Trigo Sarraceno

Bokwiet (Fagopyrum esculentum) is 'n plant uit die duisendknoopfamilie (Polygonaceae). Belangrike Europese produksielande van bokwiet as voedselgewas is Pole en in 'n mindere mate Frankryk.

Dit is 'n eenjarige plant met 'n hol regopgroeiende, meermaal vertakte rooi stingel. Die blare is driehoekig tot hartvormig en is verspreid op die knope. Die wortelstelsel bestaan uit 'n sterk vertakte penwortel.

Bloeisels

Die bloeityd begin al in 'n jong stadium, soms al na ses weke, wat dan vyf-en-twintig tot dertig dae duur. Die blomme is in langstelige pluime gegroepeer, wit tot pienk van kleur, en bevat baie nektar. Op arm grond bereik bokwiet 'n hoogte van 50 cm. Voordat die bloeityd ten einde loop, is daar al ryp vrugte teenwoordig.

Saad

Die eetbare saad sit aan dun steeltjes wat in die ryp toestand maklik loskom. Dit het 'n meel- en eiwitryke inhoud, ooreenstemmend met die van klawer. Daar was vroeër twee rasse bekend: op die veengrond van Staphorster 'n bruinswart ras, en op sandgronde die Brabantse grys bokwiet. Die huidige rasse produseer minder nektar as die ou rasse. Tydens bewaring moet die saad droog wees, want dit muf maklik. Een kilogram saad bevat ± 45 000 sade.

Eienskappe

Bokwietmeel bevat baie magnesium, kalium en fosfor. Dit is voedsaam en lig verteerbaar. Deesdae word dit ook gekweek vir die geneeskunde.

Bokwiet lyk miskien na 'n graanproduk, maar dit is nie. Die meel daarvan kan goed gemeng word met ander graan, byvoorbeeld as basis vir pannekoek. Geroosterde bokwietkorrels staan bekend as 'kasja' in die Oos-Europese kookkuns.

• Dopvrugte en los vrugwande

• Uitgedopte bokwiet

• Bokwietdoppe

• Bokwietbloeisels

• Bokwietmeel

• Opslag van saad wat tydens die oes neergeval het.

Eksterne skakels

• Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir bokwiet.

El alforfón o trigu sarracenu (Fagopyrum esculentum) ye una planta añal yerbácea de la familia de les Polygonaceas cultivada polos sos granos pal so consumu humano y animal. Considérase popularmente un cebera, anque realmente nun lo sía; yá que, anque tien carauterístiques similares, nun pertenez a la familia de les gramínees sinón a les poligonácees. Ye orixinariu del Asia Central. Anque se cultivó tamién tradicionalmente en munchos países, anguaño los principales países productores son tamién los mayores consumidores. China produz el 55 % del total mundial, siguíu por Rusia (20 %), Ucraína (15 %) y Estaos Xuníos (3,5 %).

Inflorescencies, detalle.

Campu d'alforfón en Corea.

Ilustración.

Detalle de la flor.

Descripción

Planta herbal añal de tarmu argutu articuláu y buecu, de 20 a 70 cm d'altu, con fueyes sagitaes más bien blandes. Les fueyes cimeres son abrazadoras o sésiles ente que les inferiores tienen un peciolu bastante llargu. Les flores son de color blancu o rosa, pequeñes y arrexuntaes n'inflorescencies terminales. Cada flor tien 8 estames y 3 pistilos. Los frutos son aquenios de tres aristes, contienen una sola grana y maurecen de forma gradual lo qu'enzanca la so recueya.

Distribución

Planta orixinaria del nordés d'Asia (Siberia, Manchuria) que gracies a l'agricultura fíxose común en toa Europa nel sieglu XVI.

D'antiguo yera bien cultivada nes rexones de suelos probes y ácidos, en Francia (principalmente Bretaña), Europa central, Rusia y Norteamérica. El so cultivu tiende a sumir na actualidá por cuenta de les dificultaes pa mecanizar la so recueya. En Cataluña ye cultivu tradicional y actual na contorna gerundense de La Garrocha onde esiste una microclima de branu pluvioso, y cultívense les variedaes de pota de gall ('pata de gallu') y arracada (bilortu o pindiu).

Usu

N'alimentación humano utilízase los sos frutos en forma de farina, tradicionalmente pa faer farinetes (farrapes) en Cataluña, tortús en Occitania, galettes (frisuelos de sarrasin) en Bretaña, o un tipu de fidéos (soba) en Xapón o polenta taragna nel norte d'Italia. Y anguaño tamién pa faer farines de galletes. El granu utilizar dende antiguu, n'Europa, pa l'alimentación animal y, anque esistieren preparaciones feches con esta farina y destinaes a humanos (farinetes, polenta, tortús y crepas), estes taben destinaes a llabradores humildes, que les comíen a pesar de consideralo "alimentu pal ganáu".^[1] Sicasí n'Asia ye bien apreciáu pol so valor alimenticiu y los sos precios son mayores que los del restu de ceberes, sobremanera en Xapón, onde nunca foi alimentu p'animales.

Les sumidades florales del trigu sarracenu son bien riques en rutina que ye un flavonoide ideal pa tratar la fraxilidá y permeabilidá de los capilares sanguíneos. Por ello ye bien conveniente en varices, hemorraxes retinales y otros problemes circulatorios una y bones amás tien una función antiinflamatoria.

Na medicina popular viénose usando en forma de fervinchu, ente que a nivel farmacéuticu se aisla la rutina pa ellaborar preparaos circulatorios.

El so conteníu en vitamines del grupu B xuntu col so apurra de fierro son bonos aliaos contra l'anemia.

Al ser un alimentu rico en acedu oleico, linoleico, palmítico y linolénico, el trigu sarracenu o alforfón ayuda na llucha contra'l colesterol y les enfermedaes cardiovasculares.

Puede consumise en forma de granu (son de forma triangular, como una pequeña pirámide) y en forma de farina. D'el so farina ellabora pasta o soba (como se conoz en Xapón), crepas, sémolas y pasteles. En Rusia y Ucraína consúmese fervíu, entemecíu con mantequilla o lleche y conozse como grechnevaya kasha.

Encamienta probáselo primero en forma de pasta o soba yá que'l so sabor ye bien intensu.

Gracies a el so altu nivel proteicu úsase tamién pa l'alimentación animal. Amás, puede utilizase como sustitutu de grases y espesante yá que el 70 % del granu ye almidón.

Tradicionalmente viénose usando les granes madures fresques y esmagayaes pa curar los eczemas y tumores aplicaes en forma de cataplasma. El so pulgu utilizar en Xapón dende fai más de 500 años como rellenu pa fabricar almaes. Son almaes famoses porque s'afaen a la forma y pesu de la cabeza de cada persona. Nun s'esnachen mientres la nueche y esto favorez la descarga de tensiones a carranquina y pescuezu.

Información nutricional

Esta planta considérase la "reina de la proteína vexetal" por cuenta del so altu conteníu en proteínes (ente un 10 y un 13 %), y al so gran disponibilidá (calcúlase que podemos asimilar el 70 %). Al empar ye bien ricu en lisina (aminoácidu escaso nes proteínes vexetales) y n'otros aminoácidos esenciales (arginina, metionina, treonina y valina).

Nun contién gluten y pollo ye ideal en dietes pa los celíacos.

Ye un alimentu enerxético y nutritivo. Ideal en países fríos o pel hibiernu y ye bien conveniente pa persones mayores, neños y dolientes. Nun s'encamienta tomalo pela nueche en gran cantidá yá que anque nun ye escitante da muncha enerxía.

Acomúñase'l so cultivu cola implantación de truébanos pal llogru de miel y favorecer la fecundación. Esto ye asina porque les sos carauterístiques biolóxiques favorecen que les abeyes produzan más miel.

Envaloraos de FAO de producción pa 2011

Taxonomía

Fagopyrum esculentum describióse por Conrad Moench y espublizóse en Methodus Plantes Horti Botanici et Agri Marburgensis : a staminum situ describendi 290. 1794.^[2]

Sinonimia

• Fagopyrum cereale Raf.
• Fagopyrum dryandrii Fenzl
• Fagopyrum emarginatum (Roth) Meisn.
• Fagopyrum emarginatum var. kunawarense Meisn.
• Fagopyrum esculentum subsp. ancestralisOhnishi
• Fagopyrum fagopyrum (L.) H.Karst. nom. invalid.
• Fagopyrum polygonum Macloskie nom. illeg.
• Fagopyrum sagittatum Gilib. nom. inval.
• Fagopyrum sarracenicum Dumort.
• Fagopyrum vulgare T.Nees
• Fagopyrum vulgare Hill ex Druce nom. inval.
• Fagopyrum vulgare Delarbre nom. illeg.
• Polygonum fagopyrum L.
• Polygonum cereale Salisb. nom. illeg.
• Polygonum emarginatum (Roth) ^[3][4]

Nome común

Castellanu: alforfón, alforjón, fajol, granu turcu, sarracenu, trigu árabe, trigu cabrunu, trigu-haya, trigu negru, trigu sarracénico, trigu sarracenu.^[5]

La pallabra alforfón deriva del gallegu alforfa (alfalfa). En catalán denominar fajol yá que recuerda'l frutu del haya (faig).

Ver tamién

• Terminoloxía descriptiva de les plantes
• Cronoloxía de la botánica
• Historia de la Botánica

Referencies

Bibliografía

1. AFPD. 2008. African Flowering Plants Database - Base de Donnees des Plantes a Fleurs D'Afrique.
2. CONABIO. 2009. Catálogu taxonómicu d'especies de Méxicu. 1. In Capital Nat. Méxicu. CONABIO, Mexico City.
3. Flora of China Editorial Committee. 2003. Flora of China (Ulmaceae through Basellaceae). 5: 1–506. In C. Y. Wu, P. H. Raven & D. Y. Hong (eds.) Fl. China. Science Press & Missouri Botanical Garden Press, Beijing & St. Louis.
4. Flora of North America Editorial Committee, y. 2005. Magnoliophyta: Caryophyllidae, part 2. Fl. N. Amer. 5: i–xxii + 1–656.
5. Nasir, Y. & S. I. Ali (eds). 1980-2005. Fl. Pakistan Univ. of Karachi, Karachi.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Fagopyrum esculentum .
• • Fagopyrum esculentum en The Taxonomicon, Universal Taxonomic Services, 2004-2012
  Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies.

Əkin qarabaşağı (lat. Fagopyrum esculentum)^[1] — qarabaşaq cinsinə aid bitki növü.^[2]

Mənbə

1. ↑ Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
2. ↑ Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.

Ar gwinizh-du (distaget [ˌgwinisˈtyː] pe [ˌgɥinisˈtyː]), pe ed-du (distaget [e'tyː]), Fagopyrum esculentum, a zo ur blantenn gounezet hag a renker e familh ar poligonakadezed. Gwelet eo evel unan eus an edoù (el liester e vez lavaret an ed-du), met n'eo ket ur geoteg evel an ed all.

Anvet eo ar sarrazin e galleg hag an trigo sarraceno e spagnoleg ha portugaleg, rak anavezetoc'h eo bet e Kornôg Europa e mare an aloubadegoù arab (VIII^vet kantved goude Jezuz-Krist) pa oa boued pennañ al luioù muzulman (sarrazined a veze graet anezho ivez).

Astenn gounid an ed-du

Da vare Oadvezh an Houarn e oa erruet en Europa o tont eus Azia. Gounezet e vez e Sina e-leizh. Mat eo dezhañ an douaroù trenk evel ma vez kavet en tiriadoù vulkanek hag herkinek. N'en deus ket ezhomm eus un douar strujus ha gellout a reer silañ anezhañ en ur sistem treiñ-eostoù pa chom an douar-tomm "naetaet" goude an eost. Ur gounid ha n'en deus ket ezhomm d'ober kalz war e dro p'emañ en e gresk ha setu perak eo bet gounezet e-leizh e broioù paour evel m'eo bet lodennoù bras Breizh eus ar XVIvet kantved betek kreiz an XX^vet kantved.

Implijoù

Implijet e vez bleud graet gant greun ar gwinizh-du evit fardañ krampouezh ha yod ivez (fardet e vez gantañ ur polenta du e Bro-Italia).
Evit kaout bleud eo ret malañ ar greun, met pa ne veze ket ar bleud da vezañ miret e-pad pell e veze kustum ar gouerien da fardañ kementadoù bihan gant milinoù da vezañ lakaet da vont en-dro gant an dorn. Implijet e vez ivez evit fardañ boued ar moc'h hag ar yer.

Gounererezh

Bleuñv gwinizh-du

Kreskiñ a ra buan ar gwinizh-du ha plijout a ra dezhañ douaroù paour ha trenk. Ret eo dezho bezañ dizouret mat, avat. Un dreistmuzul a demz a vez o vihanaat an ampledoù. Kizidik eo ar blantenn ouzh ar wrez ha ret eo, e hinadoù tomm, hec'h hadañ diwezhatoc'h er mare-bloaz.

A-wechoù e vez talvoudekaet evel un temz glas pe evit gwareziñ an douaroù a-enep ar c'hrignerezh.

Spletoù e-keñver ar magadurezh

Degas a ra magneziom, fosfor, houarn, fluor ha kalsiom pa vez debret. Aes eo da enteuziñ pa endalc'h proteinoù (10%) enno trenkennoù aminek a-bouez : lizin, arginin, kistin... ha dreist-holl triptofan. Pa n'endalc'h gluten ebet eo mat evit ar re o deus allergiezhioù.

• kalavr a vez graet eus ar plouz ed-du

Stadegoù

Daveoù

• E.S. Oplinger, E.A. Oelke, M.A. Brinkman and K.A. Kelling (November 1989). "Buckwheat", Alternative Field Crops Manual. Retrieved on 2008-02-26.
• Damania, A.B. (1998). "Diversity of Major Cultivated Plants Domesticated in the Near East". Proceedings of the Harlan Symposium.
• Chun H.N., Chung C.K., Kang I.J., Kim E.R., Kim Y.S. (2003). Effect of Germination on the Nutritional Value of Buckwheat Seed. Division of Life Sciences at Hallym University, South Korea.

• Mazza, G. 1992. Buckwheat (Fagopyrum esculentum), the crop and its importance, p. 534-539. In: R. MacRae (ed.). Encyclopedia of food science, food technology and nutrition. Academic Press Ltd., London.
• Mazza, G. 1993. Storage, Processing, and Quality Aspects of Buckwheat Seed, p. 251-255. In: J. Janick and J.E. Simon (eds.), New crops. Wiley, New York.
• Marshall, H.G. and Y. Pomeranz. 1982. Buckwheat description, breeding, production and utilization, p. 157-212 In: Y. Pomeranz (ed.). Advances in cereal science and technology. Amer. Assoc. Cereal Chem., St. Paul, MN.
• McGregor, S.E. 1976. Insect Pollination Of Cultivated Crop Plants, chap. 9 Crop Plants and Exotic Plants. U.S. Department of Agriculture. As found on the website of the Carl Hayden Bee Research Center of the USDA Agricultural Research Service.[2]
• Multilingual taxonomic information from the University of Melbourne
• Clayton G. Campbell (1997). Buckwheat Fagopyrum esculentus Moench, Promoting the conservation and use of underutilized and neglected crops. 19. International Plant Genetic Resources Institute, Rome, Italy.
• Descriptors for Buckwheat (Fagopyrum spp.)

