Perdebye is 'n groep insekte wat voorkom in die familie Vespidae. In Engels staan hulle bekend as die Paper wasps. Daar is 35 spesies in die familie.
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Perdebye.Perdebye is 'n groep insekte wat voorkom in die familie Vespidae. In Engels staan hulle bekend as die Paper wasps. Daar is 35 spesies in die familie.
Los véspidos (Vespidae) son una familia d'inseutos himenópteros apócritos, cosmopolita y diversa (alredor de 5.000 especies) qu'inclúi a casi toles viéspores o aviespes eusociales conocíes, asina como munches aviespes solitaries. Estrémense d'otres families cercanes, dacuando tamién denominaes de manera xenérica aviespes, porque plieguen les ales en reposu. Les pates son de llongura normal, non tan llargues como les de la familia Pompilidae.[1]
Munches especies visiten flores y puxen polen contribuyendo asina a la polinización de ciertes plantes, otru son útiles como predadores d'inseutos, munchos de los cualos son consideraos dañibles.[2]
Los niales de munches especies (especialmente solitaries) tán fechos de folla, pero la gran mayoría de los Vespinae, Stenogastrinae y Polistinae (grupos sociales) utiliza frebes vexetales mazcaes pa formar una especie de papel. Dientro de la subfamilia Vespinae, les del xéneru Vespula faen los sos niales nel suelu, les Dolichovespula fáenlos en cañes d'árboles, etc., les del xéneru Vespa tienden a faelos en buecos de tueros d'árboles, o de parés o techos d'habitaciones humanes.
Na actualidá esta familia subdivídese en seis subfamilies aparentemente monofilétiques. Les subfamilies Polistinae y Vespinae contienen solamente especies eusociales, ente qu'Eumeninae, Euparagiinae y Masarinae son toes solitaries; Stenogastrinae contién una variedá de formes dende solitaries a sociales.
La Euparagiinae, que güei amuesa una distribución restrinxida, atopábase bien espardida pel Cretácicu. El patrón bioxeoráficu de la Masarinae, pela so parte, correspuende a les primeres fases del rompimientu de Gondwana, cuando Suramérica, África y Australia formaben un solu supercontinente. Piénsase que les aviespes eusociales (Stenogastrinae, Polistinae, Vespinae) pudieron surdir cuando la fragmentación de Gondwana taba yá bien avanzada.
Nes subfamilies Polistinae y Vespinae los adultos mazquen la presa primeramente a suministrala a los bárabos. De la mesma los bárabos producen un líquidu claro, ricu en proteínes que los adultos peracaben. La concentración esacta d'aminoácidos ye variable pero considérase qu'apurre una parte considerable del alimentu de los adultos.[3]
Aviespa europea (Vespula germanica)
Nial de Polistes sp.
Vespa tropica de la India
Dolichovespula media rallando madera d'unu barganal para llograr fibres para construyir el nial
Ancistrocerus sp.
Vespa crabro
Bembix
Construcción d'un nial de Polistes dominula
Los véspidos (Vespidae) son una familia d'inseutos himenópteros apócritos, cosmopolita y diversa (alredor de 5.000 especies) qu'inclúi a casi toles viéspores o aviespes eusociales conocíes, asina como munches aviespes solitaries. Estrémense d'otres families cercanes, dacuando tamién denominaes de manera xenérica aviespes, porque plieguen les ales en reposu. Les pates son de llongura normal, non tan llargues como les de la familia Pompilidae.
Munches especies visiten flores y puxen polen contribuyendo asina a la polinización de ciertes plantes, otru son útiles como predadores d'inseutos, munchos de los cualos son consideraos dañibles.
Los niales de munches especies (especialmente solitaries) tán fechos de folla, pero la gran mayoría de los Vespinae, Stenogastrinae y Polistinae (grupos sociales) utiliza frebes vexetales mazcaes pa formar una especie de papel. Dientro de la subfamilia Vespinae, les del xéneru Vespula faen los sos niales nel suelu, les Dolichovespula fáenlos en cañes d'árboles, etc., les del xéneru Vespa tienden a faelos en buecos de tueros d'árboles, o de parés o techos d'habitaciones humanes.
Na actualidá esta familia subdivídese en seis subfamilies aparentemente monofilétiques. Les subfamilies Polistinae y Vespinae contienen solamente especies eusociales, ente qu'Eumeninae, Euparagiinae y Masarinae son toes solitaries; Stenogastrinae contién una variedá de formes dende solitaries a sociales.
La Euparagiinae, que güei amuesa una distribución restrinxida, atopábase bien espardida pel Cretácicu. El patrón bioxeoráficu de la Masarinae, pela so parte, correspuende a les primeres fases del rompimientu de Gondwana, cuando Suramérica, África y Australia formaben un solu supercontinente. Piénsase que les aviespes eusociales (Stenogastrinae, Polistinae, Vespinae) pudieron surdir cuando la fragmentación de Gondwana taba yá bien avanzada.
Nes subfamilies Polistinae y Vespinae los adultos mazquen la presa primeramente a suministrala a los bárabos. De la mesma los bárabos producen un líquidu claro, ricu en proteínes que los adultos peracaben. La concentración esacta d'aminoácidos ye variable pero considérase qu'apurre una parte considerable del alimentu de los adultos.
Els vèspids (Vespidae) són una família d'insectes himenòpters de la superfamília dels vespoïdeus. És un grup cosmopolita amb unes 5.000 espècies que inclou les vespes socials i moltes de les vespes solitàries.
Les subfamílies Polistinae i Vespinae estan compostes només d'espècies eusocials, mentre que les subfamílies Eumeninae, Euparagiinae, i Masarinae estan formades d'espècies amb individus solitaris. Un cas a part és el de la subfamília Stenogastrinae que conté una varietat de formes tant solitàries com socials.
Els polistins (Polistinae) i els vespins (Vespinae), no consumeixen la presa directament, sinó que la masteguen i aquesta massa nutritiva alimenten les larves, i les larves, a canvi, produeixen un líquid clar, amb un alt contingut en aminoàcids, que els adults consumeixen. La composició exacta de l'aminoàcid varia considerablement entre les espècies, però el que sembla clar és que contribueix substancialment a la nutrició dels adults.[1]
Hi ha 6 subfamílies:
A Europa no hi ha individus de les subfamílies Euparagiinae i Stenogastrinae.
Alguns gèneres són els següents:
Els gèneres europeus són: Vespa, Polistes, Vespula i Dolichovespula.
Vespa europea
Rusc de Polistes
Vespa tropica de l'Índia
Vespa europea menjant fusta
Els vèspids (Vespidae) són una família d'insectes himenòpters de la superfamília dels vespoïdeus. És un grup cosmopolita amb unes 5.000 espècies que inclou les vespes socials i moltes de les vespes solitàries.
Sršňovití (Vespidae) jsou velkou a různorodou čeledí blanokřídlého hmyzu zahrnující téměř 5000 druhů. Vyskytuje se kosmopolitně a zahrnuje většinu známých eusociálních druhů sršní a vos, jako je sršeň východní (Vespa orientalis) nebo vosa útočná (Vespula germanica), ale také řadu samotářsky žijících druhů. Všechny sociálně žijící kolonie tvoří královna a množství dělnic s různou mírou sterility ve vztahu ke královně. Kolonie žijící v mírném pásu obyčejně přežívají jeden rok, přičemž poslední jedinci umírají nejpozději na začátku zimy. Nové královny a samci se líhnou ke konci léta. Královny se spáří a zimují v trhlinách nebo jiných chráněných místech. Hnízda většiny druhů jsou postaveny z bláta, zástupci podčeledí Polistinae a Vespinae ale ke stavbě hnízd využívají nažvýkaných rostlinných vláken, která tvoří hmotu podobnou papíru. Mnoho druhů sršňovitých se živí pylem rostlin, nektarem a ovocem, přičemž mohou sloužit i jako účinní opylovači; jiné druhy loví hmyz. Zástupci podčeledí Polistinae a Vespinae místo přímo konzumace ulovené kořisti ji spíše nažvýkají a podají larvám, které naopak poté poskytují dospělcům jako potravu čirou kapalinu s vysokým obsahem aminokyselin; přesné složení aminokyselin se mezi jednotlivými druhy výrazně liší.
Podčeledi Polistinae a Vespinae zahrnují výhradně společensky žijící druhy, zatímco podčeledi Eumeninae, Euparagiinae, Gayellinae, Masarinae a Zethinae žijí samotářsky; podčeleď Stenogastrinae obsahuje jak sociální tak solitérně žijící druhy.
V tomto článku byl použit překlad textu z článku Vespidae na anglické Wikipedii.
Obrázky, zvuky či videa k tématu sršňovití ve Wikimedia Commons
Sršňovití (Vespidae) jsou velkou a různorodou čeledí blanokřídlého hmyzu zahrnující téměř 5000 druhů. Vyskytuje se kosmopolitně a zahrnuje většinu známých eusociálních druhů sršní a vos, jako je sršeň východní (Vespa orientalis) nebo vosa útočná (Vespula germanica), ale také řadu samotářsky žijících druhů. Všechny sociálně žijící kolonie tvoří královna a množství dělnic s různou mírou sterility ve vztahu ke královně. Kolonie žijící v mírném pásu obyčejně přežívají jeden rok, přičemž poslední jedinci umírají nejpozději na začátku zimy. Nové královny a samci se líhnou ke konci léta. Královny se spáří a zimují v trhlinách nebo jiných chráněných místech. Hnízda většiny druhů jsou postaveny z bláta, zástupci podčeledí Polistinae a Vespinae ale ke stavbě hnízd využívají nažvýkaných rostlinných vláken, která tvoří hmotu podobnou papíru. Mnoho druhů sršňovitých se živí pylem rostlin, nektarem a ovocem, přičemž mohou sloužit i jako účinní opylovači; jiné druhy loví hmyz. Zástupci podčeledí Polistinae a Vespinae místo přímo konzumace ulovené kořisti ji spíše nažvýkají a podají larvám, které naopak poté poskytují dospělcům jako potravu čirou kapalinu s vysokým obsahem aminokyselin; přesné složení aminokyselin se mezi jednotlivými druhy výrazně liší.
Podčeledi Polistinae a Vespinae zahrnují výhradně společensky žijící druhy, zatímco podčeledi Eumeninae, Euparagiinae, Gayellinae, Masarinae a Zethinae žijí samotářsky; podčeleď Stenogastrinae obsahuje jak sociální tak solitérně žijící druhy.
Gedehamse (Vespidae), også kaldet de egentlige hvepse, er en familie af årevingede insekter, der er udbredt over hele verden med omkring 5.000 arter. Mange arter lever solitært, mens andre er sociale og danner kolonier ligesom myrer og honningbier. I Danmark er registreret 40 arter.[1] Den almindelige gedehams (Vespula vulgaris), også blot kaldet hveps, kan være en plage sidst på sommeren. Til forskel fra gedehamse er hvepse i bred forstand en betegnelse for alle insekter i underordenen Apocrita, der hverken er bier eller myrer.
Hvepse kan stikke som forsvar. Stikkebrodden er glat, så hvepsen kan trække den ud efter stikket. Hvepsen kan derfor, i modsætning til honningbien, overleve efter at have stukket. Hvepsens stik anses normalt for at være mere smertefuldt end biens.
De sociale gedehamse bygger deres bo af papir, som de fremstiller af afgnavet træ. Når gedehamsen afgnaver træet med kindbakkerne blandes det med dens spyt og således fremstiller gedehamsen papirmassen til boet. Boet er omtrent kuglerundt med indflyvningshul forneden og består af flere koncentriske skaller. Det er den overlevende dronning, der alene begynder byggeriet om foråret. Hun står også for opfodringen af de første larver, men overlader gradvis arbejdet til arbejderhvepsene efterhånden som antallet stiger.
Gedehamse lever af mange forskellige ting; syltetøj, råddent kød, andre dyr og nektar. Sommeren igennem, hvor de skal fodre deres larver, er de hovedsageligt rovdyr, mens de i sensommeren kan slå sig på søde sager som blommer og syltetøj. Det er på den årstid, de kan være generende ved det udendørs kaffebord. Må ikke forveksles med honningbier, der aldrig ses i den rolle.
Gedehamsene, med undtagelse af dronningen, lever kun i det år de er født. I sensommeren udklækkes unge dronninger, der parrer sig før de finder et skjulested, hvor de går i dvale og overvintrer til næste forår. De øvrige individer i boet går til grunde. I den periode kan de være aggressive.
Gedehamse anses oftest som et skadedyr, da mennesket bliver generet af dem, i deres søgen efter mad eller bolig. Gedehamsen er dog en effektiv jæger og holder bestanden af andre skadedyr kraftigt nede eksempelvis kållarver.
Et gammelt husråd mod gedehamse i køkkenet er at placere et krus syltetøj i det åbne vindue. Så holder gedehamsene sig her og går ikke længere ind i køkkenet eller huset.
Familien Vespidae deles i flere underfamilier, hvoraf Vespinae, Eumeninae og Polistinae er de største. De sociale gedehamse fra underfamilien Vespinae forstås ofte som de egentlige gedehamse.[2][3] Af disse gedehamse er der i Danmark fundet 11 arter.[1]
Et udsnit af arterne i familien Vespidae:
Vespa crabro (stor gedehams)
En dronning ved boet med æg.
