billigen Arbeitskräften zur Verfügung stand. Und die Arbeit in Amerika, gleichgültig ob die Arbeiter weiß oder schwarz waren, konnte niemals so billig sein oder werden wie in Indien. Amerikanische Sklaven konnten ohnehin weit profitabler beim Anbau von Reis und Indigo eingesetzt werden. Grund war der enorme Arbeitsaufwand, der bei der Ernte und danach anfiel, wenn die Baumwollfasern von Hand gepflückt und aufwendig für die Weiterverarbeitung präpariert werden mussten.[24]
Dies änderte sich erst, als die Baumwollproduktion in den Südstaaten der USA – dem sogenannten Cotton Belt – von der Erfindung der Egreniermaschine („Cotton Gin“) im Jahr 1793 profitierte. Langstapelige Sorten wie Sea Island Cotton (Gossypium barbadense) waren dort in den Küstenregionen bereits vorher angebaut worden. Im hügeligen Binnenland gediehen dagegen nur kurzstapelige Sorten, die vor der Erfindung der Egreniermaschine von den Sklaven nur für den persönlichen Bedarf angebaut worden waren.
Aufgrund der neuen Technologie konnte nun aber gegen Ende des 18. Jahrhunderts und bis ins 20. Jahrhundert hinein auch kurzstapelige Baumwolle kostengünstig verarbeitet werden und blieb das wichtigste Exportgut des amerikanischen Südens, obwohl dort das Klima eigentlich etwas zu feucht und nicht heiß genug ist und es dadurch immer wieder zu Ernteausfällen durch Verrottung kam. Baumwolle wurde nun auch im Binnenland gepflanzt und verdrängte dort Tabak und Getreide. In der Dekade von 1790 bis 1800 stieg der jährliche Baumwollexport allein aus South Carolina von weniger als 10.000 auf mehr als sechs Millionen Pfund (= Pound) an.
Die Sklaverei erreichte nach der Einführung des Baumwollanbaus eine größere Ausdehnung als jemals zuvor, etwa beim Tabak- oder Reisanbau.[25] Seine größte Ausdehnung fand der Baumwollanbau im Black Belt, einer Region, die sich im 19. Jahrhundert von North Carolina bis Louisiana erstreckte. Im Zeitraum von 1812 bis zur Mitte des 19. Jahrhunderts wuchs die Baumwollproduktion in dieser Region von weniger als 300.000 Ballen auf 4 Millionen Ballen pro Jahr an.[25]
Der Anbau der Baumwolle verlangte von den Sklaven während eines Großteils des Jahres beständige Arbeit und gewissenhafte Pflege. Frauen wurden auf den Plantagen ebenso eingesetzt wie Männer, die Pflanzer legten jedoch Wert auf junge Arbeitskräfte. Nach der Saat, die Ende März oder Anfang April erfolgte, mussten die Pflanzen laufend ausgedünnt und umgepflanzt werden, eine Tätigkeit, die die Sklaven fast den gesamten Sommer über in Anspruch nahm. Wenn diese Phase Ende Juli, Anfang August beendet war, setzten die Pflanzer ihre Sklaven vorübergehend auf Mais- und Erbsenfeldern ein. Im späten August begann das Baumwollpflücken, eine sehr eintönige und ermüdende Tätigkeit, die sich oftmals bis zum Ende des Jahres oder darüber hinaus hinzog. Unerfahrene Baumwollpflücker verletzten sich sehr leicht an den scharfkantigen Samenkapseln. Die letzten Arbeitsschritte waren das Trocknen, Entkernen und Verpacken der Baumwolle, die in Ballen ausgeliefert wurde; häufig folgten auch noch das Kämmen, Spinnen und Aufspulen.[25]
Nachdem in Nordamerika der moderne Anbau von Baumwolle 1621 in Florida begonnen hatte und lange Zeit wirtschaftlich eher unbedeutend geblieben war, wurde er nun aber, nicht zuletzt durch die ökonomische Macht der großen Baumwollpflanzer der Südstaaten der USA, in der ersten Hälfte des 19. Jahrhunderts zu einem auch politisch bestimmenden Faktor, der letztlich mit zum Ausbruch des Sezessionskrieges und dem Untergang der amerikanischen Südstaaten beitrug (Sklaverei und unterschiedliche wirtschaftliche Interessen der industriell orientierten Nordstaaten, die mit Schutzzöllen ihre Industrieproduktion abschirmen wollten, gegenüber den auf Freihandel und Export ihrer Agrarprodukte, vor allem eben Baumwolle, bedachten Südstaaten).[26]
Die beiden berühmtesten Werke, die diese historisch-ökonomische Situation vor dem Hintergrund der durch Sklaven betriebenen Baumwollplantagen des alten Südens literarisch behandeln, sind zwei Romane: Margaret Mitchells Vom Winde verweht (1936) und Harriett Beecher Stowes Onkel Toms Hütte (1859), dazu die US-Fernsehserie Fackeln im Sturm aus den 80er- und 90er-Jahren. Vom Winde verweht wird von der Kritik allgemein recht positiv beurteilt (auch die Verfilmung von 1939 mag dabei eine Rolle spielen), während Onkel Toms Hütte vor allem zu Anfang Kritik erfuhr, obwohl es erheblichen Einfluss auf die Beendung der Sklaverei in den USA hatte. Vor allem farbige Amerikaner lehnen das Buch bis heute wegen des darin enthaltenen unterschwelligen Rassismus ab. Kindlers Literaturlexikon schreibt: „Stowes Rezept passiver Jenseitserwartung musste den derart Bevormundeten […] als verantwortungslose Stützung herrschender Machtverhältnisse erscheinen.“[27]
Viele Baumwoll-Arten und -Sorten sind von Natur aus ausdauernde Pflanzen und können bis zu 15 Jahre alt werden. Sie werden aber als einjährige Pflanzen kultiviert. Als Kulturpflanze belässt man sie in der Regel nur für ein Jahr auf dem Feld, um den höchsten Ernteertrag zu erzielen. Nach der Ernte bzw. nach einer Frostperiode werden die Pflanzen dann meist abgeschlegelt und zur Gründüngung in den Boden eingearbeitet. In brennstoffarmen Regionen dienen die abgestorbenen, trockenen Pflanzenteile auch als Brennmaterial.
In der nördlichen Hemisphäre findet die Aussaat abhängig vom Standort zwischen Anfang Februar und Anfang Juni statt. Die Ernte erfolgt zwischen Oktober und Februar. Zwischen Aussaat und Ernte liegen rund acht bis neun Monate. Da die Baumwolle oft ungleichmäßig abreift, wird häufig mehrmals geerntet. Große Kulturflächen werden zumeist von Baumwollerntern maschinell abgeerntet, bei kleinen Anbaufeldern und in weniger entwickelten Staaten erfolgt die Ernte oft noch mit der Hand. Manche Pflückmaschinen können nur laubfreie Pflanzen abernten, so muss entweder der erste Frost abgewartet, oder chemische Entlaubungsmittel müssen eingesetzt werden. Dies gilt insbesondere für die niedrig wachsenden windresistenten Sorten (storm proof cotton), die überwiegend in Texas angebaut werden. Handgeerntete Baumwolle ist bezüglich Reife und Schmutzgehalt fast immer von höherer Qualität als maschinell geerntete. Dies liegt daran, dass Vollernter auch unreife und überreife Kapseln erfassen, während per Hand nur die reifen Faserbüschel ausgezupft werden.
Problematisch für die Ernte ist die langgezogene Blütezeit, weil dadurch auch die Kapseln über einen Zeitraum von mehreren Wochen versetzt reifen. Überreife Baumwolle ist genauso wie unreife qualitativ minderwertig. Maschinelle Einmalernten sind daher immer ein Kompromiss aus überreif, reif und unreif. Die Handpflücke ist genauer, benötigt aber viele Arbeitskräfte, da mehrere Durchgänge notwendig sind.
Erntereife Baumwolle (September, Nordflorida)
Erntemaschine (Baumwollernter) im Einsatz
Maschinelle Ernte mit Baumwollernter und Module Builder in Texas
Baumwollproduktion in Mali
Handgeerntete Rohbaumwolle in Benin
Baumwoll-Samen
Baumwolle gedeiht gut auf schweren Böden. Sehr geeignet sind Vertisole. Sie ist bezüglich des Nährstoffgehaltes nicht sehr anspruchsvoll. Wichtig ist aber eine ausreichende Wasserversorgung (600 bis 1200 Millimeter während der Wachstumsperiode). In niederschlagsarmen Gebieten sind die Baumwollkulturen daher von künstlicher Bewässerung abhängig.
Heute wird Baumwolle – als nachwachsender Rohstoff – auf allen fünf Kontinenten angebaut. Hierzu werden Baumwollpflanzen verwendet, die durch Züchtung mehr Fasern produzieren als die Wildpflanze. Transgene Baumwolle erleichtert die Schädlings- und Unkrautbekämpfung und wurde 2010 auf etwa zwei Dritteln der weltweiten Baumwollanbaufläche angepflanzt. Baumwollkapselbohrer und Baumwollkapselkäfer gehören zu den wichtigsten Baumwollschädlingen in Amerika.
Die lange Wachstumszeit der Baumwolle erfordert nach der Ernte eine rasche Feldbestellung und Neuaussaat. Daher ist der Anbau von Zwischenfrüchten zur Verbesserung der Bodenqualität und zur Unterdrückung von Unkräutern kaum möglich. Die Konsequenzen sind der Verlust der Bodenfruchtbarkeit und Biodiversität.[28] Besonders auf großen Flächen wird Baumwolle oft ohne Fruchtwechsel mit anderen Nutzpflanzen angebaut. Infolge dieser Monokulturen ist die großflächige Baumwollproduktion stark von Pflanzenschutzmitteln abhängig. Baumwolle gilt als das landwirtschaftliche Produkt mit dem höchsten Einsatz an Chemikalien. Auf Baumwolle entfielen 1999/2000 etwa 11 % des weltweiten Pestizidmarktes.[29] Daher gilt sie unter Umweltschutzaspekten als sehr bedenklich.
Der Wasserverbrauch ist problematisch. Er richtet sich nach dem Klima, der Bodenbeschaffenheit und ob die Anpflanzung im Regenfeldbau oder mit künstlicher Bewässerung erfolgt. Für die Menge Baumwolle zur Produktion eines T-Shirts können bis zu 2000 Liter Wasser benötigt werden. Aufgrund dieses hohen Wasserbedarfs erfolgen 75 % des weltweiten Baumwollanbaus auf künstlich bewässerten Feldern.[30] Besonders bekannt wurde in diesem Zusammenhang der Aralsee, der einst viertgrößte See der Erde. Die Entnahme großer Wassermengen aus seinen Zuflüssen für den Baumwollanbau hat seit den 1960er Jahren während der sowjetischen Kolchosenwirtschaft zu einer weitreichenden Versalzung und letztendlich zum fast vollständigen Verschwinden des Sees geführt.
Einige Baumwollbauern setzen auf ökologischen Anbau, so dass es heute auch Bio-Baumwollprodukte auf dem Markt gibt. Anfang 2010 wurde die Textilbranche von groß angelegtem Betrug mit angeblicher Biobaumwolle erschüttert, ein großer Teil der aus Indien stammenden Biobaumwolle wurde gentechnisch verändert. Der Betrug wurde bereits im April 2009 von indischen Behörden aufgedeckt. Zusammen mit westlichen Zertifizierungsunternehmen haben zahlreiche Dörfer gentechnisch veränderte Baumwolle als Bioprodukt deklariert und in großen Mengen in Umlauf gebracht – ein klarer Verstoß gegen die strengen Standards für Ökotextilien. Von dem Betrug betroffen sind namhafte Handelsketten wie H&M, C&A und Tchibo.[31] Nach einem jahrelangen Anstieg der Produktion erfolgte 2011 ein Einbruch um über ein Drittel.[32] 2008 betrug der Marktanteil 0,5 %.[33]
Der kleinflächige Anbau von Baumwolle ist in vielen Entwicklungsländern ein wesentlicher Bestandteil der jeweiligen Volkswirtschaften und stellt den größten Exportwert und für viele Bauern die primäre Cash Crop dar.
Die weltweit bedeutendsten Baumwollproduzenten sind die Volksrepublik China, Indien, die USA, und Brasilien. In Europa ist Griechenland das einzige Land mit einer größeren Produktionsmenge (Platz 10 der Weltrangliste), gefolgt von Spanien mit einer geringeren Menge[34] – die Türkei wird hier zu den asiatischen Nationen gezählt, da die Hauptanbauflächen in Asien liegen. Die meiste Baumwolle wird in den im sogenannten Baumwollgürtel zwischen dem 43 Grad nördlicher und 36 Grad südlicher Breite gelegenen tropischen und subtropischen Gebieten Mittelamerikas, Indiens und Asiens angebaut. Rund 20 Prozent der weltweiten Baumwolle stammt aus Xinjiang[35].
Der Verbrauch nicht erneuerbarer Ressourcen variiert erheblich mit den Anbaubedingungen. Bio-Baumwolle hat eine günstigere Ökobilanz als Baumwolle aus konventionellem Anbau, sofern sie gemäß den Richtlinien des ökologischen Landbaus produziert wird. Bio-Baumwollpflanzen sind nicht-genetisch-modifizierte Pflanzen welche ohne Hilfe von synthetischen Chemikalien, Pestiziden oder Dünger angepflanzt und gezüchtet werden.[36][37]
Das Bio-Siegel garantiert ausschließlich den ökologischen Anbau der Faser, gibt aber keine Auskunft über die Weiterverarbeitung. Richtlinien werden durch eine unabhängige Zertifizierungsstelle mindestens einmal im Jahr geprüft. Die Offenlegung betrieblicher Tätigkeiten und der Produktionsmethoden wird angefordert und unabhängig überprüft.[38][37]
Die Zertifizierung von Bio-Baumwolle ist betrugsanfällig und es wurde wiederholt großangelegter Betrug festgestellt. Plausibilitätsanalysen über die in Umlauf gebrachten Mengen werden dadurch erschwert, dass in Indien als dem wichtigsten Herkunftsland weder die Regierung noch die Zertifikationsagenturen Mengenangaben veröffentlichen und auch die weltweiten Abnehmer dies nicht tun.[39][40] Schätzungen gehen davon aus, dass als ökologisch ausgewiesene Baumwolle in größeren Mengen verkauft wird, als produziert werden könnte.[41]
Der Wasserbedarf für den Anbau von Baumwolle ist hoch. Die Produktion von Baumwolle verbraucht im Durchschnitt 11.000 Liter Wasser pro Kilo.[39] [40] Zusätzlich ist der Anbau mit einem hohen, zumeist fossilen Energiebedarf verbunden, der aus der Produktion von Kunstdünger und anderen Agrarchemikalien herrührt.
Der Wasserverbrauch kann durch effiziente Bewässerungsmethoden wie Tröpfchenbewässerung bzw. Furchenbewässerung bzw. die Wahl geeigneter Standorte reduziert werden.
Baumwolle deckt 2,5 % der weltweiten Anbaufläche ab, verbraucht jedoch, 10-16 % der global eingesetzten Pestizide (einschließlich Herbizide, Insektizide und Entlaubungsmittel). Der starke Einsatz von Chemikalien beim herkömmlichen Baumwollanbau schädigt die Umwelt erheblich.[42][43]
Die bei der Verarbeitung von Baumwolle verwendeten Chemikalien verschmutzen die Luft und die Oberflächengewässer. Zusätzlich sorgt der Anbau von Baumwolle für die Verringerung der Artenvielfalt und Verschiebung des Gleichgewichts der Ökosysteme aufgrund des Einsatzes von Pestiziden.[44][37]
Beim Vergleich zwischen ökologischem und konventionellem Anbau muss darauf geachtet werden, dass der Ertrag und nicht die Anbaufläche als Maßstab ausschlaggebend ist. Wie bei vielen anderen Kulturen sind in der Regel die Erträge (pro Hektar) bei ökologischem Baumwollanbau deutlich geringer als bei konventionellen Methoden.[45] Dieses Ertragsgefälle führt dazu, dass der Wasserverbrauch für die Produktion der gleichen Menge an Baumwollfasern im direkten Vergleich zwischen biologischen und konventionellen Baumwollanbau höher sein kann.[46]
Im Vergleich zu Textilien aus Kunstfasern ist die biologische Abbaubarkeit von Baumwolle vorteilhaft. Lediglich im Vergleich zu konventionell angebauter Baumwolle hat eine nach Stand der Technik hergestellte Regeneratfaser, insbesondere Lyocell, eine günstigere Ökobilanz bei ähnlichen Materialeigenschaften[47]
Wenn Organic Cotton (Biobaumwolle) vom ökologischem Landhaus zertifiziert ist, wird sie ohne synthetische Pestizide angebaut.[48][37] Im Vergleich dazu kann konventionelle Baumwolle mit einer Reihe synthetischer Pestizide angebaut werden.[49] Felder, die von konventioneller auf Bio-Baumwolle umgestellt werden, müssen getestet werden, um sicherzustellen, dass keine Pestizidrückstände zurückbleiben, wobei eine Übergangszeit von zwei bis drei Jahren vorgesehen ist.[50]
In einigen Fällen sind die Unternehmen dazu übergegangen, die Fasern oder Stoffe selbst auf Pestizidrückstände zu testen, um sicherzustellen, dass die Landwirte oder landwirtschaftlichen Genossenschaften nicht betrügen.[51] Der Einsatz von Insektiziden, Herbiziden, Düngemitteln und Wasser geht in konventionellen Systemen als direkte Folge der weit verbreiteten Einführung gentechnisch veränderter Baumwolle, die derzeit über 95 % der in den USA angebauten Baumwolle ausmacht, nur kurzfristig zurück[52][51] Die Bio-Zertifizierung verbietet die Verwendung von gentechnisch veränderten Sorten.[53]
Baumwollanbau trägt insbesondere durch den hohen Verbrauch an Mineraldünger und Pestiziden erheblich zum weltweiten Kohlenstoffdioxid-Ausstoß bei. Durch die Herstellung eines Baumwoll-T-Shirts entstehen sieben bis neun Kilogramm Kohlenstoffdioxid (CO2).[54]
Im Rahmen einer Lebenszyklusanalyse wurde 2011 von britischen Wissenschaftlern die Umweltbilanz verschiedener Materialien verglichen, die für Beutel Verwendung finden. Papier-Beutel, LDPE-Beutel, Polypropylen-Vliesstoff-Beutel und Baumwoll-Beutel sollten mindestens drei, vier, 11 bzw. 131 Mal wiederverwendet werden, um ein geringeres Potenzial für die globale Erwärmung aufzuweisen als herkömmliche HDPE-Beutel, wenn diese nicht wiederverwendet werden.[55] Die Verwendung von Baumwollbeuteln im Vergleich zu Plastiktüten wirkt sich somit erst bei sehr häufigem Gebrauch positiv auf die Klimabilanz aus.
2010 wurde erstmals ein Baumwollgenom sequenziert. Das Genom dieser Wildsorte aus Peru (Gossypium raimondii) ist wesentlich einfacher aufgebaut als das der Kultursorten. Laut Forschern beim 5. Treffen der International Cotton Genome Initiative (ICGI) stellt dies einen bedeutenden Schritt dar auf dem Weg, über die vollständige Kenntnis neue, ertragreiche und widerstandsfähige Sorten zu züchten.[56][57]
weiß-grau
Eigenschaften Faserlänge 15–56 mm[58] Faserdurchmesser 12–35 µm[58] Dichte 1,51 g/cm³[58] Zugfestigkeit 287–800 MPa[58] Spezifische Zugfestigkeit 15–55 cN/tex (trocken)[59] Elastizitätsmodul 4,5–11 GPa (trocken)[59] Bruchdehnung 6–10 % (trocken)[59] Spezifischer elektrischer Widerstand 107 Ωcm[59] Wärmeleitfähigkeit 0,54 W/(m·K)[59] Wasseraufnahme 8 %[58]Baumwolle ist eine Naturfaser, die aus den Samenhaaren der Pflanzen der Gattung Baumwolle (Gossypium) gewonnen wird. Der Samen bildet als Verlängerung seiner Epidermis längere Haare, die als Lint bezeichnet werden, und drei bis fünf Tage nach der Blüte sehr kurze Haare, die Linter genannt werden. Nur die langen Fasern werden, meist zu dünnen Fäden gesponnen, für Textilien verwendet, während sich die Linter nur für Zelluloseprodukte eignen.[60]
Baumwolle ist sehr saugfähig und kann bis zu 65 % des Gewichtes an Wasser aufnehmen. Sind allerdings Gewebe aus Baumwolle einmal nass geworden, trocknen sie nur langsam. Zudem besitzt Baumwolle auch eine hohe Schmutz- und Ölaufnahmefähigkeit, ist aber auch in der Lage, diese wieder abzugeben. Baumwollstoffe gelten als sehr hautfreundlich (sie „kratzen“ nicht) und haben ein äußerst geringes Allergiepotential. Diese Eigenschaften machen sie für die Textilindustrie interessant.
Die äußere Form der Baumwollfasern ist flach, verdreht und schleifenähnlich. Die Farben der Fasern variieren von Cremig-Weiß bis zu Schmutzig-Grau, abhängig vom Herstellungs- bzw. Aufbereitungsprozess. Weiterhin existiert auch farbig gewachsene Baumwolle, zumeist in grün und braun.
Baumwolle ist nicht wasserlöslich und in feuchtem oder nassen Zustand reißfester als in trockenem. Die Festigkeiten und Steifigkeiten der Baumwollfaser sind geringer als die der Bastfaser, wobei die Dehnfähigkeit deutlich höher ist. Die Fasern sind alkalibeständig, jedoch nicht säurebeständig. Baumwolle ist anfällig für Befall durch Mikroorganismen, die Widerstandsfähigkeit gegenüber Motten und anderen Insekten ist jedoch recht hoch. Baumwolle ist leicht entflammbar, kann aber gekocht und sterilisiert werden.
Zusätzlich macht die molekulare Struktur der Baumwolle ihre Fasern widerstandsfähig gegen Hitze und Laugen. Baumwolle ist damit auch bei starker Benutzung und häufiger Reinigung besonders langlebig. Sie fand und findet daher Anwendung in Bereichen starker chemischer und physischer Beanspruchung durch Abrieb, Zuglasten oder die Aussetzung von Salzen und Laugen, so zum Beispiel in der Verarbeitung zu Fischernetzen, Segeltuch, Reinigungstextilien, in der Arbeits- und Berufsbekleidung sowie der Tisch- und Bettwäsche der Hotellerie. Abhängig von der tatsächlich gewünschten Anwendung ist es möglich, den Rohstoff Baumwolle durch zahlreiche Arbeitsschritte in einem derart hohen Maße zu veredeln, dass er schließlich eine seidengleiche Anmutung erreichen kann, dabei jedoch weiterhin seine zahlreichen anderen positiven Eigenschaften aufweist.[61]
Der Hauptanwendungsbereich für Baumwolle ist eindeutig die Textilindustrie. Mit einem Mengenanteil von etwa 33 % an der weltweiten Produktion von Textilfasern (einschließlich anderer Naturfasern und Chemiefasern) und einem Mengenanteil von etwa 75 % an den Naturfasern ist Baumwolle die mit Abstand am häufigsten eingesetzte Naturfaser für Heim- und Bekleidungstextilien.[62][63][64] Außer in der Textilindustrie finden Baumwollfasern aber auch in vielen anderen Bereichen Verwendung, beispielsweise als Verbandsmaterial in der Medizin sowie bei Kosmetik und Hygiene als Watte oder Wattestäbchen.
Fischernetze, Seile und Taue bestehen häufig ganz oder teilweise aus Baumwollfasern, ebenso Zelte, Planen und Persennings. Früher wurden auch Feuerwehrschläuche aus Baumwolle gefertigt. Baumwolle findet bei der Herstellung von einigen Papiersorten, von Zellulose, Kaffeefiltern, Bucheinbänden und Banknoten Verwendung.
Baumwolle wird auch als Verstärkungsfaser für naturfaserverstärkte Kunststoffe eingesetzt. Haupteinsatzgebiet hierfür sind duroplastische Verbundwerkstoffe vor allem für Lkw-Fahrerkabinen.[65] Durch ihre hohe Dehnfähigkeit ermöglicht die Beimischung von Baumwollfasern zu anderen Naturfasern eine deutliche Verbesserung der Schlagzähigkeit dieser Werkstoffe.
In Form von Nitrocellulose dient Baumwolle zur Herstellung von Munition und Sprengstoff.
Baumwollsamenöl fällt als ein Nebenprodukt der Baumwollproduktion an und kann im raffinierten Zustand als Speiseöl oder Brennstoff genutzt werden. Es ist ein Grundstoff in der kosmetischen Industrie.
Der nach dem Auspressen des Öls verbleibende Ölkuchen dient häufig als eiweißreiches Viehfutter, wird jedoch aufgrund seines hohen Gossypolgehalts nur an ausgewachsene Wiederkäuer verfüttert. Die Samen können zu zirka 20 % Öl und 50 % Baumwollsamenkuchen gepresst werden. Schalen bilden den Rest.
Baumwollsamen galten in den USA früher auch als Hausmittel, um einen Schwangerschaftsabbruch herbeizuführen.
Bei der Aufarbeitung der Baumwolle gehen nur rund 10 % des Rohgewichtes verloren. Wenn die Wachs-, Eiweiß- und weiteren Pflanzenreste entfernt sind, bleibt ein natürliches Polymer aus Zellulose zurück. Im Gegensatz zu vielen anderen Naturfasern besitzt Baumwolle keine Lignin- oder Pektinbestandteile und nur eine sehr geringe Menge an Hemizellulose von etwa 5,7 %.[66] Somit besteht die Baumwollfaser, neben der Wachsschicht, fast ausschließlich aus hochkristalliner Zellulose. Die besondere Anordnung der Zellulose gibt der Baumwolle eine hohe Reißfestigkeit. Jede Faser besteht aus 20 bis 30 Lagen Zellulose in einer gedrehten Struktur.
2019 wurden weltweit insgesamt 25.164.982 t Baumwolle geerntet (nur Lint ohne Linter, s. o.). Die zehn größten Produzenten ernteten zusammen 88,1 % der Weltproduktion:
Weltweit wurden 2019 insgesamt 83.859.366 t Baumwolle mit Samen geerntet. Die zehn größten Produzenten ernteten zusammen 88,9 % der Welterntemenge.
Baumwolle hat den Recycling-Code-60 (TEX).
Baumwollfasern und deren Stäube können, wie alle Zellulosefasern, aufgrund der glykosidischen Bindung der Art β1→4 nicht von Säugetieren abgebaut werden.[69] Je nach Reinigungsprozess kommen zudem unterschiedliche Mengen an verbliebenen pflanzlichen und bakteriellen Antigenen aus dem Ausgangsmaterial vor.[70] Häufiges Einatmen der Stäube von Zellulosefasern führt zu einer Bioakkumulation in der Lunge, die sich in dem Krankheitsbild der Byssinose äußern kann.[71][72][73]
Transgene Baumwolle wird hauptsächlich zur Verbesserung des Ertrags verwendet, nur sehr begrenzt zur Veränderung der Faserqualität. Zur Erleichterung des Anbaus gibt es einerseits Modifikationen, in die zur Erhöhung der Resistenz gegenüber Insekten Gene des Bodenbakteriums Bacillus thuringiensis übertragen worden sind (Bt-Baumwolle), andererseits Herbizidtoleranz, insbesondere Glyphosatresistenz.
Auxine spielen eine wichtige Rolle bei der Baumwollfaserentwicklung. Forschern der Universität Südwestchinas (in Chongqing) gelang mithilfe der Gentechnik eine Erhöhung der Indol-3-essigsäure-Produktion in der Epidermis der Pflanze zu Beginn des Faserwachstums. Dies führt zu einer Zunahme der Zahl und Länge verwendbarer Fasern (Lint) und einer Abnahme der Zahl der nicht zu Textilien verarbeitbaren Fasern (Linter). Feldversuche über vier Jahre ergaben, dass der Lintertrag bei den transgenen Pflanzen konsistent um mehr als 15 % höher war als bei den konventionellen Kontrollgruppen. Zudem verbesserte sich die Feinheit der Fasern.[74][75]
Die Baumwollpflanzen (Gossypium) oder Baumwolle ist eine Pflanzengattung innerhalb der Familie der Malvengewächse (Malvaceae). Es gibt etwa 20 bis 51 Arten in den Tropen und Subtropen.
Baumwolle ist eine sehr alte Kulturpflanze. Bemerkenswert ist, dass mindestens vier Völker möglicherweise unabhängig voneinander diese Pflanzengattung domestizierten. Zweimal geschah dies in der Neuen Welt mit den Arten Gossypium hirsutum und Gossypium barbadense und in der Alten Welt je einmal in Asien (Gossypium arboreum) und Afrika (Gossypium herbaceum). Aus den Samenhaaren wird die Baumwollfaser, eine Naturfaser, gewonnen. Die Baumwollfasern werden ebenfalls als Baumwolle bezeichnet.
De Baamwoi (Gossypium, dt.: Baumwollpflanze, Baumwolle, engl. cotton, franz.: coton) is a Pflanzngoddung aus da Famij vo de Malvngwax (Malvaceae). Es gibt gibt umara 50 Oartn in de Tropn und Subtropn.
De Baamwoi is a recht oide Kuituapflanzn. Es is a ungwehnli, dass mindastns vo via Vejkan meglichaweis unobhängi vonanand de Pflanzngoddung domestiziad worn is. Zwoamoi is de in Amerika gschegn und je oamoi in Asien und in Afrika.[1] Aus den Samenhaaren wird die Baumwollfaser, eine Naturfaser, gewonnen.[2]
De Baamwoi (Gossypium, dt.: Baumwollpflanze, Baumwolle, engl. cotton, franz.: coton) is a Pflanzngoddung aus da Famij vo de Malvngwax (Malvaceae). Es gibt gibt umara 50 Oartn in de Tropn und Subtropn.
De Baamwoi is a recht oide Kuituapflanzn. Es is a ungwehnli, dass mindastns vo via Vejkan meglichaweis unobhängi vonanand de Pflanzngoddung domestiziad worn is. Zwoamoi is de in Amerika gschegn und je oamoi in Asien und in Afrika. Aus den Samenhaaren wird die Baumwollfaser, eine Naturfaser, gewonnen.
Bôwulla (Gossypium; alemannischi Näme) isch a Keespapplanart wo zirsch im südlina Afrika und i da Anda dahôam ggsiin isch. Hütztag baôp ma se i vilna subtropischa und troopischa Gegata vo dr Iird aa.