Dave ha notennoù

Liamm diavaez

• http://www.blenoir-bretagne.com/histoire-sarrasin-bretagne.html

El fajol, gra de fajol, blat negre, cairat, blat sarraí o blat cairut (Fagopyrum esculentum), és una planta de la família de les poligonàcies. No es tracta des del punt botànic d'un autèntic cereal (no és pas una gramínia ni té gluten), però se'n fa el mateix ús; és el que hom anomena un pseudocereal. El seu gra conté en petites quantitats un glucòsid anomenat fagomina que retarda la sensació de gana.

La planta té de 30 a 80 cm d'alçada, amb fulles amb forma de sageta i flors hermafrodites blanques o rosades disposades en un raïm curt. Els fruits són uns aquenis de color bru negrenc. És planta d'estiu (tot i que no ha de ser gaire càlid) i de regadiu o de secans humits. És una planta molt melífera, la mel que fa té gust fort.

Gastronomia

Camp de fajol florit

Tradicionalment es feien servir de menjar per animals i també en algunes regions per a fer pa. A partir dels anys mil nou-cents vuitanta del segle XX el conreu per al consum humà ha ressorgit per l'augment de la nutrició equilibrada i natural. Conté les proteïnes de més valor biològic del regne vegetal, cosa que el fa popular entre alguns vegetarians i, com que no té gens de gluten, també es fa servir en aliments per a celíacs. Tradicionalment, a més de'alimentació per als animals, s'ha usat per a fer pa i en preparacions humils destinades a humans, com ara les farinetes (a la Garrotxa, a la Vall d'Aran, etc.) o els tortons (a Occitània). Actualment, de més a més d'aquestes receptes antigues, es destina a farines per a fer galetes, crespells i pans especials. A França la farina de fajol també es fa servir per a fer galettes, similars a les crepes (crêpe) però per a acompanyaments salats. És el plat típic de la Bretanya. En altres països, com ara Ucraïna, Bielorússia, Polònia, Rússia i els països bàltics, aquest gra sempre ha tingut una gran popularitat i és apreciat per al consum humà, bé sigui cuinat com a gra sencer (torrat i després bullit) bé sigui per a fer pa. Al Japó el fajol és molt popular i s'ha utilitzat tradicionalment per a fer-ne fideus (soba), i fins i tot recentment se'n fa cervesa (Morimoto Soba Ale).^[1]

Conreu

El conreu n'és fàcil, se sembra en crestalls un cop ha passat el perill de glaçades, d'abril a maig. No tolera l'entollament de l'aigua al terreny. Té un cicle de cap a 70 o 80 dies, moment en què es pot collir amb una recol·lectora de cereals. Els retiments màxims arriben a 2.500 kg/Ha. Els principals productors mundials són Xina, Rússia i Ucraïna. A Catalunya solament es conrea a la Garrotxa, on el clima d'estiu plujós permet que creixi bé. En aquesta comarca és un cultiu típic i tradicional, i s'hi conreen les varietats anomenades pota de gall i arracada.

Enllaços externs

• Fitxa del fajol a la gastroteca.cat
• Article de la gastroteca.cat: La Garrotxa ens descobreix la gastronomia del farro i el fajol

Referències

Planhigyn blodeuol cosmopolitan, lluosflwydd yw Gwenith yr hydd sy'n enw gwrywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Polygonaceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Fagopyrum esculentum a'r enw Saesneg yw Buckwheat.^[1] Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Gwenith yr Hydd, Gwenith y Bwch.

Defnyddir Gwenith yr hydd i wneud Kaletez ("Galette" yn Ffrangeg), math o grempog Llydewig a geir mewn byrbryd megis Kaletez gant silzig (kaletez gyda selsig).

Mae hefyd yn blanhigyn bytholwyrdd.

Gweler hefyd

• Crempog

Dolen allanol

• Geiriadur rhywogaethau Gwefan Llên Natur

Cyfeiriadau

Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i:

Gwenith yr hydd

Pohanka obecná (Fagopyrum esculentum Moench) je dvouděložná, nenáročná rostlina z čeledi rdesnovité a bývá pěstována jako pseudoobilovina. Pohanka obecná pochází z Číny a svůj název získala díky pohanským nájezdníkům: saracénům a tatarům, kteří rozšířili její semena do Evropy. V poslední době znovu stoupá zájem o pohanku jako alternativní obilovinu, která má zajímavou dietetickou hodnotu a je vhodná pro pěstování v ekologickém zemědělství.^[1]

Charakteristika

Pohanka obecná je jednoletá rostlina, 30–80 cm vysoká. Má červeně naběhlou, dutou, vzpřímenou a málo větvenou lodyhu. Listy jsou střelovitě srdčité, skoro trojhranné, dolní řapíkaté, horní téměř přisedlé.^[2] Květenství postupně vyrůstají z úžlabí listu, kde jsou kvítky uspořádány v hroznu jinak nazývaném úžlabní lata.^[3] Květy pohanky jsou oboupohlavné. Její okvětní lístky jsou buď bílé, růžové, méně často červené. Kvetoucí nať obsahuje látku rutin, která snižuje krevní tlak. Pohanka je spíše cizosprašná a kvete v červenci a srpnu. Plodem pohanky je trojboká nažka připomínající bukvici. Nažky mají hnědou, černou nebo šedou barvu, v závislosti na odrůdě. Oloupaná semena – kroupy se svojí strukturou a chemickým složením podobají cereáliím. Vnější obal krup tvoří tlustá jednobuněčná vrstva světle zelené barvy. Uvnitř je škrobovitý endosperm.

Obsahové látky

Pohanka je významným zdrojem flavonoidu rutinu. Tato rostlina je také ceněna díky své vysoké biologické hodnotě bílkovin, vyváženému složení esenciálních aminokyselin, vysokému obsahu vlákniny a rezistentního škrobu a příznivému zastoupení mastných kyselin v tuku (významný je především vysoký obsah kyseliny linoleové). Semeno pohanky obsahuje draslík, fosfor, vápník, železo, měď, mangan, zinek a selen, z vitamínů skupinu B, cholin a tokoferol. Protože neobsahuje lepek, je vhodná pro osoby trpící celiakií jako náhrada běžných obilovin.

Pěstování pohanky

Rostlina je málo náročná na půdní a pěstitelské podmínky. Na co je pohanka zvlášť citlivá, jsou jarní mrazy, proto se vysévá v květnu, kdy pomine nebezpečí mrazíků. Sklízí se koncem srpna nebo v září. Dobře se jí daří na půdách lehkých, hlinitopísčitých či písčitohlinitých. Dobré předplodiny pro ni jsou luskoviny a okopaniny. Pohanka je nenáročná na živiny a agrotechniku.

Využití

Je to medonosná plodina, která slouží jako krmivo pro hospodářská zvířata. Používá se i jako meziplodina k obnově půdní úrodnosti a ke zlepšení půdní struktury pro následné plodiny. Pohanka nachází své hlavní uplatnění v lidské výživě. Je ceněna zejména pro vysoký obsah lehce stravitelných bílkovin, příznivé složení tuků a vysoký obsah flavonoidového glykosidu rutinu, který zvyšuje pružnost cévních a žilních stěn. Snižuje hladinu cholesterolu v krvi a rozšiřuje cévy. K vaření se používají nažky, které se zpracovávají na pohankovou krupici – lámanku, mouku nebo kroupy. Plevy pohanky jsou bohaté na železo a může se z nich vařit léčivý čaj, podobně jako i z natě a květu. Mladou nať pohanky přidáváme do polévek podobně jako jiné naťové koření.^[4]

Příbuzné druhy

• Pohanka tatarská (Fagopyrum tataricum): Pochází také z Asie. Pěstuje se v menší míře, nejčastěji jako medonosná rostlina.
• pohanka svlačcovitá (F.convolvulus)

Galerie

• Pohanka obecná

• Kvetoucí rostliny

• Květy

• Květy pohanky

• Listy

• Semena

• Zrna

Odkazy

Reference

1. ↑ MICHALOVÁ, Anna. Pěstování a využití některých opomíjených a netradičních plodin v ČR: Sborník referátů a posterů z odborné konference. Praha - Ruzyně: Výzk. ústav rostlinné výroby, 2001. 106 s. S. 103.
2. ↑ LEIFERTOVÁ, Irena. Pohanka zdravá a léčivá i dnes. Praha: Art press servis, 1991. 21 s. ISBN 80-900730-0-X. S. 7.
3. ↑ MOUDRÝ, Jan. Pohanka a proso. Praha: Ústav zem.a potr. Informací, 2005. 205 s. ISBN 80-7271-162-8. S. 22.
4. ↑ ČERMÁKOVÁ, Mária. Kukuřice, rýže, jáhly, pohanka : Teplé a studené pokrmy, pečivo, deserty. Čestlice: Pavla Mončilová, 1999. 69 s. ISBN 80-85936-35-6. S. 7.

Literatura

• DIETRYCH-SZOSTAK, D.; OLESZEK, W. Effect of Processing on the Flavonoid Content in Buckwheat (Fagopyrum esculentum Moench) Grain. J. Agric. Food Chem., 1999, 47 (10), 4384-4387
• BAVEC, F.; BAVEC, M. Organic Production and Use of Alternative Crops. Taylor & Francis Group, 2007. ISBN 1-57444-617-7
• KREFT, I.; FABJAN, N.; YASUMOTO, K. Rutin content in buckwheat (Fagopyrum esculentum Moench) food materials and products. Food Chemistry, 2006, 98, 508-512
• JIRÁSEK, Václav; PROCHÁZKA, František. Rostliny známé neznámé. [s.l.]: Albatros, 1985. 302 s. 13-725-85.
• ČERNÁ, Olga; ČERMÁKOVÁ, Mária. Kukuřice, rýže, jáhly, pohanka : Teplé a studené pokrmy, pečivo, deserty. [s.l.]: Pavla Mončilová, 1999. 69 s. ISBN 80-85936-35-6.
• MOUDRÝ, Jan. Pohanka a proso. [s.l.]: Ústav zem.a potr. Informací, 2005. 205 s. ISBN 80-7271-162-8.
• LEIFERTOVÁ, Irena; LISÁ, Milena. Pohanka zdravá a léčivá i dnes. Praha: Art press servis, 1991. 21 s. ISBN 80-900730-0-X. S. 7.
• MICHALOVÁ, Anna; LEHKÁ, Edita. Pěstování a využití některých opomíjených a netradičních plodin v ČR: Sborník referátů a posterů z odborné konference. [s.l.]: Výzk. ústav rostlinné výroby, 2001. 106 s.

Externí odkazy

• Obrázky, zvuky či videa k tématu pohanka obecná ve Wikimedia Commons
• Galerie pohanka obecná ve Wikimedia Commons
• Slovníkové heslo pohanka obecná ve Wikislovníku
• Taxon Fagopyrum esculentum ve Wikidruzích

Boghvede og produkter fra det: Boghvede flager, knækbrød lavet af boghvede mel.

Almindelig boghvede (Fagopyrum esculentum) er en urt der hører til pileurt-familien (Polygonaceae), med oprette stængler i op til 60 cm. Bladene er pilformede, blomsterne er lyserøde (sjældent hvide) og sidder i halvskærm. Frugten er en lille, trekantet nød, der i form kan minde om bøgens frugt, bog ^[1]. Boghvede er egentlig ikke en kornart, men dens frugt ligner korn meget i sin sammensætning og betragtes normalt som en kornart. Boghveden er vildtvoksende i Sibirien. Den har et højt indhold af aminosyren lysin og indeholder meget organisk bundet calcium, jern, kalium, magnesium, kisel og fluor.

Anvendelse

Hel boghvede koges som ris eller grød. Kornene får en grødlig konsistens under kogning, hvorfor den bør dekstrineres, inden den tilberedes som ris. Boghvedemel bruges bl.a. til galettes (franske madpandekager), morgenmadsprodukter og kiks. Boghvede er letfordøjelig og velegnet som diætmad.

En del mennesker er allergiske overfor farvestoffet fagopyrin, som findes i boghvedens yderskal. Man kan fjerne fagopyrinen ved at skylle boghveden med kogt vand.

Kilder

Der Echte Buchweizen (Fagopyrum esculentum), auch Gemeiner Buchweizen, ist eine Pflanzenart aus der Gattung Buchweizen (Fagopyrum) in der Familie der Knöterichgewächse (Polygonaceae). Manchmal wird er auch in die Gattung Polygonum eingeordnet. Buchweizen ist ein Pseudogetreide (Pseudocerealie).

In manchen Gegenden wird Buchweizen auch als Heiden, Heidenkorn, Heidegraupen, Blende, Brein, schwarzes Welschkorn, Gricken (lit. Grikiai) oder türkischer Weizen (bei Th. Storm) bezeichnet, was auf die Annahme hindeutet, Buchweizen sei über die Türkei nach Europa gelangt. In den romanischen Sprachen wird der Buchweizen als „sarazenisches Korn“ bezeichnet, z. B.:

französisch: sarrasin.

Slawische Sprachen:

tschechisch und slowakisch: pohanka (deutsch etwa: Heidenkorn)

polnisch: gryka (kasza gryczana = Buchweizengrütze)

slowenisch: ajda.

Der Echte Buchweizen wurde zur Arzneipflanze des Jahres 1999 gewählt.

Beschreibung

Illustration

Blütenstand des Echten Buchweizens

Vegetative Merkmale

Der Echte Buchweizen ist eine einjährige krautige Pflanze, die als Wildpflanze Wuchshöhen von 20 bis 60 Zentimetern^[1] erreicht, unter günstigen Bedingungen (Ackeranbau) auch bis zu 1,2 Meter.^[2] Der aufrechte Stängel ist wenig verzweigt und bei der Fruchtreife meistens rot überlaufen.

Die Laubblätter sind wechselständig angeordnet. Die unteren Laubblätter sind deutlich gestielt, die oberen sitzen fast dem Stängel an. Typisch für die Knöterichgewächse ist die kurze, tütenartige Hülle (Ochrea), die an der Ansatzstelle des Blattstiels den Stängel umhüllt. Die Blattspreite ist dreieckig spießförmig, herz- bis pfeilförmig, mit einer Länge bis zu 8 Zentimetern meistens etwas länger oder gleich lang als breit und stets zugespitzt.

Generative Merkmale

In den Blätterachseln entspringen die Blütenstandsschäfte, über denen die kurzen, traubigen bis schirmrispigen Blütenstände stehen. Die zwittrigen Blüten sind nur etwa 3 Millimeter lang. Die Blütenhülle besteht aus meist fünf, selten auch nur vier 3 bis 4 mm langen, weißen, rosafarbenen bis rötlichen Blütenhüllblättern.

Als Frucht wird pro Blüte ein dreikantiges Nüsschen gebildet. Die Nüsschen sind 4 bis 6 Millimeter lang und etwa 3 Millimeter dick mit ganzrandigen, scharfen, ungezähnten Kanten und glatten Flächen. Die Frucht ist ungeflügelt und besitzt eine derbe Schale, die etwa 30 % des Gewichts ausmacht und vor der Nutzung als Nahrungsmittel entfernt werden muss.^[3] Die Tausendkornmasse beträgt bei Feldanbau etwa 16 g.^[2]

Die Chromosomenzahl beträgt 2n = 16.^[4]

Verbreitung als Wildpflanze und Ökologie

Der Echte Buchweizen ist eine alte Nutzpflanze. Er stammt ursprünglich aus Zentral- bis Ostasien. In Mitteleuropa ist er selten auch verwildert an Wegen und Waldrändern sowie in Schutt- und Unkrautfluren anzutreffen. Die Bestände stammen meist aus Anbau oder Aussaat (z. B. als Wild- oder Bienenfutter) und überdauern oft nur einige Jahre. Der echte Buchweizen bevorzugt lockere, sandige Böden, die basenarm und mäßig sauer sind. Er kommt in Mitteleuropa in Gesellschaften der Klasse Chenopodietea vor.^[4] Er ist eine wärmeliebende Pflanze, die bereits bei niedrigen Plusgraden Kälteschäden davonträgt.^[1]

Verwandte Arten

Eine nahe verwandte Art ist der Tataren-Buchweizen (Fagopyrum tataricum). Unterscheidungsmerkmale zum Echten Buchweizen: die Blätter sind meist breiter als lang und der Stängel ist zur Fruchtzeit grün, nicht rot.

Weitere Verwandte des Buchweizens sind Sauerampfer (Rumex acetosa) und Rhabarber (Rheum rhabarbarum). Er ist jedoch nicht mit dem Weizen (Triticum) verwandt.

Ursprungs- (Rot) und Anbaugebiet (Grün) von Buchweizen.

Nutzungsgeschichte

Der Echte Buchweizen wurde wahrscheinlich zuerst in China kultiviert. Archäologisch nachgewiesen sind Buchweizenkörner auch aus skythischen Siedlungen des 7. bis 4. Jahrhunderts vor Christus nördlich des Schwarzen Meeres. In Mitteleuropa erfolgte die Ausbreitung während des späten Mittelalters von Osten nach Westen, Buchweizenpollen und -körner lassen sich frühestens ab dem 12. Jahrhundert nachweisen. In Deutschland stammen die ersten schriftlichen Erwähnungen des Buchweizens aus dem Leinetal (1380) und aus Nürnberg (1396). Ab dem 16. Jahrhundert wurde er dann in ganz Europa in Gebieten angebaut, in denen Klima und Boden eine andere Nutzung erschwerten.^[3]

Der Schwerpunkt des Anbaus von Buchweizen lag in Mitteleuropa im 17. und 18. Jahrhundert. Vor allem seit im 18. Jahrhundert der Anbau der Kartoffel stark zunahm, die ebenfalls auf relativ schlechten Böden noch gut gedeiht, ging die Bedeutung des Buchweizens als Nahrungslieferant deutlich zurück. Mitte des 20. Jahrhunderts war der Buchweizenanbau in Deutschland völlig bedeutungslos geworden, weil der Einsatz von Kunstdünger den Anbau von ertragreicheren Feldfrüchten auch auf ärmeren Böden ermöglichte. In den letzten Jahrzehnten wird Buchweizen aufgrund geänderter Nahrungsgewohnheiten jedoch wieder als Nischenprodukt angepflanzt.^[3] In einigen mittel- und osteuropäischen Ländern erhielt sich Buchweizen eine moderate Beliebtheit bei der Gesamtbevölkerung auch über das 20. Jhdt. hinweg, z. B. in Polen, Russland, Estland, Lettland, Litauen, Belarus und der Ukraine (siehe Kapitel Zubereitung).

Anbau und Ernte

Im Anbau stellt Buchweizen wenig Ansprüche an den Boden und gedeiht auch in sonst ziemlich unfruchtbaren Heide- und Moorgegenden. Die Pflanze ist jedoch empfindlich gegen Kälte und erträgt keine Temperaturen unter +3 °C. Zum Keimen benötigt Buchweizen eine Bodentemperatur über 10 °C und kann daher erst ab Mitte Mai bis Anfang Juni ausgesät werden. Aufgrund dieser Ansprüche ist in Europa ein Anbau nur bis etwa 70° nördlicher Breite und in Höhenlagen bis 800 m möglich. Wegen unsicherer Fremdbestäubung bringt der Buchweizen trotz vieler Blüten nur etwa neun Nüsschen pro Pflanze.^[3]

Zur Gewinnung der Buchweizennüsschen erfolgt die Aussaat in Mitteleuropa zwischen Mitte Mai und Mitte Juni, in wärmeren Tieflagen auch erst im Juli.^[1] Die Nüsschen reifen schnell innerhalb von zehn bis zwölf Wochen nach der Aussaat, so dass die Ernte im Mähdreschverfahren zwischen Ende August und Anfang September erfolgen kann. Buchweizen ist stark witterungsempfindlich, weshalb der Ertrag mit weitaus mehr Unsicherheiten behaftet ist als bei üblichen Getreiden.^[3][2] Die Erträge liegen bei etwa 10 bis 25 dt/ha.^[5] In besonders guten Lagen (Weinbauklima) kann Buchweizen auch als Zweitkultur nach früh abreifenden Vorfrüchten wie Wintergerste angebaut werden. Bei Saatterminen von Mitte bis Ende Juni ist eine Ernte Ende September möglich.^[6]

Buchweizen kann aber auch als Zwischenfrucht angebaut werden; der blühende Spross lässt sich innerhalb von sechs bis neun Wochen nach der Aussaat als Grünfutter nutzen, wird jedoch als schlechtes Futter eingestuft.^[2] Bei Zwischenfruchtanbau kann die Aussaat in Mitteleuropa je nach klimatischer Lage noch bis Ende Juli erfolgen.^[7]

Buchweizen ist eine gute Bienentrachtpflanze. Sein Nektar hat einen Saccharose-Gehalt von durchschnittlich 46 Prozent, jede einzelne Blüte produziert in 24 Stunden durchschnittlich 0,1 mg Zucker (Zuckerwert).^[8] Honigerträge von bis zu 494 kg pro Hektar Anbaufläche sind möglich und entsprechen daher in etwa den bei Raps oder Phacelia möglichen Werten.^[9] Der melasseartig schmeckende Buchweizenhonig ist im frischen Zustand von dunkelbrauner Farbe und zähflüssig, er kristallisiert im Laufe der Zeit grob und hart aus und besitzt dann eine dunkle Farbe.^[10]

Weltweit ist Buchweizen heute von untergeordneter Bedeutung. Laut FAO wurden 2020 weltweit 1,8 Millionen t Buchweizen geerntet. Lediglich in 18 Ländern wurden Buchweizen produziert. Die größten Anbauländer sind Russland (892.160 t), China (503.988 t) und die Ukraine (97.640 t). Die größten Produzenten in Amerika sind die USA (86.397 t) und Brasilien (65.117 t).^[11]

In Deutschland wird er (in kleinen Mengen) noch in der Lüneburger Heide, in Schleswig-Holstein, Westfalen, am Niederrhein, in der Eifel, im Hunsrück, in Oberfranken, auf der Schwäbischen Alb und in einigen Alpentälern angebaut.

Verwendung in Blühstreifen und als Zwischenfrucht

Häufiger als Feldfrucht wird Buchweizen heute in Saatgutmischungen für Blühstreifen, für Agrarumweltmaßnahmen oder als Bienenweide eingesetzt, wo er zu den am häufigsten verwendeten Arten zählt.^[12] Die Art ist in fast allen gängigen einjährigen Mischungen, oft in hohen Anteilen, enthalten.^[13] Daneben wird Buchweizen zur Gründüngung oder als Zwischenfrucht verwendet. Erwünschte Eigenschaften sind hier die schnelle Jugendentwicklung mit einer intensiven, bis zum ersten Frost anhaltenden Bodenbedeckung.^[14]

Chemische Zusammensetzung

Samen

Stärke

• 71–78 % in Grütze
• 70–91 % in verschiedenen Mehltypen^[15][16][17]
• Stärke besteht zu 25 % aus Amylose und zu 75 % aus Amylopektin.
• Abhängig von hydrothermalen Einflüssen enthält Buchweizen-Grütze 7–37 % resistente Stärke.

Eiweiß

• Rohes Eiweiß 18 % mit einer biologischen Wertigkeit über 90.^[18] Dies lässt sich durch den hohen Gehalt an sämtlichen essentiellen Aminosäuren erklären, insbesondere Lysin, Threonin, Tryptophan und schwefelhaltigen Aminosäuren.^[19]

Mineralstoffe

• Reich an Eisen (60–100 ppm), Zink (20–30 ppm) und Selen (20–50 ppb)^[20][21]

Polyphenole

• 10–200 ppm Rutin, 0.1–2 % Tannine^[22] und Catechin-7-O-Glucosid in Grütze.^[23]

Aromatische Verbindungen

Salicylaldehyd (2-Hydroxybenzaldehyd) ist eine charakteristische Verbindung des Buchweizen-Aromas.^[24] 2,5-Dimethyl-4-hydroxy-3(2H)-furanon, (E,E)-2,4-Decadienal, Phenylacetaldehyd, 2-Methoxy-4-vinylphenol, (E)-2-Nonenal, Decanal und Hexanal tragen ebenfalls zum Aroma bei. Alle weisen einen Aromawert über 50 auf, isoliert gleicht das Aroma dieser Substanzen Buchweizen jedoch nicht.^[25]

Inositol-Derivate

Fagopyritol A1 und Fagopyritol B1 (Mono-galactosyl-D-chiro-inositol-Isomere), Fagopyritol A2 und Fagopyritol B2 (Di-galactosyl-D-chiro-inositol Isomere), und Fagopyritol B3 (Tri-galactosyl-D-chiro-inositol)^[26]

Kraut

Fagopyrin

• 0,4 to 0,6 mg/g Fagopyrine (mindestens drei ähnliche Substanzen)^[27][28]

Nährwert

Durchschnittlicher Gehalt je 100 g geschälter Buchweizen:^[29]

Der Brennwert beträgt 1421 kJ (340 kcal) pro 100 g geschälte Ware. Buchweizen enthält kein Gluten (auch als „Kleber“ bezeichnet).

Zubereitung

Buchweizenkörner

Wegen des fehlenden Glutens eignet sich reiner Buchweizen zwar nicht als alleiniger Inhaltsstoff zum Brotbacken, ist aber zur Ernährung von Menschen mit Glutenunverträglichkeit oder Zöliakie geeignet. Daher gibt es mittlerweile unzählige Rezepte^[30] mit Buchweizenmehl und auch fertige Backwaren beim Bäcker. Buchweizen wird hauptsächlich in Naturkostläden, Supermärkten und Drogerien als ganzes geschältes Korn, in Form von Grütze, Flocken oder Mehl angeboten.

Vor allem die russische, belarussische, ukrainische und polnische Küche kennt Buchweizengrütze (russisch: гречневая каша (grétschnewaja káscha), belarussisch: грэчневая каша (hrečnievaja kaša), ukrainisch: гречана каша (hretschána káscha), polnisch: kasza gryczana) als Beilage auch zu Fleischgerichten, welche in diesen Ländern sehr beliebt ist. So gilt Buchweizen z. B. in Polen als typische Beilage zu Gulasch. In Lettland, Litauen, Polen und Russland kann man Buchweizen in Kochbeuteln [Griķi (Gritji, гречка)] kaufen und man findet ihn nicht, wie häufig in Deutschland und Österreich, nur im Regal speziell mit Naturkost, vegetarischen oder glutenfreien Produkten, sondern neben Reis und anderen beliebten Beilagen. In der norditalienischen und der Bündner Küche findet Buchweizenmehl als grano saraceno für Pizzoccheri und Polenta Verwendung. Auch die Französische Küche verwendet Buchweizenmehl (unter dem Namen blé noir, „schwarzer Weizen“, resp. sarrasin) für Pfannkuchen, so genannte Galettes. In den Niederlanden werden etwa münzgroße aber relativ dicke süße Pfannküchlein, sogenannte Poffertjes, mit einem 1:1-Anteil Weizenmehl und Buchweizenmehl gebacken. Die Moorkolonisten im Emsland bezeichneten Buchweizenpfannkuchen (ostfriesisches Niederdeutsch oder 'Friesenplatt': Bookweiten-Janhinnerk) als ihr tägliches Brot. Dieses Gericht gibt es auch in der Eifel, in Nord- und Südtirol „Schwarzplentn“; daneben wird in Südtirol auch die Bozner Buchweizentorte (Schwarzplentener Kuchen) und der Schwarzplentene Riebler^[31] zubereitet. In den USA werden die berühmten Pancakes auch oft aus buckwheat-Mehl zubereitet. Die Westfälische Küche kennt Panhas als Fleischpastete mit Buchweizenmehl. In der Steiermark, Kärnten, in Slowenien und in Luxemburg kocht man den Heidensterz, einen kräftigen Sterz aus Buchweizenmehl. In Luxemburg wird der Sterz in kleine Stücke geschnitten („Stäerzelen“) und anschließend, meist mit Speck, in der Pfanne angebraten. In Japan bestehen die sehr beliebten Soba-Nudeln aus namensgebendem Buchweizen.

Gesundheitsaspekte

Anwendung und Risiken

Blüten und grüne Pflanzenteile des Buchweizens enthalten Rutoside, die bei Venenleiden medizinische Verwendung finden.^[32]

Buchweizen ist, wie andere Samen, ein Nahrungsmittel mit viel Eiweiß und Stärke.

Da Buchweizen glutenfrei ist, kann er als Diätnahrung bei Zöliakie (Sprue, glutensensitive Enteropathie) verwendet werden.

In Versuchen mit diabetischen Ratten hat sich Buchweizen als wirksames Mittel zur Senkung eines erhöhten Blutzuckerspiegels erwiesen.^[33]

Leicht problematisch kann der rote Farbstoff aus der Fruchtschale, das Fagopyrin, sein. Sofern man ihn isst, kann die Haut empfindlicher gegen Sonnenlicht werden, siehe Buchweizenkrankheit. Bei geschältem Buchweizen ist dies jedoch nicht mehr der Fall.

Allergiepotenzial

Buchweizen ist, wie viele andere Samen, ein potenzielles Allergen. Er ist von der Medizinischen Universität Wien im Rahmen des Projektes „Nahrungsmittelallergie – eine harte Nuss zu knacken“ des Fonds zur Förderung der Wissenschaftlichen Forschung im Jahre 2018 jedoch nicht unter den 14 wichtigsten Allergenen geführt^[34] und befindet sich auch nach den EU-Richtlinien 2003/89/EG und 2006/142/EG nicht unter den 14 in der Europäischen Union kennzeichnungspflichtigen Allergenen.^[35] Mit der zunehmenden Verwendung insbesondere in Broten der sogenannten Vollwerternährung und Gebäck (vermehrt in Produkten der Ökologischen Landwirtschaft, aber auch aufgrund der Eigenheit der Glutenfreiheit) wird mit zunehmendem Auftreten von Allergien gerechnet.

Die Europäische Stiftung für Allergieforschung (European Centre for Allergy Research Foundation, kurz ECARF) empfiehlt die Aufnahme in die Reihe der kennzeichnungspflichtigen Allergene.^[35]

Literatur

• Friedrich J. Zeller, Sai L. K. Hsam: Buchweizen – die vergessene Kulturpflanze. Funktionelles Lebensmittel. In: Biologie in unserer Zeit. Band 34, Heft 1, 2004, S. 24–31.
• Heinz Lehmann: Der deutsche Buchweizenanbau und seine Entwicklung in den letzten 100 Jahren. Hirzel, Leipzig 1940.
• Oskar Sebald, Siegmund Seybold, Georg Philippi (Hrsg.): Die Farn- und Blütenpflanzen Baden-Württembergs. 2., ergänzte Auflage. Band 1: Allgemeiner Teil, Spezieller Teil (Pteridophyta, Spermatophyta): Lycopodiaceae bis Plumbaginaceae. Eugen Ulmer, Stuttgart (Hohenheim) 1993, ISBN 3-8001-3322-9.
• Li Anjen, Suk-pyo Hong: Fagopyrum. In: Flora of China. Band 5, 2003, S. 323 (Abschnitt Beschreibung, Fagopyrum esculentum.).

Einzelnachweise

Dieser Artikel behandelt ein Gesundheitsthema. Er dient nicht der Selbstdiagnose und ersetzt nicht eine Diagnose durch einen Arzt. Bitte hierzu den Hinweis zu Gesundheitsthemen beachten!

Lo blat negre o fajòl (Fagopyrum esculentum Moench) es una planta de flors annala de la familha de las Poligonacèas cultivada per sas granas consomidas en alimentacion umana e animala.

Malgrat son nom, es pas una espècia del genre Triticum (genre amassant las varietats de blat), e tanpauc una graminèa. Es deprovesit de glutèn, çò que fa difficil de l'utilizar en panificacion o per la confeccion de las pastas. Es pasmens ligat a las cerealas – pasmens se ne fa pas pertit al vejaire botanic – o qualificat de pseudocereala^[1].

Es utilisable dins la confeccion de produchs destinats a las personas intolerantes al glutèn. Pasmens, depuèi abril de 2012 (7n Congrès francofòn d’allergologia), lo blat negre fa partit dels nòus aliments a rics d'anafilaxia alimentari sevèr^[2].

Descripcion

Flors

Planta annala de tija quilhada, de 20 a 70 cm de naut, amb fuèlhas en forma de còr capvirat, puslèu mòla.

Las fuèlhas superioras son sessilas alara que las fuèlhas inferioras an un petiòl pro long.

Las flors, pichonas, de color blanca o ròsa, son gropadas en rasims quichats. Pòrtan uèit etaminas e tres pistils.

Coma dins las autras espècias del genre Fagopyrum, existís doas morfologias floralas: son d'espècias distilicas.

Los fruchs son d'aquènis de tres angles, que contenon una sola grana. Lor maturacion es plan escalonada, çò que fa la culhida puslèu delicata.

Ricas en proteïnas, contenon totes lo aminoacids essencials^[3], mai, possedisson fòrça proprietats per l'alimentacion.

Es una grana plan fortament nutritiva, en mai ric en fibras solublas e en compausats antioxidants.

Blat negre (Fagopyrum sagittatum) en flors

Distribucion

La planta es originària de l'Asia del Nòrd-Èst. Mercé a d'analisis genetics su de populacions fèrras e cultivadas, lo professor Ohmi Ohnishi, especializat en genetica agricòla a l’Universitat de Kyoto, mòstra que la region d'origina del Fagopyrum Esculentum ssp. ancestrale es la val del riu de Tongyi, dins la província del Sichuan en China. Foguèt sonque dins un segond temps qu’auriá migrat cap a a region de San Jiang, pauc abans sa domesticacion^[4]. Mai tard, s'espandiguèt per la la cultura en Orient Extrèma, subretot, Corèa e Japon, e en Euròpa al sègle XIV.

Autrescòps fòrça cultivat dins las regions de sols paures, coma las estepas de Mongolia, e acids, en Euròpa del Nòrd, en Polonha, en Russia, en America del Nòrd, en França (Bretanha, Normandia) e en Occitània (Auvèrnhe, Lemosin, Pirenèus, Roergue), lo blat negre es uèi una cultura en via de desapareisson en França (las minotariás importan de blat negre de China), mas demora un dels plats preferits dins los païses d'Euròpa de l'Èst e del Nòrd. Se consomí bolhit exactament coma lo ris.

Produccion

Cultura

Semenada a la mitat de mai o començament de julhet en França (fins a agost dins lo Japon subtropical o coma cobèrt vegetal), per evitar las geladas que tolèra pas. Lo blat negre es una planta demandant de calor per una levada rapida e unifòrma (en una setmana) e fòrça umiditat. Lo blat negre se culhís entre la mitat de setembre e la mitat d'octobre. Sa particularitat es de pas madurar uniformament, las pèrdas pòdon donc èsser importantas a la sèga, subretot a la meissonaira-bateira. Los rendements varian de 0 a 25 quintals secs per un cicle de 2 a 5 meses. Son desvolopament se fa en 3 fasas, levada, estagnacion puèi explosion e començament esimultanèu de la florason fins a la sèga.

La cultura del balt negre aparéis dins los sistèms agraris en Bretanha, en Normandia^[7], dins la Somme^[8] o la Nauta Vinhana^[9] al sègle XVI. En França, la cultura gaireben despareguè (lo blat negre cobrissiá 700 000 ectaras en França al sègle XIX e 160 000 ectaras en Bretanha a la mitat dels ans 1960, lo manca en coire dins los sols^[10] fasent aquela epòca impossibla la cultura de las cerealas levat lo segal^[11]), remplaçada per l'òrdi, lo blat e lo milh, mai rendables dins un sistèma de fertilizacion intensiva. Los marges pòdon pasmens èsser similars a l'ectara a causa de son itinerari 0 intrants. La FAO indica que 30000 ectars son cultivats en França^[12].

Dempuèi las annadas, lo blat negre es totjorn mai cultivat pels agricultors practicant l'agricultura de conservacion. Son fòrt poder cobrissent, sa capacitat a far disponible de formas de fosfòr del sol ne fan un palnta d'interés, per exeple dins los cobèrts interculturas (CIPAN).

Utilizacion

Granas de blat negre derrusticadas per la consomacion

Alimentacion umana

Las granas son consomidas en Polonha (gryka o kasza gryczana), Russia e Ucraïna (grechka o grechnevaïa kacha e fòrça d'autres plats).

La farina, que lo gost leugièrament amar remembra l'avelana, es utilizada per realizar de galetas e de pescajons, subretot en Bretanha, en Corresa, dins lo Cantal e la region de lièja. Los blinis verais son fach per mitat amb de farina de blat negre e l'autra de froment. Banhada de burre fondut e de crèma fresca, constituisson un repais de basa a l'èst de la Polonha d'abant la Segonda Guèrra mondiala.

La farina de blat negre es tanben emplegada dins las preparacions de pastas japonesas (soba), de coscós (couscous au blé noir) o de farinetas (kacha consomida al dejunat Euròpa del Nòrd). En Savòia, se'n fa los crozets, pichonas pastas carrada servida acompanhadas de Beaufort.

En China e en Índia, se'n fa una bièrra tradicionala, lo chang.

Alimentacion animala

Lo blat negre (granas o ferratge) pòt èsser utilizat per l'alimentacion animala^[13].

Lo blat negre es tanben mellifèr^[14][15].

Utilizacion de las tecas

Tradicionalament, coma en Corèa del Sud e al Japon, la nòse (o teca) se recòbra e netejada. Es utilizada coma emborrada dels coissins. La teca de blat negre pòt tanben èsser utilizada coma palhatge de platabanda en òrt.

Comèrci

En 2014, la França es neta importatriça de blat negre, segon las doanas francesas. Lo prètz a la tona l'impòrt èra de ≈ 470Modèl:Euro^[16].

Espècias vesinas

D'autras espècias del genre Fagopyrum son tanben cultivadas, coma:

• Fagopyrum tataricum, lo blat negre de Tartaria;
• Fagopyrum emarginatum, lo blat negre de Nepal.

Bibliografia

• Jean-Jacques Hemardinquer, « Recherches sur l'introduction et la diffusion du sarrasin notamment en Lyonnais et Bas-Dauphiné »", Bulletin philologique et historique (jusqu'à 1610) du Comité des travaux historiques et scientifiques, 1964, p. 307-318
• Michel Nassiet, « La diffusion du blé noir en France à l'époque moderne », Histoire et sociétés rurales, n° 9, 1998
• Isabelle Vouette, Millet, panis, sarrasin, maïs et sorgho : les menus grains dans les systèmes agricoles anciens (France, milieu du XVIe siècle - milieu du XIXe siècle), thèse d'histoire, Université Paris-Diderot - Paris 7, 2008, 619 p.
• Patrick Harismendy, « La crêpe, la galette, la saucisse (... et le tourisme) » dans L’assiette du touriste, le goût de l’authentique, Presses universitaires de Rennes & Presses universitaires François-Rabelais, 2013, p. 139‑162
• Alain-Gilles Chaussat, « Une autre région du sarrasin : le bocage normand (XVe-XXe siècle) » dans Andrieux Jean-Yves et Harismendy Patrick (eds.), L’assiette du touriste, le goût de l’authentique, Rennes, Presses universitaires de Rennes & Presses universitaires François-Rabelais, 2013, p. 57‑68.
• Alain-Gilles Chaussat, « Le sarrasin : une manne pour le Domfrontais (XVIIe et XVIIIe siècle) », Bulletin Société historique et archéologique de l’Orne, 2014, vol. 132, septembre-décembre 2013, p. 111‑14
• Alain-Gilles Chaussat et Denis Neiter, « Le sarrasin à l’épreuve du mauvais temps (XVIII^en et XIX^en siècles) ». dans : Becker Karin, Moriniaux Vincent et Tabeaud Martine (dir.), L’alimentation et le temps qu’il fait. Essen und Wetter - Food and Weather, Paris, Hermann, 2015, p. 203-229.
• Christian Ferault, « Pourquoi le Sarrasin a-t-il pratiquement disparu de nos campagnes ? », Évolution agricole, 1984, 110, p. 13-14.
• Christian Ferault, « Le Sarrasin : une plante à redécouvrir », Cultivar, 1984, 172, p. 44-45.
• Christian Ferault, « Le Sarrasin : une plante sans problèmes parasitaires ? », Phytoma1984, 360, p. 18-19.
• Christian Ferault, « Le Sarrasin : itinéraire technique, obstacles rencontrés et perspectives », Agrisept, 1985, 1028, p. 30-31.
• Christian Ferault, « Buckwheat in France since 16th century », Fagopyrum newsletter, 1987, p. 8.

Referéncias taxinomicas

• Referéncia Flora of North America : Fagopyrum esculentum (en)Referéncia Modèl:EFloras/labèl : Fagopyrum esculentum (en)
• Referéncia Flora of China : Fagopyrum esculentum (en)Referéncia Modèl:EFloras/labèl : Fagopyrum esculentum (en)
• Referéncia Flora of Pakistan : Fagopyrum esculentum (en)Referéncia Modèl:EFloras/labèl : Fagopyrum esculentum (en)
• Referéncia Tela Botanica (France métro) : Fagopyrum esculentum Moench, 1794 (fr)Referéncia Tela Botanica (França metropolitana) : Fagopyrum esculentum Moench, 1794 (fr)
• Referéncia Tela Botanica (La Réunion) : Fagopyrum esculentum Moench (fr)Referéncia Tela Botanica (La Reünion) : Fagopyrum esculentum Moench (fr)
• Referéncia ITIS : Fagopyrum esculentum Moench (fr) ( (en))
• Referéncia NCBI : Fagopyrum esculentum (en)Referéncia NCBI : Fagopyrum esculentum (en)
• Referéncia GRIN : espèce Fagopyrum esculentum Moench (en)Referéncia GRIN : espècia Fagopyrum esculentum Moench (en)

Referéncias

1. ↑ Page sarrasin sur le site d'Agriculture et Agroalimentaire Canada
2. ↑ Le Monde.fr, Allergies : les nouveaux aliments à risque
3. ↑ modèl {{Ligam web}} : paramètre « url » mancante paramètre « titre » mancant
4. ↑
5. ↑ modèl {{Ligam web}} : paramètre « url » mancante paramètre « titre » mancant
6. ↑ modèl {{Ligam web}} : paramètre « url » mancante paramètre « titre » mancant
7. ↑ Bibl.
8. ↑ Jean-Baptiste Jouancoux, Études pour servir à un glossaire étymologique du patois Picard, Amiens, T. Jeunet, 1880, vol. 1/2, p. 60.
9. ↑ Petit Auguste, « Le métayage en Limousin du XIIIe au XVIe siècle », dans Bulletin de la Société archéologique et historique du Limousin, 1926, vol. 71, p. 448.
10. ↑ (en) {{Obratge}} : paramètre titre mancant
11. ↑ modèl {{Ligam web}} : paramètre « url » mancante paramètre « titre » mancant
12. ↑ L’Organisation des Nations unies pour l'alimentation et l'agriculture
13. ↑ modèl {{Ligam web}} : paramètre « url » mancante paramètre « titre » mancant
14. ↑ modèl {{Ligam web}} : paramètre « url » mancante paramètre « titre » mancant
15. ↑ modèl {{Ligam web}} : paramètre « url » mancante paramètre « titre » mancant
16. ↑ modèl {{Ligam web}} : paramètre « url » mancante paramètre « titre » mancant

Boekedzaod

Boeked tussen gele lupine

Boeked (Latien: Fagopyrum esculentum) is n kultuurgewas dat waorschienlik ofkomstig is uut n vrie dreug deel van China, en meer in t biezoender n gebied dat an Mantsjoerije, Mongolië of Tibet grenst. t Beheurt tot de familie van de duzendknuppen (Polygonaceae), waortoe oek de zwaoluwtong, parzikkruud en varkensgres beheuren. t Is n eenjaorige plant mit n holle rechtopgaonde rooie stengel, die meerdere keren vertakt is. De blaojen bin driehoekig tot hartvormig.

De bleui begint al in n jong stadium, soms al nao zes weken, en gaot dan 25 tot 30 dagen deur. De bloemen bin in langstelige plumen egroepeerd, wit tot raoze van kleur, en der zit veul nektar in. Op arme groenden bereikt boeked n heugt van 50 sentimeter. Veurdat de bleui stopt bin der al riepe vruchten.

t Eetbaore zaod zit an dunne steultjes die in riepe toestand makkelik loslaoten. t Het n meel- en eiwitrieke inhoud, dat n bietjen op klever liekt. Der waren vrogger twee rassen bekend: op de veengroenden de Staphorster bruunzwarte en op de zandgroenden de Braobantse grieze boeked. De rassen van tegensworig produseren minder nektar as de ouwe rassen. Bie t beweren moet t zaod dreug wezen want t schimmelt gemakkelik. In een kilo zaod zitten ± 45.000 zaojen.

De vorm van t boekedzaod komt stark overeen mit die van beukenoetjes, waor t zien naam oek an dankt (beuk + weit), al bin beukenoetjes wel veul kleiner, oengeveer 6 millimeter lang. t Zaod worde tot meel emaolen, hoewel boeked beslist gien graon is. Boeked is n 'halfgraon'; de zaojen, t meel en alle are produkten die van boeked emaakt bin zit gien gluten, minsen mit seuliakie kunnen t dus prima eten.

