Yetmak (Acanthophyllum) — chinniguldoshlar oilasiga mansub koʻp yillik oʻsimliklar bir necha turlarining umumiy nomi. Oʻzbekistonning adir va togʻ yon bagʻirlarida A. gypsophiloides va A. paniculatum oʻsadi. Boʻyi 50—80 sm, barglari qarama-qarshi, shapaloq, qalami yoki nashtarsimon. Barg bandi va sershox poyasi tuksiz yoki mayda tuk-chalar bilan qoplangan. Gullari mayda, shoxlarining uchida ikkitadan joylashgan. Gulbargi 5 ta, och pushti, changchisi 10 ta, 2 qator joylashgan. Mevasi bir urugʻli. Urugʻi och jigarrang yoki qoʻngʻir, qattiq qobikli. Ildizi burama oʻq ildizdan iborat boʻlib, 2 m dan ortiq chuqurlikka boradi.
E. ildizining tarkibida 10—30% saponin moddasi, shuningdek, aglikonogipsogen, 3 molekula ksiloza va bir molekula glyukuron kislota, galaktoza, ramnoza, furoza va arabinoza kabi moddalar bor. Ildizidan aholi nisholda tayyorlashda koʻpirtiruvchi modda sifatida foydalanib keladi. Ye. oziq-ovqat, qandolat va vinochilik sanoatida, tibbiyotda (balgʻam koʻchiruvchi va organizmni mustahkamlovchi dorilar tayyorlashda) qoʻllaniladi, toʻqimachilik sanoatida gazlamalarni okartirish, ipak va jun gazlamalarni yuvish uchun ham ishlatiladi. [1]
Yetmak (Acanthophyllum) — chinniguldoshlar oilasiga mansub koʻp yillik oʻsimliklar bir necha turlarining umumiy nomi. Oʻzbekistonning adir va togʻ yon bagʻirlarida A. gypsophiloides va A. paniculatum oʻsadi. Boʻyi 50—80 sm, barglari qarama-qarshi, shapaloq, qalami yoki nashtarsimon. Barg bandi va sershox poyasi tuksiz yoki mayda tuk-chalar bilan qoplangan. Gullari mayda, shoxlarining uchida ikkitadan joylashgan. Gulbargi 5 ta, och pushti, changchisi 10 ta, 2 qator joylashgan. Mevasi bir urugʻli. Urugʻi och jigarrang yoki qoʻngʻir, qattiq qobikli. Ildizi burama oʻq ildizdan iborat boʻlib, 2 m dan ortiq chuqurlikka boradi.
E. ildizining tarkibida 10—30% saponin moddasi, shuningdek, aglikonogipsogen, 3 molekula ksiloza va bir molekula glyukuron kislota, galaktoza, ramnoza, furoza va arabinoza kabi moddalar bor. Ildizidan aholi nisholda tayyorlashda koʻpirtiruvchi modda sifatida foydalanib keladi. Ye. oziq-ovqat, qandolat va vinochilik sanoatida, tibbiyotda (balgʻam koʻchiruvchi va organizmni mustahkamlovchi dorilar tayyorlashda) qoʻllaniladi, toʻqimachilik sanoatida gazlamalarni okartirish, ipak va jun gazlamalarni yuvish uchun ham ishlatiladi.
Кой тикен (лат. Acanthophyllum) — өсүмдүктөрдүн чеге гүлдүүлөр тукумунун уруусу. Бадал, кээси көп жылдык чөп, жалбырагы тикендей, шибегедей учтуу, сабагына тушташ жайгашкан. Гүлү майда, желекчеси 5, аталыгы 10, энелиги 1. Топ гүлү — калканчадай же шыпыргыдай. Мөмөсү — кутуча. Түркмөнстанда жана Батыш Памирде бездүү кой тикен кездешет. Кыргызстанда 5 түрү өсөт. Тамырындагы сапонин тамак-аш жана жеңил өнөр жайнда жуугуч каражат катары пайдаланылат. Кыргызстанда өскөн кадимки жана шыпыргыдай кой тикен — көп жылдык камгак чөп. Шыпыргыдай Кой тикен сапониндүү, тамырынан самын алынат. Көп түрү — балдуу өсүмдүктөр.