Gedehamse (Vespidae), også kaldet de egentlige hvepse, er en familie af årevingede insekter, der er udbredt over hele verden med omkring 5.000 arter. Mange arter lever solitært, mens andre er sociale og danner kolonier ligesom myrer og honningbier. I Danmark er registreret 40 arter. Den almindelige gedehams (Vespula vulgaris), også blot kaldet hveps, kan være en plage sidst på sommeren. Til forskel fra gedehamse er hvepse i bred forstand en betegnelse for alle insekter i underordenen Apocrita, der hverken er bier eller myrer.
Hvepse kan stikke som forsvar. Stikkebrodden er glat, så hvepsen kan trække den ud efter stikket. Hvepsen kan derfor, i modsætning til honningbien, overleve efter at have stukket. Hvepsens stik anses normalt for at være mere smertefuldt end biens.
Die Faltenwespen (Vespidae) sind eine Familie der Stechimmen (Aculeata) in der Ordnung der Hautflügler (Hymenoptera). Sie umfassen weltweit etwa 4000 Arten, von denen etwa 100 auch in Mitteleuropa leben.
Der Name Faltenwespen ist darauf zurückzuführen, dass die Flügel der Tiere in Ruhelage längs gefaltet sind. Die Facettenaugen sind nierenförmig. Die häufige schwarzgelbe aposematische Färbung als Warntracht weist auf die Wehrhaftigkeit der meisten Arten hin.
Zu den Faltenwespen gehören die Unterfamilien der Echten Wespen (Vespinae) und der Feldwespen (Polistinae), die zusammen als Soziale Faltenwespen bezeichnet werden oder nach ihrem Nistmaterial als Papierwespen. Als staatenbildende Wespen gehören sie zu den bekanntesten Insekten.
Die meisten Arten gehören jedoch zur Unterfamilie der Solitären Faltenwespen (Eumeninae), die auch Lehmwespen genannt werden, weil sie die Brutzellen für ihre Larven aus oder im Lehm bauen, wie beispielsweise die Gattung der Töpferwespen. Die Solitären Faltenwespen sind in Europa allein schon mit über 200 Arten vertreten.
Daneben gehören zu den Faltenwespen noch die Honigwespen (Masarinae) mit weltweit über 300 Arten.
Die Faltenwespen (Vespidae) sind eine Familie der Stechimmen (Aculeata) in der Ordnung der Hautflügler (Hymenoptera). Sie umfassen weltweit etwa 4000 Arten, von denen etwa 100 auch in Mitteleuropa leben.
Hó͘-thâu-phang Kho (hàn-jī: 虎頭蜂科; ha̍k-miâ: Vespidae) sī ke-sái-phang kah hó͘-thâu-phang ê thóng-chheng.
As vriespas u avriespas (scientificament, a familia Vespidae), tamién ditas griespas, agriespas, graspias y altras formas parellanas en diferents puntos d'a cheografía aragonesa, son una familia d'insectos himenopters apocritos ("apocritos" significa «relacionatos con as apellas») que se troban distribuitas per tot lo planeta, treito d'os circlos polars (á don, per altra parte, no b'ha guaires insectos). Se ye considerato que existen bellas 5000 especies de vriespas, anque ixa zifra ye una aproximación y ye muit complicato d'estimar-ne lo numer perque, como en altros insectos pasa, muitas d'ellas viven en ambients tropicals y encara no se ye puesto catalogar-las.
As verdateras vriespas se destinguen d'altras familias d'insectos (que a sobén tamién se son clamatas «vriespas») perque plegan as alas -paralelament a l'abdomen- quan son en reposo.
Os niedos («vrispers/os», tamién «graspiers/os», etz) son feitos de buro en muitas especies (as ditas vriespas tarrazeras), sobretot en especies d'as subfamilias Eumeninae y Euparagiinae, que son solitarias. Altras subfamilias son de tendencias eusocials y fan vrispers colectivos, con celas individuals ta las suyas larvas. Os vrispers de Polistinae gosan estar os més granizos, y per o costumbre de construir-los a l'exterior que tienen ixes animals, se gosan albirar penchatos en as ramas d'árbols u baixo d'as voladeras d'os tellatos.
Totas as vriespas autenticas (Vespidae) tienen un fizón en l'estremo d'o suyo abdomen capable d'inchectar vereno, que emplegan ta defender-se, ta cazar as suyas presas (altros artropodos) u ta ta barallar-se con as vriespas rivals.
O termino «vriespa», común en l'aragonés y en o gascón («vrièspa» u «vrèspa») ye evolucionato dende lo latín «vespula», que orichinalment ye una forma diminutiva de «vespa». «Vespa» ye d'á on ne demanan las suyas equivalents etimolochicas en castellán y catalán («avispa» y «vespa» respectivament) como tamién en occitán («vèspa»), pero no pas la d'o Pireneu central. En gascón y en aragonés o termino demana de «vespula» per esta seqüencia: vespula> vesp'la> vespra> v(i)espra> vriespa.[1]
Vriespa europea común (Vespula spp.)
Una vriespa Peristenus cazando una cuca de polecón.
Capeza d'una vriespa d'o chenero Vespula.
Vrisper arborio
Una vriespa tarracera adulta (fam. Eumeninae).
Vriespas radendo un troz de pollo frito.
Una Mischocyttarus en a construcción incipient d'o suyo niedo.
Apariencia tipica d'un niedo de vriespa tarrazera.
Ixambre de Polistes adultas en o suyo vrisper.
Dolichovespula cullindo una goteta d'augua con as madibulas.
As vriespas u avriespas (scientificament, a familia Vespidae), tamién ditas griespas, agriespas, graspias y altras formas parellanas en diferents puntos d'a cheografía aragonesa, son una familia d'insectos himenopters apocritos ("apocritos" significa «relacionatos con as apellas») que se troban distribuitas per tot lo planeta, treito d'os circlos polars (á don, per altra parte, no b'ha guaires insectos). Se ye considerato que existen bellas 5000 especies de vriespas, anque ixa zifra ye una aproximación y ye muit complicato d'estimar-ne lo numer perque, como en altros insectos pasa, muitas d'ellas viven en ambients tropicals y encara no se ye puesto catalogar-las.
As verdateras vriespas se destinguen d'altras familias d'insectos (que a sobén tamién se son clamatas «vriespas») perque plegan as alas -paralelament a l'abdomen- quan son en reposo.
Os niedos («vrispers/os», tamién «graspiers/os», etz) son feitos de buro en muitas especies (as ditas vriespas tarrazeras), sobretot en especies d'as subfamilias Eumeninae y Euparagiinae, que son solitarias. Altras subfamilias son de tendencias eusocials y fan vrispers colectivos, con celas individuals ta las suyas larvas. Os vrispers de Polistinae gosan estar os més granizos, y per o costumbre de construir-los a l'exterior que tienen ixes animals, se gosan albirar penchatos en as ramas d'árbols u baixo d'as voladeras d'os tellatos.
Totas as vriespas autenticas (Vespidae) tienen un fizón en l'estremo d'o suyo abdomen capable d'inchectar vereno, que emplegan ta defender-se, ta cazar as suyas presas (altros artropodos) u ta ta barallar-se con as vriespas rivals.
O termino «vriespa», común en l'aragonés y en o gascón («vrièspa» u «vrèspa») ye evolucionato dende lo latín «vespula», que orichinalment ye una forma diminutiva de «vespa». «Vespa» ye d'á on ne demanan las suyas equivalents etimolochicas en castellán y catalán («avispa» y «vespa» respectivament) como tamién en occitán («vèspa»), pero no pas la d'o Pireneu central. En gascón y en aragonés o termino demana de «vespula» per esta seqüencia: vespula> vesp'la> vespra> v(i)espra> vriespa.
Tot de wespen of wepsen wonnen alle insekken erekend uut de orde Hymenoptera en onderorde Apocrita, dee gién biejen, hommels of eemten bin. Oek zaagwespen wonnen as amparte groep ezien naos alle aandere wespen umdat ze een totaal aandere verrichtingsleer hem. Wespen vormen dus gien eigen groep zoas een orde of een femilie. Ze bin een onderdeel van de biej-achtigen, en de twee superfemilies waortoe alle wespen beheuren, umvatten oek de eemten, dee nauw an de wespen verwant bin. De verwantschappen binnen de Hymenoptera bin soms iezig meuilijk te volgen, een veurbeeld is 't feit dat alle biejen uut een femilie van graofwespen bin ontstaon.
Der bin veule verschillende soorten wespen: pepierwespen speulen een rolle bie de bestuving van bloemen en 't verdelgen van insekken; sluupwespen bie de biologische bestriejing van plaaginsekken en galwespen zurgen veur meestentieds bolvormige vergreuiingen an blaojen.
Wespen- en hommelnes in een voegelneskasjen
Wespenes van de gewone wespe in de grond
Wespenes van de Saksische wespe
Wespenes van Saksische wespe
.jpg)
Tot de wespen of wepsen wonnen alle insekken erekend uut de orde Hymenoptera en onderorde Apocrita, dee gién biejen, hommels of eemten bin. Oek zaagwespen wonnen as amparte groep ezien naos alle aandere wespen umdat ze een totaal aandere verrichtingsleer hem. Wespen vormen dus gien eigen groep zoas een orde of een femilie. Ze bin een onderdeel van de biej-achtigen, en de twee superfemilies waortoe alle wespen beheuren, umvatten oek de eemten, dee nauw an de wespen verwant bin. De verwantschappen binnen de Hymenoptera bin soms iezig meuilijk te volgen, een veurbeeld is 't feit dat alle biejen uut een femilie van graofwespen bin ontstaon.
Der bin veule verschillende soorten wespen: pepierwespen speulen een rolle bie de bestuving van bloemen en 't verdelgen van insekken; sluupwespen bie de biologische bestriejing van plaaginsekken en galwespen zurgen veur meestentieds bolvormige vergreuiingen an blaojen.
Tekst üüb Öömrang Wespen (Vespidae) san en famile faan insekten. Diar hiar muar üs 50 sköölen tu.
Wespen (Vespidae) san en famile faan insekten. Diar hiar muar üs 50 sköölen tu.
Ювмоза (лат: Vespidae, эрс: Осы) — пордув-ткъама (перепончатокрылые) тоаба чура гIетта лела садоалла хIамаш я.
Фос лаьца ювмоза
Ювмозий бат
The Vespidae are a large (nearly 5000 species), diverse, cosmopolitan family of wasps, including nearly all the known eusocial wasps (such as Polistes fuscatus, Vespa orientalis, and Vespula germanica) and many solitary wasps.[1] Each social wasp colony includes a queen and a number of female workers with varying degrees of sterility relative to the queen. In temperate social species, colonies usually last only one year, dying at the onset of winter. New queens and males (drones) are produced towards the end of the summer, and after mating, the queens hibernate over winter in cracks or other sheltered locations. The nests of most species are constructed out of mud, but polistines and vespines use plant fibers, chewed to form a sort of paper (also true of some stenogastrines). Many species are pollen vectors contributing to the pollination of several plants, being potential or even effective pollinators,[2] while others are notable predators of pest insect species.
The subfamilies Polistinae and Vespinae are composed solely of eusocial species, while the Eumeninae, Euparagiinae, Gayellinae, Masarinae and Zethinae are all solitary with the exception of a few communal and several subsocial species. The Stenogastrinae are facultatively eusocial, considering nests may have one or several adult females; in cases where the nest is shared by multiple females (typically, a mother and her daughters) there is reproductive division of labor and cooperative brood care.[3]
In the Polistinae and Vespinae, rather than consuming prey directly, prey are premasticated and fed to the larvae, which in return, produce a clear liquid (with high amino acid content) for the adults to consume; the exact amino acid composition varies considerably among species, but it is considered to contribute substantially to adult nutrition.[4]
Fossils are known since Aptian of the Early Cretaceous, with several described species from Cretaceous amber.[5]
Median wasp nest
Polistes nest
Polistes wasp carrying a bit of wood from an old rake handle
Vespa tropica from India
Dolichovespula media (a European tree wasp) stripping wood from a fence for use in nest construction
Palaeovespa florissantia, late Eocene The Vespidae are a large (nearly 5000 species), diverse, cosmopolitan family of wasps, including nearly all the known eusocial wasps (such as Polistes fuscatus, Vespa orientalis, and Vespula germanica) and many solitary wasps. Each social wasp colony includes a queen and a number of female workers with varying degrees of sterility relative to the queen. In temperate social species, colonies usually last only one year, dying at the onset of winter. New queens and males (drones) are produced towards the end of the summer, and after mating, the queens hibernate over winter in cracks or other sheltered locations. The nests of most species are constructed out of mud, but polistines and vespines use plant fibers, chewed to form a sort of paper (also true of some stenogastrines). Many species are pollen vectors contributing to the pollination of several plants, being potential or even effective pollinators, while others are notable predators of pest insect species.
The subfamilies Polistinae and Vespinae are composed solely of eusocial species, while the Eumeninae, Euparagiinae, Gayellinae, Masarinae and Zethinae are all solitary with the exception of a few communal and several subsocial species. The Stenogastrinae are facultatively eusocial, considering nests may have one or several adult females; in cases where the nest is shared by multiple females (typically, a mother and her daughters) there is reproductive division of labor and cooperative brood care.