T Pflããnza würran zwüscha zwôa und drüü Meetr hooch. Nôchnra blaôa Blaüzit trêêgan t Bôwullpflanza Sôômakappsslana. Wenn dia riif senn, platzan se ôff und gêal-wiisse Faasra kôn fürra.
D Fasra nimmp ma zurr Hêarraştellig vo Tekschtiilia. Us da Sôôma giidz Öl. Z Gossypolgift köört vôr am êassa ussa. Bôwulla lôôt se liicht fêarba und ninnt Wassr a Schtugg bessr uf wia dia nomaal Wulla.
Frôür isch Bôwulla nu vo Hánd zum Abnia ganga. Vür dia maschinell Earnte würt Entloobigsmittl iiggsetzt. D Pflãnza sinn hôakle mit am Uuzivr. Wêagat êam würrande uf da Pflanzgata groosse Menga vo Insektiziid vrtôalt.
Z Mittlameerika unn z India isch Bôwulla schô vôr napaar tausad Jôôr kultiveert ggsi. Abam drizenta Jôrhundrt hêap ma si oo z Ôüroopa vrschaffat.
Z rfinda vô da Wêabmaschinna im sibbazehanta Jôôrhundrt hêat dr Faasra zunara wiita Vrbrôatig vrhôlfa.
Bôwulla (Gossypium; alemannischi Näme) isch a Keespapplanart wo zirsch im südlina Afrika und i da Anda dahôam ggsiin isch. Hütztag baôp ma se i vilna subtropischa und troopischa Gegata vo dr Iird aa.
T Pflããnza würran zwüscha zwôa und drüü Meetr hooch. Nôchnra blaôa Blaüzit trêêgan t Bôwullpflanza Sôômakappsslana. Wenn dia riif senn, platzan se ôff und gêal-wiisse Faasra kôn fürra.
De Boomwullplant (Gossypium) oder Boomwull, up Platt ok Kattuun (engl. cotton, franz. coton), is en Geslecht ut de Familie vun de Malvenplanten (Malvaceae). Dat gifft etwa (20 bit) 51 Aarten in de Tropen un Subtropen.
Boomwull is en bannig old Kulturplant. Wenig begäng is, dat mindst veer Völker mögelkerwies unafhängig vunnanner düt Plantengeslecht domestizeeren deen. Tweemal passeer dat in Amerika mit de Aarten Gossypium hirsutum un Gossypium barbadense un je eenmal in Asien (Gossypium arboreum) un Afrika (Gossypium herbaceum).[1] Ut de Samenhooren wurrd de Boomwullfaser, en Natuurfaser, wunnen.[2]
De Naam „Boomwull“ leit sück vun de Büscheln vun lang Fasern in de Früchte vun de Boomwullplant af, de de Utbreeden vun de Plantensamen över gröttere Distanzen mögelk maaken. Allerdings is de Boomwullplant trotz hör Naam kien [[Boom], sonnern en bit to söss Meter hooch Struuk. Völ Plantensamen dragen sückse Samenhoor (ok Samenwull), aber blots de vun de Boomwullplant wurrn to de Textilherstellung bruukt. As de Wullhooren vun Deerten ok deenen disse Plantenfasern as Grundlaag för de Herstellung vun Goornen, Geweeven un Wirkwaren.
Da Bestimmungswoort „Boom“ wurr eventuell in' Ansluss an Herodot sien Historien Book 3, 106 wählt, wonah in Indien Wull, de de Schaapwull an Schönheit un Gööt överdraapt un ut de de Inder hör Kleedasch maken deen, up Bööm wasst. In dat Middelhoochdüütsche is för dat 12. Johrhunnert all dat Woort boumwolle beleggt.[3]
Dat nich blots in dat Plattdüütsche (Kattuun) un Engelsche, sonner internatschonal begäng Woort cotton (middelengelsch coton, frz. coton, span. algodón, ital. cotone) leit sück över dat middelfranzöösch coton ut dat spaansch-araabsch Dialektwoort quṭún (hoocharaabsch قطن, DMG quṭn) af, dat „Boomwull“ bedüüd. In Düütsch is disse Wuddel in Kattun präsent.[4][5]
För de Domestizeeren vun Boomwull wurrn intüschen mehrere Zentren annommen un man nimmt an, dat dat dor jewiels to etwa glieker Tiet stattfunnen hett. Över de wild Stammform vun de in de Tropen un Subtropen verbreedt Gattung vun de Boomwullplant Gossypium herrscht allerdings bit hüüd kien Klarheit. As Oorsprungszentren gellen eenmal dat südliche Afrika, wo aber kien fröhe Domestizieren nahtowiesen is, oder Indien un Indonesien, to'n annern dat nördliche Andenrebeet un villicht ock de Südwesten vun Nordamerika oder Zentraalamerika.[6]
Boomwull wurrd denn ok siet Johrdusenden in ganz verscheeden Kulturzonen to de Herstellung vun licht Kleedasch bruukt, is aber wegen dat vör allen in de Samen un deren Ööl enthollen giftig Phenol Gossypol to't Tehren nich to gebruuken, mit Utnahm bi Wedderkäuern un weer dorum in' Gegensatz to mennig anner Faserplanten as Nehrungsmiddel kulturhistorisch ahn Bedüüden.[7]
In dat Oolt Ägypten is Boomwull siet dat Nee Riek dör Grafffunde beleggt, as ok later in den hellenistischen Osten.[9]
Boomwulltextilien sünd siet disse Tiet in Nordchile, Peru und Ekuador beleggt, etwa bi den Nazca, wo se sück in dröög Hoochlandgegenden archäologisch nahwiesbar hollen hemm. Gegen Enn' vun disse Periood hett man denn wegen de beter Farvborkeit ok Wull vun Neeweltkamelen bruukt.[10]
Allerdings is de eerste eendüüdig Nahwies vun de Domestizeeren vun Boomwull, hier G. barbadense, noch wesentlich öller He stammt ut Ancón, en Fundoort an de zentraal Küst vun Peru, wo Archäologen Reste vun Boomwollkapseln funnen hemm, de up 4200 v. Chr. datiert wurrn kunnen. Um 1000 v. Chr. weern de Boomwullkapseln ut Peru denn nich mehr vun den hüüdig kultiveert Formen vun G. barbadense to ünnerscheeden. Dat sücht as dörut mögelk ut, dat Boomwull in de Nee Welt ebenso fröh bruukt wurr as in dat olt Indien.
In verscheeden Rebeeden un Kulturen vun Mesoamerika weer Boomwull en bannig begehrt Goot, dat düer hannelt wurr. Kooplüüd vun de Mayas un Azteken hemm Boomwull gegen anner Luxusgöder tuuscht, un Adelige hemm sück mit kostbar farvig Mantels ut dit Material smückt. Aztekenkönige hemm faken vörnehm Besöker mit Boomwullprodukten beschenkt un Heerführer dormit betallt.
De Ostindienkompanie importeer all in dat fröh 17. Johrhunnert Boomwulldooken nah England un hett disse Textilien verköfft un dat trotz düchtig Gegenwehr vun de Wullproduzenten, de tietwies stark noog weern, um den Gebruuk vun Boomwulldook per Gesett to verbeeden. In Manchester gelung dat sluutend, de Verarbeitung vun Boomwull in England dörtosetten.
All gegen Enn' vun dat 14. Johrhunnert truck Venedig dat Hannelsmonopol vun levantiensch Boomwull an siück un behull dat bit in dat 17. Johrhunnert. Togliek nehm an de groot Umslagplätze nördlich vun de Alpen de Boomwullverarbeitung stark to. Middelpunkt weer Augsborg, dat meest all europääschen Märkte mit sien Barchenten versörgen dee.
Mit den stark tonehmen Ostindienhannel is ok de Infuhr vun spunnen Rohgorns över de Nedderlannen anwussen, so dat dat Monopol vun Venedig immer minner wurr. De Upstieg vun de Britisch Ostindien-Kompanie to en vun de groot Hannelsorganisatschonen vun de fröh Neetiet steht ebenfalls in engen Tosommenhang mit Boomwull. De bannig profitriek Gewürzhannel weer to Anfang vun dat 17 Johrhunnert fast in Hann' vun portugiesch un hollannsch Kooplüüd. De Britische Ostindien-Kompanie hett dorüm hööftsächlich mit persisch Sied hannelt, de över Karawanenrouten dör Syrien up törksch Märkte keem. Dor wurr ok traditschonell indisch Boomwullgeweev hannelt, un de britische Kompanie hannel tonehmend ok dit Geweev.[1] Ehrn grooten Upswung nehm de Boomwullindustrie aber eerst Enn' vun dat 18. un vör allen Anfang vun dat 19. Johrhunnert (Spinnmaschinen) in' Verloop vun de Industrielle Revolutschon, tonächst in England, denn in Frankriek un Düütschland, wo de Boomwullfaser sück nah un nah ok wegen de gröttere Verfügborkeit dör tonehmen Anbau in de britisch Kolonien un den USA gegen de Wull ökonomisch as Alternative dörtosetten anfung.
Mit de Utwieden vun den Feernhannel in de fröh Neetiet hett de Boomwull ok in Nord- un Middeleuropa tonehmen Linnen (Flass) un Hemp för de meesten Anwennensberieken afdrängt.
Mit dat Utfinnen vun de Spinning Jenny in dat Johr 1764, en fröhen Spinnmaschien mit mehreren Spindeln, un de Waterframe vun Arkwright 1769 wurr de köstengünstige Massenproduktschoon vun Textilien in dat Königriek Grootbritannien mögelk. Wiels Indien vör de industriellen Revolutschoon hööftsächlich Fardigprodukte nah England exporteeren dee, wurr Indien dornah to'n Rohstofflieferanten för de engelsch Textilindustrie.
In dat 20. Johrhunnert kreeg de Boomwull tonehmen Konkurrenz dör chemisch maakt Fasern. Insbesünnere Polyesterfasern wurrn immer fakener bruukt: 2003/2004 wurrn se eerstmals in gröttere Mengt verarbeit as Boomwull, un hemm de bi de Textilfasern somit up den tweeten Platz afdrängt.
De eerst engelsch Siedler in Nordamerika hemm kien oder meest kien Boomwull in Gebruuk ünner de Ingeboreren sehn. Se fungen aber bold an, de Faser ut Westindien to importeeren, un vun dor stamm ja ok de Plant sülvst, de se nu in dat düchtig ähnlich Klima in de südlich Kolonien un den vergliekboren Grund anbauen deen. Wiels de koloniale Periood wurr Boomwull aber nie to de hööftsächlich kultiveert Plant, weer meest nicht as en wichtige Anbauplant to nömmen, denn Boomwull kunn profitabel blots trucken wurrn, wenn en Överschuss an extrem billigen Arbeitskräften to Verfügung stunn; un de Arbeit in Amerika, egal of de Arbeiter witt oder swaart weern, kunn nie nich so billig ween oder wurrn as in. Amerikaansch Slaven kunnen ahnhen wiet profitabler bi den Anbau vun Ries un Indigo insett wurrn. Grund weer de enorme Arbeitsupwand, de bi de Arnt oder dornah anfull, wenn de Boomwullfasern vun Hand plückt un upwännig för de Wiederverarbeitung präpareert wurrn mussen.[15] Dat änner sück eerst, as de Boomwullproduktschoon in de Süüdstaaten vun de USA – den so nömmt Cotton Belt – vun dat Utfinnen vun de Egreniermaschien („Cotton Gin“) in dat Johr 1793 profiteeren dee. Langstapelig Sorten as Sea Island Cotton weern dor in de Küstenregionen all vörher anbaut wurrn. In dat hügelig Binnenland geev dat aber blots goot Arnten mit körtstapelig Sorten, de vör dat Utfinnen vun de Egreniermaschien vun de Slaven blots för den persönlichen Bedarf anbaut wurrn weern. Mit de nee Technologie kunnen nu aber gegen Enn' vun dat 18. Johrhunnert un bit in dat 20. Johrhunnert rin ok körtstapelig Boomwull köstengünstig verarbeit wurrn un bleev dat wichtigste Exportgoot vun den amerikaanschen Süden, ofschons dor dat Klima eegentlich wat to fuchtig un nich heet noog is un dat dordör immer weer to Arntutfällen dör Verrötten keem. Boomwull wurr nu ok in dat Binnenland plant un verdräng dor Tabak un Frücht. In de Dekade van 1790 bit 1800 steeg de jährlich Boomwullexport alleen ut South Carolina vun weniger as 10.000 up mehr as söss Millionen Pund (= Pound) an. De Slaveree reck nah dat Inführen vun den Boomwullanbau en grötter Utdehnen, as jemals tovör, etwa bi den Tabak- oder Riesanbau.[16] Sien gröttste Utdehnen funn de Boomwullanbau in den Black Belt, en Region, de sück in dat 19. Johrhunnert vun North Carolina bit Louisiana erstrecken dee. In den Tietruum van 1812 bit to de Midden vun dat 19. Johrhunnert wuss de Boomwullproduktschoon in disse Region vun weniger as 300.000 Ballen up 4 Millionen Ballen pro Johr an.[16]
De Anbau vun de Boomwull verlang vun den Slaven wiels en Grootdeel vun dat Johr beständig Arbeit un gewetenhaft Pleeg. Fruen wurrn up de Plantagen ebenso insett as Mannlüüd, de Boomwullplanters hemm aber Weert up jung Arbeitskräfte leggt. Nah de Saat, de Enn' März oder Anfang April inbrocht wurr, mussen de Planten loopend utdünnt un ümplant wurrn, en Tätigkeit, de de Sklaven meest den gesamten Sömmer över in Anspröök nehm. Wenn disse Phase Enn' Juli, Anfang August to Enn' weer, hemm de Planter hör Slaven vörövergahn up Mais- un Arvkenfelder insett. In laat August fung dat Boomwullplücken an, en düchtig eentönige un möh maken Tätigkeit, de sück faken bit to dat Enn' vun dat Johr oder doröver herut hentruck. Unerfohren Boomwullplücker hemm sück bannig licht an de scharpkantig Samenkapseln besehrt. De letzten Arbeitsträen weern dat Drögen, Entkarnen und Verpacken vun de Boomwull, de in Ballen utleefert wurr; faken keemen ansluutend noch dat Kämmen, Spinnen un Upspulen dorto.[16]
Nahdem in Nordamerika de modern Anbau vun Boomwull 1621 in Florida anfungen harr un lang Tiet weertschaplich ehrder unbedüüdend bleeven weer, wurr he nu aber, nich toletzt dör de ökonoomsch Macht vun de groot Boomwullplanter ut de Süüdstaaten vun de USA, in de eerst Hälft vun dat 19. Johrhunnert to en ok politisch bestimmen Faktor, de letztlich mit to'n Utbröök vun den Sezessionskrieg un den Ünnergang vun de amerikaansch Süüdstaaten bidroog (Slaveree un ünnerscheedlich wertschaplich Interessen vun de industriell orienteert Noordstaaten, de mit Schuultöllen hör Industrieproduktschoon afschermen wullen, tegenöver den up Freehannel un Export vun hör Agrarprodukte, vör allen eben Boomwull, bedocht Süüdstaaten).[17]
De beid beropenst Warken, de disse historsch-ökonoomsch Situatschoon vör den Achtergrund vun de dör Slaven bedreeven Boomwullplantagen vun den olt Süden literarisch ankieken, sünd twee Romans: Margaret Mitchells Vom Winde verweht (1936) un Harriett Beecher Stowes Onkel Toms Hütte (1859), dorto de US-Feernsehreeg Fackeln im Sturm ut de 1980er- un 1990er-Johren. Vom Winde verweht wurrd vun de Kritik allgemeen recht positiv beoordeelt (ok de Verfilmung van 1939 mag dorbi en Rull spelen), wiels Onkel Toms Hütte vör allen to'n Anfang en vernichten Kritik kreeg wegen de doch bannig rührseligen, klischeebehafteten un unreflekteerten Handlung mit hör nich blots nah dat hüüdig Empfinnen an't Peinliche grenzenden Frömmeleien. Vör allen farvige Amerikaner lehnen dat Book bit hüüd wegen den dorin enthollen ünnerschwelligen Rassismus af. Kindlers Literaturlexikon schrifft: „Stowes Rezept passiver Jenseitserwartung musste den derart Bevormundeten […] als verantwortungslose Stützung herrschender Machtverhältnisse erscheinen.“[18]
Völ Boomwull-Aarten un -Sorten sünd vun Natuur ut utdüern Planten, wurrn aber as eenjohrig Planten kultiveert. As Kulturplant lett man de in de Regel blots för een Johr up dat Feld, um den hööchsten Arnterdrag to kriegen. Nah de Arnt bzw. nah en Fröstperiood wurrn de Planten denn meest afschlegelt un as Grööndünger in den Bodden inarbeit. In brennstoffarm Regionen deenen de afstorven, dröög Plantendeelen ok as Brennmaterial.
In de nördlichen Hemisphäre find de Utsaat afhängig vun den Standoort tüschen Anfang Februar un Anfang Juni statt. De Arnt erfolgt tüschen Oktober un Februar. Tüschen Utsaat un Arnt liggen ruch weg acht Maand. Wiel de Boomwull faken nich to glieker Tiet riep wurrn, wurrd se faken ok mehrmals arnt. Groot Kulturflachen wurrn meest vun Boomwullarnter maschinell afarnt, bi lütt Anbaufeldern un in weniger entwickelt Staaten wurrd faken noch vun Hand arnt. Eenig Pflückmaschinen könnt blots loovfree Planten afarnten, so moot entweder de eerste Fröst aftöövt, oder chemisch Entloovensmiddel moot insett wurrn. Dat gellt insbesünnere för de leeg wassen windresistenten Sorten (storm proof cotton), de överwegend in Texas anbaut wurrn. Van Hand arnt Boomwull is in Hensicht um Riep un Schmutzgehalt meest immer vun höhger Qualität as de de mit Maschinen arnt wurrd. Dat liggt doran, dat Vullarnter ok noch nich riep un överriep Kapseln griepen, wiels per Hand blots de riep Faserbüschel utzupft wurrn.
Problematisch för de Arnt is de langtrucken Bleutiet, wiel dordör ok de Kapseln över en Tietruum vun mehreren Week versett riepen. Överriep Boomwull is nipp un nau so as unriep qualitativ minnerwertig. Maschinelle Eenmalarnten sünd dorum immer en Kompromiss ut överriep, riep un unriep. Dat Plücken vun Hand is nauer, bruukt aber völ Arbeitskräfte, wiel mehrere Dörgänge notwennig sünd.
Arntriep Boomwull (September, Nordflorida)
Erntemaschien (Boomwullarnter) iin' Insatz
Maschinell Arnt mit Boomwullarnter un Module Builder in Texas
Boomwullproduktschoon in Mali
Boomwull wasst goot up swoor Bodden. Bannig goot dorför sünd Vertisole. Se is in Henblick up Nährstoffgehalt nich besünners ansprööksvull. Wichtig is aber en utrecken Waterversörgen (600 bit 1200 Millimeter wiels de Wassdomsperiood). Dor, wo dat nich so völ regnen deiht sünd Boomwullkulturen dorum vun künstlich Bewatern afhängig.
Hüüd wurrd Boomwull – as nahwassen Rohstoff – up all fiev Kontinenten anbaut. Dorto wurrn Boomwullplanten nommen, de dör Tüchten mehr Fasern produzeeren as de Wildplant. Transgene Boomwull maakt de Schädlings- un Unkruutbekämpen lichter un wurr 2010 up etwa twee Drüddel vun de weltwiet Boomwullbauflach anplant. Boomwullkapselbohrer un Boomwullkapselkäfer sünd in Amerika mit de wichtigst Boomwullschädlinge.
De lang Wassdomstiet vun de Boomwull maakt dat nödig, dat nah de Arnt dat Feld gau weer bestellt wurrn un nee seiht wurrn moot. Dorum is de Anbau vun Tüschenfrüchten um den Bodden to verbetern un Unkruut lütt to hollen, meest nich mögelk. De Konsequenzen sünd de Verlust vun de Boddenfruchtborkeit un Biodiversität.[19] Besünners up groot Flachen wurrn Boomwull faken ahn Fruchtwessel mit anner Nutzplanten anbaut. Dör disse Monokulturen is de grootflachig Boomwullproduktschoon stark vun Plantenschuulmiddel afhängig. Boomwull gellt as dat landwertschaplich Produkt mit den hööchsten Insatz an Chemikalien. Up Boomwull entfullen 1999/2000 etwa elf Perzent vun den weltwiet Pestizidmarkt.[20] Ünner Umweltschuulaspekten gellt de Boomwullproduktschoon dorher as düchtig bedenklich.
Ok de Waterverbruuk is as düchtig problematisch antosehn. För de Mengt Boomwull, de man för de Herstellung vun en T-Shirt bruuken deiht, wurrn bit to 20.000 Liter Water bruukt. Wegen dissen hooch Waterbedarf wurrn 75 Prozent vun den weltwiet Boomwullanbau up künstlich bewatert Feldern maakt.[21] Besonders bekannt wurr in dissen Tosommenhang de Aralsee, de inst veertgröttste See up de Welt. De Entnahm vun groot Watermengen ut sien Toströöms för den Boomwullanbau hett siet den 1960er Johren to en wietrecken Versolten un letztendlich to'n meest vullstännig Verschwinden vun den See führt.
Eenig Boomwullbuern setten up ökologischen Anbau, so dat dat hüüd ok Bio-Boomwullprodukte up den Markt gifft. Anfang 2010 wurr de Textilbranche vun groot anleggt Bedreegen mit angevlich Bioboomwull erschüttert, en groot Deel vun de ut Indien stammen Bioboomwull wurr gentechnisch verännert. De Bedroog wurr all in' April 2009 vun indisch Behörden updeckt. Tosommen mit westlich Zertifizeerungsünnernehmen hemm tallriek Dörper gentechnisch verännert Boomwull as Bioprodukt uttekent un in groot Mengen in Umloop brocht – en klor Verstööten gegen de streng Standards för Ökotextilien. Vun den Bedroog bedrapen sünd naamhaft Hannelsketten as H&M, C&A un Tchibo ween.[22] Nah en Johrenlangen Anstieg vun de Produktschoon geev dat 2011 en Inbröök um över een Drüddel.[23] 2008 betrug der Marktanteil 0,5 Prozent.[24]
De lüttflachig Anbau vun Boomwull is in völ Entwicklungslännern en wesentlich Bestanddeel vun de jewielig Volkswertschapen un stellt den gröttsten Exportwert un för völ Buern de primäre Cash Crop dor.
De weltwiet bedüüdenst Boomwullproduzenten sünd de Volksrepubliek China, Indien, de USA, un Pakistan. In Europa is Grekenland dat eenzige Land mit en gröttere Produktionsmengt (Platz 9 vun de Weltranglist), folgt vun Spanien mit en minner Menge[25] – Törkie wurrd hier to de asiatsch Natschonen tellt, wiel de Hööftanbauflachen in Asien liggen. Generell kann man seggen, dat de meeste Boomweull geographisch sehn tüschen den 43 Grad nördlicher un 36 Grad südlicher Breet liggen tropisch un subtropisch Rebeeden vun Mitddelamerika, Indien un Asien – den so nömmt Boomwullgördel, anbaut wurrd.
Boomwullanbau drocht insbesünnere dör den hooch Verbruuk an Mineraldünger un Pestiziden düchtig to weltwieden Kohlendioxid-Utstööt bi. Dör de Herstellung vun en Boomwull-T-Shirt entstaht bit to negen Kilogramm Kohlendioxid (CO2).[26]
2010 wurr eerstmals en Boomwullgenom sequenzeert. Dat Genom vun disse Wildsoort ut Peru (Gossypium raimondii) is bedüüdend eenfacker upbaut as dat vun de Kultursorten. Luut Forschern bi dat 5. Drapen vun de International Cotton Genome Initiative (ICGI) stellt dat en bedüüden Träe dor up den Weg, över de vullständige Kenntnis nee, erdragriek un wedderstandsfähige Sorten to tüchten.[27][28]
Gossypium-Aarten wassen as eenjohrig bit utdüern, kruutig Planten, af un to as Strüüker. All böverirdisch Plantendeelen sünd mit dunkel Ööldrüsen punkteert. De wesselständig Loovblööt sünd in Blattsteel un Blattspreite gleedert. De Blattspreiten sünd meest handförmig dree- bit negenlappig, selten ahn Lappen. Vörhannen sünd dorto Nebenblööt vorhanden.[29]
De in den böveren Beriek vun de Planten bild Blüten staht eenzeln. De Blütensteelen hemm meest Drüsen direkt ünner den Nebenkelch. De meest dree, selten bit söben Nebenkelchblööt sünd loovblattähnlich, drüsig, free oder an hör Basis verwussen, ganzrandig oder zähnt bit deep schlitzt. De zwittrigen Blüten siüd radiärsymmetrisch, fievtellig mit düppelten Perianth. De fiev Kelchblööt sünd beekerförmig mehr oder weniger hooch verwussen. De fiev free, relativ groot Kroonblööt sünd baben rund. De Kroonblööt sünd in de Frundfarv witt oder geel un in dat Zentrum vun de Blüüt af un to purpurfarven. Bi de Ünnerfamilie Malvoideae sünd de völ Staubblätter to en den Stempel umgeven Röhr verwussen, de so nömmt Columna. Dree bit fiev Fruchtblööt sünd to en böverständigen, dree- bit fiev Kamern umfaaten Fruchtknütt verwussen mit je twee Samenanlagen in jeder Kamer. De kört, staffförmig Griffel end in en keulenförmigen, dree- bit fievrillig Narbe.[29]
De kugelige oder ellipsoide Kapselfrucht geiht mit dree bit fiev Klappen apen, wenn de riep is. De kugeligen Samen hemm intensiv witt, lang wullig Trichome (Samenhooren) mischt oder ahn kört Trichome.
Boomwull wasst dimorph: Wiels de Hööftdriev en dörgahnd (monopodiale), vegetative Ass bild, kummt dat an de Siedendrieven to Blütenbildung. De Siedendrieven sünd buterdem sympodial, denn nah jeder Blüüt stellt de old Ass das Wassdom in. De nee Twiegass wurrd vun en neben de Blüüt utkienen Knosp övernommen.
De giftigen Samen enthollen bit to 1,5 Prozent Gossypol.
De Gattungsnaam Gossypium wurr 1753 dör Carl von Linné in Species Plantarum, 2, S. 693 eerstmals beschreven. Lectotypusart is Gossypium arboreum L.. Synonyme för Gossypium L. sünd: Erioxylum Rose & Standl., Ingenhouzia DC., Notoxylinon Lewton, Selera Ulbr., Sturtia R.Br., Thurberia A.Gray, Ultragossypium Roberty. De Gattung Gossypium hörrt to de Tribus Gossypieae in de Ünnerfamilie vun de Malvoideae in de Familie vun de Malvaceae.[30]
De Gattung Gossypium wurrd in veer Ünnergattungen, söben Sektschonen un Ünnersektschonen gleedert, hier mit all 51 Aarten:[30]
Dat gifft völ verscheeden Wildaarten, aber för den industriellen Anbau sünd blots de Kulturboomwullaarten vun Bedüüden. Dat sünd veer Aarten, wobi twee Aarten ut de Old Welt un twee Aarten ut de Nee Welt stammen. De beid Oldwelt-Aarten sünd Gossypium herbaceum L. (so nömmt Levante-Boomwull) un Gossypium arboreum L. (so nömmt Tree cotton), de beid Neewelt-Aarten Gossypium hirsutum L. (so nömmt Hoochland-Boomwull) un Gossypium barbadense L. (Syn.: Gossypium vitifolium Lam.), de so nömmt Sea-Island-Boomwull. De letzt beid Aarten wedderum hemm sück woll in vörgeschichtlich Tiet nah transozeaansch Verbreeden vun G. herbaceum ut en natüürlich Hybridiseeren vun G. herbaceum un en Neeweltaart entwickelt.[31][32]
Oldweltlich Boomwull as Gossypium herbaceum un Gossypium arboreum is diploid, wogeegen neeweltlich Boomwull as Gossypium hirsutum un Gossypium barbadense tetraploid is. Den gröttsten un dormit wichtigsten Andeel an de Boomwullgewinnung hett Gossypium hirsutum.
In de Textilindustrie un -verarbeitung wurrd Boomwull primär nah hör Stapellängt (Faserlängt) ünnerscheed. Sekundär speelen ok Röök, Farv un Reinheit en Rull. Je länger en Boomwullfaser is, desto hoochwertiger wurrd se instuuft. Nah de Stapellängt könnt de nömmt veer Aarten in dree Kategorien indeelt wurrn. De beste Qualität leefert mit en Stapellängt vun över 32 Millimetern Gossypium barbadense (begäng Hannelsnaams sünd Ägyptische Mako-Boomwull, Pima-Boomwull un Sea-Island-Boomwull), de etwa acht Perzent vun de Weltproduktschoon utmaakt. Dornah folgen mit en Stapellängt vun 25 bit 30 Millimetern un en Andeel van 90 Perzent Gossypium hirsutum (so nömmt Upland-Boomwull) un Gossypium arboreum un Gossypium herbaceum, de en kört un groff Faser (< 25 mm) leefern un etwa 2 Perzent vun de Weltproktschoon dorstellen.[33]
Dimorphes Wassdom vun de Boomwullplant
Unriep Kapsel
Riep, apen Boomwullkapsel
Stadien vun de Boomwull (v.l.): Knospe, Blütenöffnung, verbleuht, twee junge Fruchtstadien, Kapsel meest riep, Kapsel vullriep un apen
Boomwull is en Natuurfaser, de ut de Samenhooren vun de Planten ut de Gattung Boomwull (Gossypium) wunnen wurrd. De Samen bild as Verlängerung vun sien Epidermis längere Hooren, de as Lint betekent wurrn, un dree bit fiev Daag nah de Blüüt bannig kört Hooren, de Linter nömmt wurrn. Blots de lang Fasern wurrn, meest to dünn Faden spunnen, för Textilien bruukt, wiels de Linter blots för Zelluloseprodukte to bruuken sünd.[34]
Vergleeken mit synthetischen Fasern is Boomwull düchtig suugfähig un kann bit to 65 % vun dat Gewicht an Water upnehmen. Sünd allerdings Geweev ut Boomwull eenmal natt wurrn, dröögt se blots bannig langsam. Todem beitt Boomwull ok en hooch Schmutz- un Öölupnahmefähigkeit, is aber ok in de Laag, dat weer aftogeven. Boomwullstoffe gellen as bannig huutfrüendlich (se „kratzen“ nich) un hemm en ganz leeg Allergiepotential. Disse Eegenschapen maken hör interessant för de Textilindustrie.
Debutere Form vun de Boomwullfasern is flaak, verdreiht un schleifenähnlich. De Farven vun de Fasern varieeren vun Cremig-Witt bit to Schidderg-Grau, afhängig vun den Herstellens- bzw. Upbereitensperzess. Dat gifft aber ok farvig wussen Boomwull, meest in gröön un bruun.
Boomwull is nich waterlöslich un in fuchtig oder natt Tostand rietfaster as in dröög. De Fastigkeiten un Stiefigkeiten vun de Boomwullfaser sünd minner as de vun de Bastfaser, wobi de Dehnfähigkeit düütlich höhger is. De Fasern sünd alkalibestännig, aber nich süerbestännig. Boomwull is anfällig för Befall dör Mikroorganismen, de Wedderstandsfähigkeit tegenöver Motten un anner Insekten is aber recht hooch. Boomwull kann man licht in Brand setten, kann aber kaakt un steriliseert wurrn.
Tosätzlich maakt de molekulare Struktur vun de Boomwull hör Fasern wedderstandsfähig gegen Hitt un Laugen. Boomwull is dormit ok bi starken Gebruuk un faken Reinigung besünners langleevif. Se funn un find dorher Anwennen in Berieken vun stark chemisch un physisch Beanspröök dör Afrieben, Tooglasten oder de Utsetten vun Solten un Laugen, so to'n Bispeel in de Verarbeitung to Fischernetten, Segeldook, Reinigungstextilien, in de Arbeits- un Beropskleedasch as ok de Disch- un Bettwasch vun de Hotellerie. Afhängig vun den tatsächlich wünschten Gebruuk ist dat mögelk, den Rohstoff Boomwull dör tallriek Arbeitsträen in en derart hooch Maat to vereddeln, dat he sluutend meest utsücht as Sied, dorbi aber wiederhen sien tallriek anner positiv Eegenschapen behollt.[35]
De Hööftanwennensberiek för Boomwull is eendüüdig de Textilindustrie. Mit en Mengenandeel vun etwa 33 Perzent an de welltwiet Produktschoon vun Textilfasern (insluutend anner Natuurfasern un Chemiefasern) un en Mengenandeel vun etwa 75 Perzent an de Natuurfasern is Boomwull de mit Afstand an' fakensten insett Natuurfaser för Heim- un Kleedaschtextilien.[36][37][38] Neben den Gebruuk in de Textilindustrie finnen Boomwullfasern aber ok in völl anner Berieken Verwennen, bispeelsweis as Verbandsmaterial in de Medizin as ok bi Kosmetik un Hygiene as Watte oder Wattestäbchen.
Fischernetten, Seile un Taue bestaht faken ganz oder deelwies ut Boomwullfasern, ebenso Telten, Plaans un Persennings. Fröher wurrn ok Füerwehrschläuche ut Boomwull maakt. Boomwull find ok bi de Herstellung vun eenig Papeersorten, vun Zellulose, Koffiefiltern, Bookinbänden un Banknoten Verwennen.
Boomwull wurrd ok as Verstärkungsfaser för natuurfaserverstärkte Kunststoffe insett. Hööftinsatzrebeet dorför sünd duroplastische Verbundwarkstoffen vör allen för LKW-Fohrerkabinen.[39] Dör hör hooch Dehnfähigkeit maakt de Bimischen vun Boomwullfasern to anner Natuurfasern en düütliche Verbetern vun de Slagtoigkeit vun disse Warkstoffe mögelk.
In Form vun Nitrocellulose deent Boomwull to de Herstellung vun Munitschoon un Sprengstoff.
Boomwullsamenööl fallt as en Nebenprodukt bi de Boomwullproduktschoon an un kann in' raffineerten Tostand as Spiesenööl oder Brennstoff bruukt wurrn. Dat is en Grundstoff in de kosmetisch Industrie.
De nah dat Utpressen vun dat Ööl verblieven Öölkook deent faken as eiwittriek Veehfutter, wurrd aber wegen sien hooch Gossypolgehalt blots an utwussen Wedderkäuer verfuttert. De Samen könnt bit zirka 20 Perzent Ööl un 50 Perzent Boomwollsamenkook presst wurrn. Schalen billen den Rest.
Boomwollsamen gullen in den USA fröher ok as Huusmiddel, um en Schwangerschapsafbröök hentokriegen.
Bi de Uparbeiten vun de Boomwull gaht blots rund teihn Perzent vun dat Rohgewicht verloren. Wenn de Wachs-, Eiwitt- un wiederen Plantenreste entfernt sünd, blifft en natüürlich Polymer ut Zellulose torüch. In' Gegensatz to völ anner Natuurfasern hett Boomwull kien Lignin- oder Pektinbestanddeelen un blots en minn geringe Menge an Hemizellulose vun etwa 5,7 Prozent.[40] Somit besteiht de Boomwullfaser, neben de Wachsschicht, meest blots ut hoochkristalliner Zellulose. De besünner Anordnung vun de Zellulose gifft de Boomwull en hooch Rietfastigkeit. Jede Faser besteiht ut 20 bit 30 Lagen Zellulose in en dreiht Struktur.
2012 wurn weltwiet insgesamt 25,95 Mio. t Boomwull produzeert (blots Lint ahn Linter, s. o.) De teihn gröttsten Produzenten hemm tosommen 88,9 % vun Weltproduktschoon arnt:
Tüschen Mai 2011 un Mai 2014 schwank de Boomwullpries an de New Yorker Warenterminbörse (NYBOT) tüschen ca. 0,70 un 1,40 US-$. An' 19. Mai 2014 leeg he bi 0,89 US-$ pro amerikaansch Pund (453,592 Gramm).[42]
Boomwull hett den Recycling-Code-60 (TEX).
Boomwullfasern un deren Stoff könnt, as all Zellulosefasern, wegen de glykosidisch Binnen vun de Aart β1→4 nich vun Söögdeerter afbaut wurrn.[43] Je nah Reinigungsperzess kommt todem ünnerscheedlich Mengen an verbleven plantlich un bakteriell Antigenen ut dat Utgangsmaterial vör.[44] Faken Inahmen vun de Stoff vun Zellulosefasern führt to en Bioakkumulatschoon in de Lung, de sück in dat Krankheitsbild vun de Byssinose ütern kann.[45][46][47]
. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons. De Boomwullplant (Gossypium) oder Boomwull, up Platt ok Kattuun (engl. cotton, franz. coton), is en Geslecht ut de Familie vun de Malvenplanten (Malvaceae). Dat gifft etwa (20 bit) 51 Aarten in de Tropen un Subtropen.
Boomwull is en bannig old Kulturplant. Wenig begäng is, dat mindst veer Völker mögelkerwies unafhängig vunnanner düt Plantengeslecht domestizeeren deen. Tweemal passeer dat in Amerika mit de Aarten Gossypium hirsutum un Gossypium barbadense un je eenmal in Asien (Gossypium arboreum) un Afrika (Gossypium herbaceum). Ut de Samenhooren wurrd de Boomwullfaser, en Natuurfaser, wunnen.
Tekst üüb Öömrang Buumol (Gossypium) (ingelsk cotton, fransöösk coton) as en plaantenskööl uun det famile faan a Malvenplaanten (Malvaceae). Diar jaft at 51 slacher faan. Buumol wääkst uun a troopen an subtroopen.
Mä buumol woort al loong büüret.
Buumol (Gossypium) (ingelsk cotton, fransöösk coton) as en plaantenskööl uun det famile faan a Malvenplaanten (Malvaceae). Diar jaft at 51 slacher faan. Buumol wääkst uun a troopen an subtroopen.
Gle cuttone [ku'tːoːnə] (pure cuettone [kwǝ'tːoːnə] é chettone [kǝ'tːoːnə]) è ne šterpone e la famiglia Malvaceae, che ne vè da gle subcundenènde ndiane é de le reggiune trepecale é subtrepecale de l'Áfreca é de l’Amèreche. Fòtte pertata n’Euròpa da gl’Árabe.
Quanne la chianda camba mmiés’a la natura pò rarrevià n'avetézza seperiore a 1,50 m é camba assá. Vè cheltevata a paricchie paise pe preduce la fibbra de cuttone, addeprata pe preduce tessute.
Gossypium je rod biljaka iz porodice Malvaceae. Sjeme sadrži 27% ulja. Obradom se dobijaju važna tekstilna vlakna. Biljke od kojih se radi pamuk pripadaju ovom rodu.
Ima dobro razvijen vretenast korijen, urezano lišće, žućkaste cvjetove.
Sjeme pamuka je obraslo vlaknima prosječne dužine oko 30 mm; odvajanjem sjemena, tj. egreniranjem i raznim postupcima prečišćavanja, dobija se važna tekstilna sirovina, među najviše korištenim proizvodom u svijetu, uz ugalj i čelik u svjetskoj trgovini. Najveći proizvođači ove biljke su: SAD, Rusija, Indija, Egipat itd.
Pri klasifikaciji pojednih vrsta pamuka uzima se u obzir:
O cotón u alcotón (Gossypium) ye un chenero formato por bellas 40 especies d'arbustos aintro d'a familia d'as Malvaceae, d'a que se quita una fibra textil celulosica natural que creixe arredol d'a simient d'a planta d'o cotón. A fibra gosa procesar-se ta obtener un teixito blanco, suave y transpirable, pero tamién dificil de cautivar.
O cotón se considera a más important d'as fibras vechetals. S'obtiene d'a simient d'as diferents especies d'ista planta (chenero Gossypium), que se cautiva en diferents rechions calidas d'a Tierra, dende os Estatos Unitos dica la India. A longaria y a gordaria d'a fibra penden d'a suya procedencia.
D'as mas de 40 especies d'o chenero Gossypium nomás quatre son cultivatas ta suyo comecio Gossypium arboreum orichinaria de l'India y Pakistán; Gossypium barbadense orichinaria d'America d'o Sud; Gossypium herbaceum orichinaria d'o sud d'Àfrica y d'a peninsula d'Arabia y Gossypium hirsutum orichinaria d'America Central, el Carib y Florida, ista zaguera ye a más estendillata por tot o mundo. Istas as especies se diferencian por a largaria d'a fibra (más larga u más curta) y por as caracteristicas agronomicas, pero lo cotón siempre aprecisa d'un verano mui calido y muita augua de plevia u de riego (cotón echipciano)
Dica fa unas decadas se cautivaba en Exatiel y Sant Per de Calanda, on bi ha una familia con a embotada de Cotón.
Flor de G. hirsutum.
Cotón (Gossypium hirsutum) encara en a planta.
Simient de Gossypium hirsutum.
Recollita de cotón en Estato Unitos en primeras d'o sieglo XX.
Gossypium je rod biljaka iz porodice Malvaceae. Sjeme sadrži 27% ulja. Obradom se dobijaju važna tekstilna vlakna. Biljke od kojih se radi pamuk pripadaju ovom rodu.
Ima dobro razvijen vretenast korijen, urezano lišće, žućkaste cvjetove.
Sjeme pamuka je obraslo vlaknima prosječne dužine oko 30 mm; odvajanjem sjemena, tj. egreniranjem i raznim postupcima prečišćavanja, dobija se važna tekstilna sirovina, među najviše korištenim proizvodom u svijetu, uz ugalj i čelik u svjetskoj trgovini. Najveći proizvođači ove biljke su: SAD, Rusija, Indija, Egipat itd.
Pri klasifikaciji pojednih vrsta pamuka uzima se u obzir:
boja, sjaj, količina vlakna i vrsta nečistoće srednja i maksimalna dužima vlakna čvrstoća i finoća vlakna, ravnomjernost i dr.O cotón u alcotón (Gossypium) ye un chenero formato por bellas 40 especies d'arbustos aintro d'a familia d'as Malvaceae, d'a que se quita una fibra textil celulosica natural que creixe arredol d'a simient d'a planta d'o cotón. A fibra gosa procesar-se ta obtener un teixito blanco, suave y transpirable, pero tamién dificil de cautivar.
Gʻoʻza — gulxayridoshlar oilasiga mansub oʻsimliklar turkumi; paxta tolasi olish uchun ekiladigan texnika ekini. 3 ta kenja turkum (Gossypium, Karpas, Sturtia)ni oʻz ichiga oladi. Bular bir yillik va koʻp yillik butalar, daraxtlar hamda tropik mintaqa buta va oʻtlaridir. Gʻ.ning 50 turi maʼlum. Gʻ. turkumida xromosomalar soni diploid (2 l = 26) va tetraploid (2 p =52) boʻlgan turlari bor. Genomining tarkibiga koʻra ular 6 guruhga (A, V, D, S, Ye, Gʻ) boʻlinadi. Tetraploidlarda genomi AD. Turlar guruhlar ichida oson, guruhlar oʻrtasida esa qiyin chatishadi yoki duragaylarning toʻliq bepushtligi kuzatiladi. Tola olinadigan oʻsimlik sifatida hindi-xitoy, afrika-osiyo, meksika, peru gʻoʻzalari ekiladi (qarang Yovvoyi gʻoʻzalar, Madaniy gʻoʻzalar). Gʻ. dehqonchilikdagi qad. ekinlardan biri. Gʻ. paxtasidan olinadigan toladan foydalanish qadim zamonlar — paleolit davridan boshlangan. Gʻ. vatani Hindiston hisoblanadi. Hind vodiysida mil. dan 3 ming yil ilgari paxta yetishtirilib, undan yigirilgan ip tay-yorlangan. Shuningdek, Xitoy, Eron, Peru va Meksikada Gʻ. mil.dan bir necha asr ilgari maʼlum boʻlgan. arxeologik maʼlumotlarga koʻra, Oʻrta Osiyoda miloddan avvalgi 6—5-asrdan boshlab ekilgan. 10-asrdan Ispaniyaga va undan boshqa Yevropa mamlakatlariga tarqalgan.
Jahonda Gʻ. 80 dan ortiq mamlakatda yetishtiriladi. Asosiy paxta yetishtiruvchi mamlakatlar: Xitoy (3,7 mln.ga, 30,6 s/ga, 11,4 mln. t), AQSH (5,4 mln. ga, 17,5 i/gʻa, 9,5 mln.t), Hindiston (9,0 mln.ga, 6,9 s/ga, 6,2 mln.t), Pokiston (2,9 mln.ga, 15,3 s/ga, 4,4 mln.t). Shuningdek, Braziliya, Turkiya, Misrda ham katta maydonlarni egallaydi. 20-asr oxiriga kelib asosiy paxta yetishti-ruvchi mamlakatlardan Xitoyda 3,8, AQShda 3,6, Hindistonda 2,0, pokistonda 1,5, Turkiyada 0,8 mln.t; jahon boʻyicha 18,2 mln. t paxta tolasi yetishtirildi (1999). Oʻzbekiston paxta tolasi yetishtirish boʻyicha jahonda 4-oʻrinda turadi (gʻoʻza ekin maydoni 1440,8 ming ga, hosildorligi 24,5 s/ga, yalpi hosili3537,1 ming t; 2004).
Botanik tavsifi. Ildiz tizimi kuchli rivojlangan, oʻqildiz-li, keng tarmoqlanadi, yer bagʻriga 2,4—2,6 m kirib boradi, ildizining asosiy qismi tuproqning haydaladigan qatlamida joylashadi. Poyasi tik oʻsadi, shoxlaydi, boʻyi 70—150 sm. Pastki barglarining qoʻltigʻidan toʻgʻri, uzun oʻsuv (monopodial) shoxlar rivojlanadi, ular bosh poyadan oʻtkir burchak ostida chiqadi. Tuzilishi jihatidan bosh poyaga oʻxshaydi, biror sabab bilan bosh poya shikastlanib, nobud boʻlsa, uning oʻrnini bosa oladi. Barglari birin-ketin joylashgan, yupqa yoki qalin, koʻpincha yashil, 3—7 boʻlmali, yonbarglarga ega. Birinchi chin barg nihol unib chiqqanidan 7—10 kun, ikkinchisi 4—5 kun keyin paydo boʻladi. Koʻsakyaar ochilishi bilan yangi barglar chiqishi sekinlashadi, qarigan barglarning toʻkilishi tezlashadi. Bosh poyada vegetatsiya oxi-rigacha 20—25 va undan koʻproq barg hosil boʻladi. [[Guli ikki jinsli, yirik; gulband, gulyonbarglar, kosacha, gultoj, changchi ustunchasi va urugʻchidan iborat (qarang [[Gul). Gʻ. — gulshirali oʻsimlik; shira bezlari gul ichida va gul tashqarisida boʻladi. Tuguncha oʻrta tolali /uzalarda 4—5, ingichka tolali gʻoʻzolarda 3—4 uyali. Har bir uyada 5—9 va undan koʻproq urugʻkurtaklari bor. Mevasi 3—5 chanoqli koʻsak, chanoq, meva bandi, gulyonbarglar, kosa-cha, meva qati, markaziy urugʻdon, chigit va tolalardan iborat. Gʻ.ning ayrim turlari (jaydari gʻoʻza)da koʻsak un-chalik ochilmaydi, ayrim turlarida esa chanoqlari shu qadar keng ochiladiki, hatto paxtasi yerga toʻkilib ketadi. Chigiti tuxum yoki noksimon shaklda, uz. 0,6—1,5 sm gacha boradi, eng yoʻgʻon qismining diametri 0,5— 0,8 sm. Uzun, asosan, oq tolalar va koʻpincha kalta tuklar bilan qoplangan. Ekiladigan Gʻ.lar tolasi uz. 25–55 mm, oson yigiriladi, chigit qobi-gʻidan yengil ajraladi, tuklari kalta (4–6 mm), qalin, dagʻal, chigitdan ajratish qiyin. Pishib yetilgan chigitning qobigʻi toʻq jigarrang boʻladi. Dastlabki rivojlanish davrida chigitda uglevodlar koʻp boʻladi, pishib yetilgan sayin yuqori mole-kulali azotli birikmalar va yogʻlar toʻplanadi. 1000 dona chigit massasi 80—160 g atrofida.
Biologik xususiyatlari. Chigitning hayot faoliyati boshlanishi uchun minimal harorat 10—12° hisoblanadi. Yetarli namlik, aeratsiya, yorugʻlik boʻlganda harorat 13—14° da murtak una boshlaydi; chigit ekilgandan 5—7—15 kun keyin nihollar qiygʻos toʻliq unib chiqadi. Nihollar unib chiqqandan taxminan bir oy oʻtgach, birinchi shona hosil boʻladi, yana 25—30 qundan keyin gul koʻrinadi. Gʻ. Oʻzidan changlanadigan oʻsimlik (chetdan changlanish kamdan-kam kuzatiladi). Navning biologik xususiyatlariga qarab, gullagandan 50—60 kun keyin birinchi koʻsak pishib ochiladi. Vegetatsiya davri oʻrtacha 110—145 kun davom etadi. Vegetatsiya davrida Gʻ.ga (gʻoʻza navi va oʻstirish r-niga qarab) jami 3100°—4900° faol (1700-2200° samarador) harorat zarur. —1—2° da nihollari nobud boʻladi. Oʻsish, rivojlanish va hosil toʻplash uchun sutkalik oʻrtacha harorat 25—30° optimal hisoblanadi. Gʻ. qisqa kun oʻsimligi, lekin 13—15 soatlik yorugʻ kunda ham normal oʻsib rivojlanadi. [[Gullash va hosil toʻplash davrida maksimal suv talab qiladi. Suvga boʻlgan umumiy talab gektariga 8—10 ming m3ni tashkil kiladi. Gʻ. sur, qumloq va oʻtloqibotqoqi va boshqa har xil tuproqlarda oʻsib rivojlanishi mumkin, lekin soya joy, namni yoqtirmaydi, quchli shamolga, ayniqsa, garmselga chidamsiz. Shoʻrlangan tuproqlarda oʻsmaydi.
Xoʻjalik ahamiyati. Gʻ. qimmatlitexnika oʻsimli-gi; Gʻ.dan olinadigan mahsulotlardan toʻqimachilik, tikuvchilik, kimyo, aviatsiya, avtomobil, oziq-ovqat va boshqa sanoat tarmoqlarida keng foydalaniladi. Paxta tolasidan kiyim-kechak va texnika gazlamalari tayyorlanadi. Chigitidan lingp, paxsha moyi, kunjara, shulxa, shrot olinadi. Paxta moyi (chigit tarkibida 22—29%) qimmatli oziq mahsuloti boʻlib, glitserid, Ye, A vitaminlari va D provitamini hamda linolat kislotaga boy. Paxta shulxasi va shroti chorvachilik uchun yuqori sifatli toʻyimli ozuqa hisoblanadi. Paxta shrotidan ajratib olingan oqsilli ozuqa yosh hayvonlarga sut oʻrnida beriladi. Gʻoʻzapoyadan sellyuloza, qogʻoz, karton, mebellar uchun plita materiallari ishlab chiqarishda foydalaniladi. Barglaridan limon, olma kislotalari, oʻsish stimulyatorlari olinadi, chanoqlari ksilit ishlab chiqarishga yaraydi.
Yetishtirish texn ol ogiyas i . Gʻ. almashlab ekish dalalariga ekiladi, ulardan gʻoʻza-beda va gʻoʻza-don al-mashib ekish keng tarqalgan. Agrotexnika tadbirlari orasida kimyolashtirish muhim oʻrin egallaydi. Mineral oʻgʻitlar normalari, ularning nisbati tuproqiqlim zonalariga, dala sharoitiga, nav va uning hosildorligiga bogʻliq. Oʻrta tolali Gʻ. 1 t paxta toʻplashi uchun tuproqdan 50–60 kg azot va kaliy, 12–20 kg fosfor; ingichka tolali Gʻ. esa oziq moddalarni bunga nisbatan 20 — 25% koʻproq oladi. Mikroelementlar (bor, marganets, rux, mis, molib-den), organik va mahalliy oʻgʻitlar ishlatiladi. Chigit ekish tuproq harorati 10 kun davomida 12—14° boʻlganda mart oxiri—apr. boshlarida boshlanadi. Ekishda tuksizlantirilgan (chigitni aniq ekish) yoki tukdor chigitlardan foydalaniladi. Qoʻsh qatorlab, keng qatorlab (qator orasi 60, 90 sm) ekiladi. Koʻchat qalinligi tuproq sharoitlari va navning biologik xususiyatlariga qarab har gektarda 110—170 minggacha niholni tashkil etadi. Oʻrta Osiyoda Gʻ. faqat sugʻoriladigan zonalarda ekiladi.
Hosilni yigʻib olish paxta terish mashinalariga moʻljallangan dalalarda defoliatsiya yoki desikatsiya qilingandan keyin boshlanadi. Gʻ. agrotexnikasining barcha kompleksi, paxtani terib olish, qisman sugʻorish va boshqa baʼzi agrousullar mexanizatsiyalashtirilgan.
Navlari. 20-asrning 20-yillaridan boshlab Oʻzbekistonda 800 dan ortiq Gʻ. navlari yaratildi, shundan 130 ga yaqini r-nlashtirildi (oʻrta tolali navlardan 80 ta, ingichka tolali navlardan 50 ta). 90-yildan boshlab eki-layotgan asosiy navlari: oʻrta tolali gʻoʻza navlaridan S—4727, S—6524, 175—F, An—Boyovut 2, Namangan 77, Oq oltin, ANOʻzbekiston 3, Toshkent 6, Chimboy 3010, 138—F, Qirgʻiziston 3, Yulduz, Buxoro 6 va boshqa; ingichka tolali navlardan Termiz 24, Ter-miz 31, Surxon 5, 6249-V, 9883-I, 9871-I,S-6037, 6465-V va boshqa
3 a r a r k u n a n d a l a r i : Gʻ.ga umurtqasiz hayvonlarning 214 turi zarar yetkazadi, bulardan 207 tasi boʻgʻimoyoklilar, shu jumladan, 203 tasi — oʻrgimchakkana, shira, kuzgi tunlam, karadrina, gʻoʻza tunlami va shu kabi hasharotlardir (qarang Oʻsimlik zararkunandalari). Zararkunandalarga qarshi kurashda agrotexnik, biologik, kimyoviy, integral himoya usullaridan foydalaniladi (qarang Oʻsimliklarni himoya qilish).
Kasalliklari: vertitsillyoz va fuzarioz vilt, gommoz, ildiz chirishi va boshqa Gʻ. ekiladigan maydonlarda begona oʻtlarning 74 turi, chunonchi ajriq, gʻumay, qoʻypechak, salomalay-kum, itqoʻnoq, qora kurmak va boshqalarlar koʻp uchraydi. Begona oʻtlarga qarshi mexanik va kimyoviy usullar bilan kurash olib boriladi (qarang Oʻsimlik kasalliklari).
Gʻoʻza — gulxayridoshlar oilasiga mansub oʻsimliklar turkumi; paxta tolasi olish uchun ekiladigan texnika ekini. 3 ta kenja turkum (Gossypium, Karpas, Sturtia)ni oʻz ichiga oladi. Bular bir yillik va koʻp yillik butalar, daraxtlar hamda tropik mintaqa buta va oʻtlaridir. Gʻ.ning 50 turi maʼlum. Gʻ. turkumida xromosomalar soni diploid (2 l = 26) va tetraploid (2 p =52) boʻlgan turlari bor. Genomining tarkibiga koʻra ular 6 guruhga (A, V, D, S, Ye, Gʻ) boʻlinadi. Tetraploidlarda genomi AD. Turlar guruhlar ichida oson, guruhlar oʻrtasida esa qiyin chatishadi yoki duragaylarning toʻliq bepushtligi kuzatiladi. Tola olinadigan oʻsimlik sifatida hindi-xitoy, afrika-osiyo, meksika, peru gʻoʻzalari ekiladi (qarang Yovvoyi gʻoʻzalar, Madaniy gʻoʻzalar). Gʻ. dehqonchilikdagi qad. ekinlardan biri. Gʻ. paxtasidan olinadigan toladan foydalanish qadim zamonlar — paleolit davridan boshlangan. Gʻ. vatani Hindiston hisoblanadi. Hind vodiysida mil. dan 3 ming yil ilgari paxta yetishtirilib, undan yigirilgan ip tay-yorlangan. Shuningdek, Xitoy, Eron, Peru va Meksikada Gʻ. mil.dan bir necha asr ilgari maʼlum boʻlgan. arxeologik maʼlumotlarga koʻra, Oʻrta Osiyoda miloddan avvalgi 6—5-asrdan boshlab ekilgan. 10-asrdan Ispaniyaga va undan boshqa Yevropa mamlakatlariga tarqalgan.
Jahonda Gʻ. 80 dan ortiq mamlakatda yetishtiriladi. Asosiy paxta yetishtiruvchi mamlakatlar: Xitoy (3,7 mln.ga, 30,6 s/ga, 11,4 mln. t), AQSH (5,4 mln. ga, 17,5 i/gʻa, 9,5 mln.t), Hindiston (9,0 mln.ga, 6,9 s/ga, 6,2 mln.t), Pokiston (2,9 mln.ga, 15,3 s/ga, 4,4 mln.t). Shuningdek, Braziliya, Turkiya, Misrda ham katta maydonlarni egallaydi. 20-asr oxiriga kelib asosiy paxta yetishti-ruvchi mamlakatlardan Xitoyda 3,8, AQShda 3,6, Hindistonda 2,0, pokistonda 1,5, Turkiyada 0,8 mln.t; jahon boʻyicha 18,2 mln. t paxta tolasi yetishtirildi (1999). Oʻzbekiston paxta tolasi yetishtirish boʻyicha jahonda 4-oʻrinda turadi (gʻoʻza ekin maydoni 1440,8 ming ga, hosildorligi 24,5 s/ga, yalpi hosili3537,1 ming t; 2004).
Botanik tavsifi. Ildiz tizimi kuchli rivojlangan, oʻqildiz-li, keng tarmoqlanadi, yer bagʻriga 2,4—2,6 m kirib boradi, ildizining asosiy qismi tuproqning haydaladigan qatlamida joylashadi. Poyasi tik oʻsadi, shoxlaydi, boʻyi 70—150 sm. Pastki barglarining qoʻltigʻidan toʻgʻri, uzun oʻsuv (monopodial) shoxlar rivojlanadi, ular bosh poyadan oʻtkir burchak ostida chiqadi. Tuzilishi jihatidan bosh poyaga oʻxshaydi, biror sabab bilan bosh poya shikastlanib, nobud boʻlsa, uning oʻrnini bosa oladi. Barglari birin-ketin joylashgan, yupqa yoki qalin, koʻpincha yashil, 3—7 boʻlmali, yonbarglarga ega. Birinchi chin barg nihol unib chiqqanidan 7—10 kun, ikkinchisi 4—5 kun keyin paydo boʻladi. Koʻsakyaar ochilishi bilan yangi barglar chiqishi sekinlashadi, qarigan barglarning toʻkilishi tezlashadi. Bosh poyada vegetatsiya oxi-rigacha 20—25 va undan koʻproq barg hosil boʻladi. [[Guli ikki jinsli, yirik; gulband, gulyonbarglar, kosacha, gultoj, changchi ustunchasi va urugʻchidan iborat (qarang [[Gul). Gʻ. — gulshirali oʻsimlik; shira bezlari gul ichida va gul tashqarisida boʻladi. Tuguncha oʻrta tolali /uzalarda 4—5, ingichka tolali gʻoʻzolarda 3—4 uyali. Har bir uyada 5—9 va undan koʻproq urugʻkurtaklari bor. Mevasi 3—5 chanoqli koʻsak, chanoq, meva bandi, gulyonbarglar, kosa-cha, meva qati, markaziy urugʻdon, chigit va tolalardan iborat. Gʻ.ning ayrim turlari (jaydari gʻoʻza)da koʻsak un-chalik ochilmaydi, ayrim turlarida esa chanoqlari shu qadar keng ochiladiki, hatto paxtasi yerga toʻkilib ketadi. Chigiti tuxum yoki noksimon shaklda, uz. 0,6—1,5 sm gacha boradi, eng yoʻgʻon qismining diametri 0,5— 0,8 sm. Uzun, asosan, oq tolalar va koʻpincha kalta tuklar bilan qoplangan. Ekiladigan Gʻ.lar tolasi uz. 25–55 mm, oson yigiriladi, chigit qobi-gʻidan yengil ajraladi, tuklari kalta (4–6 mm), qalin, dagʻal, chigitdan ajratish qiyin. Pishib yetilgan chigitning qobigʻi toʻq jigarrang boʻladi. Dastlabki rivojlanish davrida chigitda uglevodlar koʻp boʻladi, pishib yetilgan sayin yuqori mole-kulali azotli birikmalar va yogʻlar toʻplanadi. 1000 dona chigit massasi 80—160 g atrofida.