Acanthophyllum is a genus of flowering plants in the family Caryophyllaceae with about 75 species, spread in the Irano-Turanian area.[2]
Small, shrubby perennial plants with spiny leaves. Flowers white or pink, sessile in solitary or globose heads. Spiny bracts. Calyx cylindrical, with 5 teeth. Petals 5, entire or retuse. Stamens 20. Capsule ovoid, irregularly dehiscent from base. Reniform seeds.[3]
The genus was described by Carl Anton von Meyer and published in Verzeichness der Pflanzen des Caspischen Meeres 210, 1831.[3] The type species is Acanthophyllum mucronatum C.A.Mey.
As of March 2023, Plants of the World Online accepted the following species:[1]
Acanthophyllum is a genus of flowering plants in the family Caryophyllaceae with about 75 species, spread in the Irano-Turanian area.
Acanthophyllum es un género de plantas con flores perteneciente a la familia de las cariofiláceas. Comprende 107 especies descritas y de estas, solo 68 aceptadas.[1]
Son pequeñas plantas arbustivas perennes con hojas espinosas. Flores blancas o rosadas, sésiles en cabezas solitarias o globosas. Brácteas espinosas. Cáliz cilíndrico, con 5 dientes. Pétalos 5, enteros o retusos. Estambres 20. Cápsula ovoide, dehiscente irregularmente en la base. Las semillas reniformes.[2]
El género fue descrito por Carl Anton von Meyer y publicado en Verzeichness der Pflanzen des Caspischen Meeres 210. 1831.[2] La especie tipo es: Acanthophyllum mucronatum C.A. Mey.
A continuación se brinda un listado de las especies del género Acanthophyllum aceptadas hasta octubre de 2013, ordenadas alfabéticamente. Para cada una se indica el nombre binomial seguido del autor, abreviado según las convenciones y usos.
Acanthophyllum es un género de plantas con flores perteneciente a la familia de las cariofiláceas. Comprende 107 especies descritas y de estas, solo 68 aceptadas.
Acanthophyllum, biljni rod u porodici klinčićevke (Caryophyllaceae). Opisan je 1831. godine. Priapda mu dvadesetak vrsta[1] višegodišnjih grmova, poglavito u irano–turanskoj florističkoj regiji.
Acanthophyllum, biljni rod u porodici klinčićevke (Caryophyllaceae). Opisan je 1831. godine. Priapda mu dvadesetak vrsta višegodišnjih grmova, poglavito u irano–turanskoj florističkoj regiji.
Acanthophyllum – rodzaj roślin z rodziny goździkowate (Caryophyllaceae). Obejmuje 68[3] gatunków występujących w Azji południowo-zachodniej i środkowej, także na Syberii. Niektóre gatunki są uprawiane, wiele gatunków to kserofity o kolczastych liściach[4].
Rodzaj należy do rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae), rzędu goździkowców (Caryophyllales) w obrębie dwuliściennych właściwych. W obrębie goździkowatych należy do podrodziny Caryophylloideae plemienia Caryophylleae[5].
Acanthophyllum – rodzaj roślin z rodziny goździkowate (Caryophyllaceae). Obejmuje 68 gatunków występujących w Azji południowo-zachodniej i środkowej, także na Syberii. Niektóre gatunki są uprawiane, wiele gatunków to kserofity o kolczastych liściach.
Acanthophyllum é um género botânico pertencente à família Caryophyllaceae.[1]
Estão descritas 68 espécies[1]:
Acanthophyllum é um género botânico pertencente à família Caryophyllaceae.
Acanthophyllum C.A.Mey., 1831[2]
Типовой видКолючелистник, или Колючелист (лат. Acanthophyllum) — род растений семейства гвоздичные (Caryophyllaceae).
Полукустарнички и многолетние травы, с обильно ветвящимися стеблями, формирующие колючие подушки полушаровидной формы, с розовыми, или реже белыми цветками. Опыление перекрёстное, растения энтомофильные, которым присуща протандрия. Многие виды известны как медоносы. Размножение происходит семенами.
Ряд видов с неколючими листьями, ранее помещаемые вколючелистники, отнесены в роду Аллохруза (Allochrusa).
Известно около 60 видов[4], произрастающих в аридных районах Центральной Азии. Северная граница ареала лежит в Южном Казахстане, отдельные виды встречаются на Кавказе, большое разнообразие наблюдается в Иране, распространяется до территории Пакистана.
Некоторые виды: