Prunella collaris (Scopoli 1769)

Heltnarjarntítlingur (frøðiheiti - Prunella collaris)

Sí eisini

• Fuglar í Føroyum

De Oipnlerchn oda Oimlerchn (aa Oipnbraunelle, dt.: Alpenbraunelle, Prunella collaris) is a Vegal, des wo im Gebirg vorkimmt. Es zejt zua de Spotznvegl, gnaua gsogt zua Familie vo de Braunelln (Prunellidae). Da wissnschaftliche Nama collaris spuit auf de schworz gfleckade Gurgl o.^[1]

So schaugts aus

Normalaweis san de Oipnlerchn um de 18 cm lang und vom Gfiada her ned bsundas auffällig. Wiagn doans im Schnitt umara 40 Gramm.^[2]

Es gibt oba guade Bstimmungsmerkmoi. Des is zum oan de schworz-weiss gfleckade Gurgl, zum andan des rostbraune Fleckalmuasta an da Seitn vom Wampn. An de Fliagl siagt ma zwoa weisse Bindn, und s' End vom Schwanz is a bissl hella mit weiss drinad. Bei de junga Oipnbraunejn is de Gurgl no ned so deitlich gfleckad und am Wampn hams mera braun. Vo da Hecknlerchn, de wo eng vawandt is, ko mas aa recht guad weggadkenna, wei de koa gfleckade Gurgl hod und koa so deitliche Zeichnung an de Fliagl, aussadem iss' aa no a guads Stickl kloana.

Wo mas findt

De Oipnlerchn kimmt vo Spanien und Nordwestafrika bis noch Ostasien fia, oba ibaroi blos in de houchn Gebirg. In Middleiropa gebt se s in de Oipn, in de Karpatn und in de Sudetn.

Im Summa, wanns briatn, trifft mas obahoib vo da Baamgrenzn bis affe zua Schnäägrenzn. Wo a Hang ganz koi is, kemmans aa diafa obe. Im Winta siagt mas aa an Schihittn und in hochglengne Derfa. Fejsn daung eana gscheid, und meistns hupfns aufm Bodn umanand. Wanns eana z riskant wead, vakriachan se si in Fejsspoitn, unta ibastehade Stoana oda in de Latschn. Wanns ned briatn, vagabundierns a bissl umanand, oba ned recht vui. Moast gähts grod a wengal diafa ins Toi obe, wanns grod recht koid wead.

Wos eana schmeckt

De Oipnlerchn meng gern Insektn, Wirma, Spinna, Schneckn und aa Pflanznasama. In Roosepfe deans aa manchmoi noch Leckabissn suacha. Im Winta kemmans aa ans Voglheisl und hoin se ausm Abfoi vo de Hittn und Berghotels wos' braucha kennan.

Stimm

Des Liadl vo da Oipnlerchn bstäht aus vui Zwitschan und Drillan, wia bei da Fejdlerchn, kannt ma song, blos bei weitm ned a so ausdauand. Beim Singa sitzns auf da Erdn oda steing zuaram kurzn Boizfluag auf. Ruaffa deans moastns „trrli“ oda „trrüi“.

Nest und Bruadpflege

Briatn dean de Oipnlerchn ab Ende Mai, auf fejsige Häng obahoib vo da Baamgrenzn. De Arbat dean se si hächstns zwoa Moi im Joar o. As Nest bauns in a Senkn im Bodn oda in ra Fejsspoitn. Des is nachand a zierlicha, locka zsamadrahda Napf aus Stengaln und Wurzln, innen mit Moos, Flechtn und manchmoi aa mit Fedan und Hoar auspoistad. Drinad liang im Schnitt 4-5 hejblaue, 23 mm lange Oa. Noch 13-15 Dog schlipfan de Kloanan, und bevor dass s fliang kennan, sans aa scho wieda ausm Nestal draussn, moastns noch 16 Dog. Manndal und Weiwal hejfan beim Briatn und beim Fuadan vo de Kloana zsam.

Sunst no

De Oipnlerchn kennan in Freiheit bis ocht Joar oid wern.

Beleg

1. ↑ Viktor Wember: Die Namen der Vögel Europas – Bedeutung der deutschen und wissenschaftlichen Namen, Aula-Verlag, Wiebelsheim 2007, ISBN 978-3-89104-709-5, S. 160
2. ↑ Hans-Heiner Bergmann; Hans-Wolfgang Helb; Sabine Baumann; Die Stimmen der Vögel Europas – 474 Vogelporträt mit 914 Rufen und Gesängen auf 2.200 Sonogrammen, Aula-Verlag, Wiesbaden 2008, ISBN 978-3-89104-710-1; S. 83 und 84.

Lo pegòt ò rocassier (Prunella collaris) es una espècia de passerat que viu en Euròpa.

Алпско попче (Prunella collaris) — малечка врапчевидна птица од семејството на попчињата (Prunellidae).

Таксономија

Овој вид заедно со Altai Accentor се понекогаш одделени од другите попчиња од видот Laiscopus.^[2]

Вид

Ова е малечка птица со големина околу 15-17,5cm. Тој е малце поголем од својот роднина Обично попче . Има кафеав врат и помалку личи на Домашното врапче, но имаат одличен слух и црвено-кафеави пердуви на стомакот.

Половина од нив се многу слични, но само машките може да бидат идентични. Младите птици имаат поголеми глави.

Распространетост и живеалишта

Живеат во планините на јужна и умерена Европа, Либан^[3] и Азија на височина околу 2000m. Главно презимуваат околу екваторот но, некои птици преселници мигрираат и во Велика Британија.

Овие птици живеат во области со слаба вегетација.

Парење

Градат уредни гнезда во пукнатината на дрвјата или некоја карпа и несат околу 3-5 небесно сини јајца.

Системот на парење е од личен интерес. Живеат во групи од 3-4 мажјаци и 3-4 женки. Овие не се поврзани птици кои имаат социјален систем на парење. Мажјаците имаат доминантна хиерархија, алфа мажјаците се обично постари од останатите. Женките бараат со сите мажи, но како алфа мажјак треба да ги брани од другите, послаби мажјаци од него. Потоа за возврат мажите бараат со сите женки. ДНК-та се користи за да се покаже дека се меша татковството, иако женката е секогаш вистинска мајка и таа ги одгледува сама во нејзиното гнездо. Мажите обезбедуваат храна за групата во зависност од тоа дали се заедно со женката или не - мажите имаат задача да ги заштитат младенчињата.

Наводи

• Davies, N. B., Hartley, I. R., Hatchwell, B. J., Desrochers, A., Skeer, J. & Nebel, D. 1995. The polygynandrous mating system of the alpine accentor Prunella collaris. I. Ecological causes and reproductive conflicts. Animal Behaviour, 49, 769-788.
• Davies, N. B., Hartley, I. R., Hatchwell, B. J. & Langmore, N. E. 1996. Female control of copulations to maximise male help: a comparison of polygynandrous alpine accentors Prunella collaris and dunnocks Prunella modularis. Animal Behaviour, 51, 27-47.
• Hartley, I. R., Davies, N. B., Hatchwell, B. J., Desrochers, A., Nebel, D. & Burke, T. 1995. The polygynandrous mating system of the alpine accentor Prunella collaris. II. Multiple paternity and parental effort. Animal Behaviour, 49, 789-803.