dcsimg

Proteo (planto) ( Esperanto )

provided by wikipedia EO

Protea-specioj kreskas kiel ĉiamverdaj rampantaj ĝis vertikale starantaj arbustoj kaj malgrandaj arboj, kiuj atingas alton de 1 ĝis 10 m. La alternestarantaj kaj ĉirkaŭ la pinto unu apud la alia starantaj folioj estas kun petioloj aŭ senpetiole. La supra kaj malsupra surfaco de la folio ne tre malsimilas. La simplaj, tre ledecaj kalvaj ĝis lanecaj foliplatoj estas oblongaj ĝis rondaj. La folirando ĉiam glatas.

Floraroj, floroj kaj fruktoj

En karakterize globformaj floraroj havas diametron de 3 ĝis 15 cm, multaj floroj staras dense unu apud la alia. La floroj kreskas spiralfome en pluraj vicoj sin kovrantaj brakteoj. La eksteraj estas relative malgrandaj. La internaj brakteoj estas preskaŭ samlongaj kiel la floroj. La malmolaj, glataj ĝis lanecaj brakteoj kelkfoje havas brilan koloron. Super la brakteo ĉiam staras nur unu floro, ne du, kiel ĉe la genroj Banksia, Brabejum, Grevillea kaj Hakea.

La floroj ĉiam estas duseksaj. De la kvar harhavaj petaloj tri estas kunkreskintaj, unu estas libera. Nur unu cirklo kun de kvar stamenoj ekzistas. Longaj rigidaj haroj kovras la ovarion, kiu havas nur unu ovolon.

La renverse strobilforma, ligneca fermfrukto havas longajn, brunajn harojn kaj nur unu semon.

Ekologio

Multaj specioj formas lignotuberon. Ĝi estas dikiĝinta bazo de la trunko sub la tero aŭ super la tero, el kiu la planto post arbara incendio denove ekĝermas. Speciale interesa estas eco ĉe Protea roupelliae, kiu post la ĝermado en la unuaj jaroj apenaŭ krsekas alten, sed ankaŭ ne larĝen. La malgranda altenkresko estas kaŭzita de mallongigitaj internodaĵoj.

Uzado

La plej multaj specioj ne toleras froston. La proteoj havas la reputacion ne esti facile kultiveblaj. Al la mezeŭropanoj la floraroj de la proteo estas konataj kiel sekflorojn en floraranĝoj. La floraroj de la proteoj tre longe restas freŝaj.

Disvastigo

De la ĉ. 115-130 Protea-specioj, kvar kvinonoj hejmiĝas en Suda Afriko kaj unu kvinono en la tropika Afriko.

Sistematiko

La genra nomo Proteaestis publikigita en la jaro 1771 de Carl von Linné [1] duan fojon kun la tipa specio Protea cynaroides (L.) L. Antaŭ tio Carl von Linné publikigis en la jaro 1753 en Species Plantarum, [2] la genran nomon ankoraŭ unufoje, sed ĉi-foje kun specio, kiu apartenas al la genro Leucadendron, kaj Peter Jonas Bergius metis ĝin en 1767 en sia revizion de la grupo Protea kiel sinonimo de Leucadendron.

Al la genro Proteaapartenas la subtribo Proteainae el la tribo Proteae en la subfamilio Proteoideae ene de la familio Proteaceae.

La genro Protea havas ĉ. 19 sekciojn kun ĉ. 100 ĝis 114 specioj:
sekcio Hypocephalae Sekcio Leiocephalae sekcio Paludosae Sekcio Patentiflorae sekcio Lasiocephalae sekcio Christatae sekcio Cynaroideae sekcio Paracynaroides sekcio Ligulatae sekcio Melliferae sekcio Speciosae sekcio Exsertae
  • Protea aurea (N.L.BURM.) ROURKE
    • Protea aurea (N.L.BURM.) ROURKE subsp. aurea
    • Protea aurea subsp. potbergensis (ROURKE) ROURKE
  • Protea lacticolor SALISB.
sekcio Microgeantae skecio Crinitae sekcio Pinifoliae sekcio Craterifoliae sekcio Obvallatae sekcio Subacaules sekcio Parviflorae

Bildoj

Fontoj

Referencoj

  1. en Mantissa Plantarum Altera, paĝoj 187, 328
  2. paĝo 94
  3. Walter Erhardt, Erich Götz, Nils Bödeker, Siegmund Seybold: Der große Zander. Enzyklopädie der Pflanzennamen. Band 2. Arten und Sorten. Eugen Ulmer, Stuttgart (Hohenheim) 2008, ISBN 978-3-8001-5406-7.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Vikipedio aŭtoroj kaj redaktantoj
original
visit source
partner site
wikipedia EO

Proteo (planto): Brief Summary ( Esperanto )

provided by wikipedia EO

Protea-specioj kreskas kiel ĉiamverdaj rampantaj ĝis vertikale starantaj arbustoj kaj malgrandaj arboj, kiuj atingas alton de 1 ĝis 10 m. La alternestarantaj kaj ĉirkaŭ la pinto unu apud la alia starantaj folioj estas kun petioloj aŭ senpetiole. La supra kaj malsupra surfaco de la folio ne tre malsimilas. La simplaj, tre ledecaj kalvaj ĝis lanecaj foliplatoj estas oblongaj ĝis rondaj. La folirando ĉiam glatas.

Floraroj, floroj kaj fruktoj

En karakterize globformaj floraroj havas diametron de 3 ĝis 15 cm, multaj floroj staras dense unu apud la alia. La floroj kreskas spiralfome en pluraj vicoj sin kovrantaj brakteoj. La eksteraj estas relative malgrandaj. La internaj brakteoj estas preskaŭ samlongaj kiel la floroj. La malmolaj, glataj ĝis lanecaj brakteoj kelkfoje havas brilan koloron. Super la brakteo ĉiam staras nur unu floro, ne du, kiel ĉe la genroj Banksia, Brabejum, Grevillea kaj Hakea.

La floroj ĉiam estas duseksaj. De la kvar harhavaj petaloj tri estas kunkreskintaj, unu estas libera. Nur unu cirklo kun de kvar stamenoj ekzistas. Longaj rigidaj haroj kovras la ovarion, kiu havas nur unu ovolon.

La renverse strobilforma, ligneca fermfrukto havas longajn, brunajn harojn kaj nur unu semon.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Vikipedio aŭtoroj kaj redaktantoj
original
visit source
partner site
wikipedia EO