Biologik xususiyatlari. Chigitning hayot faoliyati boshlanishi uchun minimal harorat 10—12° hisoblanadi. Yetarli namlik, aeratsiya, yorugʻlik boʻlganda harorat 13—14° da murtak una boshlaydi; chigit ekilgandan 5—7—15 kun keyin nihollar qiygʻos toʻliq unib chiqadi. Nihollar unib chiqqandan taxminan bir oy oʻtgach, birinchi shona hosil boʻladi, yana 25—30 qundan keyin gul koʻrinadi. Gʻ. Oʻzidan changlanadigan oʻsimlik (chetdan changlanish kamdan-kam kuzatiladi). Navning biologik xususiyatlariga qarab, gullagandan 50—60 kun keyin birinchi koʻsak pishib ochiladi. Vegetatsiya davri oʻrtacha 110—145 kun davom etadi. Vegetatsiya davrida Gʻ.ga (gʻoʻza navi va oʻstirish r-niga qarab) jami 3100°—4900° faol (1700-2200° samarador) harorat zarur. —1—2° da nihollari nobud boʻladi. Oʻsish, rivojlanish va hosil toʻplash uchun sutkalik oʻrtacha harorat 25—30° optimal hisoblanadi. Gʻ. qisqa kun oʻsimligi, lekin 13—15 soatlik yorugʻ kunda ham normal oʻsib rivojlanadi. [[Gullash va hosil toʻplash davrida maksimal suv talab qiladi. Suvga boʻlgan umumiy talab gektariga 8—10 ming m3ni tashkil kiladi. Gʻ. sur, qumloq va oʻtloqibotqoqi va boshqa har xil tuproqlarda oʻsib rivojlanishi mumkin, lekin soya joy, namni yoqtirmaydi, quchli shamolga, ayniqsa, garmselga chidamsiz. Shoʻrlangan tuproqlarda oʻsmaydi.
Xoʻjalik ahamiyati. Gʻ. qimmatlitexnika oʻsimli-gi; Gʻ.dan olinadigan mahsulotlardan toʻqimachilik, tikuvchilik, kimyo, aviatsiya, avtomobil, oziq-ovqat va boshqa sanoat tarmoqlarida keng foydalaniladi. Paxta tolasidan kiyim-kechak va texnika gazlamalari tayyorlanadi. Chigitidan lingp, paxsha moyi, kunjara, shulxa, shrot olinadi. Paxta moyi (chigit tarkibida 22—29%) qimmatli oziq mahsuloti boʻlib, glitserid, Ye, A vitaminlari va D provitamini hamda linolat kislotaga boy. Paxta shulxasi va shroti chorvachilik uchun yuqori sifatli toʻyimli ozuqa hisoblanadi. Paxta shrotidan ajratib olingan oqsilli ozuqa yosh hayvonlarga sut oʻrnida beriladi. Gʻoʻzapoyadan sellyuloza, qogʻoz, karton, mebellar uchun plita materiallari ishlab chiqarishda foydalaniladi. Barglaridan limon, olma kislotalari, oʻsish stimulyatorlari olinadi, chanoqlari ksilit ishlab chiqarishga yaraydi.
Yetishtirish texn ol ogiyas i . Gʻ. almashlab ekish dalalariga ekiladi, ulardan gʻoʻza-beda va gʻoʻza-don al-mashib ekish keng tarqalgan. Agrotexnika tadbirlari orasida kimyolashtirish muhim oʻrin egallaydi. Mineral oʻgʻitlar normalari, ularning nisbati tuproqiqlim zonalariga, dala sharoitiga, nav va uning hosildorligiga bogʻliq. Oʻrta tolali Gʻ. 1 t paxta toʻplashi uchun tuproqdan 50–60 kg azot va kaliy, 12–20 kg fosfor; ingichka tolali Gʻ. esa oziq moddalarni bunga nisbatan 20 — 25% koʻproq oladi. Mikroelementlar (bor, marganets, rux, mis, molib-den), organik va mahalliy oʻgʻitlar ishlatiladi. Chigit ekish tuproq harorati 10 kun davomida 12—14° boʻlganda mart oxiri—apr. boshlarida boshlanadi. Ekishda tuksizlantirilgan (chigitni aniq ekish) yoki tukdor chigitlardan foydalaniladi. Qoʻsh qatorlab, keng qatorlab (qator orasi 60, 90 sm) ekiladi. Koʻchat qalinligi tuproq sharoitlari va navning biologik xususiyatlariga qarab har gektarda 110—170 minggacha niholni tashkil etadi. Oʻrta Osiyoda Gʻ. faqat sugʻoriladigan zonalarda ekiladi.
Hosilni yigʻib olish paxta terish mashinalariga moʻljallangan dalalarda defoliatsiya yoki desikatsiya qilingandan keyin boshlanadi. Gʻ. agrotexnikasining barcha kompleksi, paxtani terib olish, qisman sugʻorish va boshqa baʼzi agrousullar mexanizatsiyalashtirilgan.
Navlari. 20-asrning 20-yillaridan boshlab Oʻzbekistonda 800 dan ortiq Gʻ. navlari yaratildi, shundan 130 ga yaqini r-nlashtirildi (oʻrta tolali navlardan 80 ta, ingichka tolali navlardan 50 ta). 90-yildan boshlab eki-layotgan asosiy navlari: oʻrta tolali gʻoʻza navlaridan S—4727, S—6524, 175—F, An—Boyovut 2, Namangan 77, Oq oltin, ANOʻzbekiston 3, Toshkent 6, Chimboy 3010, 138—F, Qirgʻiziston 3, Yulduz, Buxoro 6 va boshqa; ingichka tolali navlardan Termiz 24, Ter-miz 31, Surxon 5, 6249-V, 9883-I, 9871-I,S-6037, 6465-V va boshqa
3 a r a r k u n a n d a l a r i : Gʻ.ga umurtqasiz hayvonlarning 214 turi zarar yetkazadi, bulardan 207 tasi boʻgʻimoyoklilar, shu jumladan, 203 tasi — oʻrgimchakkana, shira, kuzgi tunlam, karadrina, gʻoʻza tunlami va shu kabi hasharotlardir (qarang Oʻsimlik zararkunandalari). Zararkunandalarga qarshi kurashda agrotexnik, biologik, kimyoviy, integral himoya usullaridan foydalaniladi (qarang Oʻsimliklarni himoya qilish).
Kasalliklari: vertitsillyoz va fuzarioz vilt, gommoz, ildiz chirishi va boshqa Gʻ. ekiladigan maydonlarda begona oʻtlarning 74 turi, chunonchi ajriq, gʻumay, qoʻypechak, salomalay-kum, itqoʻnoq, qora kurmak va boshqalarlar koʻp uchraydi. Begona oʻtlarga qarshi mexanik va kimyoviy usullar bilan kurash olib boriladi (qarang Oʻsimlik kasalliklari).
Koton se yon plant. Li nan fanmi plant kategori: Malvaceæ . Non syantifik li se Gossypium barbadense L.
Istwa
Koton se yon plant. Li nan fanmi plant kategori: Malvaceæ . Non syantifik li se Gossypium barbadense L.
Mpamba (Gossypium sp.) ni jina la spishi nne za vichaka au miti ambazo matunda yao yatoa nyuzinyuzi zito iitwayo pamba.
Ua
Tunda bichi
Pamba
Makala hii kuhusu mmea fulani bado ni mbegu. Mpamba (Gossypium sp.) ni jina la spishi nne za vichaka au miti ambazo matunda yao yatoa nyuzinyuzi zito iitwayo pamba.
Utku icha Utkhu (genus Gossypium) nisqakunaqa thansa kaq yurakunam, chakra yuram. Murunkunap hawanpi q'aytuchakunam. Chay q'aytuchakunawanqa utku nisqa q'aytukunatam puchkanchik.
Wikispecies nisqaqa qillqasqa p'anqayuqmi kay hawa: Utku yura
Utku icha Utkhu (genus Gossypium) nisqakunaqa thansa kaq yurakunam, chakra yuram. Murunkunap hawanpi q'aytuchakunam. Chay q'aytuchakunawanqa utku nisqa q'aytukunatam puchkanchik.
Çĕр мамăкĕ (лат. Gossypium) — Мальва йышне кĕрекен 39-40 тĕс кĕрекен нумай çул, икĕ çул е пĕр çул ӳсекен ӳсентăрансен ăрачĕ.
Çулçисем черетлĕ, вăрăм туналлă, 3-5 çунатлă.
Чечек формули: ∗ K 3 + ( 5 ) C 5 A ( ∞ ) G ( 5 _ ) {displaystyle ast K_{3+(5)};C_{5};A_{(infty )};G_{({underline {5}})}} 
Çĕр мамăкне пир-авăр тĕртнĕ çĕрте питĕ анлă усă кураççĕ. Медицинăра мамăкпа бинт тума кирлĕ. Вăррисенчен çĕр мамăк çуне тăваççĕ, вăл апата каять тата ăна медицинăра усă кураççĕ. Çĕр мамăк сӳсĕ тар тумалли чĕртавар. Çулçисенчен лимон тата панулми йӳçĕкне уйăрма улать.
Çĕр мамăкĕ (лат. Gossypium) — Мальва йышне кĕрекен 39-40 тĕс кĕрекен нумай çул, икĕ çул е пĕр çул ӳсекен ӳсентăрансен ăрачĕ.
Το βαμβάκι είναι Αγγειόσπερμο, δικότυλο φυτό το οποίο ανήκει στην τάξη των Μαλαχωδών και στην οικογένεια των Μαλαχοειδών. Ιθαγενές των τροπικών περιοχών της Ασίας και της Αφρικής είναι γνωστό από τα πανάρχαια χρόνια και καλλιεργείται για τις ίνες του.
Σε ανασκαφές που έγιναν στην Ινδία βρέθηκαν υπολείμματα υφασμάτων από βαμβάκι που υπολογίζονται γύρω στο 3000 π.Χ. Στην Ελλάδα πρωτοήρθε από την Ασία κατά την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου γύρω στο 325 π.Χ. Η καλλιέργειά του στη συνέχεια εξαπλώθηκε στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες της Μεσογείου. Τα χρόνια εκείνα το βαμβάκι αναφερόταν ως δέντρο, γεγονός που αποδεικνύει ότι καλλιεργούσαν δενδροειδείς ποικιλίες βαμβακιού. Η καλλιέργεια του βαμβακιού στην Ελλάδα αναφέρεται από τον Παυσανία το 2 μ.Χ. αιώνα με την ονομασία ‘’βύσσος’’. Η καλλιέργεια του επεκτάθηκε σε μεγάλη κλίμακα γύρω στο 550 μ.Χ.
Η επιστημονική του ονομασία είναι γοσύπιο και οι βλαστοί του διακλαδώνονται φτάνοντας σε ύψος το 1,5 μέτρο αλλά και τα 6 μέτρα στις δενδροειδείς ποικιλίες. Έχει φύλλα με μακρύ μίσχο, μεγάλα και με έλασμα. Στη βάση του μίσχου βρίσκονται δύο μικρά παράφυλλα συνήθως οδοντωτά. Τα άνθη βγαίνουν από τις μασχάλες των φύλλων και είναι μεγάλα, μοναχικά και παράγονται από ανθοφόρους οφθαλμούς. Οι ανθοφόροι οφθαλμοί στην αρχή τους μοιάζουν με μικρές πυραμίδες και στο στάδιο αυτό τα άνθη του λέγονται χτένια. Ο καρπός του είναι κάψα και έχει 8-10 σπόρια που περιβάλλονται από λευκές ίνες. Οι ώριμες ίνες αποτελούνται κατά μεγάλο ποσοστό από κυτταρίνη. Σήμερα το βαμβάκι καλλιεργείται σε πολλές χώρες της γης αλλά το μεγαλύτερο τμήμα της παραγωγής προέρχεται από το βόρειο ημισφαίριο.
Τα είδη που καλλιεργούνται σήμερα είναι τέσσερα.
1-Αδρότριχο βαμβάκι ή Χνουδωτό βαμβάκι (Γοσσύπιον το αδρότριχον - Gossypium hirsutum) Το πιο κοινά καλλιεργούμενο δίνει πάνω από το 90% της παγκόσμιας παραγωγής. Είναι και το μοναδικό είδος που καλλιεργείται στην Ελλάδα. Το είδος αυτό είναι πολυετές αλλά στην Ελλάδα καλλιεργείται ως μονοετές γιατί δεν επιβιώνει σε κρύο χειμώνα. Οι ίνες που παράγει φτάνουν τα 45 χιλιοστόμετρα μήκος και χαρακτηριστικό του είναι το χνούδι που περικλείει τα σπόρια του. Τα άνθη του είναι λευκά όταν ανοίξουν αλλά στην πορεία αλλάζουν χρώμα και γίνονται κόκκινα ή μοβ. Είναι βαμβάκι υψηλής ποιότητας με μεγάλη αντοχή, ελαστικότητα, πολύ καλή στιλπνότητα και ομοιομορφία.
2-Ποώδες βαμβάκι (Γοσσύπιον το ποώδες - Gossypium herbaceum) Βρίσκεται αυτοφυές στο Πακιστάν στην Ινδία και σε ορισμένες περιοχές της Αφρικής. Παλαιότερα η καλλιέργεια του ήταν πολύ διαδεδομένη αλλά σήμερα οι καλλιέργειες του αντικαταστάθηκαν από το χνουδωτό βαμβάκι που είναι πολύ καλλίτερης ποιότητας. Στην Ελλάδα το καλλιεργούσαν μέχρι το 1950 στη Λιβαδειά όπου ήταν γνωστό με την ονομασία Δαδιώτικο και στις Σέρρες.
3-Βαρβαδεινό βαμβάκι (Γοσσύπιον το βαρβαδινόν - Gossypium barbadense) Πολυετή και ετήσια φυτά που τα περισσότερα είναι δενδροειδή και φτάνουν σε ύψος και τα 6 μέτρα. Η καταγωγή του είδους αυτού είναι η λατινική Αμερική και σήμερα καλλιεργείται στην Αίγυπτο, το Σουδάν, σε πρώην Σοβιετικές χώρες, στις Η.Π.Α., στη Βραζιλία και το Περού. Τα κλαδιά του βαμβακιού αυτού είναι πλάγια και τα φύλλα του έχουν μεγάλες σχισμές Τα σπόρια του είναι κυανού χρώματος και τα άνθη είναι κιτρινωπά με μία κηλίδα στη βάση του κάθε πέταλου. Οι ίνες του είναι οι μακρύτερες από όλα τα είδη και φτάνουν και τα 50 χιλιοστόμετρα είναι καλής ποιότητας , λεπτές και μαλακές.
4-Δενδρώδες βαμβάκι (Γοσσύπιον το δενδρώδες - Gossypium arboreum). Βρίσκεται αυτοφυές στο Πακιστάν , τη Σρι Λάνκα και την Ινδία όπου θεωρείται ιερό φυτό γι αυτό βρίσκεται έξω από πολλούς ναούς. Οι ίνες του είναι πολύ κοντές και όχι τόσο καλής ποιότητας γι αυτό η καλλιέργεια του είναι πολύ περιορισμένη.
Το βαμβάκι είναι φυτό απαιτητικό σε υψηλές θερμοκρασίες. Το καταλληλότερο κλίμα για τη σωστή ανάπτυξη του είναι μέτρια ζέστη και κρύα άνοιξη , συχνές βροχοπτώσεις όχι μεγάλης έντασης , όχι παγετός ή χαλάζι, δροσερό φθινόπωρο χωρίς πολλές βροχές και ζέστη, υγρό καλοκαίρι. Δυνατές σε ένταση βροχές μπορούν να καταστρέψουν τις ίνες του φυτού. Τα κατάλληλα εδάφη θεωρούνται αυτά που είναι αμμοπηλώδη με αρκετή ποσότητα αργίλου, οργανικές ουσίες και λίγο άζωτο και φώσφορο. Η απόδοση σε παραγωγή δεν επηρεάζεται εάν το χωράφι φυτεύεται για πολλά χρόνια. Στην Ελλάδα για παράδειγμα λόγω έλλειψης μεγάλων εκτάσεων καλλιεργείται στο ίδιο χωράφι για πολλά χρόνια και πολλές φορές.
Επειδή το βαμβάκι είναι αρκετά ευαίσθητο φυτό η καταπολέμηση των ζιζανίων είναι αρκετά δύσκολη και η ύπαρξη τους μπορεί να μειώσει αισθητά την παραγωγή. Ο πολλαπλασιασμός του βαμβακιού γίνεται με σπορά αφού πρώτα τα σπόρια υποστούν ειδική επεξεργασία και αφαιρεθούν οι διάφορες ίνες που τα περιβάλουν. Έτσι ο σπόρος κυλά ευκολότερα στις μηχανές σποράς και διευκολύνει την απορρόφηση της υγρασίας του εδάφους.
Στην Ελλάδα η καλύτερη εποχή για τη σπορά είναι από τις αρχές Απριλίου έως τα μέσα Μαΐου. Το όψιμο βαμβάκι σπέρνεται στις βόρειες περιοχές και το πρώιμο στις νότιες. Η θερμοκρασία κατά τη σπορά πρέπει να είναι γύρω στους 15 βαθμούς καθώς χαμηλότερες θερμοκρασίες καθυστερούν το φύτρωμα και οι σπόροι μπορεί να εμφανίσουν μύκητες. Το βαμβάκι δεν εξαντλεί το έδαφος από τα θρεπτικά του στοιχεία. Παρ όλα αυτά μερικές φορές χρειάζεται λίπανση με αζωτούχα λιπάσματα. Η λίπανση με διάφορα άλλα λιπάσματα δεν έχει δώσει καλύτερα αποτελέσματα στην παραγωγή. Όταν χρειαστεί πότισμα τότε αυτό είναι καλό να γίνεται με τη μέθοδο της τεχνητής βροχής, δηλαδή ράντισμα όλου του φυτού.
Για να ωριμάσει το βαμβάκι πρέπει να περάσουν περίπου 2 μήνες από τη σπορά Η συλλογή του γίνεται με ειδικές μηχανές , που είναι πιο σύνηθες ή με το χέρι που είναι πιο δαπανηρό και επίπονο αλλά το βαμβάκι είναι πιο καθαρό και έτσι έχει και καλλίτερη τιμή στο εμπόριο. Μετά τη συγκομιδή το βαμβάκι μεταφέρεται σε ειδικούς χώρους που λέγονται εκκοκκιστήρια. Εκεί γίνεται ο αποχωρισμός των ινών από το σπόρο. Ο χρόνος που γίνεται η εκκόκκιση είναι περίπου 3 μήνες μετά τη συλλογή. Τα περισσότερα εκκοκκιστήρια διαθέτουν μηχανισμούς που απομακρύνουν τα διάφορα ξένα σώματα όπως χώμα, φύλλα , σπόρους καθώς και την περιττή υγρασία. Μετά από τις διαδικασίες αυτές τα βαμβάκια, καθαρά πλέον , συσκευάζονται σε μεγάλες μπάλες ή τετράγωνες παλέτες , δένονται , καταγράφεται η ποιότητα και προωθούνται στο εμπόριο.
Η κατασκευή υφασμάτων είναι η βασικότερη από τις διάφορες χρήσεις του βαμβακιού. Στην υφαντουργία οι ίνες του αποτελούν την κυριότερη ύλη. Τα βαμβακερά υφάσματα είναι πολύ καλής ποιότητας αν και σήμερα τα αντικαθιστούν με συνθετικά που στοιχίζουν λιγότερο. Η Κίνα έχει τη μεγαλύτερη παραγωγή στον κόσμο. Ακολουθούν η Ινδία, οι Η.Π.Α., η Ρωσία, το Πακιστάν και η Βραζιλία.
Στην Ελλάδα καλλιεργούνταν περίπου 4.300.000 στρέμματα το 2000 και η ετήσια παραγωγή έφτανε τους 435.000 τόνους[1].
Το 2009 καλλιεργήθηκαν 2.350.000 στρέμματα έναντι ~2.500.000 το 2008 με τάση να καλλιεργηθούν 3.000.000 το 2010. Οι διακυμάνσεις είναι αποτέλεσμα των πολιτικών επιδοτήσεων και των πλαφόν που έχουν αυτές. [2]
Το μεγαλύτερο μέρος του Ελληνικού βαμβακιού καταναλώνεται εγχώρια ενώ το υπόλοιπο εξάγεται κυρίως σε μορφή νημάτων. Από το σπόρο του βαμβακιού βγαίνει λάδι (βαμβακέλαιο) που χρησιμοποιείται ως επιτραπέζιο αλλά περιορισμένα. Επίσης από τα υπολείμματα του βαμβακιού παρασκευάζεται η βαμβακόπιτα που χρησιμοποιείται ως ζωοτροφή.
Το βαμβάκι είναι Αγγειόσπερμο, δικότυλο φυτό το οποίο ανήκει στην τάξη των Μαλαχωδών και στην οικογένεια των Μαλαχοειδών. Ιθαγενές των τροπικών περιοχών της Ασίας και της Αφρικής είναι γνωστό από τα πανάρχαια χρόνια και καλλιεργείται για τις ίνες του.
Гозо (лат. Gossypium), пахта – гүлкайырлар тукумундагы бир жана көп жылдык була өсүмдүгү. Бадал жана чөп. Анын 37 түрү белгилүү (32си жапайы, бешөө эгилме). Америка, Азия, Африка жана Австралияда өсөт.
Буласын алуу үчүн көбүнчө бир жылдык Г. эгилет. Эгилме гозонун тамыры мыкты өнүккөн, жерге 2,4–2,6 м терең кирет. Сабагы түз, бийиктиги 70–200 см, 715 каптал бутактары бар. Жалбырагы чоң, 3–7 тилкелүү, кезектешип жайгашат. Гүлү ак, сары; кош жыныстуу, өзү менен өзү чаңдашат. Кайчылаш чаңдашканы сейрек кездешет. Косеги чоң, 3–5 уялуу чанак, була алынат. Бир чанакта 2540 урук болот. Уругу сүйрү, айрымдары түктүү, 1000 уругунун салмагы 80–160 г. Вегетация мезгили 110–145 күн. Уругу 7–10 күндө өнүп чыгат. Кургакчылыкка чыдамдуу, нымдуу, жылуу, күнөс жерде, күрдүү топуракта жакшы өсөт. Гозо негизги техникалык өсүмдүктөрдүн бири. Гозо буласынан кездеме токулат жана автомобиль, авиация өнөр жайында пайдаланылат, ошондой эле кебез, целлюлоза, линолеум, лак, пластмасса, кагаз ж. б. жасалат. 100 кг косектен 34–35 кг була, 55–57 кг урук, 12 кг гозо тыбыты алынат. Уругунан (майлуулугу 22–29%) пахта майы, маргарин, самын алынуучу май, глицерин жана стеарин, күнжара (баалуу тоют), урук кабыгынан этил жана метил спирти, лимон кислотасы алынат.
АКШ, Иран, Индия, Пакистан, Азербайжан, Тажикстан, Өзбекстанда, Кыргызстанда жана Казакстандын түштүгүндө, Азербайжанда эгилет. Гозонун 800дөй сорту чыгарылып, анын 130 сорту (50 сорту ичке булалуу) райондоштурулган. Гозого омурткасыздардын 214 түрү (анын 207си муунак буттуулар) жана курт-кумурскалар (желелүү кене, гозо бити, гозо үкүчөсү) зыян келтирет. Илдеттери: фузариоз, акбалек, гоммоз, тамыр чириги ж. б.
Мамык (Gossypium) — мальвалар үсемлек төреннән булган, көньякта игелә торган берьеллык үләнчел үсемлек, яки куак. Мамык — мөһим техник культура, дөньякүләм җитештерелгән сүснең 50% ын тәшкил итә.
Үзәк тамыр системасы көчле. Чәчәкләре эре, ак, сары төсләрдә. Үзеннән серкәләнүче үсемлек. Җимеше — тартмачык, 3—5 капкач белән ачыла. Күн санлы орлыклар озын ак төкчәләр белән канланган, алар — орлык тарату өчен җайланма. Төкчәләрнең озынлыгы 50—60 мм га җитә.[5]
Мамык үсемлеге җылылык, кояш, уңдырышлы туфрак һәм дым ярата. Гадәттә аны җирне ясалма сугару юлы белән үстерәләр. Мамык үсемлегенең биеклеге — метр яки метр ярым. Чәчәкләре эре. Җимеше булып орлык тартмачыгы пәйда була. Өлгергәннән соң аның капкачлары ачыла һәм аннан йомшак сүсле ак масса килеп чыга. Барыннан да элек аны Һиндстанда, аннан сон Кытайда һәм Мисырда үстерә башлаганнар. Башка илләрдән элегрәк һиндстанда киҗе-мамыктан җинел, нәфис тукымалар һәм төрле төстәге менә дигән ситсылар эшли башлаганнар. Хәзер мамыкны Һиндстанда, АКШта, Кытайда, Бразилиядә һәм башка илләрдә үстерәләр. Элекке ССРБда ул Урта Азия республикаларында һәм Кавказ артында үсә.
Тартмачыктагы йомшак массаны астында орлыклары бул. Орлыгын гомуми массадан аерып алуы бик җиңел түгел. Олыклары җепселләр, ягъни бик нечкә, озын һәм кыска сүсләр белән чуалган. Киндер һәм җитеннең сүсләре — сабакларында булса, мамык үсемлегенең — орлыкларында була.
Орлыкларыннан шулай ук май сыгып чыгаралар. Ул консерв сәнәгатендә кулланыла һәм маргарин эшләүгә китә. Болардан тыш, мамык маен сабын кайнатуда кулланалар, аннан гөлсирин һәм стеарин алалар. Мамык маен сыкканнан соң түп кала. Ул — туклыклы терлек азыгы. Майны сыгу процессында калган башка калдыклардан гудрон аерып алалар. Аны юлның каты түшәмәсенә һәм кызуга түзүчән лаклар җитештерүдә кулланалар. Орлык кабыклары этил һәм метил спирты ясауга китә. Сабаклары — ягулык һәм төзү материалы булып хезмәт итә. Яфракларыннан исә алма һәм лимун кислотасы алырга була.
Мамык (Gossypium) — мальвалар үсемлек төреннән булган, көньякта игелә торган берьеллык үләнчел үсемлек, яки куак. Мамык — мөһим техник культура, дөньякүләм җитештерелгән сүснең 50% ын тәшкил итә.
Үзәк тамыр системасы көчле. Чәчәкләре эре, ак, сары төсләрдә. Үзеннән серкәләнүче үсемлек. Җимеше — тартмачык, 3—5 капкач белән ачыла. Күн санлы орлыклар озын ак төкчәләр белән канланган, алар — орлык тарату өчен җайланма. Төкчәләрнең озынлыгы 50—60 мм га җитә.
Мамык үсемлеге җылылык, кояш, уңдырышлы туфрак һәм дым ярата. Гадәттә аны җирне ясалма сугару юлы белән үстерәләр. Мамык үсемлегенең биеклеге — метр яки метр ярым. Чәчәкләре эре. Җимеше булып орлык тартмачыгы пәйда була. Өлгергәннән соң аның капкачлары ачыла һәм аннан йомшак сүсле ак масса килеп чыга. Барыннан да элек аны Һиндстанда, аннан сон Кытайда һәм Мисырда үстерә башлаганнар. Башка илләрдән элегрәк һиндстанда киҗе-мамыктан җинел, нәфис тукымалар һәм төрле төстәге менә дигән ситсылар эшли башлаганнар. Хәзер мамыкны Һиндстанда, АКШта, Кытайда, Бразилиядә һәм башка илләрдә үстерәләр. Элекке ССРБда ул Урта Азия республикаларында һәм Кавказ артында үсә.
Тартмачыктагы йомшак массаны астында орлыклары бул. Орлыгын гомуми массадан аерып алуы бик җиңел түгел. Олыклары җепселләр, ягъни бик нечкә, озын һәм кыска сүсләр белән чуалган. Киндер һәм җитеннең сүсләре — сабакларында булса, мамык үсемлегенең — орлыкларында була.
Орлыкларыннан шулай ук май сыгып чыгаралар. Ул консерв сәнәгатендә кулланыла һәм маргарин эшләүгә китә. Болардан тыш, мамык маен сабын кайнатуда кулланалар, аннан гөлсирин һәм стеарин алалар. Мамык маен сыкканнан соң түп кала. Ул — туклыклы терлек азыгы. Майны сыгу процессында калган башка калдыклардан гудрон аерып алалар. Аны юлның каты түшәмәсенә һәм кызуга түзүчән лаклар җитештерүдә кулланалар. Орлык кабыклары этил һәм метил спирты ясауга китә. Сабаклары — ягулык һәм төзү материалы булып хезмәт итә. Яфракларыннан исә алма һәм лимун кислотасы алырга була.
గాసిపియమ్ (లాటిన్ Gossypium) పుష్పించే మొక్కలలో మాల్వేసి కుటుంబానికి చెందిన ప్రజాతి.
Commercial cotton fibres, used to manufacture cloth, are derived from the fruit of the cotton plant. The following species are grown commercially:
Many varieties of cotton have been developed by selective breeding and hybridisation of the above species. Experiments are ongoing to cross-breed various desirable traits of wild cotton species into the principal commercial species, such as resistance to insects and disease, and drought-tolerance.
Most wild cottons are diploid, but there is a group of five species from America and Pacific islands which are tetraploid, apparently due a single hybridisation 0.5 to 2 million years ago.[2] The tetraploid species are G. hirsutum, G. tomentosum, G. mustelinum, G. barbadense, and G. darwinii.
గాసిపియమ్ (లాటిన్ Gossypium) పుష్పించే మొక్కలలో మాల్వేసి కుటుంబానికి చెందిన ప్రజాతి.
ಗಾಸಿಪಿಯಮ್ ಮಾಲ್ವೇಸೆ ಕುಟುಂಬದ ಒಂದು ಸಸ್ಯ ಪ್ರಜಾತಿ. ಹತ್ತಿ ಗಿಡಗಳು ಈ ಪ್ರಜಾತಿಯ ಪ್ರಮುಖ [೧]ಸದಸ್ಯರು. ಗಾಸಿಪಿಯಮ್ ಮಾಲ್ವೇಸೆ ಕುಟುಂಬದ ಒಂದು ಸಸ್ಯ ಪ್ರಜಾತಿ.[೨] ಹತ್ತಿ ಗಿಡಗಳು ಸಹ ಈ ಪ್ರಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿವೆ.ಇವು ಈ ಪ್ರಜಾತಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಸದಸ್ಯರು. ಇದು ಉಷ್ಣವಲಯ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಉಷ್ಣವಲಯದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯ ಬಹುದಾದ ಬೆಳೆಯಾಗಿದೆ.ಗಾಸಿಪಿಯಮ್ ನಲ್ಲಿ ಸರಿ ಸುಮಾರು ಐವತ್ತು ಬಗೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇನ್ನೂ ಹಲವು ಬಗೆಗಳನ್ನು ಆವಿಷ್ಕರಣ ದೂಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಈ ವರ್ಗದ ಹೆಸರನ್ನು ಆರೇಬಿಕ್ ಪದ ಗೋವಾ, ಅಂದರೆ ತುಂಬಾ ಮೃದು ಎಂಬ ಪದದಿಂದ ಆವಿಷ್ಕರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹತ್ತಿ ತುಂಬಾ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿರುವ ನೈಸರ್ಗಿಕ ನಾರು. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಕೃಷಿಯ ಮೂಲಕ ಬೆಳೆಯುವ ಹತ್ತಿಯನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಎಣ್ಣೆ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಪಶುಗಳ ಪ್ರೋಟೀನ್ ಆಹಾರ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಹತ್ತಿ ಗಿಡಗಳು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಬಹುಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತಿವೆ. ಹಾಗೂ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಉಷ್ಣವಲಯ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಉಷ್ಣವಲಯಗಳಾದ ಆಫ್ರಿಕಾ, ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕಾ ಹಾಗೂ ಏಷ್ಯಾಗಳಲ್ಲಿ ಕೃಷಿ ಉತ್ಪಾದನೆ ಹಾಗೂ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಗಾಸಿಪಿಯಮ್ ವರ್ಗವು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಗಮನವನ್ನು ಸೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ. ಗಾಸಿಪಿಯಮ್ ವರ್ಗದ ಹುಟ್ಟು ಸರಿಸುಮಾರು ಐದರಿಂದ ಹತ್ತು ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನದ್ದು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇವು ಪೊದರೆಗಳಾಗಿದ್ದು ಈ ವರ್ಗದ ಗಿಡಗಳು ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವ ಹತ್ತಿಯು ಸರ್ವಕಾಲಿಕವಾಗಿದ್ದು, ವರ್ಷಗಟ್ಟಲೇ ಬೆಳೆಯಬಹುದಾಗಿದೆ. ಗಿಡಗಳು ಒಂದ ರಿಂದ ಎರಡು ಮೀಟರ್ ಉದ್ದವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಎಲೆಗಳು ಹಗಲ ಹಾಗೂ ಪಟಲವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಮೂರರಿಂದ ಐದು ಅಥವಾ ಏಳು ಪಟಲಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಬೀಜಗಳು ಬೀಜಕೋಶದಲ್ಲಿ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟದ್ದು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬೀಜವೂ ಎರಡು ರೀತಿಯ ನಾರುಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ನಾರುಗಳು ತುಂಬಾ ವ್ಯಾಪಾರಿಕ ಆಸಕ್ತಿಯ ಅಂಗವಾಗಿವೆ.ಇವುಗಳನ್ನು ಹತ್ತಿ ಹಿಂಜುಗೆ ಎಂಬ ವಿಧಾನದಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೊದಲ ಹಂತದಲ್ಲಿ, ಉದ್ದನೆಯ ನಾರುಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗೂ ಇವುಗಳನ್ನು ತಿರುಚಿ ನೂಲಿನ ಎಳೆಗಳಂತೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದ್ದೆ. ಎರಡನೆ ಹಂತದಲ್ಲಿ ತುಂಡಾದ ಅಥವಾ ಚಿಕ್ಕದಾದ ನಾರುಗಳನ್ನು ಕುದಿಸಿ ತೆಗೆದು ಕಡಿಮೆ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಹತ್ತಿಯೂ ಹಲವು ಬಣ್ಣಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಳಿ, ಕಂದು, ಹಸಿರು ಹೀಗೆ ಹಲವಾರು ಬಣ್ಣಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಾಗುತ್ತವೆ. ವಿಶಿಷ್ಟ ರೀತಿಯಾದ, ಅತೀ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಹತ್ತಿ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ರೀತಿಯಾದ ಅನ್ವೇಷಣೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಕಂಪನಿಗಳಾದ ಮೊನಾಸ್ಟೋ ಮತ್ತು ಇಲ್ಲುಮಿನ ಹತ್ತಿ ಉತ್ಪಾದನೆಯತ್ತ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದೆ.
ಜ಼ೂನಿ ಮಾನವರು ಗಾಸಿಪಿಯಮ್ ಹರ್ಬೇಸಿಯಮ್ ಎಂಬ ಗಾಸಿಪಿಯಮ್ ತಳಿಯನ್ನು ಬಟ್ಟೆ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗೂ ಹತ್ತಿಯ ತಂತುಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧಾರಿತ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಹೊಸೆದು ಹಗ್ಗವನ್ನು ತಯಾರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಗಾಸಿಪಿಯಮ್ ಹಿರ್ಸುಟಮ್, ಇದು ಮೆಕ್ಸಿಕನ್ ಹತ್ತಿ, ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಈ ಹತ್ತಿಯ ತಳಿಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಅಮೇರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ೯೫ ಪ್ರತಿಶತ ಹತ್ತಿಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ತಳಿಗೆ ಮೆಕ್ಸಿಕೋ, ವೆಸ್ಟ್ ಇಂಡೀಸ್, ಉತ್ತರ ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕಾ, ಮಧ್ಯ ಅಮೇರಿಕಾ ತವರಾಗಿದೆ. ಪ್ರಪಂಚಾದ್ಯಂತ ೯೦ ಪ್ರತಿಶತ ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಹತ್ತಿ ಈ ತಳಿಯದ್ದೇ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ಭೂಗರ್ಭಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಮೆಕ್ಸಿಕೋದ ಟೀಹ್ವಾಕಾನ್ ವ್ಯಾಲಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಈ ಹತ್ತಿಯ ತಳಿಗಳನ್ನು ೩,೫೦೦ ಬಿ.ಸಿ ಯಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತೆಂದು ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಇದರ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮೊದಲು ಎಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತೆಂಬುವುದಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಸಾಕ್ಷಾಧಾರಗಳಿಲ್ಲ. ಅಮೇರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕ ಸಾಕ್ಷವೇ ಎಲ್ಲದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಮೊದಲು ಸಿಕ್ಕ ಸಾಕ್ಷಾಧಾರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. [೩] ಗಾಸಿಪಿಯಮ್ ಹಿರ್ಸುಟಮ್,[೪] ಇದರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬಗೆಗಳಿವೆ. ಇವುಗಳ ಸಸ್ಯಗಳ ಉದ್ದದಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಉದ್ದವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುವ ವಿಧದ ಧೀರ್ಘ ಪ್ರಧಾನ ಹತ್ತಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಎತ್ತರ ಬೆಳೆಯುವ ವಿಧವನ್ನು ಸಣ್ಣ ಪ್ರಧಾನ ಹತ್ತಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಧೀರ್ಘ ಪ್ರಧಾನ ಹತ್ತಿಯ ವಿಧಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬೆಳೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಾರೆ...[೫] ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಗಾಸಿಪಿಯಮ್ ಹಿರ್ಸುಟಮ್, ಮತ್ತು ಗಾಸಿಪಿಯಮ್ ಹರ್ಬೇಸಿಯಮ್, ತಳಿಗಳನ್ನು ಹತ್ತಿ ಬೀಜದ ಎಣ್ಣೆ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಗಾಸಿಪಿಯಮ್ ಆರ್ಬೋರಿಯಮ್ ಅನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮರದ ಹತ್ತಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಜಾತಿಯ ಹತ್ತಿಯು ಭಾರತ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನ, ಉಷ್ಣವಲಯ ಮತ್ತು ಉಪ ಉಷ್ಣವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಹರಪ್ಪ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಸಿಂಧೂ ತಟದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯಲಾಗಿತ್ತು, ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಸಾಕ್ಷಾಧಾರಗಳಿವೆ. ಅವರು ಈ ಜಾತಿಯ ಹತ್ತಿಯನ್ನು ಹತ್ತಿ ಜವಳಿ ಉದ್ದಿಮೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು.ಈ ಜಾತಿಯ ಹತ್ತಿಯನ್ನು ಪೂರ್ವ ಆಫ್ರಿಕಾದಲ್ಲಿಯೂ ಪರಿಚಯಿಸಿದ್ದರು. ಇದನ್ನು ಮೀರೋ ನಾಗರಿಕತೆಯವರು ಬೆಳೆಸಿದ್ದರು. ಈ ವಿಧವನ್ನು ೧೭೫೩ ರಲ್ಲಿ ಲಿನೆಯಸ್ ರವರು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಪ್ಲಾಂಟೆರಿಯಮ್ ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಈ ವಿಧದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಇದೆ. ಇವರು ಹೋಲೋ ಟೈಪ್ ಅನ್ನು ಪೂರೈಕೆ ಮಾಡಿದರು. ಇದು ಈಗ ಲಿನೇಯನ್ ಶುಷ್ಕವನ್ನು ಸ್ವೀಡಿಸ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಮ್ ಆಪ್ ನ್ಯಾಚುರಲ್ ಹಿಸ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಹತ್ತಿ ಒಂದು ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಆಹಾರಕ್ಕೆ ಬಳಸದ ಬೆಳೆಯಾಗಿದೆ. ಮತ್ತು ಪ್ರಪಂಚದ ಅರ್ಧ ಭಾಗ ಜನರಿಗೆ ಜವಳಿ ಉದ್ದಿಮೆ, ಸ್ಪೋಟಕ, ಎಣ್ಣೆ, ಹಸು ಆಹಾರ, ಟೂತ್ಪೇಸ್ಟ್ ಗಳಿಗೆ ಈ ಹತ್ತಿಯ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಬೆಳೆಯನ್ನು ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಇದಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ರಾಸಾಯನಿಕ ಗೂಬ್ಬರಗಳ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಕೆಲಸಗಾರರ ಶೋಷಣೆಯಿಂದ ಇದು ಕಡಿಮೆಯಾಯಿತು.
ಹತ್ತಿ ಬಟ್ಟೆಗಳು ಅದರ ಸ್ಪರ್ಧಾಳುಗಳಾದ ನೈಲಾನ್,ಉಣ್ಣೆ, ಲಿನೆನ್ ಬಟ್ಟೆಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಮಾನವರಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಹತ್ತಿರವಾಯಿತು. ಹತ್ತಿಯ ವ್ಯಾಪಾರವು ಕೈಗಾರಿಕ ಕ್ರಾಂತಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಪಾತ್ರವನ್ನೇ ವಹಿಸಿತ್ತು. ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟೀಷರ ಹಣಕಾಸಿನ ವ್ಯವಹಾರಕ್ಕೆ ತುಂಬಾ ಲಾಭದಾಯಕವಾಗಿತ್ತು. ಇದು ಗುಲಾಮಗಿರಿಯ ತಡೆಗೆ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಹಾಗೂ ಅಮೇರಿಕಾದ ಅಂತರ್ಯುದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ೧೮ ಹಾಗು ೧೯ ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟನ್ ದೇಶವು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹತ್ತಿ ಬಟ್ಟೆಯ ಉದ್ದಿಮೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ಹತ್ತಿ ನೇಕಾರರನ್ನು ಕೈಗಾರಿಕೆಯ ಉದ್ದಿಮೆಗೆ ಬಳಪಡಿಸಿತು. ಬೇರೆ ಬೆಳೆಗಳಿಗಿಂತಲೂ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಮಿನಾಶಕಗಳನ್ನು ಹತ್ತಿಯ ಬೆಳೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸಿಂಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
.jpg)
.jpg)
.JPG)
_-_overall.jpg)
.jpg){kind=spacer}
.JPG)
_-_overall.jpg)
.JPG)
|website= (help) ಗಾಸಿಪಿಯಮ್ ಮಾಲ್ವೇಸೆ ಕುಟುಂಬದ ಒಂದು ಸಸ್ಯ ಪ್ರಜಾತಿ. ಹತ್ತಿ ಗಿಡಗಳು ಈ ಪ್ರಜಾತಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಸದಸ್ಯರು. ಗಾಸಿಪಿಯಮ್ ಮಾಲ್ವೇಸೆ ಕುಟುಂಬದ ಒಂದು ಸಸ್ಯ ಪ್ರಜಾತಿ. ಹತ್ತಿ ಗಿಡಗಳು ಸಹ ಈ ಪ್ರಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿವೆ.ಇವು ಈ ಪ್ರಜಾತಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಸದಸ್ಯರು. ಇದು ಉಷ್ಣವಲಯ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಉಷ್ಣವಲಯದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯ ಬಹುದಾದ ಬೆಳೆಯಾಗಿದೆ.ಗಾಸಿಪಿಯಮ್ ನಲ್ಲಿ ಸರಿ ಸುಮಾರು ಐವತ್ತು ಬಗೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇನ್ನೂ ಹಲವು ಬಗೆಗಳನ್ನು ಆವಿಷ್ಕರಣ ದೂಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಈ ವರ್ಗದ ಹೆಸರನ್ನು ಆರೇಬಿಕ್ ಪದ ಗೋವಾ, ಅಂದರೆ ತುಂಬಾ ಮೃದು ಎಂಬ ಪದದಿಂದ ಆವಿಷ್ಕರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹತ್ತಿ ತುಂಬಾ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿರುವ ನೈಸರ್ಗಿಕ ನಾರು. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಕೃಷಿಯ ಮೂಲಕ ಬೆಳೆಯುವ ಹತ್ತಿಯನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಎಣ್ಣೆ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಪಶುಗಳ ಪ್ರೋಟೀನ್ ಆಹಾರ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಹತ್ತಿ ಗಿಡಗಳು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಬಹುಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತಿವೆ. ಹಾಗೂ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಉಷ್ಣವಲಯ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಉಷ್ಣವಲಯಗಳಾದ ಆಫ್ರಿಕಾ, ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕಾ ಹಾಗೂ ಏಷ್ಯಾಗಳಲ್ಲಿ ಕೃಷಿ ಉತ್ಪಾದನೆ ಹಾಗೂ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಗಾಸಿಪಿಯಮ್ ವರ್ಗವು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಗಮನವನ್ನು ಸೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ. ಗಾಸಿಪಿಯಮ್ ವರ್ಗದ ಹುಟ್ಟು ಸರಿಸುಮಾರು ಐದರಿಂದ ಹತ್ತು ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನದ್ದು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇವು ಪೊದರೆಗಳಾಗಿದ್ದು ಈ ವರ್ಗದ ಗಿಡಗಳು ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವ ಹತ್ತಿಯು ಸರ್ವಕಾಲಿಕವಾಗಿದ್ದು, ವರ್ಷಗಟ್ಟಲೇ ಬೆಳೆಯಬಹುದಾಗಿದೆ. ಗಿಡಗಳು ಒಂದ ರಿಂದ ಎರಡು ಮೀಟರ್ ಉದ್ದವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಎಲೆಗಳು ಹಗಲ ಹಾಗೂ ಪಟಲವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಮೂರರಿಂದ ಐದು ಅಥವಾ ಏಳು ಪಟಲಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಬೀಜಗಳು ಬೀಜಕೋಶದಲ್ಲಿ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟದ್ದು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬೀಜವೂ ಎರಡು ರೀತಿಯ ನಾರುಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ನಾರುಗಳು ತುಂಬಾ ವ್ಯಾಪಾರಿಕ ಆಸಕ್ತಿಯ ಅಂಗವಾಗಿವೆ.ಇವುಗಳನ್ನು ಹತ್ತಿ ಹಿಂಜುಗೆ ಎಂಬ ವಿಧಾನದಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೊದಲ ಹಂತದಲ್ಲಿ, ಉದ್ದನೆಯ ನಾರುಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗೂ ಇವುಗಳನ್ನು ತಿರುಚಿ ನೂಲಿನ ಎಳೆಗಳಂತೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದ್ದೆ. ಎರಡನೆ ಹಂತದಲ್ಲಿ ತುಂಡಾದ ಅಥವಾ ಚಿಕ್ಕದಾದ ನಾರುಗಳನ್ನು ಕುದಿಸಿ ತೆಗೆದು ಕಡಿಮೆ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಹತ್ತಿಯೂ ಹಲವು ಬಣ್ಣಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಳಿ, ಕಂದು, ಹಸಿರು ಹೀಗೆ ಹಲವಾರು ಬಣ್ಣಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಾಗುತ್ತವೆ. ವಿಶಿಷ್ಟ ರೀತಿಯಾದ, ಅತೀ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಹತ್ತಿ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ರೀತಿಯಾದ ಅನ್ವೇಷಣೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಕಂಪನಿಗಳಾದ ಮೊನಾಸ್ಟೋ ಮತ್ತು ಇಲ್ಲುಮಿನ ಹತ್ತಿ ಉತ್ಪಾದನೆಯತ್ತ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದೆ.
ပုံသဏ္ဌာန် : အပင်-- တစ်နှစ်ခံ သို့မဟုတ် နှစ်ရှည်ခံ ပင်များ ဖြစ်သည်။ အမြင့် ၄ ပေ ခန့်ထိ ရှိသည်။ အကိုင်း ဖြာသည်။ အမွှေးထူ သို့မဟုတ် ပြောင်ချော သည်။ အခေါက် အရောင် ညိုမည်း၏။ အမြစ် အလွန်ဖွာ ၍ ဖြူဝါရောင် ရှိ၏။ အရွက်-- ရွက်လွှဲ ထွက်သည်။ လက်ဝါးပုံ ဖြစ်ပြီး အဝိုက်များ ၃-၅ ခုထိ ပါသည်။ ရွက်ထိပ် ချွန်ပြီး ရွက်ရင်း ဝိုင်းသည်။ အရွက် ထက်အောက် မျက်နှာပြင် နှစ်ဖက်လုံး၌ အမွေးနု များရှိ၍ နူးညံ့၏။ ရွက်စွယ် လှံစွပ်ပုံ ဖြစ်သည်။ အပွင့်-- ပွင့်တည်း ဖြစ်၏။ အဝါရောင် သို့မဟုတ် အဖြူရောင် သို့မဟုတ် ပန်းရောင် ဖြစ်၏။ ခေါင်းလောင်း ပုံသဏ္ဌာန် ရှိသည်။ ချဉ်ပေါင်ပွင့် နှင့် ဆင်၏။ အသီး-- အက်ကွဲသီး ဖြစ်သည်။ ဘဲဥပုံ ဖြစ်ပြီး လုံးဝိုင်းသည်။ ၃-၅ မြောင်း ရှိသည်။ အစေ့ ၂၅-၄၀ ထိပါ၍ အညိုရောင် ရှိသည်။ အသုံးပြုနိုင်သည့် အစိတ်အပိုင်းများ : အစေ့၊ အမြစ်၊ အပွင့် ၊ အရွက်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် တွေ့နိုင်သောနေရာများ : မြန်မာ နိုင်ငံ အနှံ့ အပြားတွင် ပေါက်ရောက် သော်လည်း မိုးနည်းသော အရပ်တွင် ပိုမို ဖြစ်ထွန်းသည်။ ပေါက်ရောက်ပုံ-- စိုက်ပျိုးပင် ဖြစ်သည်။ စိုက်ပျိုးပုံ- (က)မြေပြုပြင်ခြင်း-- စိုက်ခင်းမြေ အား ကောင်းစွာ မှုန့်ညက်အောင် ပြုပြင် သင့်သည်။ (ခ)စိုက်ပျိုးခြင်း--အတန်းလိုက် စိုက်ပျိုးရန် လိုအပ်သည်။ တစ်တန်းနှင့် တစ်တန်း ၂-၄ ပေ၊ တစ်ပင်နှင့် တစ်ပင် ၂-၄ ပေ မြေ၏ အခြေအနေ ကိုကြည့်၍ စိုက်သင့်သည်။ နှမ်း ၊ ပဲ စသည် တို့နှင့်လည်း သီးညှပ် အဖြစ် ရောနှော စိုက်နိုင်သည်။ (ဂ)ပြုစုဂရုစိုက်ခြင်း-- ပေါင်းသုတ်သင်ခြင်း၊ ပိုးမွှား ကာကွယ်ခြင်း၊ ပင်ကျပ် နုတ်ခြင်း တို့ကို လိုအပ်သလို ပြုစုပေး ရမည်။ (ဃ)ကောက်သိမ်းခြင်း-- ဝါပေါက် ကောင်းစွာ ကွဲအက် လာသော အခါတွင် ကောက်ယူ ရမည်။ အသုံးဝင်ပုံ : အာနိသင်-- မြန်မာ ဆေးကျမ်း များအလို အရ ဝါဖူးသည် ချို၏။ အေး၏။ ၀ဖြိုးစေ၏။ နို့ကို ပွားစေ၏။ သည်းခြေ ရောဂါ ၊ သလိပ် ရောဂါ များကို ကင်းဝေး စေ၏။ ရေငတ်ခြင်း ကို ပြေပျောက် စေ၏။ စိတ်ပျံ့ လွင့်ခြင်း၊ သတိမေ့ခြင်း များကို ကင်းဝေးစေ၏။ အရွက်သည် လေရောဂါ ကိုနိုင်၏။ သွေးကို တိုးပွားစေ၏။ ဆီးရွှင် စေ၏။ နားရောဂါ နှင့် စပ်လျဉ်းသော ရောဂါများ ကို ကင်းဝေး စေ၏။ အစေ့ သည် နို့ကို ပွားစေ၏။ ကာမအား ကိုတိုးစေ၏။ ဝါပင်၏ အစိတ် အပိုင်း အားလုံးသည် အရေပြား ရောဂါ၊ မြွေဆိပ်၊ ကင်းဆိပ် နှင့် သားအိမ်၌ ထိုးကျင်ခြင်း တို့ကို ပျောက်ကင်း စေ၏။ အသုံးပြုပုံ- အစေ့-- ၁။ ဝါစေ့ အဆံကို ကြိတ်၍ မီးလောင်နာ များကို လိမ်းပေးက ပူလောင်ခြင်း ပျောက်၏။ ၂။ ဝါစေ့ အတွင်းသား အဆံကို နွားနို့နှင့် ကျိုစားက ဦးနှောက် အားနည်းခြင်း ပျောက်၏။ ၃။ ဝါစေ့ နှင့် ချင်းခြောက် ကို ရေနှင့် သွေးလိမ်းသော် လိင်ဥ ရောင်ခြင်း ပျောက်၏။ ၄။ ဝါစေ့ကို ပြုတ်ငုံသော် သွားနာ သွားကိုက် ပျောက်၏။ ၅။ ဝါစေ့ကို ကြိတ်၍ မီးကင်ပြီး အပြားလေး များပြုကာ အသမာ နှင့် သွေးစုနာ များကို အုံပေး၊ ကပ်ပေး ပါက အနာများ ပျောက်၏။ အမြစ်-- ၁။ ဝါမြစ်ကို ကျက်ကျက် ပြုတ်သောက်က ဆီးပူရောဂါ နှင့် ဆီးသွားသော အခါ နာကျင်ခြင်း ပျောက်၏။ ၂။ ဝါမြစ်ခေါက် ကို ပြုတ်သောက်သော် မီးယပ် လာစဉ် သွေးလွန်သော ရောဂါ ပျောက်၏။ ၃။ ဝါမြစ်ကို ဆန်ဆေးရည် နှင့် သွေးသောက် သော် မီးယပ်ဖြူဆင်း သောရောဂါ ပျောက်၏။ အပွင့်-- ၁။ ဝါပွင့်ကို ရှာလပတ် ရည်လုပ် သောက်သော် စိတ်နောက်ခြင်း၊ ရူးသွပ်ခြင်း ပျောက်၍ စိတ်ကို ရွှင်လန်း စေသည်။ ၂။ ဝါပွင့်ကို ပြာချ၍ သိပ်ပေး ပါက အနာစိမ်း အနာစက် များ အသားနု တက်၍ ပျောက်၏။ အရွက်-- ၁။ ဝါရွက်ကို ကြိတ်ညှစ်၍ သောက်သော် အစာ မကြေ ဝမ်းသွား ရောဂါ ပျောက်၏။ [၁]
Al Cutòṅ (nóm sientìfic Gossypium) l'è na piànta dla famìja di Malvaceae, uriginària dal sub-cuntinènt indiàṅ e dal regiòṅ trupicàli e sub-trupicàli dl'Àfrica e dl'Amèrica. In Európa i gh l'aṅ purtàda gl'àrab.
A 'l stat salvàdag la piànta la pōl crés'r in fiṅ a 'n mét'r e mèś e pasa e la pō scampàr anc dimóndi. I cuntadèṅ i la tìn'n in di sò camp par tiràr via la bambàśa, ch'la crés dintór'n a la rumèla, ch'la sarvìs par far dl'uàta o par la prudusiòṅ di tisû e di vistî. Da la scménsa a s pōl tiràr fóra d'l òli.
Cla piànta chè la s divìd in quàtar sót-gènar:
Al Cutòṅ al crés bèṅ in di pòst in du a gh'è na stagiòṅ calda e séca e n'atra c'n un clima ùmid. La Cina e i Stat Unî (specialmènt in dla regiòṅ ad Dixie) i in prudùśan dagnóra la mità ad tut al mónd.
Al Cutòṅ (nóm sientìfic Gossypium) l'è na piànta dla famìja di Malvaceae, uriginària dal sub-cuntinènt indiàṅ e dal regiòṅ trupicàli e sub-trupicàli dl'Àfrica e dl'Amèrica. In Európa i gh l'aṅ purtàda gl'àrab.
A 'l stat salvàdag la piànta la pōl crés'r in fiṅ a 'n mét'r e mèś e pasa e la pō scampàr anc dimóndi. I cuntadèṅ i la tìn'n in di sò camp par tiràr via la bambàśa, ch'la crés dintór'n a la rumèla, ch'la sarvìs par far dl'uàta o par la prudusiòṅ di tisû e di vistî. Da la scménsa a s pōl tiràr fóra d'l òli.
Cla piànta chè la s divìd in quàtar sót-gènar:
Gossypium Houzingenia Karpas SturtiaAl Cutòṅ al crés bèṅ in di pòst in du a gh'è na stagiòṅ calda e séca e n'atra c'n un clima ùmid. La Cina e i Stat Unî (specialmènt in dla regiòṅ ad Dixie) i in prudùśan dagnóra la mità ad tut al mónd.
Gossypium (/ɡɒˈsɪpiəm/)[2] is a genus of flowering plants in the tribe Gossypieae of the mallow family, Malvaceae, from which cotton is harvested. It is native to tropical and subtropical regions of the Old and New Worlds. There are about 50 Gossypium species,[3] making it the largest genus in the tribe Gossypieae, and new species continue to be discovered.[3] The name of the genus is derived from the Arabic word goz, which refers to a soft substance.[4]
Cotton is the primary natural fibre used by humans today, amounting to about 80% of world natural fibre production.[5] Where cotton is cultivated, it is a major oilseed crop and a main protein source for animal feed. Cotton is thus of great importance for agriculture, industry and trade, especially for tropical and subtropical countries in Africa, South America and Asia. Consequently, the genus Gossypium has long attracted the attention of scientists.
The origin of the genus Gossypium is dated to around 5–10 million years ago.[6] Gossypium species are distributed in arid to semiarid regions of the tropics and subtropics. Generally shrubs or shrub-like plants, the species of this genus are extraordinarily diverse in morphology and adaptation, ranging from fire-adapted, herbaceous perennials in Australia to trees in Mexico.[3] Most wild cottons are diploid, but a group of five species from America and Pacific islands are tetraploid, apparently due to a single hybridization event around 1.5 to 2 million years ago.[6] The tetraploid species are G. hirsutum, G. tomentosum, G. mustelinum, G. barbadense, and G. darwinii.
Cultivated cottons are perennial shrubs, most often grown as annuals. Plants are 1–2 m high in modern cropping systems, sometimes higher in traditional, multiannual cropping systems, now largely disappearing. The leaves are broad and lobed, with three to five (or rarely seven) lobes. The seeds are contained in a capsule called a "boll", each seed surrounded by fibres of two types. These fibres are the more commercially interesting part of the plant and they are separated from the seed by a process called ginning. At the first ginning, the longer fibres, called staples, are removed and these are twisted together to form yarn for making thread and weaving into high quality textiles. At the second ginning, the shorter fibres, called "linters", are removed, and these are woven into lower quality textiles (which include the eponymous lint). Commercial species of cotton plant are G. hirsutum (97% of world production), G. barbadense (1–2%), G. arboreum and G. herbaceum (together, ~1%).[7] Many varieties of cotton have been developed by selective breeding and hybridization of these species. Experiments are ongoing to cross-breed various desirable traits of wild cotton species into the principal commercial species, such as resistance to insects and diseases, and drought tolerance. Cotton fibres occur naturally in colours of white, brown, green, and some mixing of these.
A public genome sequencing effort of cotton was initiated[10] in 2007 by a consortium of public researchers. They agreed on a strategy to sequence the genome of cultivated, allotetraploid cotton. "Allotetraploid" means that the genomes of these cotton species comprise two distinct subgenomes, referred to as the At and Dt (the 't' for tetraploid, to distinguish them from the A and D genomes of the related diploid species). The strategy is to sequence first the D-genome relative of allotetraploid cottons, G. raimondii, a wild South American (Peru, Ecuador) cotton species, because of its smaller size due essentially to less repetitive DNA (retrotransposons mainly). It has nearly one-third the number of bases of tetraploid cotton (AD), and each chromosome is only present once. The A genome of G. arboreum, the 'Old-World' cotton species (grown in India in particular), would be sequenced next. Its genome is roughly twice the size of G. raimondii's. Once both A and D genome sequences are assembled, then research could begin to sequence the actual genomes of tetraploid cultivated cotton varieties. This strategy is out of necessity; if one were to sequence the tetraploid genome without model diploid genomes, the euchromatic DNA sequences of the AD genomes would co-assemble and the repetitive elements of AD genomes would assembly independently into A and D sequences, respectively. Then there would be no way to untangle the mess of AD sequences without comparing them to their diploid counterparts.