In boekede meel zit veul magnesium, kalium en fosfor. t Is voedzaam en licht verteerbaor. Tegensworig wort t oek eteeld veur de geneeskunde.

Boeked liekt n graonprodukt, mar is t dus niet. t Meel dervan kan goed emengd worren mit dat van graonen. Pannekoeken van zo'n mengsel smaken iezig goed. Eroosterde boekedkorrels heten oek wel kasja en bin bekend uut de Oost-Europese keuken.

Nedersaksies

Boekweet

Boekweetblom

siedfoarming

boekweetsied

Boekweet (Fagopyrum esculentum) ek wol boekweit, boekwyt, bokweit, bokweet, bokwyt of perfyt, is in plant út de readskonkfamylje (Polygonaceae). De botanyske namme Fagopyrum betsjut 'boekweet' (fagus = boek (de beam) en puros = weet). Yn oare talen hat it lyksoartige nammen: 'bokwiet' (Afrikaansk), 'buckwheat' (Ingelsk), 'Buchweizen' (Dútsk) en 'boghvede' (Deensk).

Skaaimerken

It is in ienjierrige plant mei in holle, rjochtopgeande, him faker fertakjende, reade stâle. De blêden binne trijehoekich oant hertfoarmich. It woartelstelsel bestiet út in sterk spranteljende pinwoartel. De bloei begjint al yn in jong stadium, soms al nei seis wiken, en giet dan 25-30 dagen troch. De blommen steane in langstâlige plommen by elkoar, wyt en rôze fan kleur, en befetsje in soad nektar. Op earme grûnen kin boekweet 50 sm heech wurde. Foardat de bloei dien is binne der al ripe fruchten.

It ytbere sied sit oan tinne stâltsjes dy't yn ripe tastân maklik loslit. It hat in moal- en aaiwytrike ynhâld, oerienkommend mei dy fan klaver. Der wienen earder twa rassen bekend: op de feangrûnen de Staphorster brúnswarte en op de sângrûnen de Brabânske grize boekweet. De hjoeddeiske rassen produsearje minder nektar as de âlde rassen. By it bewarjen moat it sied drûch wêze want it skimmelt gau. Ien kilo sied befet ± 45.000 siedden.

De foarm fan it boekweetsied komt sterk oerien mei dy fan bûkels, al binne se folle lytser, ûngefear 6 mm lang. It sied waard ta moal meald, hoewol't boekweit beslist gjin nôt is. Boekweet is in 'pseudonôt': de siedden, it moal en alle oare ôflate produkten fan boekweet befetsje gjin gluten en binne sa faak in útkomst foar minsken mei allergyen. It moal kin goed mongen wurde mei dat fan nôt om sa stro te meitsjen. Rustere boekweetkerrels hjitte ek wol 'kasha' en binne bekend út de East-Europeeske keukens. Yn boekweetmoal sit in soad magnesium, kalium en fosfor. It is streksum en licht fertarber. It wurdt tsjintwurdich ek ferboud foar de genêskunde.

Ferbou

Boekweet is in plantesoarte dat sûnt de 15e iuw ferboud wurdt op de Fryske sângrûnen en soks barde sûnder dongjen. Sadwaande wie it in útkomst foar earme boeren, der wie ommers gjin fee of kaptaal nedich. It lân rekke ek net útrûpele. Boekweet freget in djip losmakke boufuorge, de pinwoartel krijt sa makliker de kâns om te groeien. Djip ploegjen freget in sôad lûkkrêft. De spreuk "boekweet wurdt ferboud op hynsteswit" hat hjiryn har oarsprong. Boekweetlân op sângrûn waard faak twa kear ploege. Ein febrewaris of begjin maart waard djip ploege, en by of foar it siedzjen (nei de Swartehagekjeld) barde dat nochris, mar dan tige ûndjip. Boekweetbou ferge in soad skoffeljen en wjudzjen. It waard breedwerpich of yn rigen op in ôfstân fan 30 sm siedde en 3 sm djip. Troch de flugge groei is it in goede boaiembedekker, mar men hie wol in soad lêst fan it ûntúch hoannepoat. It nôt wie tear en de rispinge mislearre geregeld troch kerbûstich waar of nachtfroast. Letter fergoeden de hege strieprizen it risiko wat. Nei 1700 wie de boekweet foar de Drachtster en de Gordykster nôtkeaplju it belangrykste produkt. Op de net-ôfgroeven heechfeangebieten waard ek boekweet ferboud (fean-boekweet) neidat de heide der ôfbaarnd wie. Dit feanbaarnen joech in soad reek ûntwikkeling, wêroer de klachten sels út Hollân wei kamen. (oer it brânen yn it Drintske fean).

Sân en feangebieten

Der waard terske mei krûme terskkneppels op in fan ôfplagge stik grûn bûtendoar. Oan de ein waard 'de marse' slein wêrby't de fleiels tagelyk delkamen. Der leinen planken ûnder de skeaven. By dit terskjen waard stevich dronken en ta eintsjebeslút ek iten. De boekweetbou is nei 1850 hurd werom rûn. Yn 1876 waard noch 10% fan it boulân troch boekweet ynnomd, mar nei 1900 is de tylt yn Fryslân finaal ferdwûn. Hjouwer en jirpels kamen derfoar yn't plak. De Frânske boekweet wie in konkurrint. Der wie ek in groeiend ferlet fan feefoerbou. Eaststellingwerf hat it noch it langste folholden. Yn 1920 waarden noch 11 fan de 7600 ha. (Oeriselske en Gelderske sângrûn) yn Fryslân tyld. It sie waard earder oan oan pelmoolners ferkocht, dy't de boekweetgrôt fan makken, de grûnslach foar "boekweten Janke, sa stiif as in planke". In oar gerjocht wie boekwetenbrij. Boekweetdoppen waarden brûkt foar bêdekessens. Der waard lang ûnderskied makke tusken sânboekweet en feanboekweet.

Komôf

Boekweet is in kultuergewaaks dat it ierst sa'n 6.000 jier lyn ferboud waard op it fêstelân fan Súdeast-Aazje, dêr't it him wei fersprate nei Mantsjoerije, Mongoalje en Tibet. It tinken is ornaris dat it letter, oan 'e ein fan 'e Midsiuwen, fia de Siderûte nei East-Jeropa brocht waard. Dêrwei waard it fierder oer Midden- en West-Jeropa ferspraat. Ut stomoalûndersyk hat lykwols ek bliken dien dat boekweet al foar it begjin fan de jiertelling yn Nederlân foarkaam.

Argyfûndersyk leart dat al sûnt 1390 in flugge yntroduksje fan boekweit wie yn de Nederlannen. De sintra hjirfan binne de Kempen en de Iselfallei. Taalkundige gegevens dogge fermoeden dat de boekweet lâns trije siden West-Europa binnenkaam: in noardlike rûte, mooglik fia de Hânze, mei as nammetype boekweet, in eastlike hannelswei mei nammetype 'Heidenkorn' of 'Pohanka', en in súdlike rûte mei as nammetype 'Saraseensk' of 'Moarsk nôt'.

Pol discramiaedje des årtikes avou l' mot "boûkete", loukîz cial

Li boûkete, c' est ene poligonacêye k' on ahive po ses grinnes.

No d' l' indje e sincieus latén : Fagopyrum esculentum (dinltins, ele si loméve Polygonum fagopyrum).

Sôres di boûkete

Gn a eto des ôtès sôres di boûkete:

• li boûkete di Tatareye, Fagopyrum tataricum, foirt brouxhire, ki n' rind nén si bén po les grins, mins ki dene on meyeu fôraedje.
• li boûkete a lådjès foyes, k' est ene dizo-espece di Fagopyrum esculentum et k' on coûtive å Djapon (dins l' tins lomêye Fagopyrum emarginatum Roth).

Coûteure

Sipårdaedje del plante

On seme li boûkete e moes d' may et djun, 40 a 50 kilo di sminces a l' ectåre. C' est ene foirt voltrûle dinrêye, k' arive raddimint a grinnes, diviè l' moes d' awousse, setimbe.^[1]

Li boûkete florixh å moes d' awousse. Gn a ene dijhêye ki dit, a Waime k' i n' fåt nén k' alome å moes d' awousse ca i n' è dinreut rén.

Gn a k' a l' boûkete bén dner èn an so set po rpayî l' cinsî d' ses poennes, dijheut on divins l' tins e l' Årdene.Li boûkete a stî coûtivêye el Walonreye disk' å cmince do 20inme sieke. End aveut co 4.000 ectåres adon, mins li stindêye s' aveut ratchitchî a 150 ectåres e 1960.

Gn a co ene dimande di farene di boûkete; on payis come li France end a apoirté 10.000 tones e 1988.^[2]. On l' ahive dins li dmeye-bole bijhrece.

Li boûkete si plait bén ezès pôvès teres, minme dins les froedès plaeces del Hôte Årdene, sol payis d' Måmdey et ezès Redîmés payis^[3]. Ele ni dmande waire d' ecråxhes.

On mônî d' Tcherin, Marcel Cornet, respondant a Jacky Adam, esplike :

Çou k' dj' a molou et k' vént assez bén, c' est del boûkete. C' esteut bråmint å tchmin d' fier k' i semént ça, dins les hourêyes do tchmin d' fier, do costé d' Gouvi, avår la. C' esteut målåjhey a moure, ça est deur, foirt deur. Les ovrîs do tchmin d' fier, il avént do magnaedje insi. I fjhént des vôtes avou, des boûketes, dabôrd.^[4]

Uzaedjes

boûketes di Noyé

Fijhaedje di vôtes

Loukîz a : «boûkete (påstedjreye)»

Avou l' farene di boûkete, on fwait ene sôre di vôte, k' on lome des groumetes, des berdeles, u biesmint: des boûketes.

• So Lidje, c' est ene mitchotreye do Noyé, k' on rmete dins l' påsse des corintenes et des tchitches (des catches, souwêyès pemes). Ça s' cût al paile å boure u a l' ôle. On lzès magne tchôdes, avou do souke dissu, u froedes, avou del sirôpe.
• Dins l' payis d' Dinant et so Smwès, on lzès magne ossu al Tossint, et on les lome berdeles. Li mot berdelle si rtrouve eto e tchampnwès a Suni, dandjreus paski les femes tot lzès fjhant, berdelént bråmint. Avårla, dins li rcete, on mete eto del farene d' avoenne.^[5].

Rafôraedje des biesses

Po sognî les biesses, on les pout rafôrer avou del waide di boûkete, mins i n' è fåt nén dner dtrop, ca adon, les vatches atrapèt do fotosinsiûlijhaedje. Tote li blanke pea va tourner a crapes, pu s' discoler a grossès takes di cur.

Sognaedje avou l' grin

Li grin pout esse diné direk ås poyes et, molou, ås pourceas et ås veas.

Les latons d' boûkete sont foirt ritches e blandoû (proteyenes), cåzu 30 åcint. On ndè pout mete disk' å tîce des farenes po les pourceas u les åmeas al laxhe.

No del boûkete ezès ôtes lingaedjes

En inglès (buckwheat), flamind (beukweit) et almand (buchweizen), li no vout dire hesse-frumint (faw-frumint), pask' el grin rishonne ene fayene, li frut do faw. C' est ç' no la k' a moussî e walon. On vout k' ça fouxhe on conte di Lô, e payis Flamind k' ågaxhe sipårdou l' boûkete el Principåté d' Lidje et ezès djondants payis.^[6].

Li no e francès (sarrasin) ey en itålyin (grano saraceno), c' est paski c' est on noer grin. Les sarazins, c' est des Mores avou on noer vizaedje.

Li no latén ratuze å faw (fago) et å fotosinsiûlijhaedje des vatches kel magnèt (pyrum).

Sourdants

1. ↑ Marcello Piccini Dizionari degli alimenti per il bestiame, Edizioni agricole, Bologne, 1965
2. ↑ SpE10
3. ↑ E9
4. ↑ Jacky Adam, Des moulins et des hommes, I; Bokets e walon vaici
5. ↑ G150
6. ↑ SpE10, come cial ådzeu

Bucalhe^[1] o Brucalh^[2], Bouqhéte^[3], Blèi brouzèi^[4] (Fagopyrum esculentum)

Notes pi référinches

1. ↑ http://www.languepicarde.fr/dico.html Variantes: bukaye, bucaille, bukal, buquoy
2. ↑ Variantes: brukaye
3. ↑ Variantes: boukéte, boquette, bouquette
4. ↑ Variantes: blé brousé

Bùkwita

Bùkwita (Fagopyrum esculentum Moench) - to je roscëna z rodzëznë dërdestowatëch. Na Kaszëbach rosce dosc wiele bùkwitë, bò ją gbùrze seją.

Dat gewéinlech Wëllkar (Fagopyrum esculentum Moench.) ass eng Planzenaart aus der Gattung Wëllkar (Fagopyrum) an der Famill vun de Polygonaceae. Well dës Kulturplanz bzw. Kärenzort zur Famill vun de Polygonaceae gehéiert an net zur Famill vun de Séissgrieser (Poaceae), gëtt se als Pseudofruucht bezeechent. Seng wëll Stamform ass an Zentral- bis Ostasien verbreet.

Vernakularnimm

• Lëtzebuergesch: Wëllkar, wëll Kar, Wëllk(u)er, Wëllk(u)ar, wëllt Kueren, Wëllt, Hädekar (N), Hedekuer, Heidekar, Häddekar, Kuebekar, Bochaker, Kouwääss, Mäerzwääss, Spellwääss^[1].
• Däitsch: Echter Buchweizen, gemeiner Buchweizen.
• Franséisch: sarrasin, blé noir.
• Englesch: common buckwheat.

Beschreiwung

Habitus a Blat

Bléiestand, Bléi a Fruucht

Chromosomesaz

Verbreedung a Liewensraum

Natierlecht Verbreedungsgebitt, Wëllform

Verbreedung (weltwäit)

Inhaltsstoffer

Ubau

D'gewéinlecht Wëllkar zu Lëtzebuerg

Verwendung

Kulturelles

Literatur

• Felten, Claude, 1991. Suivi de croissance, désherbage et défanage du sarrasin. 168 p., Thèse ing. agr. Louvain-la-neuve.
• Haas, Marcel, 1997. Buchweizen in den westeuropäischen EU-Ländern. Bauerekalenner Jg. 49: 141-173. Lëtzebuerg.
• Klees, Henri, 1994. Luxemburger Pflanzennamen. Beiträge zur luxemburgischen Sprach- und Volkskunde Nr. VIII. 3. Aufl., 182 S., Pierre Linden, Luxemburg.
• Kreft, I., C. Ries & C. Zewen, 2007: Das Buchweizenbuch (mit Rezepten aus aller Welt). 2. überarb. u. erw. Aufl., 259 S. Hrsg: Islek ohne Grenzen EWIV, Arzfeld. ISBN 978-2-9599967-1-9.
• Kreft I., C. Zewen, C. Ries, H. Hagels, S. Jacques-Mutsch, W. Kronberger, P. Kurth, V. Mair, S. Scheucher & R. Wintsch-Lustenberger, 1999. Das Buchweizenbuch (mit Rezepten aus aller Welt). 178 S. Hrsg: Islek ohne Grenzen EWIV. Arzfeld. ISBN 2-9599967-0-4.
• Zewen, Christian & Christian Ries, 1996. Eine fast vergessene Kulturpflanze im Oesling: der Tatarische Buchweizen (Fagopyrum tataricum (L.) Gaertn.). 7 p. Administration des services techniques de l'agriculture, Luxemburg.