In the Polistinae and Vespinae, rather than consuming prey directly, prey are premasticated and fed to the larvae, which in return, produce a clear liquid (with high amino acid content) for the adults to consume; the exact amino acid composition varies considerably among species, but it is considered to contribute substantially to adult nutrition.
Fossils are known since Aptian of the Early Cretaceous, with several described species from Cretaceous amber.
Vespedoj, Vespidae, estas granda (preskaŭ 5000 specioj), diversa, kosmopolita familio de vespoj de la subordo Apokrito, kiel preskaŭ ĉiuj el la konataj bonsociemaj vespoj (kiel ĉe Polistes fuscatus, Vespa orientalis kaj Vespula germanica) kaj multaj solemaj vespoj.[1] Ĉiu sociema vespokolonio enhavas po unu reĝinon kaj nombrajn laboristinojn kun variaj gradoj de fekundeco relative al la reĝino. En moderklimataj sociemaj specioj, kolonioj kutime daŭras po unu jaron, kaj mortas je la eko de la vintro. Novaj reĝinoj kaj maskloj estas produktitaj je la fino de la somero, kaj post pariĝado, la reĝinoj vintrumas en fendoj aŭ aliaj ŝirmitaj lokoj. La nestoj de plej specioj estas konstruitaj el koto, sed polistenoj kaj vespenoj uzas plantofibrojn, maĉas por formi ian paperon. Multaj specioj estas polenvektoroj kiuj kontribuas al la polenigo de kelkaj plantoj, kaj estas eblaj aŭ eĉ efektivaj polenigantoj,[2] dum aliaj estas rimarkindaj predantoj de plaginsektaj specioj.
Vespedoj, Vespidae, estas granda (preskaŭ 5000 specioj), diversa, kosmopolita familio de vespoj de la subordo Apokrito, kiel preskaŭ ĉiuj el la konataj bonsociemaj vespoj (kiel ĉe Polistes fuscatus, Vespa orientalis kaj Vespula germanica) kaj multaj solemaj vespoj. Ĉiu sociema vespokolonio enhavas po unu reĝinon kaj nombrajn laboristinojn kun variaj gradoj de fekundeco relative al la reĝino. En moderklimataj sociemaj specioj, kolonioj kutime daŭras po unu jaron, kaj mortas je la eko de la vintro. Novaj reĝinoj kaj maskloj estas produktitaj je la fino de la somero, kaj post pariĝado, la reĝinoj vintrumas en fendoj aŭ aliaj ŝirmitaj lokoj. La nestoj de plej specioj estas konstruitaj el koto, sed polistenoj kaj vespenoj uzas plantofibrojn, maĉas por formi ian paperon. Multaj specioj estas polenvektoroj kiuj kontribuas al la polenigo de kelkaj plantoj, kaj estas eblaj aŭ eĉ efektivaj polenigantoj, dum aliaj estas rimarkindaj predantoj de plaginsektaj specioj.
Los véspidos (Vespidae) son una familia de insectos himenópteros apócritos, cosmopolita y diversa (alrededor de 5000 especies) que incluye a casi todas las avispas eusociales conocidas, así como muchas avispas solitarias. Se distinguen de otras familias cercanas, a veces también denominadas de manera genérica avispas, porque pliegan las alas en reposo. Las patas son de largo normal, no tan largas como las de la familia Pompilidae.[1]
Muchas especies visitan flores y acarrean polen contribuyendo así a la polinización de ciertas plantas,[2] otras son útiles como depredadores de insectos, muchos de los cuales son considerados dañinos.
Los nidos de muchas especies (especialmente solitarias) están hechos de barro, pero la gran mayoría de los Vespinae, Stenogastrinae y Polistinae (grupos sociales) utiliza fibras vegetales masticadas para formar una especie de papel. Dentro de la subfamilia Vespinae, las del género Vespula hacen sus nidos en el suelo, las Dolichovespula los hacen en ramas de árboles, etc., las del género Vespa tienden a hacerlos en huecos de troncos de árboles, o de paredes o techos de habitaciones humanas.
En la actualidad esta familia se subdivide en seis subfamilias aparentemente monofiléticas. Las subfamilias Polistinae y Vespinae contienen solamente especies eusociales, mientras que Eumeninae, Euparagiinae y Masarinae son todas solitarias; Stenogastrinae contiene una variedad de formas desde solitarias a sociales.
La Euparagiinae, que hoy muestra una distribución restringida, se encontraba muy difundida en el Cretácico. El patrón biogeográfico de la Masarinae, por su parte, corresponde a las primeras fases del rompimiento de Gondwana, cuando Sudamérica, África y Australia formaban un solo supercontinente. Se piensa que las avispas eusociales (Stenogastrinae, Polistinae, Vespinae) pudieron haber surgido cuando la fragmentación de Gondwana estaba ya muy avanzada.
En las subfamilias Polistinae y Vespinae los adultos mastican la presa previamente a suministrarla a las larvas. A su vez las larvas producen un líquido claro, rico en proteínas que los adultos consumen. La concentración exacta de aminoácidos es variable pero se considera que proporciona una parte considerable del alimento de los adultos.[3]
Avispa europea (Vespula germanica)
Nido de Polistes sp.
Vespa tropica de la India
Dolichovespula media raspando madera de una cerca para obtener fibras para construir el nido
Ancistrocerus sp.
Construcción de un nido de Polistes dominula
Los véspidos (Vespidae) son una familia de insectos himenópteros apócritos, cosmopolita y diversa (alrededor de 5000 especies) que incluye a casi todas las avispas eusociales conocidas, así como muchas avispas solitarias. Se distinguen de otras familias cercanas, a veces también denominadas de manera genérica avispas, porque pliegan las alas en reposo. Las patas son de largo normal, no tan largas como las de la familia Pompilidae.
Muchas especies visitan flores y acarrean polen contribuyendo así a la polinización de ciertas plantas, otras son útiles como depredadores de insectos, muchos de los cuales son considerados dañinos.
Los nidos de muchas especies (especialmente solitarias) están hechos de barro, pero la gran mayoría de los Vespinae, Stenogastrinae y Polistinae (grupos sociales) utiliza fibras vegetales masticadas para formar una especie de papel. Dentro de la subfamilia Vespinae, las del género Vespula hacen sus nidos en el suelo, las Dolichovespula los hacen en ramas de árboles, etc., las del género Vespa tienden a hacerlos en huecos de troncos de árboles, o de paredes o techos de habitaciones humanas.
En la actualidad esta familia se subdivide en seis subfamilias aparentemente monofiléticas. Las subfamilias Polistinae y Vespinae contienen solamente especies eusociales, mientras que Eumeninae, Euparagiinae y Masarinae son todas solitarias; Stenogastrinae contiene una variedad de formas desde solitarias a sociales.
La Euparagiinae, que hoy muestra una distribución restringida, se encontraba muy difundida en el Cretácico. El patrón biogeográfico de la Masarinae, por su parte, corresponde a las primeras fases del rompimiento de Gondwana, cuando Sudamérica, África y Australia formaban un solo supercontinente. Se piensa que las avispas eusociales (Stenogastrinae, Polistinae, Vespinae) pudieron haber surgido cuando la fragmentación de Gondwana estaba ya muy avanzada.
En las subfamilias Polistinae y Vespinae los adultos mastican la presa previamente a suministrarla a las larvas. A su vez las larvas producen un líquido claro, rico en proteínas que los adultos consumen. La concentración exacta de aminoácidos es variable pero se considera que proporciona una parte considerable del alimento de los adultos.
See artikkel räägib voltherilastest; varem paigutati sugukonda Vespidae (ühisherilased) alamsugukonnad Polistinae, Stenogastrinae ja Vespinae' Voltherilased (Vespidae)[1] ehk kitsas tähenduses herilased[2] on putukate sugukond kiletiivaliste seltsi herilaselaadsete ülemsugukonnast.
See on mitmekesine kosmopoliitne herilaste sugukond.
Taksoni autor on Pierre André Latreille (1802).
Nimi "voltherilased" tuleb sellest, et rahuolekus voldivad nad oma eestiivad pikuti kokku.
Rahuolekus voldivad nad eestiivad pikuti kokku. Tagakeha on sageli kollase-mustatriibuline.
Voltherilaste seas on nii üksikelulisi kui ka ühiselulisi liike. Ühiselulised voltherilased elavad peredes, neil on viljakas emane ehk emaherilane ja rohkem või vähem viljatud emased ehk töölised, nad ehitavad paberitaolisest massist (läbimälutud ja süljega immutatud puidust[2]) pesi. Parasvöötmes elab ühiseluliste herilaste koloonia tavaliselt talve alguseni. Uued emaherilased ja isaherilased sigitatakse suve lõpupoole; pärast kopulatsiooni emaherilased talvituvad pragudes või muudes varjulistes kohtades. Voltherilaste sugukonda kuuluvad peaaegu kõik ühiselulised herilased (sealhulgas kärjeherilased Polistes fuscatus ja Polistes annularis) ning täpik-maaherilane). Alamsugukonnad Polistinae ja ühisherilased koosnevad ühiselulistest liikidest; alamsugukonnad saviherilased, Euparagiinae ja Masarinae on üksikelulised; sugukonnas Stenogastrinae on mitmesugused vahepealse eluviisiga liigid. Enamik liike on saviherilased, kes ehitavad vastsetele savist haudekambrikese.
Voltherilased on kiskjad või toituvad õietolmust ja toidavad sellega vastseid (Masarinae). Kiskjad toituvad tavaliselt tapetud putukatest ja toidavad sellega vastseid, mõned liigid söövad ka väikseid närilisi, gekosid ja väikseid linde (tõenäoliselt raibet).[3]
Alamsugukonna Polistinae herilased ja ühisherilased ei söö saaki otse, vaid mäluvad seda ja annavad vastsetele, kes toodavad aminohapperikast selget vedelikku, millest valmikud toituvad. Selle koostis on liigiti erinev.[4]
Paljud liigid on tolmeldajad, teised jälle kahjurputukate hävitajad.
Voltherilasi on maailmas üle 4800 liigi, 260 perekonda ja 6 alamsugukonda.
Voltherilaste sugukonna alamsugukonnad on:
Varem jaotati voltherilased sugukondadeks ja alamsugukondadeks nii:
Voltherilased (Vespidae) ehk kitsas tähenduses herilased on putukate sugukond kiletiivaliste seltsi herilaselaadsete ülemsugukonnast.
See on mitmekesine kosmopoliitne herilaste sugukond.
Vespidae Vespoidea goifamiliako eta Hymenoptera ordenako liztor-familia da. Oso familia zabala da, izan ere, barnean 50 000 espezie ditu, tartean liztor eusozial gehienak.
Artikulu hau biologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. Ampiaiset (Vespidae) on myrkkypistiäisiin (Aculeata) kuuluva pistiäisheimo[1]. Ampiaisia on maailmanlaajuisesti yli 5000 lajia, jotka jaetaan kahdeksaan alaheimoon[2]. Suomessa lajeja on 43 jaettuna kahteen alaheimoon: aitososiaalisiin yhteiskunta-ampiaisiin (Vespinae) sekä yksin eläviin erakkoampiaisiin (Eumeninae)[3]. Puhekielessä ampiaisilla tarkoitetaan yleensä yksinomaan yhteiskunta-ampiaisia. Maa-ampiainen on huomattavasti epämääräisempi käsite, jolla tarkoitettaneen yleensä maassa pesiviä yhteiskunta-ampiaisia.
Ampiaisnaarailla on myrkkypistin, mutta toisin kuin tarhamehiläiset, ne eivät kuole pistäessään. Yhteiskunta-ampiaiset ja erakkoampiaiset eroavat elintavoiltaan toisistaan huomattavasti, mutta molempien toukat käyttävät ravintonaan aikuisten niille saalistamia hyönteisiä ja muuta proteiinipitoista ravintoa, kun taas aikuiset elävät pääasiassa kukkien medellä[1].
Yhteiskunta-ampiaiset (Vespinae):
Paperiampiaiset (Polistinae):
Erakkoampiaiset (Eumeninae):
Ampiaiset (Vespidae) on myrkkypistiäisiin (Aculeata) kuuluva pistiäisheimo. Ampiaisia on maailmanlaajuisesti yli 5000 lajia, jotka jaetaan kahdeksaan alaheimoon. Suomessa lajeja on 43 jaettuna kahteen alaheimoon: aitososiaalisiin yhteiskunta-ampiaisiin (Vespinae) sekä yksin eläviin erakkoampiaisiin (Eumeninae). Puhekielessä ampiaisilla tarkoitetaan yleensä yksinomaan yhteiskunta-ampiaisia. Maa-ampiainen on huomattavasti epämääräisempi käsite, jolla tarkoitettaneen yleensä maassa pesiviä yhteiskunta-ampiaisia.
Ampiaisnaarailla on myrkkypistin, mutta toisin kuin tarhamehiläiset, ne eivät kuole pistäessään. Yhteiskunta-ampiaiset ja erakkoampiaiset eroavat elintavoiltaan toisistaan huomattavasti, mutta molempien toukat käyttävät ravintonaan aikuisten niille saalistamia hyönteisiä ja muuta proteiinipitoista ravintoa, kun taas aikuiset elävät pääasiassa kukkien medellä.
Les Vespidae (vespidés en français) sont une famille d'insectes hyménoptères comprenant des guêpes sociales et de nombreuses guêpes solitaires[1]. Il s'agit de la deuxième, plus nombreuse famille de guêpes avec plus de 5 000 espèces[2], derrière les Crabronidae
Le nid est constitué d'alvéoles de « carton » que les guêpes produisent en mastiquant du bois pour le mélanger à leur salive[3]. Ce procédé de fabrication a été étudié par l'homme pour la technique de fabrication du papier à partir de la cellulose du bois. Chaque alvéole est destiné à recevoir un œuf. Une fois déposé par la reine, celui-ci mettra environ vingt jours pour parvenir à l'état adulte.
La reine ou la femelle fondatrice (l'appellation dépend de l'espèce) détient un stock de spermatozoïdes qui lui servira durant toute sa vie. Elle gère la fécondation des œufs qu'elle va pondre. Fécondés, ils donneront des individus femelles ; non fécondés, ils donneront des individus mâles qui sont par conséquent haploïdes. Par la suite, le type de nourriture que les larves reçoivent permet de déterminer la possibilité qu'elles auront de se reproduire[4].
Pendant la saison, la colonie voit croître des individus femelles, nourris et élevés pour devenir des ouvrières : elles passeront leur vie à s'occuper de la survie du nid en allant chercher la nourriture et en élevant les nouveaux individus. Ces ouvrières peuvent être fertiles et participer à la croissance de la colonie. À la fin de l'été, les ouvrières construisent des alvéoles dans lesquelles la reine dépose des œufs destinés à devenir des futures reines et des mâles. Rendus à maturité, ces individus reproducteurs se rassemblent pour un vol nuptial pendant lequel ils s'accouplent. Le mâle a un rôle strictement reproducteur, après l'accouplement, il meurt[5].
Les guêpes sociales sont omnivores avec une prédilection pour la viande. Elles chassent des mouches, des chenilles ainsi que d'autres insectes nuisibles (parasites du bétail par exemple) pour nourrir le nid, sans dédaigner les pièces de boucherie que les humains peuvent laisser à l'air libre[6].
Elles reconnaissent leur appartenance à une colonie grâce à des phéromones spécifiques au nid : une guêpe, même de la même espèce, sera ainsi rejetée par un nid auquel elle n'appartient pas. Elles savent également retrouver la position de leur colonie en se repérant en fonction de la position du soleil.
De nombreuses espèces sont des vecteurs de pollen et contribuent à la pollinisation de plusieurs plantes[7].
En Europe on rencontre les sous-familles suivantes :
Les Vespidae (vespidés en français) sont une famille d'insectes hyménoptères comprenant des guêpes sociales et de nombreuses guêpes solitaires. Il s'agit de la deuxième, plus nombreuse famille de guêpes avec plus de 5 000 espèces, derrière les Crabronidae
Ose (Vespidae) su porodica kukaca iz reda opnokrilaca (Hymenoptera). U odnosu na svrstavanje ove porodice u sistematiku kukaca ne postoji jedinstveni stav znanstvene zajednice, pa ju tako dio zajednice [1]svrstava u natporodicu žalčara, dok ju dijelovi zajednice svrstavaju u takson pod istim imenom. Porodica se sastoji od gotovo 5.000 vrsta, od kojih oko 100 živi u Srednjoj Europi. Način života različitih vrsta je različit. Vrste iz potporodica Polistinae i Vespinae su zadružne dok su vrste iz potporodica Eumeninae, Euparagiinae i Masarinae samotarke.
To su srednje veliki opnokrilci najčešće upozoravajućih crno žutih boja. Imaju vitko i glatko tijelo, a usni organi su im preobraženi za lizanje i griženje. Za razliku od pčele ose ima drugačiji žalac kojim mogu ubosti i nekoliko puta.
Nastambe zadružnih osa nazivaju se osinjacima, a grade ih na drveću, zapuštenim kućama i barakama, u tlu, na stabiljkama biljaka a samo neke vrste ih pune medom. Društvene ose grade gnijezda od sažvakanih biljnih vlakana koja su nakon njihove prerade nalik na papir. Iz tog materijala grade stanice koje spajaju u saće. Ako naprave više redova takvih saća, sve zajedno omataju lisnatom ovojnicom dok samo s donje strane ostavljaju mali otvor za ulaz.
U umjerenom području samo sparena ženka ose koja preživi zimu ispod kamenja, mahovine i sl. u proljeće osniva osinjak i sama podiže prvu generaciju potomstva. Njezini potomci kasnije grade i proširuju osinjak u kojem hrane ličinke. Tijekom ljeta javljaju se i nešto veće radilice koje nose neoplođena jajašca iz kojih se kasnije kote mužjaci.
U tropskim krajevima ose žive u zajednicama koje se zimi ne raspadaju, već imaju trajne nastambe - osinjake. Ose koje žive u tim krajevima roje se (dijele) poput pčele medarice.
Samotarke grade svoja gnijezda u pijesku, na bilju, od gline ili sažvakanog biljnog materijala, i same podižu potomstvo.
Hrane se slatkim tvarima i medom koji neke vrste skupljaju i čuvaju u saću. Ličinke hrane bjelančevinama sažvakanog ulovljenog plijena poput gusjenica, pauka, pčela, lisnih ušiju i ostalih kukaca koje uspiju uhvatiti. Ličinke izlučuju bistru tekućinu s velikim postotkom aminokiselina čime se zatim hrane odrasle jedinke (sastav aminokiselina razlikuje se od vrste do vrste) jer odrasle ose ne mogu probaviti bjelančevine [2].
Za razliku od pčele osa ima drugačiji žalac kojim može ubosti i nekoliko puta. Žalac ose potpuno gladak je poput igle. Ubod ose može biti bolan, a zbog veće količine ispušteog otrova mogu se javiti i alergijske reakcije. Osobe alergične na ubod ose trebaju mjesto uboda tretirati čistom vodom i što prije se javiti najbližem lječniku zbog stručne pomoći.
Neke poznatije vrste osa:
Ose (Vespidae) su porodica kukaca iz reda opnokrilaca (Hymenoptera). U odnosu na svrstavanje ove porodice u sistematiku kukaca ne postoji jedinstveni stav znanstvene zajednice, pa ju tako dio zajednice svrstava u natporodicu žalčara, dok ju dijelovi zajednice svrstavaju u takson pod istim imenom. Porodica se sastoji od gotovo 5.000 vrsta, od kojih oko 100 živi u Srednjoj Europi. Način života različitih vrsta je različit. Vrste iz potporodica Polistinae i Vespinae su zadružne dok su vrste iz potporodica Eumeninae, Euparagiinae i Masarinae samotarke.
I vespidi (Vespidae Latreille, 1802), comunemente noti come vespe, sono una famiglia di insetti sociali, appartenente all'ordine degli Imenotteri.
Lunghi da 1 a 5 cm [1], i vespidi hanno corpo bruno o nero a strisce gialle o variamente colorato nelle specie di paesi tropicali (colori aposematici).
Le vespe comunemente dette (generalmente specie appartenenti alle sottofamiglie Vespinae e Polistinae) sono insetti sociali: le loro società comprendono femmine sterili, operaie, ed una o più femmine fertili dette regine. I maschi appaiono solo nel periodo riproduttivo.[2]
Nell'ordine degli Imenotteri si riscontrano molti altri esempi di socialità più o meno evoluta: il livello di socialità delle vespe, anche se spesso complesso ed affascinante, è meno "specializzato" di quello delle api e di molte specie di formiche che rappresentano gli esempi evolutivi più alti della socialità fra gli insetti. La socialità è apparsa negli imenotteri diverse volte durante la storia evolutiva dell'ordine. Probabilmente questa particolarità è data da una caratteristica genetica per la quale tutti i maschi sono di tipo aploide, mentre le femmine sono tutte di tipo diploide. Secondo un calcolo piuttosto complesso le sorelle fra loro sarebbero geneticamente simili per il 75% mentre condividerebbero solo il 50% del patrimonio genetico con le madri.[3] Secondo alcuni studiosi[4] le femmine sarebbero perciò portate ad aiutare la madre a generare sorelle invece di dedicarsi a generare prole propria.
I nidi possono essere più o meno complessi e sempre costituiti di un materiale simile al cartone che viene creato impastando del legno con la saliva (da qui il soprannome di vespe cartonaie)[5]. Sono posti a seconda della specie su rami, rocce, nelle cavità dei tronchi oppure sottoterra o ancora in manufatti antropici come camini, sottotetti, l'interno delle travi di metallo, verande, serre, vetture abbandonate ecc. e sono divisi in cellette esagonali con apertura inferiore o laterale. Il numero di componenti di una società può andare da alcune decine (è il caso ad esempio del Polistes gallicus diffuso in tutta l'Europa meridionale) a più di 100.000 individui come nel caso di certe specie tropicali.
Gli adulti delle vespe si cibano del nettare dei fiori ma predano piccoli insetti per integrare la dieta delle larve che allevano nel nido. Le vespe producono anche piccole quantità di miele che usano sia per nutrire le larve che per rapporti sociali attraverso trofallassi, nonché come scorte di glucidi.
Le femmine sono dotate di un aculeo velenoso che utilizzano esclusivamente per difesa, la cui puntura è dolorosa, in alcuni casi pericolosa perché potenzialmente in grado di scatenare forme allergiche. In tal senso, la vespa più pericolosa è spesso considerata il calabrone, nonostante l'aggressività pari o anche molto minore rispetto ad altre specie.
Fra le varie specie di Vespidae ne esistono alcune con un comportamento da parassita sociale. Ad esempio, all'interno del genere Polistes, le femmine delle varie specie del sottogenere Sulcopolistes hanno l'abitudine di penetrare in un nido già esistente in fase di fondazione, sopprimerne la regina, sottomettere le operaie che nasceranno e cominciare quindi a deporre le loro uova nelle celle libere del nido. Da quel momento le operaie iniziano a nutrire e curare le larve del parassita. Le vespe della specie parassita sono sempre tutte feconde e non operano alcuna attività nel nido. Si tratta di maschi e femmine riproduttrici, infatti la casta operaia in questi parassiti sociali obbligati è andata persa con l'evoluzione. Sono documentati anche casi di parassitismo sociale non obbligato e occasionale, come per Polistes nimpha nei confronti di Polistes dominula.
Il termine comune vespa indica genericamente anche specie appartenenti a famiglie con comportamento solitario, quali gli Sphecidae, i Pompilidae, gli Scoliidae.
I vespidi (Vespidae Latreille, 1802), comunemente noti come vespe, sono una famiglia di insetti sociali, appartenente all'ordine degli Imenotteri.
Vespidae sunt magna (paene 5000 specierum), diversa, cosmopolita vesparum familia, cui sunt paene omnia Apocrita eusocialia nota, multaeque vespae solitariae. Quaeque colonia vesparum socialium singulam reginam et multas operarias femineas continet, quibus sunt varii sterilitatis gradus ad reginam spectantes. Coloniae temperatarum specierum socialium plerumque unum annum durant, hieme ineunte morientes. Novae reginae maresque extrema aestate gignuntur; post autem coniunctionem, reginae in rimis vel aliis locis protectis hiemant, cum mares emoriuntur. Nidi plurimarum specierum luto aedificantur, sed Polistinae, Stenogastrinae, et Vespinae fibris plantarum utuntur, quas eae ut genus chartae efficiant. Multae species sunt vectores pollinis, qui pollinationem plantarum adiuvant.[1]
Omnes subfamiliarum Polistinarum et Vespinarum species sunt eusociales, sed species Eumeninarum, Euparagiinarum, et Masarinarum sunt solitariae; praeterea, Stenogastrinae varias a solitariis ad sociales formas continent.
Polistinae et Vespinae, potius praedas statim consumentes, praedas masticatas larvis dant; quo facto, larvae liquido claro, multa acida amina? continenti, vicissim manant, quem adulti consumunt; exacta acidi amini compositio inter species multo variat, sed ea acida magna ex parte ad nutritionem adultorum adiuvare putantur.[2]
Una ex vespis Europaeis
Dolichovespula media, arboricola vespa Europaea, lignum ex saepi ad nidum fabricandum emovet.
Nidus Dolichovespulae mediae
Nidus Polistis
Nidus Polistis ex alio angulo visus
Vide "Vespidas" apud Vicispecies. 
Situs scientifici: • ITIS • NCBI • Biodiversity • Encyclopedia of Life • Fossilworks Vespidae sunt magna (paene 5000 specierum), diversa, cosmopolita vesparum familia, cui sunt paene omnia Apocrita eusocialia nota, multaeque vespae solitariae. Quaeque colonia vesparum socialium singulam reginam et multas operarias femineas continet, quibus sunt varii sterilitatis gradus ad reginam spectantes. Coloniae temperatarum specierum socialium plerumque unum annum durant, hieme ineunte morientes. Novae reginae maresque extrema aestate gignuntur; post autem coniunctionem, reginae in rimis vel aliis locis protectis hiemant, cum mares emoriuntur. Nidi plurimarum specierum luto aedificantur, sed Polistinae, Stenogastrinae, et Vespinae fibris plantarum utuntur, quas eae ut genus chartae efficiant. Multae species sunt vectores pollinis, qui pollinationem plantarum adiuvant.
Omnes subfamiliarum Polistinarum et Vespinarum species sunt eusociales, sed species Eumeninarum, Euparagiinarum, et Masarinarum sunt solitariae; praeterea, Stenogastrinae varias a solitariis ad sociales formas continent.