The public sector effort continues with the goal to create a high-quality, draft genome sequence from reads generated by all sources. The public-sector effort has generated Sanger reads of BACs, fosmids, and plasmids, as well as 454 reads. These later types of reads will be instrumental in assembling an initial draft of the D genome. In 2010, two companies (Monsanto and Illumina), completed enough Illumina sequencing to cover the D genome of G. raimondii about 50x.[11] They announced they would donate their raw reads to the public. This public relations effort gave them some recognition for sequencing the cotton genome. Once the D genome is assembled from all of this raw material, it will undoubtedly assist in the assembly of the AD genomes of cultivated varieties of cotton, but a lot of hard work remains.
A Gossypium hirsutum flower, lateral view, growing in Barcelona
The same G. hirsutum plant with the opening capsule
G. hirsutum flower with bumblebee pollinator, Hemingway, South Carolina
G. tomentosum boll
Integrated pest management bollworm trap at a cotton field in Manning, South Carolina
Natural biocontrol: predatory Polistes wasp looking for bollworms or other caterpillars on cotton plant in Hemingway, South Carolina
Cotton boll ready for harvest, South Carolina
Gossypium Sp. Brun - MHNT
Gossypium (/ɡɒˈsɪpiəm/) is a genus of flowering plants in the tribe Gossypieae of the mallow family, Malvaceae, from which cotton is harvested. It is native to tropical and subtropical regions of the Old and New Worlds. There are about 50 Gossypium species, making it the largest genus in the tribe Gossypieae, and new species continue to be discovered. The name of the genus is derived from the Arabic word goz, which refers to a soft substance.
Cotton is the primary natural fibre used by humans today, amounting to about 80% of world natural fibre production. Where cotton is cultivated, it is a major oilseed crop and a main protein source for animal feed. Cotton is thus of great importance for agriculture, industry and trade, especially for tropical and subtropical countries in Africa, South America and Asia. Consequently, the genus Gossypium has long attracted the attention of scientists.
The origin of the genus Gossypium is dated to around 5–10 million years ago. Gossypium species are distributed in arid to semiarid regions of the tropics and subtropics. Generally shrubs or shrub-like plants, the species of this genus are extraordinarily diverse in morphology and adaptation, ranging from fire-adapted, herbaceous perennials in Australia to trees in Mexico. Most wild cottons are diploid, but a group of five species from America and Pacific islands are tetraploid, apparently due to a single hybridization event around 1.5 to 2 million years ago. The tetraploid species are G. hirsutum, G. tomentosum, G. mustelinum, G. barbadense, and G. darwinii.
Cultivated cottons are perennial shrubs, most often grown as annuals. Plants are 1–2 m high in modern cropping systems, sometimes higher in traditional, multiannual cropping systems, now largely disappearing. The leaves are broad and lobed, with three to five (or rarely seven) lobes. The seeds are contained in a capsule called a "boll", each seed surrounded by fibres of two types. These fibres are the more commercially interesting part of the plant and they are separated from the seed by a process called ginning. At the first ginning, the longer fibres, called staples, are removed and these are twisted together to form yarn for making thread and weaving into high quality textiles. At the second ginning, the shorter fibres, called "linters", are removed, and these are woven into lower quality textiles (which include the eponymous lint). Commercial species of cotton plant are G. hirsutum (97% of world production), G. barbadense (1–2%), G. arboreum and G. herbaceum (together, ~1%). Many varieties of cotton have been developed by selective breeding and hybridization of these species. Experiments are ongoing to cross-breed various desirable traits of wild cotton species into the principal commercial species, such as resistance to insects and diseases, and drought tolerance. Cotton fibres occur naturally in colours of white, brown, green, and some mixing of these.
La kotonujo aŭ gosipio (Gossypium) estas genro de unu aŭ plurjaraj herboj, arbustoj kaj arbedoj kun mane ripaj, 3-7-lobaj folioj, grandaj unuopaj floroj. La kapsuloj estas juglandgrandaj, 3-5 ĉambraj enhavantaj brunanigrajn grajnojn, kiuj ĉe la teknike ekspluatataj specioj estas dense havkovritaj. El tio oni eltiras kotonon.
La planto estas unu el la plej praaj homaj agrikulturaj plantoj. Oni jam ekkultivis ĝin antaŭ 15-30.000 jaroj. La origina centro estas Meksiko.
La plej valora specio estas la unujara vario. La plej grava produkto de la planto estas la kotonfadeno (bazmaterialo de la teksa industrio) kaj la olea rekremento.
La lum- kaj varmobezono de la planto estas granda. En Sovetunio oni, cele provizi la tutan landon per kotono, grandskale kultivis la planton per irigacio el la Aral-lago kaj la riveroj en ĝi alfluantaj Amu-Darjo kaj Sir-Darjo, kio rezultis (kaj la akvouzado de la paperindustrio) la sekiĝon, ŝrumpiĝon de la lago, krome Uzbekio suferas pri serioza poluo pro la agrotoksaĵoj.
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Tipoj de kotono.Estas kvar komerce kultivataj specioj de kotono, ĉiuj aldomigitaj en antikveco:
La dua amerikaj kotonspecioj responsas por la plej ampleksa majoritato de moderna kotonproduktado, sed la du malnovmondaj specioj estis amplekse uzataj antaŭ la 1900-aj jaroj. Kvankam la kotonaj fibroj aperas nature en koloroj de blanka, bruna, roza kaj verda, timoj el ebla poluado de la genetiko de blanka kotono kondukis al malpermeso en multaj koton-kultivaj lokoj de koloraj kotonvariaĵoj, kiuj restas nun kiel specialaĵa produkto.
Kvankam la geografia situo de Hungario ne estas konvena por kultivado de kotonujo, oni ofte provis ties kultivadon pro politikaj ideoj. La idela kultiva norda limo estas la latitudo de 45-46 gradoj, de kiuj Hungario situas pli norde.
De la semado ĝis la rikolto, la kotonujo bezonas 6-8 monatojn (ĉe moder-klimataj specioj), tiel oni plurfoje provis la kultivadon en suda parto de la Granda Hungara Ebenaĵo. Tio signifis gravan riskon.
Laŭ fontoj, la la unuaj eksperimenoj okazis dum regado de Jozefo la 2-a (1780-90), imeriestro de Aŭstrio-Hungario. Tiam la kultivadaj provoj okazis en Banato (nun en Serbio kaj Rumanio) kaj oni alportis kamparanojn el Turkio, kiuj konis la kultivadon. La eksperimento fiaskis en 1782 kaj 1783 pro la aŭtunaj frostoj. Same okazis en 1785 ĉe Varsad kaj en 1795 denove en Banato.
La postaj eksperiemntoj okazis en kadro de la armeo (pro la kontinenta blokado kaj militoj altiĝis prezo de la kotono) kaj alportis bonajn rezultojn en 1807-08 en regiono de Temesvár, Versec, Jankovác kaj Pancsova. La ekfolarantan kotonujan kultivadon sufokis la ĉesigita kontinenta blokado (falis la prezo de la kotono).
Pluajn provojn faris la hungara inĝeniero István Vedres ĉe Szeged en 1812, 1815 kaj 1818, sed tiujn nniigis la fruaj frostoj. Oni importis en 1846 kotonujajn semerojn el Sud-Kalifornio. Oni sukcese eksperimentis ĉe Káposztásmegyer (nun parto de Budapeŝto) per en forcejo antaŭĝermitaj kotonujidoj.
La postaj provoj ĉiam fiaskis pro la nekonvena temperaturo. Danke al la pli konvena vetero en jaroj de la 20-a jarcento (foresto de malfruaj kaj fruaj frostoj), oni sukcese kultivis la planton ĉe Irig, Kaplony (1900), Pincehely (1902), Tárnokhát (1904). Sed en 1904-1905 alvenis denove pli malvarma vetero, kiu fiaskigis la projektojn.
La postaj provoj alportis ĉiam provizorajn sukcesojn nur tiam kiam la vetero estis konvena. La vegeta periodo de la planto estis 6-8 monatoj, dum la senfrosta vegetativa period en Hungario estis certa nur de majo ĝis septembro, kiu periodo (5 monatoj) ne sufiĉis por daŭra sukceso enkonduko de la kultivado.
La lastaj plej fifamaj eksperimentoj okazis en 1949-54 dum la plej akra stalinisma diktaturo. Tiam regis en la komunistaj landoj la ekonomia politiko de la aŭtarĥio kaj ili volois en ĉiu lando produkti ĉion. Kvankam la temperaturo same ebligis provizorajn sukcesojn, la naturon ne sukcesis venki. (Oni kultivis en 1951 sur 50.000 arpentoj kun rikolto de 303 kg je arpento.)
La kotonujo aŭ gosipio (Gossypium) estas genro de unu aŭ plurjaraj herboj, arbustoj kaj arbedoj kun mane ripaj, 3-7-lobaj folioj, grandaj unuopaj floroj. La kapsuloj estas juglandgrandaj, 3-5 ĉambraj enhavantaj brunanigrajn grajnojn, kiuj ĉe la teknike ekspluatataj specioj estas dense havkovritaj. El tio oni eltiras kotonon.
La planto estas unu el la plej praaj homaj agrikulturaj plantoj. Oni jam ekkultivis ĝin antaŭ 15-30.000 jaroj. La origina centro estas Meksiko.
La plej valora specio estas la unujara vario. La plej grava produkto de la planto estas la kotonfadeno (bazmaterialo de la teksa industrio) kaj la olea rekremento.
La lum- kaj varmobezono de la planto estas granda. En Sovetunio oni, cele provizi la tutan landon per kotono, grandskale kultivis la planton per irigacio el la Aral-lago kaj la riveroj en ĝi alfluantaj Amu-Darjo kaj Sir-Darjo, kio rezultis (kaj la akvouzado de la paperindustrio) la sekiĝon, ŝrumpiĝon de la lago, krome Uzbekio suferas pri serioza poluo pro la agrotoksaĵoj.
Las especies del género Gossypium, cultivadas para producir algodón o borra,[2] son plantas herbáceas y arbustos de la familia Malvaceae con unos 60 taxones específicos e infra-específicos aceptados, de los casi 380 descritos,[3] todos oriundos de las regiones tropicales y subtropicales tanto del Viejo Mundo como del Nuevo y unas pocas han sido introducidas en muchos otros sitios.
Hierbas anuales, subarbustos, arbustos o pequeños árboles -de hasta 3 m de altura en su estado silvestre-, con glándulas oleosas, negras. Tallos ramosos, erectos o decumbentes, pubescentes. Hojas 3-9-palmatilobadas, raramente indivisas, excepcionalmente trifoliadas; estípulas persistentes o caducas. Flores solitarias o en inflorescencias cimosas. Epicáliz glandular de 3-7 piezas libres o soldadas en la base, de filiformes a foliáceas, enteras, dentadas o profundamente laciniadas, que a veces ocultan el cáliz, persistentes, raramente caducas. Cáliz cupuliforme, truncado o 5-dentado, raramente profundamente 5-lobado. Pétalos de ápice redondeado y de longitud mucho mayor que la del cáliz, desde rosados o purpúreos hasta blanquecinos/amarillentos, y con una mancha purpúrea o sin ella en la base. Columna estaminal con numerosas anteras en toda su longitud y de ápice truncado. Ovario desde tri a penta-locular, estilo corto, tubular y claviforme por la coalescencia de los estigmas, que son decurrentes. Fruto en cápsula de dehiscencia loculicida; lóculos desde bi a polispermos. Semillas subglobosas, más o menos angulosas, densamente revestidas de pelos mucho más largos que ellas, y eventualmente mezclados con pelos cortos, raramente casi glabras.[4][5]
Las fibras comerciales de algodón, utilizadas para confeccionar tejidos, derivan de las siguientes especies y sus innumerables variedades/cultivares:
El algodón es un cultivo muy valorado porque solamente el 10 % de su peso se pierde en su procesamiento. Cuando la cápsula de algodón (cápsula de las semillas) se abre, las fibras se secan enredándose unas con otras, lo cual es ideal para hacer hilo. Cada fibra está compuesta por 20 o 30 capas de celulosa, enrolladas en una serie de resortes naturales. Esta celulosa es ordenada de cierta manera que le da al algodón propiedades únicas de durabilidad, resistencia y absorción. La fibra se utiliza para hacer hilados e hilaturas, que se tejen y tiñen para formar telas, que a su vez son cortadas y cosidas formando confecciones.
La composición de la fibra de las semillas del algodón es celulosa casi pura. Su color es blanco, amarillo pálido o ligeramente rojizo. Es más o menos sedosa, fuerte en mayor o menor grado y de longitud. En cuanto al grueso, varía de 6 a 29 centésimas de milímetro por fibra. El algodón de fibra larga sirve para la fabricación de tastos, indianas, etc. La homogeneidad de éstas, su elasticidad, resistencia y color son las cualidades que más directamente influyen en la mayor o menor estimación del algodón.[6]
El papel moneda, como por ejemplo los billetes del Euro, o el dólar estadounidense, suele estar confeccionado íntegramente con celulosa(hidrato de carbono) de fibras sacadas de la parte unida a la semilla de algodón que no puede ser empleada para uso textil y que se obtiene a partir de la limpieza de la semilla previa al eventual proceso de extracción de aceite. [7]
La fabricación de tejidos de algodón empezó en la zona del Indostán desde la antigüedad más remota. En tiempo de Heródoto, que escribía en el año 443 a. C.:
Y si en esta época, la gente llevaba ya vestidos de algodón, es probable que esta costumbre contase muchos siglos. Se debe notar también que el mismo historiador menciona a esta planta como particular en la India y por otra parte, no habla de lana vegetal empleada para hacer vestidos. En términos precisos, dice que los vestidos de los Babilonios eran de lino y lana y que los de los Egipcios eran solo de lino, a excepción del pañuelo o chal de lana blanca que los sacerdotes se ponían en sus espaldas fuera de las funciones de su ministerio. Así, puede concluirse con certitud que en esta época la fabricación de los tejidos de algodón estaba generalmente extendida en la India pero que no existía en ninguna comarca en el oeste del Indo.
Arrieno también, en su Historia de Alejandro, corrobora con su testimonio la cita de Heródoto. Estrabón, hablando de los Indios, menciona, según la autoridad de Nearco, sus telas de algodón de colores o indianas y añade que en su tiempo (murió en el año 35 de nuestra era) el algodón se criaba y que con él se hacían vestidos en la provincia situada en la entrada del golfo Pérsico (Estrab., lib. xv.). En tiempo de Plinio el Viejo, cincuenta años después de Estrabón, el algodonero era conocido en el Alto Egipto, igualmente que en la isla de Tilos, en el golfo Pérsico:
En la descripción de la isla de Tilos, el mismo escritor cita, según el naturalista griego Teofrasto, entre las producciones notables de esta isla: Árboles que llevan lana con hojas perfectamente semejantes a las de la vid pero más pequeñas.
Asia
La primera mención del algodón como objeto comercial se encuentra en el precioso documento sobre el comercio de la antigüedad conocido bajo el nombre de Periplo del mar Eritreo (Periplus maris Erythrae), por Amano, que más arriba hemos citado y que vivía hacia los últimos años del primer siglo de la era cristiana. Este escritor, que también era comerciante y navegante, navegó por esta parte del Océano, que se extiende desde el mar Rojo hasta los confines más remotos de la India y describió particularmente los objetos de importación y de exportación de muchas ciudades de este país, objetos de que se componía su comercio con los árabes y los Griegos. Según esta obra, parece que los árabes traían algodones de la India a Aduli, puerto del mar Rojo; que los puertos de la otra parte de este mar tenían un comercio establecido con Patata (en el Indo), Ariake y Barygaza (la moderna Barocha) y de ellos recibían mercaderías de algodón de diferentes especies. Que Barygaza exportaba una gran cantidad de indianas, muselinas y otros tejidos de algodón, lisos o con flores, fabricados en las provincias a las cuales se comunicaba por el puerto de esta ciudad así como en el interior de las comarcas más remotas de la India. Que Masaba (hoy día Masulipatam) era entonces, como ella ha sido siempre después, famosa por sus fábricas de excelentes estofas de algodón y que las muselinas de Bengala eran en esta época superiores a todas las demás y llamadas por los Griegos Gangitiki, nombre que indicaba que estaban fabricadas en las riberas del Ganges.
Se ha visto, según Estrabón, Plinio y el Periplo, que la fabricación de las estofas de algodón en la época de la era cristiana se había extendido hasta Egipto y Persia y que los productos primorosos de las fábricas de la India, tales como muselinas e indianas lisas o con dibujos, eran comprados por los navegantes griegos en los puertos del Egipto y de Arabia de donde penetraron luego, como puede presumirse, en la capital del imperio romano así como en algunas ciudades opulentas de Grecia. Sin embargo, las mercaderías de algodón no debían ser el objeto de una importancia considerable, ni aun regular, para Roma y Grecia puesto que de ellas no se hace ninguna mención directa por sus escritores, quienes no se desdeñaban de ocuparse de otros productos importados de Oriente, tales como oro, especias, piedras preciosas y aún seda.
A quien ha observado los rápidos progresos de la industria algodonera debe parecerle extraordinario que este ramo de comercio haya quedado mil trescientos años en las costas del Mediterráneo, antes de atravesar este mar para penetrar en Grecia y en Italia y que los productos tan perfectos de las fábricas de la India no hayan sido buscados con conato ni tampoco importados en gran cantidad en el imperio romano.
Esto fue lo que tuvo lugar con la seda; aunque de un precio elevado y procedente de una comarca tan lejana como China, la seda fue buscada con anhelo por las señoras de Roma y en particular por las de la capital del Bajo Imperio. Los gusanos de seda, así como el arte de fabricar sus productos, fueron importados de la China en Constantinopla por dos monjes persas, bajo el reinado de Justiniano, el año 552 y todo induce a creer que las mercancías de algodón de la India fueron también importadas allí en la misma época, porque van comprendidas en la lista de las mercaderías que pagaban derechos en el Digesto de las leyes de Justiniano. Pero como los escritores raras veces hablan de ellas, mientras que con frecuencia se hace mención de las estofas de seda, es probable que no fuesen muy estimadas y que el comercio a que daban lugar no fuese muy considerable.
En 1251, las estofas de algodón eran ya un artículo importante de comercio para vestidos en Crimea y Rusia del norte a donde se traían del Turquestán. Armenia tenía también en esta época una fábrica de muy hermosos tejidos de algodón y esta lana vegetal crecía abundantemente en Persia y en este país era fabricada en todas las provincias que circundan el Indo.
Pero, un hecho curioso, confirmado además por los anales chinos, es que el pueblo chino haya permanecido sin fábricas de algodón hasta la mitad del siglo XIII, cuando en particular esta industria florecía desde tres mil años en la India, país vecino de China. Sin embargo, desde mucho tiempo antes de esta época, se conocía el algodonero en la China pero no se cultivaba sino en los jardines y si con su producto se fabricaba alguna estofa, era tan solo como objeto de curiosidad, mientras que en el siglo IX, los vestidos de seda eran llevados allí por todos los habitantes, desde el lugareño hasta el príncipe. El cultivo del algodonero, considerado como objeto de utilidad, no fue introducido en China hasta después de la conquista de este imperio por los Tártaros, oponiéndose una formidable resistencia a esta nueva industria por los obreros empleados en la fabricación de estofas de lana y de seda. Pero sus numerosas ventajas la hicieron muy pronto en China como en todas partes, triunfar de sus adversarios, y hacia el año 1368 prevaleció en todo el imperio.
El cultivo del algodonero y la fabricación de las estofas de algodón fueron establecidos, en una época antigua y probablemente por los Musulmanes, en todas las partes de África, situadas en el norte del ecuador. En el año 1590, fue llevada a Londres tela de algodón de fábrica indígena de Benín, en el Golfo de Guinea y algunos siglos antes esta industria había florecido en Marruecos y en Fez. Por otra parte, es cierto que las diversas especies de algodonero crecen en abundancia en las riberas del Senegal, de Gambia, Níger, en Tombuctú, Sierra Leona, en las islas del Cabo Verde, en las costas de Guinea, en Abisinia y en todo el interior y que los naturales, en todas partes llevan vestidos de tejidos de algodón fabricados por ellos, tejidos con frecuencia teñidos, adornados de dibujos, a veces mezclados con seda y de un trabajo admirable. El algodón también es, de todas las estofas de que uno puede vestirse, la más conveniente bajo la zona tórrida y los climas calientes son tan favorables al algodonero, como sus productos abundantes son la materia menos costosa para la fabricación de las estofas.
Cuando el descubrimiento del Nuevo Mundo, la fabricación de los tejidos de algodón había llegado ya en este continente a un alto grado de perfección y los mexicanos tejían con esta materia sus principales vestidos puesto que carecían de lana, de cáñamo, de seda y no se servían del lino, que sin embargo crecía en aquel país. Dice el abad Clavijero:
En las civilizaciones azteca y maya, sólo la nobleza portaba atuendos de algodón; el algodón crudo, la tela de algodón y las prendas de algodón se daban como tributo a los gobernantes.[8]
El algodón ha sido cultivado desde hace unos cinco mil años en el Perú. La gran área de domesticación de esta fibra en colores naturales, está en la costa norte (Lambayeque, Piura, Tumbes), de allí se proyectó a amplias zonas de la región amazónica peruana y brasileña. Las semilla del algodón domesticado por las culturas de la costa norte peruana, ha dado origen a biotipos mejorados de algodón en Egipto (algodón giza, considerado el mejor del mundo) y Estados Unidos (algodón pima americano). Algunas semillas del pima americano fueron re-introducidas a su centro de origen, produciendo nuevamente un algodón pima peruano de mejor calidad. En el Perú, tras una ley que prohibía, durante el siglo XX, el cultivo de algodones de colores para beneficiar la producción y exportación de algodón blanco, en mayo de 2008 (cuatro años después de su declaración como patrimonio nacional) se anuló dicha ley para pasar a un programa de rescate y desarrollo de los biotipos nativos. Algunos colores naturales como el algodón negro, rojo y azul están aún perdidos, pero hay evidencias de su existencia en los restos arqueológicos de la zona; ahora se están recuperando algodones orgánicos nativos de colores como: bronceado, coloreado (pardo), vicuña, naranja, marrón rojizo, rosado, lila y verde. La COPROBA, organismo del gobierno del Perú, declaró el algodón peruano como "Producto Bandera del Perú" el 28 de julio de 2004.[9] Del legado pre-incaico destaca el uso del algodón en el arte textil, principalmente de las culturas Paracas, Chimú y Chancay.
El mismo Colón reconoció que el algodonero crecía en estado silvestre y en gran abundancia en la Española, en las islas de la India Occidental y en el continente de la América del Sur, en donde los habitantes llevaban vestidos de algodón y de él hacían las redes de pescar. Y los Brasileños, en la época del viaje de Magallanes alrededor del mundo, tenían la costumbre de hacer sus camas con algodón.
No puede dudarse que el algodonero sea indígena de América igualmente que de la India y el arte de convertir sus productos en hilos y en tejidos probablemente remonta a la época del primer establecimiento, cualquiera que sea, formado en este continente pero los sabios están muy divididos sobre la fecha. Lo que puede decirse es que la industria algodonera en América se remonta a una alta antigüedad.
Europa es la parte del mundo en donde el arte de fabricar algodón ha penetrado más tarde, es en desquite aquella en donde el ingenio le hizo hacer rápidos progresos.
El algodonero fue naturalizado en España, en las fértiles llanuras de Valencia y su producto empleado en la fabricación de hermosas estofas, desde el siglo X como muy tarde, en que se establecieron fábricas en Córdoba, Granada y Sevilla. Los tejidos de algodón fabricados en el reino de Granada eran considerados en el siglo XIV como superiores a los de Asiria en suavidad, finura y hermosura.
Las estofas de algodón llegaron a ser muy pronto uno de los ramos más florecientes de la industria de Barcelona. Capmany, el historiador del comercio de esta ciudad, dice que
Se fabrican también muchos fustanes. Los árabes de España hicieron también papel de algodón y es probable que este arte fuese introducido en el país por los Sarracenos, quienes lo habían aprendido cuando se apoderaron de Samarcanda, en el siglo VII y se estableció una fábrica de este producto en Salibah después de la conquista. La introducción de esta útil industria en el resto de Europa encontró grandes obstáculos y el principal fue quizás el desprecio que los cristianos profesaban a los musulmanes y a cuanto de ellos venía.
Hasta principios del siglo XIV no se hallan señales de la fabricación de los tejidos de algodón en Italia. Merrino, el historiador del comercio de Venecia, dice que en esta época se introdujo la industria algodonera en Venecia y en Milán, en donde se fabricaron estofas de algodón fuertes y gruesas como fustanes y bombasíes. Todo induce a creer que eran hechas con algodones hilados de Siria y Asia Menor de donde los italianos y los franceses en los últimos tiempos importaban regularmente este artículo.
Francesco Guicciardini en su descripción de los Países Bajos, en 1560, dice:
También habla de tejidos de algodón fabricados en gran cantidad en Brujas y en Gante. Es difícil de precisar la época en la cual Turquía ha recibido el arte de fabricar los algodones pero se cree con razón, que fue en el siglo XIV, en el tiempo de la conquista de los Turcos en Rumanía; porque los vencedores debieron traer sus artes con ellos y el uso de los vestidos de algodón está generalizado en Asia Menor. Desde este siglo, el algodonero se halla en un terreno y en un clima favorables en Rumanía y en Macedonia en donde es cultivado.[10]
El algodón ha sido plantado en la India durante más de tres mil años, y se lo menciona en el "Rigveda", compuesto hacia el 1500 a. C. Mil años después el gran historiador griego Heródoto escribió sobre el algodón indio: "Allá hay árboles que crecen silvestres, de los cuales el fruto es una lana mejor y más bella que el de una oveja. Los indios hacen su ropa de la lana de este árbol." La industria algodonera india fue eclipsada durante la revolución industrial Inglesa, cuando la invención del "Spinning Jenny" en 1764 y el marco giratorio en 1769 permitieron la producción masiva en el Reino Unido. La capacidad de producción fue mejorada por la invención del "cotton gin" por Eli Whitney en 1793.
Hoy en día el algodón se produce en muchas partes del mundo, incluyendo Europa, Asia, África, América y Australia utilizando plantas de algodón que han sido genéticamente modificadas para obtener más fibra. El algodón genéticamente modificado fue un desastre comercial en Australia. Los dividendos fueron mucho menores de lo esperado y las plantas de algodón convencional se polinizaron con variedades transgénicas causando problemas legales para los cultivadores.[cita requerida]
La industria algodonera utiliza una gran cantidad de químicos (fertilizantes, insecticidas, etc.), contaminando el medio ambiente. Debido a esto algunos agricultores están optando por el modelo de producción orgánico.[cita requerida]
El 50 % del algodón proviene de los cuatro países con mayor producción: China, India, Estados Unidos y Pakistán.
El desmote moderno del algodón es un proceso continuo realizado en una desmotadora, que comienza con la recepción del algodón crudo (llamado también algodón en rama o algodón-semilla), y termina con el embalaje de las fibras del algodón procesado. El desmote del algodón produce grandes cantidades de subproductos sólidos en forma de semillas (que pueden servir como alimento para animales) y los desperdicios del desmotador, emite contaminantes como polvo de algodón y pelusa. Con el fin de reducir la incidencia del gusano rosado (Pectinophora gossypiella) en los desperdicios, en ciertos países, se regula estrictamente el movimiento y eliminación del cuerpo de la semilla de algodón y los desperdicios del desmote. Donde lo permitan las reglamentaciones, se envía la semilla a los molinos que extraen el aceite. Se puede eliminar los desperdicios producidos por el desmotador, convirtiéndoles en abono, o sometiendolos a fumigación, esterilización o incineración. En algunos países se queman al aire libre, causando molestias, contaminación atmosférica y problemas de olor.
El problema principal para la salud que surge del desmote se relaciona con el polvo. La exposición a niveles excesivos de polvo de algodón causa bisinosis, una enfermedad respiratoria grave. Además, el excesivo ruido puede ser un problema en esta industria.
Algunas compañías usan la ingeniería genética para alterar la naturaleza del algodón y que resulte, por ejemplo, de distintos colores. Empresas multinacionales como Monsanto han producido semillas de las que se obtienen distintos colores, especialmente el azul índigo que se utiliza en la confección de los "vaqueros".
En la Región Autónoma de Xinjiang (China) se han desarrollado plantas que entregan fibras de colores rojo, verde, azul o negro.
Otras, en cambio, utilizan la biotecnología para generar fibras mucho más largas y resistentes pero no gruesas. La empresa Natural Cotton Colors patentó, en 1990, dos variedades de algodón de colores naturales: marrón (Coyote) y verde.
Pero no todas la variaciones genéticas de este cultivo apuntan a su coloración. Muchas de las modificaciones buscan hacer que la planta sea más resistente a algunos tipos de plagas, como la variedad Bt Cotton; o resistentes a herbicidas concretos como la variedad Roundup Ready, de Monsanto, resistente al glifosato (Roundup).
A pesar de la resistencia al uso de transgénicos, ya en 1997 el 25 % de las áreas sembradas con este cultivo en los Estados Unidos correspondían a variedades genéticamente modificadas.[12][13] Otro de los grandes productores, la India, dio vía libre al cultivo transgénico en 2001, en su variedad Bt.[14]
En la sociedad prehispánica mexicana de los Toltecas, se sabía cómo obtener algodón de diversos colores (azul, turquesa, verde, naranja, rojo). No se sabe a ciencia cierta cómo lo obtenían, pero se puede deber al uso de colorantes minerales con los que se regaban las plantas.
|fechaacceso= requiere |url= (ayuda)
Las especies del género Gossypium, cultivadas para producir algodón o borra, son plantas herbáceas y arbustos de la familia Malvaceae con unos 60 taxones específicos e infra-específicos aceptados, de los casi 380 descritos, todos oriundos de las regiones tropicales y subtropicales tanto del Viejo Mundo como del Nuevo y unas pocas han sido introducidas en muchos otros sitios.