Kuckt och

• Kärenzorten

Um Spaweck

Referenzen

1. ↑ Cf. Klees 1994: 14 an der Literatur.

Grėkā

Grėks (lot.Fagopīrum esculentum) ī tuokis augals, katros muokslėškā prigol rūgtėniu augalū (Polīgonaceae) šeimā.

Stombs grėka statmens, soltings ī. Lapā kap šėrdės, blizgontis. Žėidā smolkūs ī, balti aba geltuoni, sogolė̄ i kekės.

Grėka grūdā (kroupas) ī dėdlē skalsos ė svēks jiedis. Ėš grėku tonkiausē žmuonis taisa grėku kuošė. Grėka lapā, žėidā liekvarstos ī. Šiaudā ēn kap šierals gīvuoliam. Grėka žėidūs dėdlē daug nektara ī, katra renk bėtis.

Svietė daugiausē grėku ėšaugėn Rosėjė, Kėnėjė ėr Okraėna.

Žuodis „grėks“ ī kėlėma nug žuodė „grāks“, „Grākėjė“.

• Grėkė žėids

• Grėkiu lauks

• Sieklas

• Grėku kroupas

• Grėku kuošė

Ang trigong haya o hayang trigo (mula sa Ingles na buckwheat: buck [ibang tawag para sa beech tree, ang haya] + wheat, ang trigo; tinatawag ding common buckwheat; pangalan sa agham: Fagopyrum esculentum) ay isang uri ng halamang ginagawang harina ang mga buto.^[1] Kilala rin ito bilang karaniwang trigong haya, at kalimitang ginagawa at nakikita sa anyong pagkaing sereales o angkak. Hindi ito isang tunay na damo, at walang kaugnayan sa trigo, dahil isang tunay na damo ang trigo. Kamukha ng mga buto ng trigong haya ang mga buto ng puno ng haya, na tinatawag ding buck sa Ingles. Sa ganitong paraan nakuha ng trigong haya ang pangalan nito sa Ingles na buckwheat; isang halaman ang trigong haya na ginagamit na parang trigo, at sa butong parang katulad ng sa haya.

Kabilang ang trigong haya sa pamilyang Polygonaceae na may dalawang sari ng mga dikota: ang Eurasyanong saring Fagopyrum, at ang saring Eriogonum ng Hilagang Amerika. Karaniwang pananim sa mga sakahan ang karaniwang hayang trigo o Fagopyrum esculentum, subalit ginagamit ding halamang pananim ang tartarong hayang trigo o tartaryong trigong haya (Fagopyrum tataricum Gaertn.), kilala rin bilang "mapait na hayang trigo", ngunit hindi mas kadalasan. Datapuwa't may karaniwang pangalang trigong haya at paggamit dito bilang pananim, hindi ito talaga isang sereales o angkak o kaya damo. Tinatawag itong isang sudosereales o hindi tunay na angkak upang mabigyang diin na walang itong kaugnayan sa trigo.

Kabilang sa kaparehong pamilya ang damong pang-agrikulturang ligaw na hayang trigo (Fallopia convolvulus), ngunit hindi kalapit na kamag-anakan ng mga uring pananim. Sa loob ng Fagopyrum, nasa loob ng pangkat na cymosum ang mga uring inaalagaan at pinararami, kasama ang F. cymosum L. (perenyal na hayang trigo), F. giganteum at F. homotropicum.^[2] Ang F. esculentum ssp.ancestrale ang ninunong halamang ligaw ng karaniwang hayang trigo. Nakapagpepertilisasyon sa bawat isa ang F. homotropicum at F. esculentum, at may karaniwang pagkalat o distribusyon ang ligaw na mga anyo o uri sa Yunnan. Ang ninunong halamang ligaw ng tartarong hayang trigo ang F. tataricum ssp. potanini.^[3]

Mga sanggunian

Ang lathalaing ito na tungkol sa Halaman at Pagkain ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa nito.

Hejduša^[1][2] (Fagopyrum esculentum) jo rostlina ze swójźby kólejowych rostlinow (Polygonaceae). Dalšne serbske mě jo pšusnica^[3][2].

Wopis

Hejduša jo jadnolětna rostlina, kótaraž dośěgnjo wusokosć wót 60 cm až do 1 m. Rostlina za cas dweju mjasecow zezdrjajo, tak až su dwóje žni w lěśe móžne.

Zrownane wogonki su zwětšego cerwjenojte.

Šypate łopjena maju wutšobojtu bazu. Pódlańske łopjeńka su tutkojśe zrosćone.

Kwiśo wót julija až do oktobra. Wónjajuce kwiśonki su běłe abo rožojte a stoje we wokołkowych granach. Kwiśonkowa wobalka wobstoj z pěś łopjeńkow. Wóni su bogate na mjod.

Tśirogate płody su na škrob bogate wórješki z kšutej, brunej škórku. Wóni dośěgnu dłujkosć wót něźi 5 mm.

Stojnišćo

Rosćo na rolach, wótsypkowych městnach a na drogowych kšomach. Ma lubjej suche zemje.

Rozšyrjenje

Póchada z pódpołnocneje Chinskeje a Turkestana, ale něnto jo w srjejźnej a pódpołdnjowej Europje wustupujo.

Wužywanje

Rostlina bu na pěskowych zemjach a na gólańskich rolach pśedewšym w Aziji a srjejźnej Europje kultiwěrowana, pśi comž jeje sajźenje jo wjelgin wóteběrało. Źinsa słužy w Nimskej pśisamem jano ako skótnu a ptaškowu picu, ale se pak w někotarych krajach ako wažnu carobinu wužywa.

Wułušćone semjenja se pśedewšym ako syru zeleninu, pśidawk do pólewanki a hejdušne kšupy wužywaju.

Wobraze

• Ilustracija

• Hejduša na pólu

• Hejduša

• Zernka hejduše

Nožki

1. ↑ ^{1,0 1,1} Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 156
2. ↑ ^{2,0 2,1 2,2} W internetowem słowniku: Buchweizen
3. ↑ Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 352

Žrědła

• Botanica, Einjährige und mehrjährige Pflanzen, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4469-1, bok 348 (nim.)
• Meyers Taschenlexikon Biologie, In 3 Bänden, 1. zwězk, ISBN 3-411-12013-4, bok 131 (nim.)
• Steinbachs Großer Pflanzenführer, ISBN 978-3-8001-7567-3, bok 72 (nim.)
• Ullstein Lexikon der Pflanzenwelt, 1973, ISBN 3-550-16019-4, bok 80 (nim.)

Kiô-be̍h (Fagopyrum esculentum) it-poaⁿ jīn-ûi sī 1 chióng ngó͘-kok. Kiô-be̍h kap kî-thaⁿ ê "be̍h" bô chhin-chiâⁿ koan-hē; i bô chhiūⁿ toā-hūn ê ngó͘-kok sī Poaceae kho ê chháu-á.

Ji̍t-pún ê soba mī-tiâu tō sī iōng kiô-be̍h chò--ê.

Marjumak, (Fagopyrum, rus. гречи́ха) — torondoshlar oilasiga mansub oʻtsimon oʻsimliklar turkumi; don ekini; 4—5 turi maʼlum. Vatani — Oʻrta va Kichik Osiyo. Fransiya, AQSh, Kanada, Xitoy, Hindistonda ekma marjumak (Fagopyrum esculentum) turi katta maydonlarga ekiladi, shuningdek, namsevar boʻlgani sababli Ukraina, Boshqirdiston, Uzoq Sharqda yaxshi hosil olinadi. Bir yillik tatar marjumagi (Fagopyrum tataricum) turi begona oʻt tarzida uchraydi. Dehqonchilikda miloddan avvalgi 3-ming yillikdan boshlab ekiladi.

Marjumak boʻyi 50—150 sm ga boradi. Poyasi shoxlanadi, yalangʻoch, qirrali, qizgʻish-yashil. Gullari oq, pushti, qizil, asal hidli, qalqonsimon, yirik, nektar miqdori koʻp. Mevasi 3 qirrali, qoʻngʻir, qora yoki kulrang. Doni tarkibida 12—18% oqsil, 59—62% azotsiz ekstraktiv moddalar, 2,5—2,7% moy bor; fosfor, organik kislotalarga boy. Marjumak doni yuqori sifatli oziq-ovqat mahsuloti, sifat jihatidan bugʻdoy doniga yaqin. Donidan turli yormalar va un tayyorlanadi. Chiqindilari chorva uchun ozuqa. Marjumak namsevar, issiq-sevar, bahori ekin, nihollari —2° qorasovuqlarda zararlanadi. Vegetatsiya davri 70—90 kun. Asalarilar yordamida changlanadi. Asalshirali oʻsimliklarga kiradi (1 ga marjumak ekilgan maydondan 60 kg gacha asal olish mumkin). Bahorda tuproq yaxshi isiganda oddiy qatorlab yoki keng qatorlab ekiladi. Oʻtoqni oʻz vaqtida oʻtkazish hosildorlikni oshiradi. Gullash va don hosil qilish davrida sugʻorish kerak. Oʻrim donlarning 2/3 qismi qoʻngʻir tusga kirganda boshlanadi (vaqtida oʻrib olinmasa doni toʻkilib ketadi). Tuproq unumdorligiga qarab hosildorligi 30—44 s/ga. Zararkunandalari: simqurt, bitlar; kasalliklari; kulrang chirish, zang, qorakuya.^[1]

Marjumak boʻtqasi.

Adabiyot

• Каргальцев Ю. В., Труцкой Ф. М., Гречиха, М., 1986.

Manbalar

Havolalar

• Ekma marjumak ^(rus.)

Saraceno

Saraceno esas genero de poligonacei di qui la flori, grapa, ne havas korolo, la farino ek la grani uzesas por facar galeti, pano, krespi, e la grani, por nutrar la kavali, la pultro, e.c.

Αγρός με φαγόπυρο στο Bumthang (Μπουτάν).

Το Φαγόπυρον το εδώδιμον (Fagopyrum esculentum) ή κοινώς φαγόπυρο, Πολύγονον ο τριγωνόσπορος, ή μαυροσίταρο (buckwheat), είναι φυτό που καλλιεργείται για τους σπόρους του που ομοιάζουν με των σιτηρών, και επίσης χρησιμοποιείται για την εναλλαγή καλλιεργειών. Άλλα συγγενή είδη είναι το Φαγόπυρον το ταταρικόν (Fagopyrum tataricum), που επίσης καλλιεργείται στα Ιμαλάια —κατά κύριο λόγο στο Νεπάλ, Μπουτάν, την Ινδία— και το λιγότερο καλλιεργούμενο Fagopyrum acutatum, είναι επίσης γνωστό και ως Ιαπωνικό φαγόπυρο (Japanese buckwheat)^[2] και το ασημοκέλυφο φαγόπυρο (silverhull buckwheat).^[2]

Το φαγόπυρο δεν έχει σχέση με το σιτάρι αλλά συγγενεύει με το λάπαθο, (knotweed [Polygonum]) και το ραβέντι. Αναφέρεται ως ψευδοδημητριακό επειδή οι σπόροι του τρώγονται και είναι πλούσιοι σε σύνθετους υδατάνθρακες. Η καλλιέργεια του φαγόπυρου μειώθηκε απότομα κατά τον 20ό αιώνα, καθώς η παραγωγικότητα άλλων βασικών προϊόντων αυξήθηκε με την υιοθέτηση αζωτούχων λιπασμάτων.

Ετυμολογία

Η Αγγλική λέξη buckwheat ή beech wheat προέρχεται από τους τριγωνικούς της σπόρους, που μοιάζουν με τους πολύ μεγαλύτερους σπόρους του καρπού οξιάς από την οξιά και το γεγονός ότι χρησιμοποιείται σαν το σιτάρι. Η λέξη πιθανόν να είναι μετάφραση από τα Μεσαία Ολλανδικά boecweite: boec (Μοντέρνα Ολλανδικά beuk), "beech" (βλέπε Πρώτο-Ινδο-Ευρωπαϊκή γλώσσα (PIE) *bhago-) και weite (Μοντέρνα Ολλανδικά weit), + wheat (σιτάρι) ή ενδέχεται να είναι ένας ντόπιος σχηματισμός, στο ίδιο μοντέλο με την Ολλανδική λέξη.^[3]

Ιστορία

Άνθος κοινού φαγόπυρου.

Ο άγριος πρόγονος του κοινού φαγόπυρου F. esculentum υποείδος ancestrale. Το F. homotropicum είναι ικανό διασταύρωσης (interfertile) με το Φ. το εδώδιμον (F. esculentum) και οι άγριες μορφές έχουν μια κοινή κατανομή, στο Γιουνάν. Ο άγριος πρόγονος του ταταρικού φαγόπυρου (tartary buckwheat), είναι το Φ. το ταταρικόν (F. tataricum) υποείδος potanini.^[4]

Το κοινό φαγόπυρο, εξημερώθηκε και καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά, στην ενδοχώρα της Νοτιοανατολικής Ασίας, πιθανότατα γύρω στα 6000 π.Χ. και από εκεί εξαπλώθηκε στην Κεντρική Ασία και το Θιβέτ και εν συνεχεία στη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη. Η εξημέρωση, πολύ πιθανό να έλαβε χώρα στη δυτική περιοχή της Γιουνάν της Κίνας.^[5] Η ύπαρξη του φαγόπυρου τεκμηριώνεται στην Ευρώπη, στη Φινλανδία, τουλάχιστον από το 5300 π.Χ.^[6] ως πρώτο σημάδι της γεωργίας και στα Βαλκάνια περί το 4000 π.Χ. στη Μέσο Νεολιθική περίοδο. Στα Ρωσικά το φαγόπυρο ονομάζεται гречка (grechka) που σημαίνει Ελληνικό, λόγω της εισαγωγής του στον 7ο αιώνα από τους Βυζαντινούς Έλληνες, ίδια είναι και η περίπτωση στα Ουκρανικά.

Μέχρι στιγμής, το αρχαιότερο γνωστό απομεινάρι στην Κίνα, χρονολογείται περί το 2600 π.Χ., ενώ, γύρη φαγόπυρου που βρέθηκε στην Ιαπωνία, χρονολογείται από τις αρχές του 4000 π.Χ. Είναι το μεγαλύτερο υψόμετρο του κόσμου, όπου καλλιεργείται εξημερωμένο στη Γιουνάν, στο άκρο του υψιπέδου του Θιβέτ ή στο ίδιο το οροπέδιο. Το φαγόπυρο, μία από τις πρώτες καλλιέργειες, που εισήχθει από τους Ευρωπαίους στη Βόρεια Αμερική. Η διασπορά σε ολόκληρο τον κόσμο, ολοκληρώθηκε περί το 2006, όταν μια ποικιλία που αναπτύσσεται στον Καναδά, έτυχε ευρείας φύτευσης στην Κίνα.