Polistinae et Vespinae, potius praedas statim consumentes, praedas masticatas larvis dant; quo facto, larvae liquido claro, multa acida amina? continenti, vicissim manant, quem adulti consumunt; exacta acidi amini compositio inter species multo variat, sed ea acida magna ex parte ad nutritionem adultorum adiuvare putantur.
Klostinės vapsvos (Klosčiavapsvės) (lot. Vespidae) - Plėviasparnių būriui priklausanti vapsvų šeima. Pasaulyje priskaičiuojama apie 5000 rūšių.
Šis straipsnis apie entomologiją yra nebaigtas. Jūs galite prisidėti prie Vikipedijos papildydami šį straipsnį. Lapseņu dzimta (Vespidae) ir plaša lapseņu virsdzimtas (Vespoidea) dzimta, kas pieder iežmauglapseņu apakškārtai (Apocrita). Šajā dzimtā ir gandrīz 5000 lapseņu un sirseņu sugu, kas iedalītas 6 apakšdzimtās. Tās ir sastopamas visos kontinentos, izņemot Antarktīdu.
Dzimtas sugas ir gan sabiedriski kukaiņi, gan vientuļnieki. Sabiedrisko lapseņu kolonijā dzīvo vairoties spējīga lapseņu karaliene, tēviņi un sterilas mātītes - strādnieces. Mērenajā joslā lapseņu kolonijas mūžs ir tikai 1 gada siltā sezona. Lapsenes mirst, iestājoties ziemai. Jaunās karalienes un tēviņi tiek izaudzināti vasaras beigās. Pēc sapārošanās karalienes noslēpjas šaurās spraugās un iemieg ziemas miegā. Lielākā daļa sugu ligzdu būvē no dubļiem, bet papīrlapsenes (Polistinae) un lapseņu apakšdzimtas (Vespinae) sugas lieto augu šķiedras, tās sakošļājot un izveidojot papīram līdzīgu masu. Daudzas sugas ir augu apputeksnētājas.[1]
Papīrlapseņu un lapseņu apakšdzimtas sugas ir sabiedriskas, toties palapsenes (Eumeninae), tuksneša lapsenes (Euparagiinae) un nektārlapsenes (Masarinae) ir vientuļnieces. Jaungvinejas lapseņu apakšdzimtas (Stenogastrinae) sugas ir gan vientuļnieces, gan sabiedriskas. Papīrlapsenes un lapseņu apakšdzimtas sugas nomedītos kukaiņus pirms izbarošanas kāpuriem sakošļā. Kāpuri savukārt izdala dzidru šķidrumu ar augstu aminoskābju koncentrāciju. Ar šo šķidrumu pēc tam barojas pieaugušās lapsenes. Aminoskābju koncentrācijas līmenis ir atšķirīgs atkarībā no sugas.[2]
Lapseņu dzimta (Vespidae) ir plaša lapseņu virsdzimtas (Vespoidea) dzimta, kas pieder iežmauglapseņu apakškārtai (Apocrita). Šajā dzimtā ir gandrīz 5000 lapseņu un sirseņu sugu, kas iedalītas 6 apakšdzimtās. Tās ir sastopamas visos kontinentos, izņemot Antarktīdu.
De plooivleugelwespen (Vespidae) zijn een familie van de wespachtigen (Vespoidea). De familie komt over de hele wereld voor en telt duizenden soorten. Vrijwel alle bekende sociale (kolonievormende) wespensoorten behoren tot de plooivleugelwespen. Van de soorten die in gematigde gebieden leven, blijft aan het eind van de zomer alleen een bevruchte koningin achter; de rest van het nest sterft.
Plooivleugelwespen danken de naam aan de geplooide vleugels, deze worden opgevouwen in rust waardoor het lijkt of de vleugels erg smal zijn. De lichaamslengte varieert van 0,4 tot 3,6 cm. Ze zijn bijna allemaal zwart met gele dwarsbanden en ze kunnen pijnlijk steken.
De larven worden gevoed met fijngeknaagde insecten, de larven geven een zoete vloeistof af die wordt opgenomen door de wespen. De meeste soorten maken het nest van zand, maar sommige soorten, zoals de papierwespen en de veldwespen, maken een nest van gekauwde plantenvezels. Ze vliegen vaak ver van het nest, op zoek naar prooidieren.
Deze familie komt wereldwijd voor in allerlei habitats.
De plooivleugelwespen (Vespidae) zijn een familie van de wespachtigen (Vespoidea). De familie komt over de hele wereld voor en telt duizenden soorten. Vrijwel alle bekende sociale (kolonievormende) wespensoorten behoren tot de plooivleugelwespen. Van de soorten die in gematigde gebieden leven, blijft aan het eind van de zomer alleen een bevruchte koningin achter; de rest van het nest sterft.
Stikkvepsene eller vepsefamilien (Vespidae) (kan skrives både veps og hveps på riksmål[1]) er insekter som tilhører årevingene (Hymenoptera). Underfamiliene Vespinae og Polistinae omfatter stort sett arter som lever i sosiale samfunn (eusosiale). Gruppen stikkvepser har blitt inndelt litt ulikt. Noen inkluderer også vepser som lever enslig (solitære vepser), som underfamilien murervepser (Eumeninae).
I Norge er norsk veps, tysk veps og jordveps blant de vanligste artene. Samtidig er disse tre artene regnet som aggressive med et smertefullt stikk, og hører til de med størst antall individer i bolet. Den største norske arten er geithams, men den er ganske sjelden og finnes bare sørøst i Norge.
Stikkvepser kjennes gjerne på fargene på brystet og bakkroppen. Ofte er det klare mønster i gult og svart, men andre farger, som rød og oransje forekommer. Murervepser er generelt mer svarte og har mindre gule flekker.
Vingene er smale, framvingen er større og lengre enn bakvingen. I hvile foldes eller brettes vingene sammen, på langs.
Voksne stikkeveps livnærer seg av flytende næring som blomsternektar, men også råtnende frukt. De oppsøker gjerne steder mennesker er på sin leting etter søtsaker, som saft og syltetøy. De er samtidig predatorer (rovdyr), arbeiderne samler inn insekter og annen animalsk føde som de fôrer opp larvene sine med. Ett unntak er underfamilien pollenvepser (Masarinae) som har et levesett som ligner på bier og før opp larvene sine på pollen som de samler. Denne gruppen forekommer ikke i Norge.
Hos de sosiale artene er det forplantningsdyktige (fertile) hunner (dronning) og hanner (drone), samt sterile hunner (arbeidere). Hunnene har eggleggningsrøret omdannet til en stikkebrodd forbundet med giftkjertler. Derfor er det bare dronningen og arbeiderne som stikker. Når arbeiderne har begynt å klekke, er de i flertall: Bolet består nesten utelukkende av arbeidere, inntil forplantningsdyktige hunner (de kommende dronninger) og hanner dukker opp sist i sesongen. Slik er utviklingen innen underfamilien Vespinae. Hos Polistinae er det ofte ikke noe klart skille mellom dronning og arbeidere.
De store vepsebolene finnes bare hos den forholdsvis artsfattige gruppen Vespinae. Hos dem finnes bare én dronning. Artene i underfamilien Polistinae er også sosiale, men bolene er vanligvis ganske små, med ikke mer enn noen titalls arbeidere. Hos denne gruppen er det ofte ikke noe klart skille mellom dronning og arbeidere: Alle hunnene kan legge egg og gjør det i større eller mindre grad, men avkom etter de mest dominante hunnene har gjerne bedre mulighet til å vokse opp. Én av dem fremstår som alfahunn eller førstedame, og hun legger flest egg. Underfamilien Stenogastrinae omfatter både sosiale og solitære arter.
Hos de fleste sosiale stikkeveps utvikler vepsesamfunnet seg som skissert nedenfor. I kjøligere deler av verden, som i Norge, er et vepsesamfunn ettårig og dør ut før vinteren.
Stikkeveps bygger ofte bol på steder som loft, under takpanner, taklister eller bak kledning. Mange bygger bol i gamle trær eller under grener. Jordveps bygger gjerne bol under røtter og i hulrom i jorden. Gamle bol brukes ikke, og f.eks. på gamle loft kan en av og til se en hel rekke forlatte vepsebol. Vepsebolene er grå og er kjent for sin papiraktige konsistens. Fritthengende bol ligner ofte på en ball og kan bli på størrelse med en fotball. Innvendig er det celler som larvene vokser opp i, og hvor de forpupper seg. Stikkveps har sekskantede celler og bygger bolet ovenfra, mens humler har bol med runde celler og bygger nedenfra. Bolet lages av tremasse som blir gnagd av gammelt treverk, som vepsene enten henter fra gamle trær eller bygninger.
Hunnene (dronningene) blir befruktet straks etter at de er ferdig utviklet. I Norge skjer dette på sensommeren, deretter overvintrer dronningen. Neste vår – men sjelden like tidlig som hos humler – våkner hun av vinterdvalen. Deretter begynner hun å bygge bolet og danne et nytt samfunn (en ny sverm). På forsesongen ser vi derfor få, men store og kraftige veps. I første omgang må dronningen både bygge bol, forsvare bolet og sørge for mat til larvene etter hvert som de vokser til. Hennes arbeid er mer anstrengende enn hos humledronninger, for hun må fange insekter og andre smådyr til larvene, da vepselarver trenger mye protein for å vokse opp. Derfor legger hun bare noen få egg, og det første kullet er fôret opp på et minimum av mat – så sesongens første nyklekkede stikkeveps er forholdsvis små. Våren og forsommeren er en kritisk fase for vepsesamfunnet. Dette viser seg bl.a. ved de mange små, forlatte vepsebolene en kan se på enkelte gamle loft. Og mange dronninger dør før de kommer så langt.
I Sør-Norge sees gjerne de første av sesongens veps i begynnelsen av juli. Disse vepsene og deres første etterkommere er arbeidere, dvs. hunner med mangelfullt utviklede kjønnsorganer; eggleggningsrøret er omdannet til en stikkebrodd. Arbeiderne har som oppgave å bygge bolet og forsvare det, skaffe mat, og stelle og fôre larvene og dronningen. Noen arbeidere fungerer som vaktposter utenfor bolet. Ved fare varsler de resten av arbeiderne ved hjelp av feromoner. Enkelte parfymer og sminkestoffer har lukter som minner om disse feromonene. Dette forklarer enkelte tilsynelatende umotiverte angrep av veps, som ellers sjelden stikker unntatt hvis de blir klemt eller forstyrret ved bolet.
For å skaffe mat til larvene tar vepsene bl.a. insektlarver som lever i vegetasjonen, og mange slags fluer, også rovfluer. De store artene kan ta mindre veps, bier og (i varmere strøk) knelere. Enkelte av de store artene kan plyndre bikuber eller bolene til mindre veps – noen få eksemplarer av den japanske kjempevepsen kan utrydde et helt bifolk. Av og til tas byttedyr betydelig større enn vepsene selv. Dersom byttet har bein eller vinger, fjernes disse med de kraftige kjevene. Men vepsene tar også selvdøde smådyr, og de kan ta med seg kjøttbiter som de river med seg eller skjærer løs fra åtsler. Larvene blir matet med en blanding av kjøtt, nektar og spytt. Til gjengjeld får arbeiderne en søt, næringsrik væske tilbake.
Ved hjelp av arbeidere kan dronningen konsentrere seg om å bygge celler og legge nye egg. Det tar atskillig tid og krever betydelige ressurser å bygge celler, og gamle celler kan rengjøres og brukes flere ganger. Etter hvert overtar arbeiderne også byggevirksomheten, og dermed kan dronningen fullt og helt konsentrere seg om eggleggingen. Fra nå av vokser bolet hurtig. I Sør-Norge kan det være en del veps allerede midt i juli, men på den tiden holder de seg ofte lavt i vegetasjonen, og da ser vi lite til dem unntatt hvis bolet er iøynefallende plassert. De senere kullene av arbeidere blir større fordi de får rikeligere med mat enn sine eldre søsken. I løpet av sesongen kan én dronning av enkelte arter stikkeveps legge 20 000 egg. Mot slutten av sesongen er gjerne de første arbeiderne for lengst døde (en arbeider lever gjennomsnittlig 5-6 uker), men like fullt har en funnet bol med 5000 voksne veps i tillegg til larver og pupper. Derfor forekommer ofte gode vepseår etter at få dronninger har overvintret – ja dette er visstnok det vanlige.[2]
Den enorme eggproduksjonen og den raske utviklingen har sammenheng med at vepsene selv på kjølige sommerdager klarer å holde temperaturen i bolet på rundt 30 °C. Dette skyldes stoffskiftet til individene i bolet, og at veggene fungerer som isolasjon. På f.eks. gamle loft og under takstein er dessuten temperaturen gjerne betydelig høyere enn det naturlige for stedet. Ved for kaldt vær blir imidlertid vepsene kuldestive og ute av stand til å fly og fange insekter til larvene, og larvene kan sulte. Dette forekommer naturligvis særlig i fjellet og lengst nordpå. Blir det for varmt, kan vepsene kjøle ned bolet ved å bruke vingene som kjølevifter, og ved å frakte inn vanndråper som bidrar til å holde temperaturen nede når de fordamper.