Kotoi-landareak (Gossypium sp) Malvaceaearen familiako eta Gossypium generoko landare iraunkorrak edo urterokoak dira. Zuntza eta olioa egiteko kultibatzen dira. Zuntza hazien inguruan hazten da.
Zuntza kotoi deitzen da eta oso aberatsa da zelulosan.
Landare-talde honen jatorrizko lurraldeak klima tropikalekoak eta azpitropikalekoak dira: Afrika, Asia, Amerika, Ozeania eta Hawaii.
Balio komertzialeko espezieak hauek dira:
Balio komertzialik gabeko espezieak:
Kotoi-landareak (Gossypium sp) Malvaceaearen familiako eta Gossypium generoko landare iraunkorrak edo urterokoak dira. Zuntza eta olioa egiteko kultibatzen dira. Zuntza hazien inguruan hazten da.
Zuntza kotoi deitzen da eta oso aberatsa da zelulosan.
Landare-talde honen jatorrizko lurraldeak klima tropikalekoak eta azpitropikalekoak dira: Afrika, Asia, Amerika, Ozeania eta Hawaii.
Puuvillat (Gossypium) on malvakasvien suku, jonka neljää lajia viljellään puuvillan tuottamiseksi. Teksasinpuuvilla (Gossypium hirsitium) on tärkein puuvillalajeista edustaen noin 90 % kaikesta viljellystä puuvillasta. Tekstiilikuidun lisäksi puuvilloista saadaan siemeniä, josta tuotetaan öljyä, jota käytetään ruokaöljynä, rehusekoituksissa ja teollisuudessa esimerkiksi saippuantuotannossa.[2]
Kaiken kaikkiaan sukuun kuuluu nelisenkymmentä lajia varpuja ja pieniä pensaita, joita elää luonnonvaraisina subtrooppisilla ja trooppisilla alueilla maapallon eri puolilla. Australiassa luonnonvaraisia lajeja on 17.[3]
Puuvillat (Gossypium) on malvakasvien suku, jonka neljää lajia viljellään puuvillan tuottamiseksi. Teksasinpuuvilla (Gossypium hirsitium) on tärkein puuvillalajeista edustaen noin 90 % kaikesta viljellystä puuvillasta. Tekstiilikuidun lisäksi puuvilloista saadaan siemeniä, josta tuotetaan öljyä, jota käytetään ruokaöljynä, rehusekoituksissa ja teollisuudessa esimerkiksi saippuantuotannossa.
Kaiken kaikkiaan sukuun kuuluu nelisenkymmentä lajia varpuja ja pieniä pensaita, joita elää luonnonvaraisina subtrooppisilla ja trooppisilla alueilla maapallon eri puolilla. Australiassa luonnonvaraisia lajeja on 17.
Gossypium est un genre de plantes de la famille des Malvaceae. C'est le genre des cotonniers « véritables ».
On compte près d'une cinquantaine d'espèces sauvages appartenant à ce genre. Ce sont des plantes herbacées annuelles, pérennes ou des arbustes. Parmi ces espèces, quatre d'entre elles sont à l'origine des variétés cultivées actuellement pour la production de coton : Gossypium arboreum, Gossypium barbadense, Gossypium herbaceum et Gossypium hirsutum.
Les cotonniers possèdent un grand nombre de grosses poches sécrétrices schizogènes contenant une gomme colorée en brun et soluble dans l'eau.
Ce sont des plantes des régions subtropicales à tropicales dont les fruits sont des capsules contenant des graines velues. Gossypium arboreum et herbaceum sont originaires d'Asie. Gossypium barbadense serait originaire du Pérou alors que Gossypium hirsutum trouverait son origine en Amérique centrale.
De ces plantes cultivées depuis près de 5 000 ans, on utilise différentes parties :
Gossypium est un genre de plantes de la famille des Malvaceae. C'est le genre des cotonniers « véritables ».
On compte près d'une cinquantaine d'espèces sauvages appartenant à ce genre. Ce sont des plantes herbacées annuelles, pérennes ou des arbustes. Parmi ces espèces, quatre d'entre elles sont à l'origine des variétés cultivées actuellement pour la production de coton : Gossypium arboreum, Gossypium barbadense, Gossypium herbaceum et Gossypium hirsutum.
Les cotonniers possèdent un grand nombre de grosses poches sécrétrices schizogènes contenant une gomme colorée en brun et soluble dans l'eau.
Algodoeiro é o nome vulgar dado ás especies do xénero botánico Gossypium L., da familia Malvaceae. Existen arredor de 40 especies, arbustivas, algunhas das cales son utilizadas para a produción da fibra téxtil coñecida coma algodón ou cotón. O xénero contén 60 taxones específicos e infra-específicos aceptados, dos case 380 descritos,[2] todos oriúndos das rexións tropicais e subtropicais tanto do Vello Mundo coma das Américas e unhas poucas foron introducidas en moitos outros sitios.
En galego a planta recibe ademais do nome de algodoeiro o de algodón (nome reservado normalmente ao produto). Os termos galegos algodón e cotón virían do árabe. Algodón do árabe hispano: alquṭún (o cotón); cotón directamente do árabe clásico quṭn.
En estado salvaxe, os arbustos do algodoeiro atinxen até 7 m de altura. As follas son grandes, con tres, cinco (ou mesmo sete) lobos. As sementes están contidas nunha cápsula, estando cada unha envolvida nunha fibra felpuda designada polo vocábulo inglés lint (plural: linters). As especies máis utilizadas para fins comerciais son G. hirsutum (Estados Unidos e Australia), G. arboreum e G. herbaceum (Asia), e G. barbadense (Exipto). Os linters son, xeralmente brancos, mais existen tamén variedades de cor castaña ou verde que, para non contaminaren xeneticamente a variedade branca, teñen a súa plantación prohibida preto das grandes producións de algodón.
Algodón.
O algodón xeneticamente modificado (GM) foi creado co obxectivo de redución do uso de pesticidas. Plántase en todo o mundo e crese que implica un 80% menos de uso de pesticidas en comparación co algodón normal. Segundo o Servizo Internacional para Adquisición de Aplicacións Biotecnolóxicas Agrícolas (ISAAA), a área total mundial dedicada ao cultivo de algodón xeneticamente modificado é de 67,000 km² en 2002. Isto representa arredor de 20% da área total usada para o cultivo de algodón. As colleitas norteamericanas de algodón xeneticamente xa representan o 73% do total da produción nacional.
A introdución inicial de Algodón GM en Australia foi un desastre comercial - as colleitas foron menores que as previstas e os algodoeiros fixeron polinización cruzada con outras variedades de algodón. Con todo, coa introdución dunha segunda variedade de algodón GM, a produción deste tipo de algodón pasou a representar o 15% da produción nacional australiana en 2003 e 80% en 2004, cando a variedade orixinal foi practicamente suprimida.
O algodón ou cotón orgánico ou biolóxico é aquel que procede de algodoeiros cultivados sen uso de pesticidas ou aditivos químicos fertilizantes, recorrendo a métodos de menor impacto ambiental. Este tipo de algodón é especialmente utilizado na produción de lenzos, bufandas e quimonos. Existen diferentes niveis de certificación deste xénero de produto mais, en xeral, esíxese que os solos onde a planta é cultivada non teña recibido tratamento químico ningún nos últimos tres anos antes da plantación.
Algodoeiro é o nome vulgar dado ás especies do xénero botánico Gossypium L., da familia Malvaceae. Existen arredor de 40 especies, arbustivas, algunhas das cales son utilizadas para a produción da fibra téxtil coñecida coma algodón ou cotón. O xénero contén 60 taxones específicos e infra-específicos aceptados, dos case 380 descritos, todos oriúndos das rexións tropicais e subtropicais tanto do Vello Mundo coma das Américas e unhas poucas foron introducidas en moitos outros sitios.
Pamuk (lat. Gossypium) je rod biljaka iz porodice Malvaceae kojemu pripada 49 priznatih vrsta[1]. Sjeme sadrži 27% ulja. Obradom se dobijaju važna tekstilna vlakna. Biljke od kojih se radi pamuk pripadaju ovom rodu.
Ima dobro razvijen vretenast korijen, urezano lišće, žućkaste cvjetove.
Sjeme pamuka je obraslo vlaknima prosječne dužine oko 30 mm; odvajanjem sjemena, tj. egreniranjem i raznim postupcima prečišćavanja, dobija se važna tekstilna sirovina, među najviše korištenim proizvodom u svijetu, uz ugljen i čelik u svjetskoj trgovini. Najveći proizvođači ove biljke su: SAD, Rusija, Indija, Egipat itd.
Pri klasifikaciji pojednih vrsta pamuka uzima se u obzir:
Pamuk (lat. Gossypium) je rod biljaka iz porodice Malvaceae kojemu pripada 49 priznatih vrsta. Sjeme sadrži 27% ulja. Obradom se dobijaju važna tekstilna vlakna. Biljke od kojih se radi pamuk pripadaju ovom rodu.
Ima dobro razvijen vretenast korijen, urezano lišće, žućkaste cvjetove.
Sjeme pamuka je obraslo vlaknima prosječne dužine oko 30 mm; odvajanjem sjemena, tj. egreniranjem i raznim postupcima prečišćavanja, dobija se važna tekstilna sirovina, među najviše korištenim proizvodom u svijetu, uz ugljen i čelik u svjetskoj trgovini. Najveći proizvođači ove biljke su: SAD, Rusija, Indija, Egipat itd.
Pri klasifikaciji pojednih vrsta pamuka uzima se u obzir:
boja, sjaj, količina vlakna i vrsta nečistoće srednja i maksimalna dužima vlakna čvrstoća i finoća vlakna, ravnomjernost i dr.
Tutón nastawk z temu rostlina je po hesle na druhi nastawk podobny. Druhe hesło bałma ma temu płat. Bałmowc[1] (Gossypium) je ród ze swójby šlězowych rostlinow (Malvaceae).
Družiny su małke štomy, kerki abo jednolětne rostliny hač wjacelětne rostliny.
Rukojće nerwate abo lapate łopjena njesu wolijowe žałzy.
Kćenja su zwjetša wulke, běłe, žołte abo purpurowe. Jich keluch njese 3-7 wulkich, zrosćenych abo rozdźělenych wysokich łopješkow.
Płód je třizapadakowa hač pjećzapadakowa kapsla.
Symjenja njesu běłe, žołtojte abo čerwjenojte kosmy. Někotre su nahe abo njesu krótku pjelsć.
Družiny su w Africe, Aziji, Americe a Awstraliji rozšěrjene.
Mjeno roda Gossypium bu w lěće 1753 wot Carl von Linné w Species Plantarum, 2, S. 693 najprjedy wozjewjene. Lectotypusart je Gossypium arboreum L.. Synonymy za Gossypium L. su: Erioxylum Rose & Standl., Ingenhouzia DC., Notoxylinon Lewton, Selera Ulbr., Sturtia R.Br., Thurberia A.Gray, Ultragossypium Roberty. Ród Gossypium słuša k tribusej Gossypieae w podswójbje Malvoideae znutřka swójby Malvaceae. [2]
Ród Gossypium so do štyri podrodow, sydom sekcijow a podsekcijow rozrjaduje, tu ze wšěmi 51 družinami [2]:
Bałmowc
Žně bałmowca
Eksistuja někotre dźiwje družiny, ale za industrielne plahowanje jenož kulturne bałowcowe družiny su wažne. To su štyri družiny, při čimž dwě družinje z stareho swěta a dwě družinje z noweje swěta pochadźatej.
Družiny z noweho swěta dodawaja najlěpše nitki.
« Bałmowc » w druhich wikimediskich projektach :
Jeli eksistuje w druhej rěči hižo bóle wuwity nastawk ze samsnej temu, potom přełožuj a dodawaj z njeho.
Jeli nastawk ma wjace hač jedyn njedostatk, wužiwaj prošu předłohu {{Předźěłuj}}. Nimo toho so awtomatisce kategorija Kategorija:Zarodk wo biologiji doda.
Bałmowc (Gossypium) je ród ze swójby šlězowych rostlinow (Malvaceae).
Gossypium L., 1753 è un genere di piante arbustive appartenente alla famiglia delle Malvacee.[1]
Il genere comprende diverse specie coltivate per la produzione della fibra di cotone, fibra tessile utilizzata per la produzione di tessuti.
Il genere comprende le seguenti specie:[1]
Le specie attualmente coltivate per la produzione del cotone sono Gossypium arboreum, Gossypium herbaceum, Gossypium hirsutum e Gossypium barbadense.[2][3]
Le parti della pianta utilizzate sono:
Il cotone è in assoluto la prima pianta tessile del mondo. Il cotone cresce nei paesi con una stagione caldo-secca e una stagione umida (Cina e Stati Uniti producono quasi metà del totale mondiale). Le qualità migliori crescono tuttavia in Asia Centrale, dove il terreno viene bagnato con l'irrigazione. Il cotone è una pianta "annuale", con un ciclo vegetativo di circa sei mesi.
Sul terreno, arato e pareggiato, vengono disposti i semi del cotone, con una macchina seminatrice. Dopo circa tre mesi le piante sono già cresciute e hanno l'aspetto di arbusti di media altezza. In cima agli steli ci sono grandi fiori di colore giallo pallido o bianco. Dopo la sfioritura comincia a maturare il frutto, che è una capsula. Nei tre mesi successivi si sviluppano all'interno della capsula moltissimi peli, attaccati ai grossi semi, che si avvolgono a spirale e rimangono ben compressi. Quando il frutto è maturo, i filamenti si distendono e la capsula "scoppia", cioè si apre liberando una bambagia soffice. Essa resta attaccata ai semi e a 4-5 "spicchi" dette logge.
La raccolta della bambagia viene effettuata quando le capsule si aprono e il campo è punteggiato di fiocchi bianchi. La raccolta a mano viene praticata nei paesi poveri, dove la manodopera è abbondante. La raccolta a macchina è diffusa negli Stati Uniti e in Russia. Una persona siede alla guida di una macchina "aspiratrice" che avanza nella piantagione e aspira le capsule, che vengono accumulate in un grande cesto.
Il seme di cotone è estratto dal frutto della pianta. Il seme di cotone contiene un'aldeide polifenolica ad azione tossica, il gossipolo, a cui risultano sensibili equini, suini, volatili ma non i ruminanti. Nei ruminanti il gossipolo forma un complesso insolubile con la lisina, a livello ruminale, rendendo indisponibile all'assorbimento l'aminoacido legato che quindi viene eliminato insieme al gossipolo. Per questo motivo i semi di cotone vengono comunemente utilizzati solo nell'alimentazione dei ruminanti dopo essere stati privati della bambagia attraverso il processo di sgranatura. Le fibre cortee che residuano sul seme dopo la sgranatura prendono il nome di linter. Il suo utilizzo nella vacca da latte migliora sensibilmente il titolo di grasso nel latte.
Gossypium L., 1753 è un genere di piante arbustive appartenente alla famiglia delle Malvacee.
Il genere comprende diverse specie coltivate per la produzione della fibra di cotone, fibra tessile utilizzata per la produzione di tessuti.
Gossypium est genus fruticum familiae Malvacearum. Huius generis sunt et variae xylorum species, quorum e seminibus xylinon paratur.
Ad genus Gossypium pertinent 39 aut 40 species plantarum, quarum nonnulli cultivantur, alii autem silvatice crescunt. Inter quas habetis:
Situs scientifici: Tropicos • Tela Botanica • GRIN • ITIS • NCBI • Biodiversity • Encyclopedia of Life • Plant Name Index • Plantes d'Afrique • Flora of China • USDA Plants Database Gossypium est genus fruticum familiae Malvacearum. Huius generis sunt et variae xylorum species, quorum e seminibus xylinon paratur.
Vilnamedis (lot. Gossypium, angl. Cotton, vok. Baumwollpflanze) – dedešvinių (Malvaceae) šeimos augalų gentis, kuriai priklauso medžiai, krūmai ir žolės. Iš tų augalų gaunamas pluoštas arba pūkai vadinami medvilne, aliejus – vilnamedžio aliejus.
Gentyje yra apie 40 rūšių. Savaime auga Afrikoje, Amerikoje, Australijoje ir Azijoje, tropinėse ir subtropinėse srityse. Auginamos kelios kultūrinės rūšys:
Kokvilnas augi (Gossypium) ir malvu dzimtas ģints. Ģintī ietilpst aptuveni 50 sugas. Tās ir izplatītas galvenokārt tropu un subtropu reģionos gan Vecajā, gan Jaunajā pasaulē. Kā kultūraugus audzē 4 sugas: parasto kokvilnu (G. hirsutum), lakstaino kokvilnu (G. herbaceum), smalkšķiedras kokvilnu (G. barbadense) un krūmu kokvilnu (G. arboreum). No šiem augiem iegūst kokvilnu.
De katoenplant of Gossypium is een geslacht van 39-40 struiken uit de kaasjeskruidfamilie of Malvaceae. De planten leveren katoen en zijn afhankelijk van de soort eenjarige of overblijvende (half)struiken.
Op het zaad komt een zeer korte eencellige vezel, zaadpluis, voor die niet van het zaad verwijderd kan worden en niet geschikt is voor het maken van katoendraad. Deze vezels zijn geheel gevuld met cellulose.
Daarnaast komen lange eencellige vezels op het zaad voor, die makkelijk van het zaad loslaten. Deze cellen zijn niet geheel gevuld met cellulose waardoor ze bij het drogen krimpen. De cellulose in deze vezels is spiraalsgewijze gevormd, waardoor de vezel gedraaid is. Door deze twee eigenschappen kan de vezel gesponnen worden tot katoendraad.
Bij sommige rassen is de korte vezel helemaal verdwenen en is alleen nog de lange vezel aanwezig.
De teelt vindt plaats in de tropische en subtropische gebieden van Noord-Amerika, Mexico, Afrika, Azië en Australië.
Voor de teelt van katoen worden de volgende soorten gebruikt:
Tegenwoordig wordt alleen witgekleurde katoen geteeld, maar er komt ook katoen voor waarvan de kleur bruin of groen is:
Van de zaden wordt katoenzaadolie geperst. Een van de bestanddelen van katoenzaadolie is gossypol, een plantengif dat is getest als mannelijk contraceptief en dat een anti-kankerwerking blijkt te hebben.
Gossypium tomentosum in Maui, Kalepolepo Kihei
Katoenplant met rijpe zaadbollen
Bloem met hommel
Helicoverpa zea op een onrijpe katoenvrucht
Hasło w Wikisłowniku Bawełna, bawełnica (Gossypium L.) – rodzaj roślin z rodziny ślazowatych, obejmujący około 40 gatunków[2] krzewów, drzew lub roślin zielnych. W stanie dzikim występują na słabo nawodnionych obszarach wszystkich kontynentów, poza Australią i Antarktydą. Pięć gatunków ma znaczenie ekonomiczne, pozostałe nie są wykorzystywane[3]. Bawełna jest najważniejszą rośliną włóknodajną, która dostarcza 70% rocznego zużycia tkanin odzieżowych świata, użytkowaną od kilku tysięcy lat.
Erioxylum Rose & Standl., Ingenhouzia DC., Notoxylinon Lewton, Selera Ulbr., Sturtia R. Br., Thurberia A. Gray, Ultragossypium Roberty
Należy do plemienia Gossypieae, podrodziny Malvoideae, rodziny ślazowatych Malvaceae, rzędu ślazowców, kladu różowych (rosids) w obrębie okrytonasiennych (Magnoliophyta )[1][5].
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Malvanae Takht., rząd ślazowce (Malvales Dumort.), podrząd Malvineae Rchb., rodzina ślazowate (Malvaceae Juss.), plemię Gossypieae Alef., rodzaj bawełna (Gossypium L.)[6].
Bawełna jest znana od tysięcy lat nie tylko jako roślina włóknodajna, ale również jako źródło paszy dla zwierząt i surowiec budowlany. W Ameryce Środkowej była wykorzystywana od 8000 lat przez plemiona indiańskie, w Chinach i Indiach wykorzystuje się ją od 5000 lat[7][8].
Do Europy bawełna została przetransportowana w średniowieczu z Bliskiego Wschodu. Najpierw znane były wytwarzane z niej kosztowne tkaniny, a później sprzedawano również jej nasiona. Pod koniec XVII wieku Wielka Brytania była jednym z niewielu europejskich krajów, który importował bawełnę z kolonii znajdujących się w południowej części Stanów Zjednoczonych. Tam zaczęto produkować na znaczną skalę tkaniny z bawełny, stopniowo wypierające tkaniny z lnu, wełny i konopi. W XIX wieku w wyniku Wojny Secesyjnej w Ameryce zostały zniszczone plantacje bawełny, a nowym eksporterem tego surowca do Europy stały się Indie. W XVII wieku również Holandia sprowadzała duże ilości bawełny – a do połowy XVIII wieku Amsterdam stanowił największy „port bawełniany" w Europie[7][8].
Zanim powstały maszyny do tkania materiału, ludzie tkali go ręcznie. Była to praca bardzo czasochłonna i mało efektywna. W drugiej połowie XVIII wieku zostały wynalezione maszyny, które zwiększyły tempo produkcji tkanin. Były to między innymi prządka Jenny, wodna maszyna do wyrobu osnowy, mechaniczne krosno. Powstanie tych maszyn usprawniło produkcję, a także zachęciło rolników do powiększania swoich plantacji. Dopiero jednak w XIX wieku produkcja i zużycie bawełny rozwinęły się na wielką skalę dzięki mechanizacji procesów odziarniania, przędzenia i tkania oraz ogólnemu wzrostowi uprzemysłowienia i poziomu życia ludności. W latach międzywojennych osiągnięto maksimum powierzchni uprawy bawełny na świecie. Od tego czasu, zarówno powierzchnia upraw bawełny na świecie, jak i produkcja włókna bawełnianego nie ulegają większym zmianom[7][8].
W styczniu 2019 roku bawełna skiełkowała jako pierwsza roślina na Księżycu na pokładzie chińskiej sondy Chang’e 4 w sztucznej biosferze[9].
Krzewy bawełny uprawia się na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. Uprawiane są na różnych glebach, wymagają ok. 200 dni okresu wegetacyjnego, wilgoci w początkowych fazach rozwoju i suszy w czasie dojrzewania (aby włókno ściemniało) i zbiorów. Najlepiej rozwija się w temperaturze 21‒22 °C. W roku 2017 największym producentem były Indie[10].
Bawełna rośnie naturalnie w obszarach zwrotnikowych i podzwrotnikowych. Na największych plantacjach prawie wszystkie prace – od siania do zbioru – wykonuje się maszynowo. W krajach biedniejszych w mniejszych gospodarstwach do przygotowania gruntu w zaprzęgu wykorzystuje się zwierzęta (woły lub bawoły), a zbiór odbywa się ręcznie. Mimo że maszyna jest szybsza w pewnych okolicznościach zbiór ręczny jest korzystniejszy, ponieważ ludzie zbierają tylko naprawdę dojrzałe torebki nasienne. Włókna bawełny różnią się długością, która wynosi 2–4 cm. Z włókien krótkich i średniej długości powstaje około 90% bawełny produkowanej na świecie. Najdelikatniejsze tkaniny wytwarza się z włókien najdłuższych.
Uprawa bawełny wymaga znacznych nakładów siły roboczej. Niezależnie od tego, czy gospodarstwa są duże, czy też małe, zmechanizowane lub nie, cykl produkcyjny bawełny jest wszędzie podobny[11].
Największe powierzchnie upraw znajdują się w Azji i Ameryce Północnej. Poniżej przedstawiono główne miejsca produkcji i upraw na poszczególnych kontynentach:
Bawełna jest jednym z najważniejszych artykułów handlu światowego. Około 50% produkcji przeznacza się rocznie na eksport. Około 30 krajów eksportuje bawełnę, a największą role odgrywają: USA, Uzbekistan, Egipt i Meksyk. Stanowią łącznie 70% światowego eksportu bawełny. Układ ten nie jest jednak stały. Zależy m.in. od zmian pogodowych, koniunkturalnych oraz zmian w polityce ekonomicznej poszczególnych państw. Największymi importerami są: Japonia, Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Włochy.
Roślina włóknodajna – wykorzystywana w produkcji włókna o tej samej nazwie – bawełna. Po oddzieleniu od nasion uzyskuje się włóknistą substancję, tzw. szarpię, która jest surowcem do produkcji nici. Po oczyszczeniu z nasion pozyskuje się olej jadalny. Olej ten wykorzystywany jest także w przemyśle spożywczym do wyrobu margaryny i tłuszczów kuchennych. Tłuszcz pozyskany z bawełny stosuje się w medycynie do leczenia i zapobiegania miażdżycy. Na Dalekim Wschodzie są prowadzone badania nad wprowadzeniem go do produkcji środków antykoncepcyjnych. Z pozyskanych wytłoczyn produkuje się paszę dla bydła oraz nawóz. Ta bardzo wydajna roślina znajduje zastosowanie w wielu innych dziedzinach. Z bawełny wytwarza się jeszcze świece, mydło, glicerynę, szminki, mączkę wchodzącą w skład odżywek dla rekonwalescentów, materiał strzelniczy, sieci rybackie, banknoty czy filtry do kawy. Długich włókien bawełny, znajdujących się w torebkach nasiennych, używa się przede wszystkim do produkcji przędzy, dzianin i tkanin, natomiast z krótkich powstaje wata, celuloza lub papier. W wielu krajach łodygi bawełny przeznaczone są na opał.
Bawełna, bawełnica (Gossypium L.) – rodzaj roślin z rodziny ślazowatych, obejmujący około 40 gatunków krzewów, drzew lub roślin zielnych. W stanie dzikim występują na słabo nawodnionych obszarach wszystkich kontynentów, poza Australią i Antarktydą. Pięć gatunków ma znaczenie ekonomiczne, pozostałe nie są wykorzystywane. Bawełna jest najważniejszą rośliną włóknodajną, która dostarcza 70% rocznego zużycia tkanin odzieżowych świata, użytkowaną od kilku tysięcy lat.
O algodoeiro é o nome vulgar dado a várias espécies do género botânico Gossypium L., da família Malvaceae. Existem cerca de 40 espécies, arbustivas, nativas das regiões subtropicais e tropicais, algumas das quais são utilizadas para a produção da fibra têxtil conhecida como algodão.
Em estado selvagem, os arbustos do algodoeiro conseguem atingir até 7 m de altura. As folhas são grandes, com três, cinco (ou mesmo sete) lobos. As sementes estão contidas numa cápsula, estando cada uma envolvida numa fibra felpuda designada pelo vocábulo inglês lint (plural: linters). As espécies mais utilizadas para fins comerciais são G. hirsutum (Estados Unidos e Austrália), G. arboreum e G. herbaceum (Ásia), e G. barbadense (Egipto). Os linters são, geralmente brancos, mas existem também variedades com cor castanha ou verde que, para não contaminarem geneticamente a variedade branca, têm a sua plantação banida junto às grandes produções de algodão.
Algodão.
O algodão geneticamente modificado (GM) foi criado a pensar na redução do uso de pesticidas. É plantado em todo o mundo e crê-se que implique o uso de cerca de 80% menos de pesticidas que o algodão normal. Segundo o Serviço Internacional para Aquisição de Aplicações Biotecnológicas Agrícolas (ISAAA), a área total mundial dedicada ao cultivo de algodão geneticamente modificado é de 67,000 km² em 2002. Isto representa cerca de 20% da área total usada para o cultivo de algodão. As colheitas norte-americanas de algodão geneticamente já representam 73% do total da produção nacional.
A introdução inicial de Algodão GM na Austrália foi um desastre comercial - as safras foram menores que as previstas e os algodoeiros fizeram polinização cruzada com outras variedades de algodão. Contudo, com a introdução de uma segunda variedade de algodão GM, a produção deste tipo de algodão passou a representar 15% da produção nacional australiana em 2003 e 80% em 2004, quando a variedade original foi praticamente suprimida.
O algodão orgânico ou biológico é aquele que é cultivado sem uso de pesticidas ou aditivos químicos fertilizantes, recorrendo a métodos de menor impacte ambiental. Este tipo de algodão é especialmente utilizado na produção de lenços, écharpes e kimonos. Existem diferentes níveis de certificação deste género de produto mas, em geral, exige-se que os solos onde a planta é cultivada não tenha recebido qualquer tratamento químico nos últimos três anos antes da plantação.
O algodoeiro é o nome vulgar dado a várias espécies do género botânico Gossypium L., da família Malvaceae. Existem cerca de 40 espécies, arbustivas, nativas das regiões subtropicais e tropicais, algumas das quais são utilizadas para a produção da fibra têxtil conhecida como algodão.
Em estado selvagem, os arbustos do algodoeiro conseguem atingir até 7 m de altura. As folhas são grandes, com três, cinco (ou mesmo sete) lobos. As sementes estão contidas numa cápsula, estando cada uma envolvida numa fibra felpuda designada pelo vocábulo inglês lint (plural: linters). As espécies mais utilizadas para fins comerciais são G. hirsutum (Estados Unidos e Austrália), G. arboreum e G. herbaceum (Ásia), e G. barbadense (Egipto). Os linters são, geralmente brancos, mas existem também variedades com cor castanha ou verde que, para não contaminarem geneticamente a variedade branca, têm a sua plantação banida junto às grandes produções de algodão.
Bumbacul (Gossypium) este un gen de plante tehnice, din familia Malvaceae, nativ din regiunile tropicală și subtropicală din Americi și Europa. Genul Gossypium cuprinde în jur de 50 de specii,[2] fiind cel mai numeros taxon din tribul Gossypioieae. Planta se prezintă sub formă de tufe, iar semințele sale sunt toxice, ele conținând 1,5 % Gosypol. Bumbacul este un material foarte mult utilizat în industria textilă.
Printre proprietățile bumbacului se numără:
Planta este cultivată în zonele călduroase. Are rădăcină pivotantă. Tulpina este la început ierboasă, iar apoi devine lemnoasă. Frunzele sunt mari, lucioase pe partea superioară. Florile se dezvoltă pe ramificațiile fructifere, pe măsură ce se maturizează își schimbă culoarea din galben în roșu, bobocii care vor deveni fructe se modifica și după trei-patru săptămâni eliberează capsulele care conțin fibrele de bumbac.La coacere, fructul se desface în 5 părți, eliberând semințele înconjurate de fire lungi, subțiri (fibre textile).
Fibra de bumbac este alcătuită din 20 până la 30 de straturi de celuloza, - celuloza este polimerul care stă la baza fibrei de bumbac -, care dau bumbacului proprietăți de absorbție, rezistenta și durabilitate.