Το φαγόπυρο, είναι μια καλλιέργεια βραχείας περιόδου που αναπτύσσεται καλά στα χαμηλής γονιμότητας ή όξινα εδάφη, αλλά το χώμα πρέπει να είναι καλά αποστραγγιζόμενο. Πάρα πολύ λίπασμα, κυρίως αζώτου, μειώνει τις αποδόσεις. Στα θερμά κλίματα, μπορεί να αναπτυχθεί μόνο με σπορά κατά το τέλος της περιόδου, έτσι ώστε να ανθίσει σε πιο ψυχρές συνθήκες. Η παρουσία των επικονιαστών αυξάνει σημαντικά την απόδοση. Το νέκταρ από το άνθος φαγόπυρου, παράγει μέλι σκούρου χρώματος. Μερικές φορές, χρησιμοποιείται ως χλωρή λίπανση, ως μονάδα για τον έλεγχο της διάβρωσης ή ως κάλυψη της άγριας ζωής και των ζωοτροφών.

Γεωργική παραγωγή

Σπόροι και μαραμένα άνθη φαγόπυρου.

Το φυτό έχει ένα διακλαδιζόμενο ριζικό σύστημα με μια πρωτεύουσα ρίζα η οποία φτάνει βαθιά μέσα στο υγρό έδαφος.^[7] Το φαγόπυρο έχει τριγωνικούς σπόρους και παράγει άνθη που συνήθως είναι λευκά αν και μπορεί επίσης να είναι ροζ ή κίτρινα.^[8] Το φαγόπυρο διακλαδίζεται ελεύθερα, καθώς δεν ευνοεί τα παραβλαστήματα ή την παραγωγή παραφυάδων, προκαλώντας μια περισσότερο πλήρη προσαρμογή στο περιβάλλον του από ό, τι άλλες καλλιέργειες δημητριακών.^[7] Η πυκνότητα του κελύφους των σπόρων είναι λιγότερη από αυτή του νερού, καθιστώντας το κέλυφος εύκολο στην απομάκρυνση.^[8]

Το φαγόπυρο αναπτύσσεται για τους κόκκους όπου είναι διαθέσιμη μια σύντομη περίοδος, είτε επειδή χρησιμοποιείται ως δεύτερη καλλιέργεια κατά την περίοδο, ή επειδή το κλίμα είναι περιοριστικό. Το φαγόπυρο μπορεί να είναι μια αξιόπιστη κάλυψη των καλλιεργειών το καλοκαίρι, για να χωρέσει σ' ένα μικρό στενό άνοιγμα θερμής περιόδου. Καθιερώνεται γρήγορα, το οποίο καταστέλλει τα καλοκαιρινά ζιζάνια.^[9] Το φαγόπυρο έχει καλλιεργητική περίοδο μόνο 10-12 εβδομάδων^[10] και μπορεί να καλλιεργηθεί σε υψηλά γεωγραφικά πλάτη ή βόρειες περιοχές.^[11] Αναπτύσσεται στο ύψος των 75 έως 125 εκ. (30 έως 50 ίντσες).^[9]

Ιστορικά στοιχεία

Πριν από έναν αιώνα, η Ρωσική Αυτοκρατορία ήταν ο παγκόσμιος ηγέτης στην παραγωγή του φαγόπυρου.^[12] Οι περιοχές καλλιέργειας στη Ρωσική Αυτοκρατορία εκτιμήθηκαν σε 6,5 εκατομμύρια έικρ (2.600.000 εκτάρια), ακολουθούμενες από αυτές της Γαλλίας σε 0,9 εκατομμύρια έικρ (360.000 εκτάρια).^[13] Το 1970, η Σοβιετική Ένωση καλλιεργούσε κατ 'εκτίμηση 4,5 εκατομμύρια έικρ (1.800.000 εκτάρια) φαγόπυρου. Κατά το 2014, παραμένει βασικό δημητριακό.^[14] Η παραγωγή στην Κίνα επεκτάθηκε σημαντικά κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000, για να ανταγωνιστεί την παραγωγή της Ρωσίας.

Στις βορειοανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες, το φαγόπυρο ήταν κοινή καλλιέργεια κατά τον 18ο και 19ο αιώνα. Κατά τον 20ο αιώνα, η καλλιέργεια μειώθηκε απότομα λόγω της χρήσης των αζωτούχων λιπασμάτων, στα οποία το καλαμπόκι και το σιτάρι αποκρίνονται έντονα. Περισσότερα από 1.000.000 έικρ (400.000 εκτάρια) θερίστηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, το 1918. Κατά το 1954, είχαν ελαττωθεί στις 150.000 έικρ (61.000 εκτάρια), και κατά το 1964, το τελευταίο έτος, όπου συγκεντρώθηκαν ετήσιες στατιστικές παραγωγής, από το USDA, μόλις 50.000 έικρ (20.000 εκτάρια) είχαν καλλιεργηθεί. Ωστόσο, μπορεί να επωφεληθεί από μια «έκρηξη στη δημοτικότητα των αποκαλούμενων αρχαίων δημητριακών», που αναφέρθηκε κατά τα έτη 2009-2014.^[15]

Σημερινή παραγωγή

Εκτιμώμενη παγκόσμια παραγωγή κατά το 2013

Σπόροι

Άμυλο

• 71–78% σε πλιγούρι
• 70–91% σε διαφορετικούς τύπους αλεύρου^[16][17][18]
• Το άμυλο είναι 25% αμυλόζη και 75% αμυλοπηκτίνη
• Ανάλογα με την υδροθερμική επεξεργασία, τα σιτηρά για πλιγούρι φαγόπυρου, περιέχουν 7-37% ανθεκτικού αμύλου.

Πρωτεΐνες

• Η ακατέργαστη πρωτεΐνη είναι 18%, με τις βιολογικές τιμές πάνω από 90%.^[19] Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από την υψηλή συγκέντρωση όλων των απαραίτητων αμινοξέων,^[20] ιδίως λυσίνη, θρεονίνη, τρυπτοφάνη και τα περιέχοντα θείο αμινοξέα.^[21]

Μέταλλα

• Πλούσιο σε σίδηρο (60–100 ppm), ψευδάργυρο (20–30 ppm) και σελήνιο (20–50 ppb).^[22][23]

Πολυφαινόλες

• 10–200 ppm από rutin, 0.1–2% από τανίνες^[24] και παρουσία catechin-7-O-glucoside στο πλιγούρι.^[25]

Αρωματικές ενώσεις

Η Salicylaldehyde (2-hydroxybenzaldehyde) αναγνωρίστηκε ως χαρακτηριστικό συστατικό του αρώματος φαγόπυρου.^[26] 2,5-dimethyl-4-hydroxy-3(2H)-furanone, (E,E)-2,4-decadienal, phenylacetaldehyde, 2-methoxy-4-vinylphenol, (E)-2-nonenal, decanal και hexanal επίσης συμβάλουν στο άρωμά του. Όλα έχουν αξία δραστηριότητας οσμής πάνω από 50, αλλά το άρωμα αυτών των ουσιών σε ένα απομονωμένο στάδιο δεν ομοιάζει με το φαγόπυρο.^[27]

Παράγωγα ινοσιτόλης

Fagopyritol A1 και fagopyritol B1 (mono-galactosyl D-chiro-inositol isomers), fagopyritol A2 και fagopyritol B2 (di-galactosyl D-chiro-inositol isomers) και fagopyritol B3 (tri-galactosyl D-chiro-inositol).^[28]

Βοτάνι

Fagopyrin

• 0,4 έως 0,6 mg/g από fagopyrins (τουλάχιστον 3 παρόμοιες ουσίες).^[29][30]

Χρήση

Θρέψη

Μια μερίδα των 100 γραμμαρίων παρέχει 343 θερμίδες όταν είναι ξηρό και 92 θερμίδες όταν είναι μαγειρεμένο. Το φαγόπυρο είναι πλούσια πηγή (20% ή περισσότερο από την Ημερήσια Αξία, Η.Α.), πρωτεΐνης, φυτικών ινών, τεσσάρων βιταμινών του συμπλέγματος Β και αρκετών διαιτητικών ορυκτών, με περιεκτικότητα ιδιαίτερα υψηλή (47 με 65% Η.Α.) σε νιασίνη, μαγνήσιο, μαγγάνιο και φώσφορο (πίνακας). Το φαγόπυρο περιέχει 72% υδατάνθρακες, περιλαμβάνοντας 10% φυτικές ίνες, 3% λίπος και 13% πρωτεΐνη (πίνακας).

Τροφή

Φαγόπυρο και προϊόντα από αυτά.

Νουντλς Soba, φτιαγμένα από αλεύρι φαγόπυρου.

Naengmyeon, κρύα Κορεάτικη σούπα χυλόπιτας φτιαγμένη από αλεύρι φαγόπυρου.

Παραδοσιακή γαλέτα Breton, μια λεπτή μεγάλη κρέπα από αλεύρι φαγόπυρου.

Τσάι μαύρου φαγόπυρου (黑苦荞茶) που παράγεται στη Σετσουάν, Κίνα.

Σνακ Kuttu ke pakore, παρασκευασμένο από αλεύρι φαγόπυρου, Ινδία.

Ο καρπός είναι ένα αχαίνιο (achene),^{[Σημ. 1]} παρόμοιο με τον σπόρο ηλιελαίου , με ένα μόνο σπόρο μέσα σε ένα σκληρό εξωτερικό κέλυφος. Το αμυλούχο ενδοσπέρμιο είναι λευκό και αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος ή το σύνολο των αλεύρων φαγόπυρου. Το περίβλημα του σπόρου είναι πράσινο ή καστανόχρυσου χρώματος, το οποίο σκουραίνει το αλεύρι φαγόπυρου. Ο φλοιός είναι σκούρος καφέ ή μαύρος και μερικοί, μπορούν να συμπεριληφθούν στο αλεύρι φαγόπυρου ως σκούροι λεκέδες. Το σκουρόχρωμο αλεύρι είναι γνωστό ως blé noir (μαύρο σιτάρι) στα Γαλλικά, μαζί με την ονομασία sarrasin (Σαρακηνός).

Οι χυλοπίτες από φαγόπυρο έχουν φαγωθεί από ανθρώπους από το Θιβέτ και τη βόρεια Κίνα για αιώνες, καθώς το σιτάρι δεν μπορεί να καλλιεργηθεί στις ορεινές περιοχές. Μια ειδική πρέσα από ξύλο, χρησιμοποιείται για να πιέσει τη ζύμη σε ζεστό νερό που βράζει, όταν γίνονται χυλοπίτες φαγόπυρου. Παλαιές πρέσες που βρέθηκαν στο Θιβέτ και το Shanxi, έχουν τα ίδια βασικά χαρακτηριστικά σχεδιασμού. Οι Ιάπωνες και Κορεάτες μπορεί να έχουν μάθει την παρασκευή των χυλοπίτων φαγόπυρου από αυτούς.

Στην Ινδία, στις Ινδουιστικές ημέρες νηστείας (Navaratri, Ekadashi, Janmashtami, Maha Shivaratri κλπ.), οι κάτοικοι των βορείων πολιτειών της Ινδίας οι οποίοι νηστεύουν, τρώνε είδη φτιαγμένα από αλεύρι φαγόπυρου. Το φάγωμα δημητριακών, όπως σιταριού ή ρυζιού, απαγορεύεται κατά τη διάρκεια των εν λόγω ημερών νηστείας. Ωστόσο, δεδομένου ότι το φαγόπυρο δεν αποτελεί δημητριακό, θεωρείται αποδεκτό για κατανάλωση κατά των Ινδουιστικών ημερών νηστείας. Ενώ, οι αυστηροί Ινδουιστές, δεν πίνουν ούτε νερό καθόσον νηστεύουν (παρατηρώντας το Nirjal Upwas), άλλοι απλώς να εγκαταλείπουν τα δημητριακά και το αλάτι και λαμβάνουν γεύμα το οποίο έχει παρασκευασθεί από συστατικά μη-δημητριακών, όπως το φαγόπυρο (kuttu). Η προετοιμασία του αλεύρου φαγόπυρου, ποικίλλει σε ολόκληρη την Ινδία. Τα φημισμένα είναι τα kuttu ki puri (τηγανίτες φαγόπυρου) και τα kuttu pakoras (φέτες πατάτας, βουτηγμένες σε αλεύρι φαγόπυρου και βαθειά-τηγανισμένα σε λάδι). Στις περισσότερες βόρειες και δυτικές πολιτείες, το αλεύρι φαγόπυρου ονομάζεται kuttu ka atta.

Οι χυλοπίτες από φαγόπυρο, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στις κουζίνες της Ιαπωνίας (soba),^[31] Κορέας (naengmyeon, makguksu και memil guksu) και στην περιοχή Valtellina της βορείου Ιταλίας (pizzoccheri). Οι χυλοπίτες soba, είναι το θέμα βαθιάς πολιτιστικής σπουδαιότητας στην Ιαπωνία. Στην Κορέα, οι χυλοπίτες guksu ήταν ευρέως φτιαγμένες από φαγόπυρο προτού αντικατασταθούν από το σιτάρι. Η δυσκολία της παρασκευής των χυλοπίτων από το αλεύρι χωρίς γλουτένη, έχει οδηγήσει σε μια παραδοσιακή τέχνη, η οποία αναπτύχθηκε γύρω από την κατασκευή τους με το χέρι.

Τα πλιγούρια από φαγόπυρο, συνήθως χρησιμοποιούνται στη δυτική Ασία και την Ανατολική Ευρώπη. Ο χυλός ήταν κοινός και συνήθως θεωρείται το οριστικό πιάτο των αγροτών. Είναι φτιαγμένο από ψητό πλιγούρι που είναι μαγειρεμένα με ζωμό σε μια υφή παρόμοια με ρύζι ή πλιγούρι. Το πιάτο ήρθε στην Αμερική από τους Ουκρανούς, Ρώσους και Πολωνούς μετανάστες που την αποκαλούσαν kasha, και την αναμείγνυαν με ζυμαρικά ή την χρησιμοποιούσαν ως γέμιση σε λαχανοντολμάδες, knishes και blintzes, ως εκ τούτου, το φαγόπυρο που παρασκευάζεται με αυτόν τον τρόπο, συνηθέστερα ονομάζεται στην Αμερική kasha. Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, το πλιγούρι ήταν η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη μορφή του φαγόπυρου σε όλο τον κόσμο, που καταναλώνονταν κατά κύριο λόγο στην Εσθονία, τη Ρωσία, την Ουκρανία και την Πολωνία, που ονομαζόταν grechka στα Ουκρανικά ή Ρωσικά. Το πλιγούρι μπορεί επίσης να φυτρώσει και στη συνέχεια να φαγωθεί είτε ωμό είτε μαγειρεμένο.