Mot slutten av sommeren begynner arbeiderne å bygge noen ekstra store celler, hvor dronningen legger egg som skal bli til forplantningsdyktige hunner, dvs. nye dronninger. Dronningen legger også noen ubefruktede egg, som blir til hanner (droner). Dronene stikker ikke, men kan meget vanskelig skilles fra dronningene (automimikry). Også de siste kullene av arbeidere, som er større og mer utviklet enn sine eldre søsken, har så velutviklede kjønnsorganer at de kan legge ubefruktede egg.
De nyklekkede hannene og hunnene flyr ut og parer seg. På denne tiden dør den gamle dronningen, og vepsesamfunnet går sin oppløsning i møte. Men det er nettopp nå vi gjerne legger mest merke til stikkevepsene. De er tallrike, forholdsvis store – og stadig på jakt etter sukkerholdige saker. Ute ser vi dem ofte på overmoden frukt, og de suger gjerne sukkerholdig sevje fra sår i f.eks. bjørk. Og innendørs, og hvis vi holder hageselskap, tiltrekkes de av syltetøy, søte kaker og sukkerholdige drikker.
Dronene dør ikke lenge etter paringen. Også arbeiderne dør om høsten, mens de nye dronningene leter opp et egnet sted for overvintring.
Enkelte vepsesamfunn utvikler seg annerledes enn skissert ovenfor. Hvis bolet blir ødelagt og dronningen overlever, kan hun iallfall hos enkelte arter prøve å trenge inn i et bol hos en artsfrende og drepe bolets dronning. Hos polistinene, som kan ha flere dronninger, kan hun i stedet undertrykke bolets dronning(er) og overta som førstedame. Hunner av geithamsen Vespa dybowskii kan på samme vis trenge inn i bol hos nærstående arter, drepe den opprinnelige dronningen og overta denne rollen. Hvis det allerede finnes arbeidere i bolet, vil disse tjene den nye dronningen og passe hennes avkom. De siste utvikler seg til arbeidere eller kjønnsindivider, avhengig av tid i sesongen. I en periode kan det altså forekomme arbeidere av begge arter side om side – inntil de opprinnelige arbeiderne dør. Fra nå av fremstår bolet som et rent V. dybowskii-samfunn.(Wilson 1974). Arten opptrer altså som en slags semi-gjøkveps.
I tropene grunnlegges vepsesamfunnene ofte av flere hunner eller dronninger, antagelig som en beskyttelse mot invasjoner av maur fordi samfunnet ellers er svært sårbart før arbeiderne begynner å klekkes.
Gjøkvepsene
Gjøkvepsene er sosiale stikkeveps – men lager ikke egne bol, og mangler arbeidere. I stedet trenger hunnene inn i andre vepsebol for å drepe dronningen og overta samfunnet. Lykkes de – og gjøkvepsenes kraftigere bygning øker muligheten – vil de eksisterende arbeiderne fôre og stelle gjøkvepshunnen og hennes larver som om det var deres egne. Dermed produseres etter hvert ingen flere arbeidere, bare hanner og hunner av gjøkveps – og bolet går til grunne etter hvert som de gamle arbeiderne dør. Gjøkvepsenes egne hanner og hunner parer seg så. Som hos andre sosiale stikkeveps dør hannene i løpet av høsten, mens hunnene overvintrer. Gjøkvepsene er ellers rovdyr som sine slektninger. Hver art av gjøkveps er knyttet til en bestemt verts-art. Emerys regel sier at den aktuelle gjøkvepsen har utviklet seg fra denne arten (Wilson 1974, s. 382). I så fall har gjøkveps altså utviklet seg flere ganger uavhengig av hverandre. Innen underfamilien Vespinae kjennes tre arter gjøkveps (hvorav rødgjøkveps Vespula austriaca finnes i Norge), mens over 20 arter innen underfamilien Polistinae opererer på tilsvarende vis. – Lignende former for parasittisme finnes hos andre sosiale insekter som humler, maur og termitter.
Forsvarsevnen gjør at en del insektspisende dyr skyr veps, og særlig de store geithamsene i slekten Vespa. Bieteren, som er sjelden i Norge, er en av få fugler som gjerne tar veps. Vepsevåken og dens nære slektninger plyndrer gjerne vepsebol, men geithamsene stikker så kraftig at det ser ut til at de vanligvis får være i fred. Ved å studere mageinnhold fra orientalske vepsevåker i det nordlige Taiwan fant en iallfall bare noen få geithamser.[3] Stikkeveps har heller ikke mange predatorer blant insekter – men noen har de. De mindre artene kan tas av de større. Knelere er store rovinsekter som også fanger veps ved å klappe sammen forbena over dem. Dermed er de fleste insekter hjelpeløse (også mindre knelere – hunnen biter ofte hodet av hannen før paring). Stikkeveps kan imidlertid vri både hodet og bakkroppen i alle mulige retninger – og iallfall de største vepsene kan vri seg rundt og drepe kneleren før den rekker å gjøre det av med dem. Noen arter av maur dreper og spiser nesten alle slags insekter de får tak i, men vepsene kan som regel unngå dem ved å fly vekk. Som andre flyvende insekter kan stikkeveps havne i edderkoppnett, men bare de kraftigste nettene er sterke nok til å holde på de store artene.
Et vepsebol inneholder mye mat for et rovinsekt. Nye bol, hvor dronningen er alene om å passe avkommet, er utsatt når dronningen er ute, eller hvis hun dør. Når arbeiderne kommer til, er derimot få insekter i stand til å plyndre vepsebolet. De store stikkevepsene kan angripe bolene til sine mindre slektninger. Selv den asiatiske geithamsen – en stor veps på størrelse med vår geithams – er utsatt for å få bolet plyndret av japanske kjempeveps, selv om et slikt angrep også kan koste kjempevepsen betydelige tap.
I tropiske strøk kan maur invadere vepsebolet og ta larver, pupper og egg. Vepsenes fordel er at de er langt større og dessuten flyvedyktige; maurenes fordel er gjerne tallmessig overlegenhet. Hærmaurene Eciton burchelli og E. hamatum i tropisk Amerika er særlig kjent for å invadere vepsebol. Ved slike anledninger rømmer polistinene ofte bolet uten motstand, for senere å grunnlegge et nytt samfunn. Motsatt en del maur forsøker ikke vepsene å bære med seg egg, larver eller pupper. Effektiv varsling gjør likevel at evakueringen kan gjennomføres med nesten hele arbeidsstyrken intakt, og med hunner som er i stand til å legge egg. Vepsene reagerer særlig på lukten av hærmaurene.[4].
Vepsene har flere former for forsvar mot maurinvasjoner:
Deres bol kan romme flere tusen individer. Studier av geithamsene Vespa affinis og V. tropica i Sør-Japan viser at selv et lite samfunn, med få voksne veps, klarer å avvise angrep fra maur.[6] Vepsenes fordel er at de er langt større og dessuten flyvedyktige.
Enkelte vepsebol har samboere eller gjester – hvorav noen lever av avfall, mens andre spiser vepselarver. Men denne virksomheten er mye sjeldere enn hos maur.(Wilson 1974)
Det har lenge vært vanlig å regne med at det er 12 norske arter. Ytterligere en art, geithams, hadde ikke vært registrert i Norge siden 1911[7], og man antok at den var utdødd. Men sommeren 2007 ble den igjen observert i Norge med sikre funn, på Eidskog i Hedmark og Trøgstad i Østfold.[8][9]
Tre av de norske artene snylter hos andre stikkveps og legger egg i deres bol. Disse såkalte gjøkvepsene mangler arbeidere og bygger ikke bol selv. Det finnes bare befruktningsdyktige hunner og hanner. Dersom en gjøkvepshunn lykkes, tar hun over samfunnet, og bare hennes avkom vokser opp.
Stikkveps kan være meget plagsomme utover på sommeren, vepsesamfunnet har vokst seg stort. I Norge er alle vepsebol ettårige og samfunnet dør ut om høsten. Dronningene har sluttet å legge flere egg. Arbeiderne har ikke larver de skal mate og stelle, de bruker ofte tiden til å finne mat. De oppsøker gjerne steder mennesker er, på sin leting etter søtsaker, som saft og syltetøy.
I Norge er det norsk veps, tysk veps og jordveps som er blant de mest plagsomme artene, fordi de er de vanlige stikkevepsene i Norge. Disse har samtidig et stort antall individer i bolet og er blant de mest aggressive og har samtidig et smertefulle stikk. De kan bygge bol både over eller under jorden, ofte nær hus eller i hus.
Hos solitære grupper mangler arbeiderne, alle individer er forplantningsdyktige. Eumeninae, Euparagiinae og Masarinae er rent solitære grupper.
Det er ulike måter å dele gruppen Vespoidae inn i. Denne systematiske inndelingen har med gruppene Vespinae, Polistinae, Eumeninae, Stenogastrinae, Euparagiinae og Masarinae.
Vespinae og Polistinae består av vepser som lever sosialt. I Norge finnes også murervepsene / leirvepsene, de har hatt en uklar plassering og har både vært regnet som en søstergruppe, det vil si en egen familie (Eumenidae), eller inkludert som en delgruppe (Eumeninae) av stikkvepser. Gruppene Stenogastrinae med både solitære og sosiale vepser, sammen med Euparagiinae og Masarinae som alle lever som solitære veps har også hatt en uklar plassering.
Stikkvepsene eller vepsefamilien (Vespidae) (kan skrives både veps og hveps på riksmål) er insekter som tilhører årevingene (Hymenoptera). Underfamiliene Vespinae og Polistinae omfatter stort sett arter som lever i sosiale samfunn (eusosiale). Gruppen stikkvepser har blitt inndelt litt ulikt. Noen inkluderer også vepser som lever enslig (solitære vepser), som underfamilien murervepser (Eumeninae).
I Norge er norsk veps, tysk veps og jordveps blant de vanligste artene. Samtidig er disse tre artene regnet som aggressive med et smertefullt stikk, og hører til de med størst antall individer i bolet. Den største norske arten er geithams, men den er ganske sjelden og finnes bare sørøst i Norge.
Multimedia w Wikimedia Commons Osowate (Vespidae) – rodzina owadów błonoskrzydłych (Hymenoptera) z grupy żądłówek, z nadrodziny os (Vespoidea), czasami również określana nazwą osy[2][3]. Obejmuje drapieżne, wszystkożerne owady o niejednoznacznym znaczeniu gospodarczym – okresowo są pożyteczne dla człowieka, a czasami stają się szkodnikami. Liczne gatunki wzbudzają u ludzi lęk przed bolesnym użądleniem.
Rodzina ma zasięg kosmopolityczny – osowate są rozprzestrzenione na wszystkich kontynentach, poza Antarktydą, ale większość gatunków występuje w strefie tropikalnej i subtropikalnej. Największym gatunkiem występującym w Europie Środkowej jest szerszeń europejski (Vespa crabro).
Stopień rozpoznania faunistycznego tej grupy owadów, zarówno na świecie, jak i w Polsce jest słaby. Na obszarze Polski odnotowano 13 gatunków os właściwych oraz prawie 50 gatunków kopułek[4].
Wśród osowatych są owady średniej wielkości i duże – o długości ciała od 7 mm do 45 mm, dość masywnie zbudowane. Największe rozmiary osiągają królowe gatunków społecznych z rodzaju Vespa. Dorosłe osobniki mają najczęściej czarne lub brązowe ubarwienie, często z żółtymi lub białawymi deseniami. Osy powszechnie występujące w klimacie umiarkowanym mają czarne ciało z żółtymi pasami. Część odwłoka i nogi niektórych gatunków są czerwone. Ze strefy tropikalnej znane są osowate o barwie fioletowej, zielonej, z metalicznym połyskiem[4]. W pozycji spoczynkowej przednie i tylne skrzydła owada rozdzielają się, przykrywając odwłok. Pierwsza para skrzydeł układa się w charakterystyczny dla większości osowatych sposób, wzdłuż podłużnej osi ciała[4]. W czasie lotu obydwie pary tworzą wspólne płaszczyzny[5].
Oczy złożone osowatych mają kształt nerkowaty. Czułki samców mają 13, a samic 12 członów. Odwłok samic jest zakończony żądłem zaopatrzonym w delikatne ząbki, które nie blokują żądła w ciele ofiary. Osa może żądlić wielokrotnie[5].
Do osowatych zaliczono ponad 5000 opisanych gatunków. Zgrupowano je w podrodzinach[6]:
Ponad połowę gatunków obejmuje podrodzina kopułkowatych[6].
Typem nomenklatorycznym rodziny jest rodzaj Vespa, a jej taksonem siostrzanym jest rodzina Rhopalosomatidae[9].
Większość osowatych to gatunki prowadzące samotniczy tryb życia (Eumeninae, Euparagiinae i Masarinae), ale są też gatunki społeczne. Do Polistinae i Vespinae należą owady społeczne o wysokim poziomie wykształcenia struktur socjalnych (gatunki eusocjalne). Stenogastrinae określane są jako prymitywnie eusocjalne. Nieliczne osowate są kleptopasożytami os społecznych[6]. Gatunki społeczne budują gniazda z materiału podobnego do masy papierowej, którą wytwarzają z przeżutej i zmieszanej ze śliną celulozy. Zbierają ją ze starego, rzadziej świeżego drewna. Czasem wykorzystują do budowy gniazd szczątki innych roślin. Umiejscowienie gniazda jest zależne od gatunku – w ziemi, dziuplach, elementach budynków, na drzewach lub krzewach. Wewnątrz gniazda tworzone są plastry złożone z jednej warstwy sześciokątnych komórek, zwykle osłoniętych przestrzeniami powietrznymi izolującymi termicznie gniazdo od otoczenia[4][5]. Komórki zwrócone są otworem ku dołowi, a układane w nich jaja przyklejane są specjalną wydzieliną[5].