Importanța economică a bumbacului: -firele albe; -vata; -uleiul din semințe, care este folosit pentru obținerea săpunului.
Bumbacul este pretențios față de căldură și rezistă la secetă. Semințele sunt înconjurate de peri albi și lungi din care se obțin firele de bumbac.
Tehnici și ehipament Fibre Produse Portul național Broderie Bumbacul (Gossypium) este un gen de plante tehnice, din familia Malvaceae, nativ din regiunile tropicală și subtropicală din Americi și Europa. Genul Gossypium cuprinde în jur de 50 de specii, fiind cel mai numeros taxon din tribul Gossypioieae. Planta se prezintă sub formă de tufe, iar semințele sale sunt toxice, ele conținând 1,5 % Gosypol. Bumbacul este un material foarte mult utilizat în industria textilă.
Printre proprietățile bumbacului se numără:
luciul: bumbacul are un luciu mat; culoarea: în general la bumbac culoarea este albă sau gălbuie, depinzând de felul pigmenților naturali; lungimea: fibre scurte; higroscopicitatea: proprietatea firelor de a absorbi lichidele din mediul ambiant.Bavlník (lat. Gossypium) je rod rastlín z čeľade slezovité. Rastliny pochádzajú z tropických a subtropických oblastí Indického polostrova, Východnej Ázie a Severnej Ameriky. Predstavuje dôležitú technickú plodinu. Jej semená obrastajúce vláknami sa používajú na výrobu bavlny, semienka sa môžu používať na výrobu oleja.[1].
Je krovitého alebo bylinného vzrastu. Kvety sú žlté, červené alebo biele. Po ich odkvitnutí vzniká tobolkovitý plod veľký asi ako slepačie vajce. Po dozretí puká a uvoľňuje sa z neho pružná guľa vláken so semienkami.[2]
Tento článok týkajúci sa botaniky je zatiaľ „výhonok“. Pomôž Wikipédii tým, že ho doplníš a rozšíriš. Bavlník (lat. Gossypium) je rod rastlín z čeľade slezovité. Rastliny pochádzajú z tropických a subtropických oblastí Indického polostrova, Východnej Ázie a Severnej Ameriky. Predstavuje dôležitú technickú plodinu. Jej semená obrastajúce vláknami sa používajú na výrobu bavlny, semienka sa môžu používať na výrobu oleja..
Je krovitého alebo bylinného vzrastu. Kvety sú žlté, červené alebo biele. Po ich odkvitnutí vzniká tobolkovitý plod veľký asi ako slepačie vajce. Po dozretí puká a uvoľňuje sa z neho pružná guľa vláken so semienkami.
Bomullssläktet (Gossypium)[1] är ett växtsläkte som ingår i familjen malvaväxter.[2] Det finns cirka 50 arter, såväl ettåriga som fleråriga. De växer vilt som buskar eller träd i de flesta tropiska trakter. Odling sker för det mesta i subtropiska och tempererade klimat.
När blomman vissnar bildas en kapsel som innehåller många frön, som är bevuxna med långa fröhår (fibrer). Fibrerna kan förädlas till tråd och garn, och av detta kan man tillverka tyg. Bearbetad råbomull, som är ospunnen kallas vadd. Vadd har god vätskeupptagande förmåga, vilket kommer till pass i många hygieniska sammanhang. Bomull svarar för cirka 30 % av den totala textilfiberkonsumtionen i USA och Västeuropa och cirka 50 % globalt sett.
Man har odlat bomull i Indien i stor skala i mer än 5000 år och Mayaindianerna tillverkade bomullsvävnader av hög kvalitet på 600-talet f Kr.
I Manchester har bomullstyg vävts av importerad bomull sedan 1300-talet.
Bomull kom till Sverige under vikingatiden. Som råvara hade bomull mycket liten betydelse i Sverige ännu på 1700-talet. År 1813 anlades det första mekaniska bomullsspinneriet i Sjuntorp, Västergötland och därmed grundades den mekaniska textilproduktionen i Sverige.
Kvaliteten varierar med odlingsområdena. Egyptisk bomull anses särskilt bra, eftersom dess fibrer är mycket långa.
Världsproduktionen är omkring 22 miljoner ton per år.
Bomullsbusken behöver ett klimat med 175 till 225 frostfria dygn och under tillväxttiden rikligt med vatten. Under skörden är bomullsfibern känslig för regn, och för en god avkastning och god kvalitet krävs att skörden sker vid torrt och soligt väder.
Bomullsbuskens blommor slår ut som ljust creme-färgade, varefter de skiftar till rosa inom loppet av några dagar. Blomman blir slutligen röd och faller av efter tre dagar.
Frökapseln blir stor som ett hönsägg och efter cirka en månad har fibrerna uppnått sin fulla längd. När kapseln är mogen öppnar den sig och bomullsfibrerna sväller ut och torkar. I kapseln finns omkring 30 stora och tunga frön, som vart och ett har flera tusen fröhår, bomullsfibrer, vars egentliga uppgift är att sprida fröna med vinden.
Den moderna bomullsodlingen är mekaniserad för stordrift, men på många håll förekommer rent manuella odlingar.
I USA, Europa och Australien är bomullsodlingen idag för det mesta mekaniserad. Det finns två huvudtyper av maskiner för bomullsskörd: bomullsplockare och bomullsrivare. Den förra avlägsnar bomullen från frökapseln utan att skada bomullsplantan, medan den senare river av hela frökapseln. Den senare maskintypen används huvudsakligen där det är för blåsigt för att odla den sorts bomull som kan skördas med den skonsammare metoden, samt på sådana fält där man antingen kemiskt orsakat en avlövning, eller där kyla åstadkommit en naturlig sådan.
I tropikerna förekommer fleråriga arter, och om plantan inte avlövas eller fryser bort så fortsätter den att växa.
Bomullsodling är i hög grad beroende av kemiska bekämpningsmedel och konstgödsel.
Viktigaste bomullsproducenterna finns i USA:s södra delar och Kalifornien, Ryssland och Kina följt av Indien, Pakistan, Argentina, Brasilien, Mexiko, Peru, Turkiet, Egypten och Sudan. I mindre skala odlas bomull även på vissa håll i Sydeuropa.
Utanför kapselns fröskal bildar bomullsfibern ett fint nästan cirkelrunt rör med mycket tunn vägg. Fibern är fylld med protoplasma som när den nått sin fulla längd börjar omvandlas till en andra vägg av ren cellulosa (kol, väte och syre). Förändringen tar 1,5 till 2 månader beroende på art och odlingsförhållanden.
Cellulosan bildas i olika lager som består av fibriller, mycket tunna, fina trådar som ligger i spiral. Dessa lager är växlande i S- och Z-snodd. Spiralerna har 20 till 100 vridningar per centimeter.
I fibrernas ytskikt och i de närmast underliggande cellskikten finns vax som skyddar fibern mot väta. Vaxet underlättar spinningen och gör fibern smidig, men måste tas bort före behandling som blekning, färgning och annan beredning där vatten eller vattenånga ingår. Vaxet avlägsnas eftersom dess funktion är att hindra vattnet från att tränga in i fibern.
När bomullsfibern mognar torkar den och faller ihop till ett band, som på grund av spiralbyggnaden vrider sig. Tvärsnittet i fibern ändras vid torkningen från nästan cirkelrunt till njurliknande form.
Råbomullen packas hårt i balar om 220 kg — 325 kg för leverans till spinnerier. Pressen vid packningen är så stark (50 MPa) att balen blir hård som trä. I spinneriet luckras balen i balbrytaren och rensas från fröskal och annat skräp med hjälp av särskilda maskiner, som lämnar ifrån sig bomullen i form av meterbreda rullar, vadd. I vadden ligger fibrerna huller om buller. Fibrerna läggs någorlunda parallella genom kardning i kardmaskiner och lämnar dessa i form av ett tunt flor[förtydliga]. Floret dras ihop till ett löst, ganska tjockt band och förs till ett sträckverk, som kallas förslubb. I en första etapp läggs 6 à 8 tillsammans och förs in mellan ett par roterande valsar. Den ena valsen roterar något fortare än den andra, vilket gör att bomullsfibrerna sträcks och rätas ut. Det utmatade materialet från två sträckverk läggs samman (dubblering) och leds till ett nytt sträckverk, mellanslubben, för en sträckning i en andra etapp. Eventuellt upprepas dubbleringen i nya etapper i en eller flera finslubbar, tills fibrerna ligger raka och välordnat parallellt.
I vissa fall går den kardade bomullen till en kam-maskin, som kammar bort kortare fibrer. Dessa kortare fibrer kallas linters, och tas tillvara och används till bl.a. papperstillverkning och cellulosaderivat. Den återstående delen används för spinning av kamgarn, som blir av särskilt hög kvalitet p.g.a. hög halt av långa fibrer.
Vid varje steg i processen kontrolleras resultatet med mätning av olika egenskaper. Efter det sista steget kontrolleras trådens grovlek. Eftersom tråden är elastisk skulle mätning med mikrometer inte ge något pålitligt resultat. Man löser problemet med en indirekt metod. Först mäter man upp en standardiserad längd av tråden. Sedan väger man den uppmätta tråden på en precisionsvåg. Vikten ger då en indikation av trådens grovlek.
Som den mest använda textila fibern förekommer den i alla slags textilier – kläder, hemtextilier, förbandsartiklar och vävda produkter för industriellt bruk. Dess egenskaper kombinerat med lågt pris är grunden för det omfattande bruket. Linters används också för tillverkning av pappersmassa för särskilt fina papper som sedelpapper, och även för tillverkning av cellulosaderivat av hög kvalité.
Bomull är även en råvara vid tillverkning av bomullskrut.
Bomull är en försvenskning av tyska Baumwolle, det vill säga ”trädull”, ”vegetabilisk ull”.
Engelskans cotton, franskans coton och italienskans cotone kommer av arabiskans qutn, qoton.
Benämningen kattun (försvenskning av cotton) har tidigare använts i Sverige och kom att bli namnet på ett särskilt bomullstyg.
Wikimedia Commons har media som rör Bomullssläktet.
Wikispecies har information om Bomullssläktet.
Bomullssläktet (Gossypium) är ett växtsläkte som ingår i familjen malvaväxter. Det finns cirka 50 arter, såväl ettåriga som fleråriga. De växer vilt som buskar eller träd i de flesta tropiska trakter. Odling sker för det mesta i subtropiska och tempererade klimat.
När blomman vissnar bildas en kapsel som innehåller många frön, som är bevuxna med långa fröhår (fibrer). Fibrerna kan förädlas till tråd och garn, och av detta kan man tillverka tyg. Bearbetad råbomull, som är ospunnen kallas vadd. Vadd har god vätskeupptagande förmåga, vilket kommer till pass i många hygieniska sammanhang. Bomull svarar för cirka 30 % av den totala textilfiberkonsumtionen i USA och Västeuropa och cirka 50 % globalt sett.
Рослини бавовника являють собою кущ з міцним прямим стеблом заввишки до 1—1,5 м і більше. З нижніх листкових пазушних бруньок розвиваються ростові пагони, а вище по стеблу — плодові. На ростових гілках утворюються плодові гілки 2-го порядку. Листки розташовуються на стеблі по спіралі.
Плід — 3—5-гнізда коробочка з 20—40 насінинами, вкритими жорсткими волосками (волокнами двох типів). Ці волокна являють високий комерційний інтерес. Вони відокремлюються від насіння в бавовноочисному процесі.
Збирають волокно разом з насінням (бавовна-сирець). У багатьох сортів насіння буває вкрите ще й підпушком (волоски від 3 до 15 мм).
Радянський вчений Ф. М. Мауер встановлював для роду Gossypium 35 видів: 30 диких і 5 культурних. За станом на 2009 рік рід містив близько 50 видів.[1] Більшість диких бавовників є диплоїдні.
З культурних видів найпоширеніші бавовник мексиканський (Gossypium hirsutum), бавовник індокитайський (Gossypium arboreum) і вид Gossypium barbadense, до якого належать найкращі за якістю і довжиною волокна сорти єгипетського і радянського тонковолокнистого бавовника. В субтропічній зоні і далі на північ бавовник вирощується як однорічна культура.
Культивований бавовник хоча і є багаторічною рослиною, проте найчастіше його вирощують як однорічник. Основне призначення бавовнику — одержання волокна — головної сировини для текстильної промисловості. З волокна виготовляють різноманітні тканини, нитки, технічні вироби; з підпушку — вату, штучний фетр та інше; з насіння добувають олію. Макуха — цінний корм для сільськогосподарських тварин. Крім тканин з бавовника виготовляють колодій, целулоїд для фотоплівки, сурогат шкіри, гуми тощо.[3]
Бавовник є однією із сільськогосподарських культур, вирощуваних в зонах орошувального землеробства і найбільш пристосованих до умов пустелі.[4]
Також бавовник виступає значним медоносом, особливо у зонах зрошувального землеробства. Період цвітіння бавовнику близько 2-х місяців, але основний взяток лише місяць. У бавовника є 2 види нектарників: квіткові та позаквіткові. Квіткові розташовані при основі чашечки із внутрішнього боку. Виділення нектару починається ще до розкриття бутонів, але максимум нектаровиділення припадає на період пиління пиляків. Середньодобова кількість нектару, який виділяється однією квіткою, залежить від сорту і коливається в межах від 4,2 до 7,3 мг, вміст вуглеводів до 52%. Позаквіткові нектарники розташовані під чашечками і на листках, починають виділяти нектар від 2—3-х справжніх листків до відмирання листя. Найбільше нектару із позаквіткових нектарників бджоли збирають у ранішні години, коли вони нагромаджуються великими краплинами. Мед із різних нектарників не відрізніється ні за кольором, ні за смаком. Середня медопродуктивність на зрошувальних районах — 300 кг/га, на незрошувальних — 100 кг/га. Мед світлий, ніжний на смак. Але швидко кристалізується, тому не придатний для зимівлі бджіл.[5]
Лікарські рослини: енциклопедичний довідник / Відповідальний редактор А. М. Гродзінський. — К.: Видавництво «Українська енциклопедія» імені М. П. Бажана, Український виробничо-комерційний центр «Олімп», 1992. — 544 с. ISBN 5-88500-055-7
Chi Bông (danh pháp khoa học: Gossypium) là một chi thực vật của 39-40 loài cây bụi trong họ Cẩm quỳ (Malvaceae), có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới của cả Cựu Thế giới và Tân Thế giới. Các loài bông vải, nguồn cung cấp sợi bông thương phẩm thuộc về chi này.
Các loài bông có thể cao tới 3 m (10 ft). Lá của chúng rộng bản và có thùy, với 3 hay 5 thùy (ít khi 7). Các hạt chứa trong quả nang gọi là quả bông, mỗi hạt được bao phủ bởi các sợi giống như lông tơ, gọi là sợi bông. Các loài bông có giá trị thương phẩm là G. hirsutum (Hoa Kỳ và Úc), G. arboreum và G. herbaceum (châu Á), G. barbadense (Ai Cập). Trong khi các sợi bông của các loài, giống trong tự nhiên có thể có các màu trắng, nâu, lục thì nỗi lo sợ về việc làm hư hỏng tính di truyền của giống bông sợi trắng đã làm cho người ta ngăn cấm việc trồng các giống bông có sợi có các màu không phải là trắng trong nhiều khu vực trồng bông.
Các sợi bông thương phẩm, được dùng để sản xuất vải bông và may mặc quần áo, được thu hoạch từ quả của cây bông. Các loài sau đây được trồng với quy mô lớn:
Quả bông nở trên đồng
Cánh đồng bông tại Vườn thực vật Sukhumi, ảnh chụp khoảng năm 1912.
Cây bông đang mùa ra quả
Vườn bông tại Đắk Lắk
Bông biến đổi gen (GM) được tạo ra để giảm sự phụ thuộc lớn vào thuốc trừ sâu. Bông biến đổi gen được sử dụng rộng rãi khắp thế giới với ý kiến cho rằng nó cần ít thuốc trừ sâu so với bông thông thường tới 80 %. Tổ chức ISAAA cho rằng bông biến đổi gen được trồng trên diện tích lên tới 67.000 km² vào năm 2002 và chiếm 20 % tổng diện tích trồng bông trên toàn thế giới. 73 % sản lượng bông của Hoa Kỳ trong năm 2003 là từ bông biến đổi gen.
Sự giới thiệu bông biến đổi gen ban đầu vào trong sản xuất là do thảm họa mất mùa bông tại Australia - sản lượng đã thấp hơn rất nhiều so với dự báo và các giống bông thương phẩm bị thụ phấn chéo với các giống bông lai tạp khác. Hiện nay tại Australia, sau khi đưa giống biến đổi gen thứ hai vào sản xuất thì năm 2003 đã có 15% sản lượng bông của nước này là từ bông biến đổi gen và năm 2004 là 80% sản lượng khi mà giống nguyên thủy đã bị cấm trồng.
Bông "hữu cơ" là bông trồng không sử dụng thuốc trừ sâu hay các phụ gia hóa chất khác vào phân bón, thay vì điều đó, người ta sử dụng các phương pháp ít gây hại môi trường. Bông hữu cơ được dùng để sản xuất nhiều thứ, từ khăn mùi soa tới các bộ áo choàng kimono. Có các mức độ cấp chứng chỉ khác nhau, nhưng ít nhất thì sản phẩm phải được thu hoạch từ bông trồng trên đất không sử dụng các hóa chất ttrong ít nhất 3 năm trước.
Hoa của Gossypium hirsutum với ong nghệ đang thụ phấn, tại Hemingway, Nam Carolina
Gossypium tomentosum
Kiểm soát sinh học tự nhiên: Ong bắp cày đang tìm kiếm những con sâu trên cây bông tại Hemingway, Nam Carolina
Chi Bông (danh pháp khoa học: Gossypium) là một chi thực vật của 39-40 loài cây bụi trong họ Cẩm quỳ (Malvaceae), có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới của cả Cựu Thế giới và Tân Thế giới. Các loài bông vải, nguồn cung cấp sợi bông thương phẩm thuộc về chi này.
Các loài bông có thể cao tới 3 m (10 ft). Lá của chúng rộng bản và có thùy, với 3 hay 5 thùy (ít khi 7). Các hạt chứa trong quả nang gọi là quả bông, mỗi hạt được bao phủ bởi các sợi giống như lông tơ, gọi là sợi bông. Các loài bông có giá trị thương phẩm là G. hirsutum (Hoa Kỳ và Úc), G. arboreum và G. herbaceum (châu Á), G. barbadense (Ai Cập). Trong khi các sợi bông của các loài, giống trong tự nhiên có thể có các màu trắng, nâu, lục thì nỗi lo sợ về việc làm hư hỏng tính di truyền của giống bông sợi trắng đã làm cho người ta ngăn cấm việc trồng các giống bông có sợi có các màu không phải là trắng trong nhiều khu vực trồng bông.
Gossypium L., 1753
СинонимыСм. текст
…всего 39-40 видов
Хлопча́тник (лат. Gossypium) — род семейства Мальвовые (Malvaceae), включающий более 50 видов[2] древесных и травянистых, многолетних, двулетних и однолетних растений, происходящих из тропических и субтропических районов Азии, Америки, Африки и Австралии. Культурные формы в промышленных масштабах выращивают по всему свету как прядильные растения. Является источником растительных волокон для текстильной промышленности — хлопка.
Виды рода Хлопчатник — одно- или двулетние травянистые растения высотой до 1—2 м с очень ветвистыми стеблями. Корневая система стержневая, корень уходит в грунт на глубину от 30 см, у некоторых сортов достигает трёх метров.
Листья очерёдные, с длинными черешками, чаще 3—5-лопастные.
Цветки одиночные, многочисленные, различной окраски. Цветок состоит из венчика с тремя — пятью широкими и сросшимися лепестками и двойной пятизубчатой зелёной чашечки, окружённой трёхлопастной обёрткой, которая во много раз длиннее чашечки. Многочисленные тычинки срастаются в трубку. Формула цветка: ∗ K 3 + ( 5 ) C 5 A ( ∞ ) G ( 5 _ ) {displaystyle ast K_{3+(5)};C_{5};A_{(infty )};G_{({underline {5}})}}
Плод — коробочка, иногда более круглая, в других случаях овальная, 3—5-раздельная, растрескивающаяся вдоль створок, с многочисленными тёмно-бурыми семенами внутри неё, покрытыми на поверхности мягкими извилистыми волосками — хлопком. Разделяют два вида хлопковых волосков. Они могут быть длинными и пушистыми или же короткими и ворсистыми — так называемый линт, хлопковый пух. На семени в зависимости от сорта и условий выращивания могут быть как оба типа волосков, так и только длинные. У диких видов длинных волосков нет. Семя хлопчатника, покрытое плотной кожурой, содержит в себе зародыш, состоящий из корешка и двух семенных долей.
Принято выделять два очага появления культуры хлопчатника. Родиной хлопчатника древовидного и хлопчатника травянистого, возможно, является Индия. Другие культурные виды — хлопчатник барбадосский и хлопчатник обыкновенный, скорее всего, появились в Америке, однако затем широко распространились.
По причине разнообразия видов хлопчатника и очень лёгкой изменчивости и перехода, как различных видов, так и отдельных органов в другие, при изменении климата, почвы, путём перекрёстного опыления получаются всё новые и новые разновидности. Поэтому все попытки ботаников классифицировать и подразделить род Gossypium по научным и строго определённым видам долгое время не приносили успеха. Линней считал всего от 3 до 6 видов, Парлаторе до 7, Декандоль до 13. Некоторые насчитывали уже до 42, 52 и даже до 88. Другие как, например, М. Дж. Ватс, признавал только два вида: американский и азиатский, которые физиологически смешаться не могут. Ройль основных видов признавал четыре, и его классификация долгое время считалась вполне удовлетворительной.
Генетические исследования показали, что род хлопчатника состоит из двух групп растений, различающихся числом хромосом в клетке. Большинство видов хлопчатника диплоидные, то есть обладают двойным набором хромосом. В другой группе — тетраплоидные растения, в неполовых клетках которых 52 хромосомы, то есть 4 набора по 13 хромосом. Экспериментально были получены также триплоидные и гексаплоидные образцы.
Интересно, что одна из пар хромосом у тетраплоидных видов — азиатская, а вторая — местная, однако когда произошло такое скрещивание, учёным установить не удалось.
Для сельского хозяйства играют роль 4 вида хлопчатника:
Диплоидные виды:
Тетраплоидные виды:
Из некоммерческих видов можно упомянуть следующие виды:
В течение лета, а в особенности, незадолго до начала созревания хлопчатника обыкновенно появляются различные болезни. В болезнях этих различают, главным образом, две причины: физиологические, происходящие от неправильного питания растений, или болезни, вызванные грибками и бактериями.
Хлопок является сырьём для производства хлопчатобумажных тканей. Для уборки хлопчатника используют хлопкоуборочные комбайны. Кроме того, используется и традиционный ручной способ сбора.
После обработки волоски семян хлопчатника используются в медицине под названием вата (лат. Gossypium). Из семян хлопчатника получают полувысыхающее жирное хлопковое масло (Oleum Gossypii), употребляемое в пищу, реже в фармации. Для получения фенольного соединения госсипола применяются жмых семян и собранная осенью, после уборки хлопка-сырца, высушенная кора корней культивируемых видов хлопчатника (Cortex Gossypii radicis)[4]. Госсипол (1,6,7-триокси-3-метил-5-изопропил-8-нафтальдегид) — природный полифенол, обладающий химиотерапевтической активностью в отношении различных вирусов и бактерий. В Китае госсипол применяется как мужской оральный контрацептив, эффективность которого сравнима с женскими гормональными таблетками. Однако частота побочных эффектов (например, гипокалиемия) при его использовании чрезмерно велика, а у 20 % мужчин развивается необратимое бесплодие. В виде 3%-го линимента госсипол применяется при опоясывающем и пузырьковом лишае, псориазе, а в виде 0,1%-го раствора — при герпетическом кератите[4]. Экстракт из коры корней хлопчатника обладает кровоостанавливающим действием.
Хлопковое волокно является сырьём для производства пороха.
Листья применяются как сырьё при получении лимонной и яблочной кислот.
Сухие одеревеневшие стебли хлопчатника (гузапая́) используются в Средней Азии в качестве топлива.
Растение является ценным медоносом. Хлопковый мёд светлый, и только после кристаллизации становится белым, имеет своеобразный аромат и нежный вкус. Обычно быстро кристаллизуется и тогда становится почти белым и мелкозернистым.
Целью генетических модификаций (ГМ) хлопчатника является гербицид-толерантность (ГТ): снижение негативного воздействия гербицидов, наносящих существенный ущерб культурным растениям, а также обеспечение более эффективного контроля над сорняками. ГМ-хлопчатник требует на 80 % меньше пестицидов, чем оригинальные растения.
Второе направление модификаций — энтомоцидные, или инсект-устойчивые культуры (ИУ), обладающие устойчивостью к негативному воздействию вредных насекомых. На 2006 год такая устойчивость достигается единственным способом — внедрением гена почвенной бактерии Bacillus thuringiensis (Bt)[5].
По сведениям ISAAA (англ. International Service for the Acquisition of Agri-Biotech Applications), в 2002 году суммарная мировая площадь возделывания ГМ-хлопчатника составила 67 000 км², то есть около 20 % от общей площади посевов хлопчатника. Доля хлопка, произведённого из ГМ-хлопчатника в США, в 2003 году достигала 73 %.
Первоначальная попытка введения ГМ-хлопчатника в Австралии обернулась коммерческим провалом — прибыли оказались гораздо ниже предполагаемых, а плантации оказались переопылёнными с другими разновидностями хлопчатника. Тем не менее, введение второй разновидности ГМ-хлопчатника привело к тому, что доля посевов ГМ-хлопчатника в Австралии выросла с 15 % в 2003 году до 80 % в 2004-м.
Хлопча́тник (лат. Gossypium) — род семейства Мальвовые (Malvaceae), включающий более 50 видов древесных и травянистых, многолетних, двулетних и однолетних растений, происходящих из тропических и субтропических районов Азии, Америки, Африки и Австралии. Культурные формы в промышленных масштабах выращивают по всему свету как прядильные растения. Является источником растительных волокон для текстильной промышленности — хлопка.
棉花（學名：Gossypium）是锦葵科棉花属的俗稱，由四个栽培棉种组成，即亚洲棉、非洲棉、大陆棉（又叫细绒棉）、海岛棉（又叫长绒棉）。
中国植棉大约有2000年的历史。但到20世纪50年代末，陆地棉成为主要品种，其次是长绒棉，长绒棉纤维较长，在新疆一些地区有一定產量。中國是世界第一大产棉國，其次是印度，第三是美國
这是一篇與植物相關的小作品。你可以通过编辑或修订扩充其内容。 
363種（The Plant Listによる）[2]
ワタ属（Gossypium spp.、英: cotton plant）は、アオイ科の属の一つ。約40種の多年草からなる。世界各地の熱帯または亜熱帯地域が原産。子房が発達して形成される朔果 (boll) の内部の種子表面からは白い綿毛が生じ、これを繊維として利用するため栽培される。この繊維は綿（木綿）として利用される。
また、繊維を採取した後の種子から取られた綿実油は、食用油として利用される。油の絞りかすにはポリフェノールのゴシポールが含まれており、有毒であるが、中国では男性用の経口避妊薬として用いられている。
栽培種には4大種と呼ばれる相互に異なる野生種に由来する栽培種の系統がある。これらは相互には交配できないとされる。
生育には高温（平均気温25℃程度）が必要。アメリカ合衆国のコットンベルトとよばれる綿の栽培地帯は北緯37度～39度。年降水量は1000～1500 mmを要する一方、開花期には乾燥が必要。
春に播種し、2ヶ月程度で着蕾し開花する。開花40～45日後に朔果が割れ、中の繊維質が出てきて収穫時期となる。
ワタの遺伝子組換え品種が多数開発され、遺伝子組換え品種の栽培面積が急激に広がっている。2003年度においては世界のワタの総栽培面積のうち21%が遺伝子組み換えワタであったにすぎなかったが、2012年度においては81%となっている(ISAAA報告[1])。
アメリカにおいては、2009年度の組換えワタの栽培面積は綿の栽培面積の88%(約320万 ha[3])であった[4]。2010年度では、93%である[5]。
中国においては2003年度は58%が遺伝子組み換えワタ[6]で、2009年度は60%で370万 ha以上であった[3]。
インドにおいては、2008年度のワタの栽培面積の76%(約695万 ha)は組換え品種であった[3]。なお、上記のデータと多少の誤差があるがISAAAの調査によると[7]、インドの各地方に適した様々な品種が開発され、2009年度には87%(約840万ha)がBtワタになっており、2009年度には560万人の小農がBtワタを栽培している。
導入された遺伝子は2種に大別される。ひとつは殺虫効果のある結晶タンパク質を作るBacillus thuringiensis (BT) という真正細菌の遺伝子、もうひとつはラウンドアップなどグリホサート系の除草剤に耐性を持つ遺伝子である。これら両方の遺伝子を導入した品種も作られている。
Gossypium herbaceumの葉
Gossypium herbaceumの花
Gossypium herbaceumの果実
Gossypium herbaceumの種子（綿毛）
ワタ属（Gossypium spp.、英: cotton plant）は、アオイ科の属の一つ。約40種の多年草からなる。世界各地の熱帯または亜熱帯地域が原産。子房が発達して形成される朔果 (boll) の内部の種子表面からは白い綿毛が生じ、これを繊維として利用するため栽培される。この繊維は綿（木綿）として利用される。
また、繊維を採取した後の種子から取られた綿実油は、食用油として利用される。油の絞りかすにはポリフェノールのゴシポールが含まれており、有毒であるが、中国では男性用の経口避妊薬として用いられている。
목화속 또는 고시피움(Gossypium)은 목화의 속이다. 목화속은 50개 정도의 종들로 이루어져 있으며[1] 새로운 종들이 계속해서 발견되고 있다.[1] 고시피움이라는 속 이름은 부드러운 물질을 가리키는 아랍어 낱말 goz에서 비롯한다.[2]
목화속의 기원은 50만~100만 년 전으로 거슬러 올라간다.[3]
멕시코 목화(Gossypium hirsutum) (바르셀로나)
멕시코 목화 (같은 꽃)
멕시코 목화의 꽃 (사우스캐롤라이나)
하와이 목화의 꼬투리
목화밭의 해충 관리 (사우스캐롤라이나)
생물학적 방제 (사우스캐롤라이나)
.jpg)
Commons ponúka multimediálne súbory na tému 
Wikislovník ponúka heslo 