Οι τηγανίτες φαγόπυρου, μερικές φορές φουσκώνουν με μαγιά, τρώγονται σε αρκετές χώρες. Στη Ρωσία, είναι γνωστά ως blinis φαγόπυρου, στη Γαλλία galettes (αλμυρές κρέπες φτιαγμένες με αλεύρι φαγόπυρου, νερό και αυγά σχετίζονται με τη Χαμηλότερη Βρετάνη, ενώ οι αλμυρές γαλέτες που γίνονται χωρίς αυγά είναι από την Υψηλότερη Βρετάνη), στην Ακαδία ployes και στη Βαλλωνική Περιοχή του Βελγίου, boûketes (οι οποίες ονομάστηκαν κατόπιν του φυτού φαγόπυρου). Παρόμοιες τηγανίτες ήταν μια κοινή τροφή στις ημέρες των Αμερικανών πρωτοπόρων.^[32] Είναι ελαφριές και αφρώδεις. Το αλεύρι φαγόπυρου, τους δίνει μια χωματένια ήπια σαν-μανιτάρι γεύση. Στην Ουκρανία, τα ρολά ζύμης που ονομάζονται hrechanyky, γίνονται από φαγόπυρο. Το αλεύρι φαγόπυρου χρησιμοποιείται επίσης για να γίνουν τα Νεπαλέζικα πιάτα, dhedo και kachhyamba.

Η φαρίνα που γίνεται από πλιγούρι χρησιμοποιείται ως τροφή πρωινού, χυλός και υλικό πυκνωτικό σε σούπες, παχιές σάλτσες, ντρέσινγκ. Στην Κορέα το άμυλο του φαγόπυρου, χρησιμοποιείται για την παρασκευή ενός ζελέ που ονομάζεται memilmuk. Χρησιμοποιείται μαζί με σιτάρι, αραβόσιτο (polenta taragna στη βόρειο Ιταλία) ή ρύζι σε προϊόντα άρτου ή ζυμαρικών.

Το φαγόπυρο είναι ένα καλό φυτό μελιού, παράγοντας ένα σκούρο, έντονο^[33] μονοανθικό μέλι.

Ανησυχίες γλουτένης

Το φαγόπυρο δεν περιέχει γλουτένη,^[34] και επομένως μπορεί να καταναλωθεί από άτομα με κοιλιοκάκη νόσο ή αλλεργίες γλουτένης. Έχουν αναπτυχθεί πολλά παρασκευάσματα αρτοειδών. Το φαγόπυρο θα μπορούσε ενδεχομένως να περιέχει κάποιες πρωτεΐνες παρόμοιες με εκείνες που βρέθηκαν στη γλουτένη σίτου, αλλά το φαγόπυρο, η κινόα ή ο αμάραντος, που τρώγεται με μέτρο, προφανώς δεν προκαλεί προβλήματα για τους περισσότερους ασθενείς της κοιλιακής νόσου.^[35] Επιπλέον, οι αλκοόλ-διαλυτές "πρωτεΐνες φαγόπυρου, φέρουν λίγη μοριακή ομοιότητα με τις προλαμίνες σίτου και ως εκ τούτου, η περιγραφή τους ως «γλουτένη» ή «γλιαδίνη», είναι ατυχής και μπορεί να οδηγήσει σε περιττό αποκλεισμό πολύτιμων πηγών των διατροφικών πρωτεϊνών σε μεμονωμένα άτομα ευαίσθητα-στη-γλουτένη."^[36] Ωστόσο παραδόξως, το φαγόπυρο μπορεί να μολυνθεί με την παραπλήσια γλουτένη σίτου, εάν δεν ληφθεί μέριμνα κατά τη διάρκεια των αυξανόμενων, φάσεων της άλεσης και μεταποίησης, στην αλυσίδα εφοδιασμού.^[36] Το φαγόπυρο έχει εγκριθεί για την ελεύθερη γλουτένης δίαιτα, στον Καναδά, Ευρώπη και Αυστραλία.^[36]

Αρνητικές αντιδράσεις

Η ευαισθησία στο φως, που ονομάζεται "fagopyrism", μπορεί να προκύψει από την fagopyrin εντός του φαγόπυρου. Τα συμπτώματα είναι εξανθήματα κατά την έκθεση στον ήλιο. Τα φύλλα του φαγόπυρου περιέχουν πολύ περισσότερη fagopyrin από ότι το σιτάρι, έτσι ώστε αυτή η κατάσταση εμφανίζεται κυρίως στα ζώα που βόσκουν το φαγόπυρο, αλλά έχει επίσης αναφερθεί από τους ανθρώπους που τρώνε μεγάλες ποσότητες βλαστού φαγόπυρου ή πίνουν χυμό βλαστού του φαγόπυρου.

Μπύρα

Τα τελευταία χρόνια, το φαγόπυρο έχει χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο για άλλα δημητριακά σε χωρίς γλουτένη ζύθους. Αν και δεν αποτελεί πραγματικό δημητριακό (είναι ψευδοδημητριακό), το φαγόπυρο μπορεί να χρησιμοποιηθεί με τον ίδιο τρόπο όπως το κριθάρι για να παραχθεί μια βύνη που μπορεί να αποτελέσει τη βάση ενός πολτού που θα παρασκευάσει μια μπύρα χωρίς gliadin ή hordein (μαζί γλουτένη) και συνεπώς μπορεί να είναι κατάλληλο για ασθενείς με κοιλιοκάκη ή άλλους ευαίσθητους σε ορισμένες γλυκοπρωτεΐνες.^[37]

Ουίσκι

Ουίσκι αποτελούμενο αποκλειστικά από φαγόπυρο, το Eddu Silver^[38] και το Eddu Gold, αποστάζεται από την «French Distillerie des Menhirs»^[39] στη Βρετάνη πλησίον του Quimper. Το φαγόπυρο βυνοποιείται και υφίσταται ζύμωση παρόμοια με τον ζύθο φαγόπυρου, αλλά στη συνέχεια αποστάζεται και παλαιώνεται σε Γαλλικά δρύινα βαρέλια.^[40] Επίσης, παράγεται το ανάμεικτο ουίσκι, Eddu Grey Rock.^[41] Στη Βρετονική γλώσσα, Ed-du, σημαίνει φαγόπυρο.

Shōchū

Το shōchū (そば焼酎 sobajōchū·) φαγόπυρου, είναι Ιαπωνικό αποσταγμένο ποτό. Παράγεται από τον 16ο αιώνα. Η «Unkai Brewery Co.» από το Gokase, Miyaz, αναπτύχθηκε χρησιμοποιώντας το φαγόπυρο από την τοπική ορεινή περιοχή ως το βασικό της συστατικό. Έκτοτε, το παρήγαγαν οι παραγωγοί shōchū σε ολόκληρη την Ιαπωνία, ορισμένες φορές ως μέρος του ανάμεικτου shōchū. Η γεύση είναι ηπιότερη του ανάμεικτου shōchū.

Τσάι

Το τσάι φαγόπυρου (Ιαπωνικά: そば茶) που ονομάζεται sobacha, είναι ένα σχετικά κοινό τσάι στην Ιαπωνία.

Πλήρωση επιπλόστρωσης

Κελύφη φαγόπυρου.

Τα κελύφη φαγόπυρου, χρησιμοποιούνται ως γέμισμα για μια ποικιλία προϊόντων γεμίσματος, περιλαμβάνοντας μαξιλάρια και zafu.^{[Σημ. 2]} Τα κελύφη είναι ανθεκτικά και δεν διεξάγουν ή αντανακλούν τη θερμότητα, όσο τα συνθετικά γεμίσματα. Στο εμπόριο, ορισμένες φορές θεωρούνται ως εναλλακτικό φυσικό πλήρωσης από τα φτερά, για τα άτομα με αλλεργία. Ωστόσο, ιατρικές μελέτες για τη μέτρηση των επιπτώσεων στην υγεία από τα κελύφη φαγόπυρου στα μαξιλάρια, τα οποία κατασκευάζονται με μη επεξεργασμένα και ακάθαρτα κελύφη, κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως τέτοια μαξιλάρια φαγόπυρου, δεν περιέχουν υψηλότερα επίπεδα ενός πιθανού αλλεργιογόνου που μπορεί να προκαλέσει άσθμα σε ευαίσθητα άτομα από ό, τι τα μαξιλάρια με τα νέα συνθετικά γεμίσματα.^[42][43]

Βιολογικός έλεγχος

Το φαγόπυρο μελετάται και χρησιμοποιείται ως πηγή γύρης και νέκταρ, για την αύξηση των φυσικών αριθμών των αρπακτικών, για τον έλεγχο των παρασίτων των καλλιεργειών στη Νέα Ζηλανδία.^[44]

Πολιτιστικός

Το φυτό φαγόπυρου εορτάζεται στο Kingwood, West Virginia, στο φεστιβάλ φαγόπυρου της Κομητείας Preston County, όπου οι άνθρωποι μπορούν να συμμετέχουν σε κριτικούς διαγωνισμούς χοίρων-, βοωειδών- και προβάτων-, διαγωνισμούς λαχανικών και εκθέσεις τεχνών. Οι πυροσβεστικές υπηρεσίες της περιοχής, διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο, στη σειρά των παρελάσεων που συντελούνται εκεί. Κάθε χρόνο, εκλέγονται, ο Βασιλιάς Φαγόπυρος και η Βασίλισσα Δήμητρα. Επίσης, είναι διαθέσιμοι πολλοί περίπατοι και σερβίρονται σπιτικά ντόπια γλυκά φαγόπυρου και λουκάνικα.

Δείτε επίσης

• Πλιγούρι
• Πλιγούρι (κόκκος)

Σημειώσεις

1. ↑ Αχαίνιο (achene), είναι ο ξηρός μονόσπόρος μη διανοιγόμενος καρπός.
2. ↑ Το zafu (Ιαπωνικά: 座 蒲) ή putuan (Κινεζικά: 蒲团), είναι ένα στρογγυλό μαξιλάρι. Τυπικά τα zafu είναι περίπου 35 εκατοστά (14 ίντσες) σε διάμετρο και συχνά περίπου 20 εκατοστά (8 ίντσες) υψηλά, όταν είναι παραγεμισμένα. Τα σύγχρονα zafu είναι ραμμένα από τρία κομμάτια βαρύ ύφασμα, συνήθως χρώματος μαύρου: δύο στρογγυλά δείγματα ίσου μεγέθους για την κορυφή και το κάτω μέρος του μαξιλαριού και ένα μεγάλο ορθογώνιο, που ράβεται ανάμεσά τους και τα ενώνει. Συνήθως γεμίζονται είτε με καπόκ (μια αφράτη φυτική ίνα) ή κελύφη φαγόπυρου.^{[Παρ. Σημ. 1]}

Παραπομπές σημειώσεων

1. ↑ Introduction to Buddhism and the Practice of Zazen page 14

Παραπομπές

Πρόσθετη ανάγνωση

• (Αγγλικά) E.S. Oplinger, E.A. Oelke, M.A. Brinkman and K.A. Kelling (Νοεμβρίου 1989). «Buckwheat». Alternative Field Crops Manual. Ανακτήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2008.CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)
• (Αγγλικά) Damania, A.B. (1998). «Diversity of Major Cultivated Plants Domesticated in the Near East». Proceedings of the Harlan Symposium. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2005-01-19. https://web.archive.org/web/20050119053132/http://www.ipgri.cgiar.org/Publications/HTMLPublications/47/ch07.htm. Ανακτήθηκε στις 2016-03-26.
• (Αγγλικά) Chun H.N., Chung C.K., Kang I.J., Kim E.R., Kim Y.S. (2003). «Effect of Germination on the Nutritional Value of Buckwheat Seed». Division of Life Sciences at Hallym University, South Korea. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Ιουνίου 2007. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2016.CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)
• (Αγγλικά) Mazza, G. (1992). «Buckwheat (Fagopyrum esculentum), the crop and its importance». Στο: MacRae, R. Encyclopedia of food science, food technology and nutrition. London: Academic Press Ltd. σελίδες 534–9.
• (Αγγλικά) Mazza, G. (1993). «Storage, Processing, and Quality Aspects of Buckwheat Seed». Στο: Janick J., Simon J.E. New crops. New York: Wiley. σελίδες 251–5.
• (Αγγλικά) Marshall, H.G. and Y. Pomeranz. (1982). «Buckwheat description, breeding, production and utilization». Στο: Y. Pomeranz. Advances in cereal science and technology. St. Paul, MN.: Amer. Assoc. Cereal Chem. σελίδες 157–212.
• (Αγγλικά) McGregor, S.E. (1976). «9 Crop Plants and Exotic Plants — Buckwheat». Insect Pollination Of Cultivated Crop Plants. U.S. Department of Agriculture. As found on the website of the Carl Hayden Bee Research Center of the USDA Agricultural Research Service.
• (Αγγλικά) Clayton G. Campbell (1997). Buckwheat Fagopyrum esculentum Moench. Promoting the conservation and use of underutilized and neglected crops. 19. International Plant Genetic Resources Institute, Rome, Italy.

Хура тулă (Fagopyrum) — хура тулă йышĕнчи ӳсентăрансен ăрачĕ. Хура тулăран хура тулă кĕрпи́ тăваççĕ. Кĕске вăхăтра калчаланса ешерет (12-16 эрне), вăррисем 3½-7° Р. / 4—9 °C температурине тӳсет, 2-3° С сивлек тулă калчисене пачах пĕтерет.

Истори

Хура тулă ахалли 6 пин çул маларах Кантăр-Тухăç Азире палăрнă, унтан анăçалла саралнă: Европăна, Вăтам Азине, кайран — Тибетпе Китайа.

Тĕсĕсем

The Plant List сайта тĕпе хурса хатĕрленĕ(TPL)^[1]:

Ахаль хура тулă

Хура тулă уйĕ, Волгоград облаçĕ

Хура тулă

Туса илни

Асăрхавсем

Вуламалли

• Куданова З.М. Определитель высших растений Чувашской АССР. — Чуваш. кн.изд-во..
• Гречиха // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб.: 1890—1907.
• Похлёбкин В. В. История важнейших пищевых продуктов. — Центрполиграф. — ISBN 5-9524-1255-6

Çавăн пекех пăхăр

Гречиха диэн үүнээйи. Курууппа быһыытынан туттуллар.

Араастара уонна сорттара

Гречиха икки тутаах араастардаах - судургу уонна татарскай. Татарскай гречиха быдан кыра уонна хаата халыҥ. Судургу гречиха крылатай уонна бескрылайга арахсар.

Судургу гречиха

Судургу гречиха, гре́ча, гре́чка, гречуха, гре́ческай сэлиэһинэй (Fagopyrum esculentum Moench) — килиэп уонна мүөт тахсар үүнээйитэ, тураҕын киһи аска туттуллар уонна кыыллары аһатарга туһанар.

Татарскай гречиха

Татарскай гречиха, татарскай дикуша, кырлык (Fagopyrum tataricum (L.) Gaertn.) — Сибииргэ тыаҕа үүнэр уонна икки араастаах буолар - боростуой уонна ржаной. Хаһыҥҥа тутулумтуо уонна кырыска ирдэбилэ кыра. Киһи кырыһы удобрение курдук туттар.

Урожайноһа

Россияҕа хомуйуута гектартан быһа холоон 8—10 центнер буолар, ол аата сэлиэһинэйи кытта тэҥнээтэххэ икки төгүл кыра курдук буолар. ^[1]:

Тахсыыта (Гектаарга)

• Үүнээйи көстүүтэ

• Сибэккилэрэ

• Гречиханан ыһыллыбыт хонуу

Быһаарыылар