Osy są wszystkożerne. Głównym pożywieniem larw są owady, od jajeczek do dorosłych osobników. Kiedy wzrastają larwy dziewiczych królowych, osy społeczne poszukują słodkiego pokarmu, a i same po części odżywiają się produktami bogatymi w cukier. Osobniki dorosłe polują na owady, które dostarczają larwom. Same posilają się także spadzią drzew iglastych oraz nektarem z niektórych kwiatów, których budowa pozwala na pobranie słodkiego pokarmu. Osy społeczne mają aparat gębowy typu gryzącego, odmienny od pszczołowatych, bez długiej trąbki, którą mogłyby pobierać nektar z głębokich kielichów kwiatowych. Niektóre osowate nadgryzają owoce (np. szerszeń). Osy klimatu umiarkowanego nie robią zapasów. Pokarm dostarczany jest larwom na bieżąco. W tropikach Ameryki Środkowej i Południowej występują nieliczne gatunki os (z rodzajów Brachygastra, Polistes i Polybia)[10] wytwarzających miód. Jego skład różni się od miodu pszczelego, a ponieważ zbierany jest również z roślin trujących, jest niebezpieczny dla człowieka[5].
W warunkach klimatu umiarkowanego kolonie osowatych są jednoroczne. Młode królowe przepoczwarczają się pod koniec lata i po zapłodnieniu szukają odpowiedniej kryjówki na zimę. Reszta kolonii, tzn. robotnice i samce, giną. Wiosną młode królowe zakładają nowe kolonie[5].
W tropikach gniazda wykorzystywane są przez osy przez kilka lat i przybierają czasem znaczne rozmiary[5].
W ekosystemach osowate funkcjonują jako biologiczni reduktorzy wielu gatunków owadów – komarów, meszek, much oraz wielu szkodników ogrodów, lasów i pól uprawnych. Swoje larwy karmią głównie mszycami i gąsienicami innych owadów. Są ważnymi zapylaczami owoców i warzyw. Osy z rodzajów Vespula i Dolichovespula zjadają martwe owady, dżdżownice i inne, w tym znajdowane na śmietnikach. Są roznosicielami niektórych chorób zakaźnych.
W nowo zasiedlanych regionach niektóre gatunki stają się inwazyjnymi szkodnikami. Stanowią znaczny problem w sklepach z wyrobami cukierniczymi i słodyczami, utrudniają pracę osobom zbierającym owoce w sadach, atakują poranione zwierzęta hodowlane. Gatunki nadgryzające korę młodych drzew wyrządzają szkody w sadach i szkółkach leśnych. Osy zaglądają do domostw ludzkich, próbując dostać się do owoców, słodyczy, a nawet mięs[5].
Jad pojedynczego owada nie jest groźny dla człowieka[5], choć użądlenia są bolesne. Aby wywołać śmierć dorosłego człowieka potrzeba kilkuset użądleń. Wyjątkiem są osoby uczulone, u których jad może wywołać wstrząs anafilaktyczny. Niebezpieczne są użądlenia w jamie nosowo-gardłowej oraz w układzie oddechowym, ze względu na możliwy obrzęk. W przypadku użądlenia osoby uczulonej istotne jest ustalenie rodzaju żądlącej osy[11].
Osowate (Vespidae) – rodzina owadów błonoskrzydłych (Hymenoptera) z grupy żądłówek, z nadrodziny os (Vespoidea), czasami również określana nazwą osy. Obejmuje drapieżne, wszystkożerne owady o niejednoznacznym znaczeniu gospodarczym – okresowo są pożyteczne dla człowieka, a czasami stają się szkodnikami. Liczne gatunki wzbudzają u ludzi lęk przed bolesnym użądleniem.
Vespidae é uma grande e diversificada família de vespas, com cerca de 5 000 espécies, que inclui quase todas as vespas eussociais e muitas das vespas com hábitos solitários. No Brasil, são também chamados de marimbondos, maribondos ou cabas.[1] Cada colónia de vespas inclui uma rainha e um determinada quantidade de fêmeas obreiras com diversos graus de esterilidade em relação à rainha. Em espécies de regiões temperadas, as colónias têm uma existência de um ano, perecendo no início do Inverno. Novas rainhas e machos são produzidos no fim de verão, e depois do acasalamento, a rainha entra em hibernação em locais abrigados. Os ninhos da maioria das espécies são construídos com lama, embora por vezes sejam utilizadas fibras vegetais mastigadas sob forma semelhante ao papel. Muitas espécies contribuem para a polinização de muitas espécies de plantas, tanto potencialmente como efetivamente, sendo comprovadamente vetores de pólen.[2]
"Marimbondo" e "maribondo" vêm do quimbundo marimbondo, que significa "vespas".[1] "Caba" vem do tupi kawa.[3]
As subfamílias Polistinae e Vespinae são compostas unicamente por espécies eussociais, enquanto que as famílias Eumeninae, Euparagiinae e Masarinae apenas possuem espécies solitárias. A família Stenogastrinae apresenta os dois tipos de comportamento.
Os membros das famílias Polistinae e Vespinae, em vez de consumirem as presas directamente, mastigam-nas e são depois dadas como alimento às larvas que posteriormente produzem um líquido de aparência límpida (com alto teor em aminoácidos) que serve de alimentos aos adultos. A exacta composição deste líquido varia de espécie para espécie, mas parece contribuir de maneira significativa para a nutrição dos adultos.[4]
Vespidae é uma grande e diversificada família de vespas, com cerca de 5 000 espécies, que inclui quase todas as vespas eussociais e muitas das vespas com hábitos solitários. No Brasil, são também chamados de marimbondos, maribondos ou cabas. Cada colónia de vespas inclui uma rainha e um determinada quantidade de fêmeas obreiras com diversos graus de esterilidade em relação à rainha. Em espécies de regiões temperadas, as colónias têm uma existência de um ano, perecendo no início do Inverno. Novas rainhas e machos são produzidos no fim de verão, e depois do acasalamento, a rainha entra em hibernação em locais abrigados. Os ninhos da maioria das espécies são construídos com lama, embora por vezes sejam utilizadas fibras vegetais mastigadas sob forma semelhante ao papel. Muitas espécies contribuem para a polinização de muitas espécies de plantas, tanto potencialmente como efetivamente, sendo comprovadamente vetores de pólen.
Vespidae este o familie taxonomică de isecte care face parte din ordinul Hymenoptera. Ea cuprinde ca. 5.000 de specii din care ca. 100 de specii trăiesc în Europa Centrală.
Vespidele au aripi pliabile, ochi compuși de reniformi și toraco-abdomenul de culoare galbenă cu dungi transversale de culoare brună. Sunt insecte zburatoare care au un exoschelet dur, șase picioare zimțate și patru aripi. Femele au un ac la varful abdomenului. Viespea poate deveni foarte agresivă la sfârșitul verii. Se hrănește în special cu insecte, arahnide (precum paianjenii) și nectar dulce.
De familia Vespidele aparține subfamilia Vespinae sau viespii adevărați și subfamilia Polistinae. Vespidele pot trăi solitar sau în colonii.
Materiale media legate de Vespidae la Wikimedia Commons
Vespidae este o familie taxonomică de isecte care face parte din ordinul Hymenoptera. Ea cuprinde ca. 5.000 de specii din care ca. 100 de specii trăiesc în Europa Centrală.
lončarke (Eumeninae)
Euparagiinae
Masarinae
Polistinae
Stenogastrinae
družbene ose (Vespinae)
Prave ose (znanstveno ime Vespidae) so velika družina kožekrilcev, ki združuje nekaj najbolj znanih predstavnikov os, kot sta navadna osa in sršen, skupno pa vanjo uvrščamo preko 5.000 vrst.[1]
Večinoma so črno-rumene svarilne barve, saj imajo samice razvito želo, povezano s strupnimi žlezami. Ozka krila večinoma zlagajo vzdolžno ob telesu med mirovanjem, najzanesljivejši taksonomski znak je t. i. diskalna celica na njih, membranast del med žilami v sredini krila, ki je pri pravih osah velika, dolga približno polovico dolžine krila. Poleg tega je značilen še zadnji rob prvega člena oprsja (pronotuma), ki je v obliki črke »U«.[2]
Skupina je najbolj znana po socialnih vrstah, čeprav predstavljajo le kakšno petino vseh pravih os.[1] So evsocialne, kar pomeni, da družno skrbijo za zarod in v kolonijah izvajajo delitev dela med reproduktivnimi ter nereproduktvinimi osebki (»delavkami«). Evsocialne so vse predstavnice poddružin Polistinae, Vespinae in Stenogastrinae,[2] pri čemer je v slednji opazen gradient socialnega vedenja, z bolj ali manj začasno delitvijo dela v času razmnoževanja.[3] Predstavnice ostalih poddružin so samotarske. Iz tega sklepajo, da se je evsocialnost pri pravih osah razvila samo enkrat v evolucijski zgodovini skupine, kar podpirajo molekularni in drugi znaki.[1] Družbene ose (Vespinae) gradijo večnadstropna gnezda (osirje) iz papirju podobnega materiala, podobno tudi predstavnice družine Polistinae, kjer je gnezdo iz ene vodoravne plasti celic, obešene na ozkem peclju. Lončarke (Eumeninae) gradijo vrčasta gnezda iz blata.[2]
Prave ose (znanstveno ime Vespidae) so velika družina kožekrilcev, ki združuje nekaj najbolj znanih predstavnikov os, kot sta navadna osa in sršen, skupno pa vanjo uvrščamo preko 5.000 vrst.
Večinoma so črno-rumene svarilne barve, saj imajo samice razvito želo, povezano s strupnimi žlezami. Ozka krila večinoma zlagajo vzdolžno ob telesu med mirovanjem, najzanesljivejši taksonomski znak je t. i. diskalna celica na njih, membranast del med žilami v sredini krila, ki je pri pravih osah velika, dolga približno polovico dolžine krila. Poleg tega je značilen še zadnji rob prvega člena oprsja (pronotuma), ki je v obliki črke »U«.
Skupina je najbolj znana po socialnih vrstah, čeprav predstavljajo le kakšno petino vseh pravih os. So evsocialne, kar pomeni, da družno skrbijo za zarod in v kolonijah izvajajo delitev dela med reproduktivnimi ter nereproduktvinimi osebki (»delavkami«). Evsocialne so vse predstavnice poddružin Polistinae, Vespinae in Stenogastrinae, pri čemer je v slednji opazen gradient socialnega vedenja, z bolj ali manj začasno delitvijo dela v času razmnoževanja. Predstavnice ostalih poddružin so samotarske. Iz tega sklepajo, da se je evsocialnost pri pravih osah razvila samo enkrat v evolucijski zgodovini skupine, kar podpirajo molekularni in drugi znaki. Družbene ose (Vespinae) gradijo večnadstropna gnezda (osirje) iz papirju podobnega materiala, podobno tudi predstavnice družine Polistinae, kjer je gnezdo iz ene vodoravne plasti celic, obešene na ozkem peclju. Lončarke (Eumeninae) gradijo vrčasta gnezda iz blata.
Getingar (Vespidae) är en familj i underordningen midjesteklar (Apocrita). Familjen omfattar omkring 4000 arter, till exempel vanlig geting. Getingar har två par vingar och svartgul- till svartrödrandig bakkropp. Det är bara honor som har gadd. Gadden saknar hullingar och lossnar inte då den sticker varför den kan sticka flera gånger. Getingar lever främst av frukt och nektar men matar sina larver med tuggad animaliskt protein. Getingarna förekommer över nästan hela världen, dock inte vid polerna och det finns både sociala och ensamlevande arter.
Getingarna har två par vingar som i viloläge hålls hopvikta längs med kroppen. Fasettögonen är njurformiga. Vuxna getingar äter frukt och nektar, men matar sina larver med animaliskt protein, främst tuggade insektslarver[1], men även kött[1], fisk[1], skaldjur[1], ägg[1] och andra flygande insekter[källa behövs]. Rå fisk och fiskrens är en mycket uppskattad föda.[1] Flygande insekter fångas vanligen i flykten av getingarna, som är goda flygare med förhållandevis bra synförmåga. I likhet med andra gaddsteklar, utom honungsbin har getinghonorna en gadd kopplad till en giftkörtel som inte lossnar vid stick, varför gadden kan användas gång på gång.[1] Gadden utgörs av den ombildade äggledaren.[2]
Getingsamhället består av hanar, honor och arbetare (sterila honor). Svärmningen (parningen) sker under sommaren varefter hanarna dör. Efter övervintringen söker den befruktade honan upp en ny boplats där hon lägger de första äggen. När dessa kläckts till larver matar hon dem tills de utvecklats till arbetare, vilka sedan övertar driften av getingsamhället. Därmed övergår honan till att bli samhällets drottning, vilket betyder att hon helt ägnar sig åt att bli matad (av särskilda arbetare) och lägga ägg.[3]
De getingar som bygger bon gör det oftast av tuggat trä som blandats med saliv. Vissa arter bygger sina bon av lera i stället. Boet är antingen underjordiskt eller kan byggas frihängande eller i olika typer av håligheter som fågelholkar, ihåliga trädstammar, inuti väggar eller vindsutrymmen. När bobygget och uppfödningen av larverna är över och drottningen är kläckt (i Sverige i slutet av augusti) behöver getingarna snabb energi och de ger sig ut på jakt efter socker.
Getingar sticker oftast när de känner sig hotade, exempelvis inklämda. Sting av geting kan vara farligt för människan, speciellt för den som drabbats av getingallergi. I Sverige dör ungefär en människa per år av getingstick.[4]
Getingarnas svartgulrandiga bakkropp är ett exempel på aposematism, varningsfärger som signalerar att den har försvar mot rovdjur.
Ett getingbo är någonting som (sociala) getingar bor i och finns i olika utseenden och placeringar. Boet byggs genom att getingen tuggar avgnagt trä med sin saliv så att det papperslika materialet bildas. Fritt upphängda bon har sin öppning nedtill. I boet finns våningar av sexkantiga celler med öppningen neråt och som innehåller ägg, larver och puppor. Ett stort bo kan rymma flera tusen getingar.[3]
Vanliga getingar bygger sina bon antingen under jord eller som bollformat tuggat papper som till exempel kan hänga under tak eller under trädgrenar. Bålgetingarnas bon är väldigt stora och grovt byggda med många synliga ingångshål. Jordgeting är inte en art, utan det namn som används för getingar som oavsett art byggt sitt bo under jord. Flera arter gör det mer eller mindre regelbundet, i Sverige vanlig geting, tysk geting (som båda även bygger bo ovan jord) och rödbandad geting som så gott som uteslutande bygger under jord.
Även vissa solitära getingar bygger bon, men betydligt mindre sådana; se nedan.
Getingars främsta fiender är grävlingar, björnar, rävar och vissa fåglar. De ger sig på getingbon för att komma åt getinglarver och puppor.[5] Grävlingen klarar inte av att ta enskilda larver/puppor utan äter hela cellkakan efter att ha grävt fram ett getingbo i marken.[5] Även brunbjörn och rödräv beter sig på ett liknande sätt.[5] En fågel som med sina klor gärna gräver fram getingbon i marken är bivråken.[5] Den äter sedan larver och puppor ur cellerna med näbben.[5] Under häckningstid kan bivråken ta med sig hela cellkakan med innehåll som föda till sina ungar.[5]
Getingarna delas upp i ett antal underfamiljer:
Nedanstående arter finns representerade i Norden.[6]
Ordet geting är etymologiskt en diminutiv av ordet get, och syftar på stekelns hornliknande antenner[7].
Wikimedia Commons har media som rör Getingar.
Getingar (Vespidae) är en familj i underordningen midjesteklar (Apocrita). Familjen omfattar omkring 4000 arter, till exempel vanlig geting. Getingar har två par vingar och svartgul- till svartrödrandig bakkropp. Det är bara honor som har gadd. Gadden saknar hullingar och lossnar inte då den sticker varför den kan sticka flera gånger. Getingar lever främst av frukt och nektar men matar sina larver med tuggad animaliskt protein. Getingarna förekommer över nästan hela världen, dock inte vid polerna och det finns både sociala och ensamlevande arter.
Справжні оси, складчастокрилі оси (лат. Vespidae) — родина перетинчастокрилих комах. Раніше складчастокрилі оси поділялися на 3 самостійні родини: Паперових Vespidae (з підродинами Vespinae, Polistinae, Stenogastrinae), квіткових ос, Masaridae (з підрод. Masarinae, Gayellinae, Euparagiinae) і одиноких складчастокрилих ос, Eumenidae (з підродинами Raphiglossinae, Discoeliinae (Zethinae) та Eumeninae). У теперішній час більшість спеціалістів об'єднує всіх складчаcтокрилих ос в єдину родину Vespidae з підрод. Euparagiinae, Masarinae, Eumeninae, Stenogastrinae, Vespinae та Polistinae.
Крила складаються вздовж спини. Колір черевця з послідовних чорних та жовтих смужок.
Серед справжніх ос є як поодиноко живучі види, так і форми, які ведуть суспільний спосіб життя (мають плодючих і неплодючих самок — робітників) і ті, які будують складні гнізда з паперу (паперові оси). Підродини Polistinae та Vespinae зкладаються з суспільних видів, в той час як Eumeninae, Euparagiinae та Masarinae — це поодинокі оси; Stenogastrinae включає різні форми, які переходять від одиночних до соціальних форм.
Хижаки, харчуються (і вигодовують личинок) вбитими комахами (поодинокі оси) або пилком (квіткові оси), деякі види вживають в їжу також дрібних гризунів, геконів та дрібних птахів.
Справжні оси, складчастокрилі оси (лат. Vespidae) — родина перетинчастокрилих комах. Раніше складчастокрилі оси поділялися на 3 самостійні родини: Паперових Vespidae (з підродинами Vespinae, Polistinae, Stenogastrinae), квіткових ос, Masaridae (з підрод. Masarinae, Gayellinae, Euparagiinae) і одиноких складчастокрилих ос, Eumenidae (з підродинами Raphiglossinae, Discoeliinae (Zethinae) та Eumeninae). У теперішній час більшість спеціалістів об'єднує всіх складчаcтокрилих ос в єдину родину Vespidae з підрод. Euparagiinae, Masarinae, Eumeninae, Stenogastrinae, Vespinae та Polistinae.
Vespidae là một họ ong đa dạng, phân bố trên toàn cầu với gần 5.000 loài. Quần thể các loài này bao gồm ong chúa và ong thợ với những cấp bận quan hệ khác nhau đối với ong chúa. Các loài sống ở vùng ôn đới, tổ của chúng thường chỉ tồn tại 1 năm, chúng chết bắt đầu vào đông. Ong chúa và con đực mới được sinh ra vào cuối hè, và sau khi giao phối, ong chúa ngủ đông trong các vết nứt hoặc nơi được che chắn. Tổ của hầu hết các loài được xây dựng bằng bùn, nhưng chúng cũng sử dụng các sợi thực vật, chúng cắn nát ra tạo thành dạng giống như bột giấy. Nhiều loài là tác nhân thụ phấn của nhiều loài thực vật[1] trong khi các loài khác là loài săn côn trùng gây bệnh nổi tiếng.
Ong vò vẻ Đức
Tổ của median wasp
Tổ của Polistes
Vespa tropica ở Ấn Độ
Vespidae là một họ ong đa dạng, phân bố trên toàn cầu với gần 5.000 loài. Quần thể các loài này bao gồm ong chúa và ong thợ với những cấp bận quan hệ khác nhau đối với ong chúa. Các loài sống ở vùng ôn đới, tổ của chúng thường chỉ tồn tại 1 năm, chúng chết bắt đầu vào đông. Ong chúa và con đực mới được sinh ra vào cuối hè, và sau khi giao phối, ong chúa ngủ đông trong các vết nứt hoặc nơi được che chắn. Tổ của hầu hết các loài được xây dựng bằng bùn, nhưng chúng cũng sử dụng các sợi thực vật, chúng cắn nát ra tạo thành dạng giống như bột giấy. Nhiều loài là tác nhân thụ phấn của nhiều loài thực vật trong khi các loài khác là loài săn côn trùng gây bệnh nổi tiếng.
Vespidae
Подсемейства
Настоящие осы[1], или складчатокрылые осы[2] (лат. Vespidae) — семейство перепончатокрылых насекомых.
Ранее складчатокрылые осы подразделялись на 3 самостоятельных семейства: общественных, или «бумажных» ос, Vespidae (с подсемействами Vespinae, Polistinae, Stenogastrinae), цветочных ос, Masaridae (с подсем. Masarinae, Gayellinae, Euparagiinae) и одиночных складчатокрылых ос, Eumenidae (с подсемействами Raphiglossinae, Discoeliinae (Zethinae) и Eumeninae). В настоящее время большинство специалистов объединяет всех складчатокрылых ос в единое сем. Vespidae с подсем. Euparagiinae, Masarinae, Eumeninae, Stenogastrinae, Vespinae и Polistinae[3][4].
В мировой фауне более 4800 видов (260 родов, 6 подсемейств), в Палеарктике более 1000 видов, в России около 150 видов из 31 рода[5].
В покое передние крылья складываются вдоль спины. Окраска брюшка часто из чередующихся чёрных и жёлтых полос.
Среди настоящих ос есть как одиночно живущие виды, так и формы, ведущие общественный образ жизни (имеющие плодовитых и бесплодных самок — рабочих) и строящие сложные гнёзда из бумаги (общественные или бумажные осы). Подсемейства Polistinae и Vespinae состоят из общественных видов, в то время как Eumeninae, Euparagiinae и Masarinae — это одиночные осы; Stenogastrinae включает разнообразые формы, переходные от одиночных к социальным видам.
Хищники, питаются (и выкармливают личинок) убитыми насекомыми (одиночные осы) или пыльцой (цветочные осы), некоторые виды питаются также мелкими грызунами, гекконами и мелкими птицами (вероятно падалью)[6].
Выделение шёлкоподобного вещества и коконопрядение у личинок отсутствует у большинства представителей Vespoidea. Изредка встречается выделение шёлка у имаго, например, у 2 родов ос Vespidae (Quartinia, Polistes)[7].
Ископаемый вид Protovespa haxairei, обнаруженный в меловом бирманском янтаре, выделен в базальное подсемейство Protovespinae. Таксон Euparagiinae рассматривается сестринским к остальным Vespidae. Protovespa ближе к Masarinae, Eumeninae и общественным осам, чем к Priorvespinae[8].
Настоящие осы, или складчатокрылые осы (лат. Vespidae) — семейство перепончатокрылых насекомых.
Ранее складчатокрылые осы подразделялись на 3 самостоятельных семейства: общественных, или «бумажных» ос, Vespidae (с подсемействами Vespinae, Polistinae, Stenogastrinae), цветочных ос, Masaridae (с подсем. Masarinae, Gayellinae, Euparagiinae) и одиночных складчатокрылых ос, Eumenidae (с подсемействами Raphiglossinae, Discoeliinae (Zethinae) и Eumeninae). В настоящее время большинство специалистов объединяет всех складчатокрылых ос в единое сем. Vespidae с подсем. Euparagiinae, Masarinae, Eumeninae, Stenogastrinae, Vespinae и Polistinae.
В мировой фауне более 4800 видов (260 родов, 6 подсемейств), в Палеарктике более 1000 видов, в России около 150 видов из 31 рода.
蜾蠃亞科 Eumeninae
Euparagiinae
Masarinae
Polistinae
Stenogastrinae
Vespinae
胡蜂科（Vespidae）是膜翅目胡蜂總科下的一個大科，其下有將近五千種生物，既有群居的蜂；也有獨居的蜂。其下的多種生物都是花粉的傳播者[1]。
胡蜂科下的馬蜂亞科（Polistinae）和胡蜂亞科（Vespinae）全部是群居性生物，而蜾蠃亞科、Euparagiinae和Masarinae與之完全相反，全部是獨居生物。只有狭腹胡蜂亚科的生物二者兼具。
馬蜂亞科和胡蜂亞科的生物並不直接取用獵物，而是在將其餵給幼蟲後食用幼蟲排出的含有高氨基酸的液體[2]。
胡蜂科（Vespidae）是膜翅目胡蜂總科下的一個大科，其下有將近五千種生物，既有群居的蜂；也有獨居的蜂。其下的多種生物都是花粉的傳播者。
胡蜂科下的馬蜂亞科（Polistinae）和胡蜂亞科（Vespinae）全部是群居性生物，而蜾蠃亞科、Euparagiinae和Masarinae與之完全相反，全部是獨居生物。只有狭腹胡蜂亚科的生物二者兼具。
馬蜂亞科和胡蜂亞科的生物並不直接取用獵物，而是在將其餵給幼蟲後食用幼蟲排出的含有高氨基酸的液體。
말벌과(학명: Vespidae)는 벌목 말벌상과의 하위 분류다. 말벌, 쌍살벌, 호리병벌, 땅벌 등이 여기 속한다.
말벌과에 속하는 곤충의 몸길이는 대체적으로 1~5cm 정도로 다양하다. 꿀이나 수액을 먹는 등의 초식을 할 때도 있지만 곤충을 잡아먹는 육식을 하는 경우도 있다. 장수말벌 등 상당히 공격적이고 독성이 강한 종류가 많아 주의해야 한다. 꿀벌을 잡아먹기 때문에 양봉에 해를 주지만, 해충을 잡아먹고 꽃가루를 옳겨주기 때문에 익충이라고 할 수도 있다. 주로 온대지방에 서식하며, 땅 속에 집을 짓거나 나뭇가지에 집을 짓는 등 다양한 곳에 군체를 만들어 산다. 천적으로 성충을 잡아먹는 새, 개구리, 두꺼비, 거미, 사마귀, 지네와 벌집을 공격하는 개미와 곰, 오소리, 담비, 멧돼지 등의 포유류가 있으며, 벌의 몸 속에 기생하는 부채벌레도 천적이다.
.jpg)
_jong_begin_mei.jpg)
_jong_van_onderen_begin_mei.jpg)
.jpg)
.jpg)
