Chróścik pasterski (Stereocaulon paschale (L.) Hoffm.) – gatunek grzybów należący do rodziny chróścikowatych (Stereocaulaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Stereocaulaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1753 Linneusz nadając mu nazwę Lichen paschalis (w tłumaczeniu na jęz. polski: porost pasterski). Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1796 Hoffmann, przenosząc go do rodzaju Stereocaulon[1].
Nazwa polska według W. Fałtynowicza[2].
Plecha pierwotna jest skorupiasta, zbudowana z bardzo drobnych granulek i zanika na bardzo wczesnym etapie rozwoju. Plecha wtórna ma postać krzaczkowato rozgałęzionych podecjów o wysokości do 3 cm. Podecja są nagie, silnie przyrośnięte do podłoża i tworzą gęste murawki. Występują na nich liczne, gęste i poduszeczkowate fyllokladia, w których zachodzi fotosynteza. Ich powierzchnia jest szara lub biaława. Brak na niej izydiów[4]. Plecha podecjów zawiera cefalodia z sinicami z rodzaju Nostoc lub Stigonema[5][5].
Kwasy porostowe: atranorin i kwas lobariowy[4].
Występuje głównie w tundrze i w górach[5]. Na półkuli północnej jest szeroko rozprzestrzeniony. Na półkuli południowej występuje tylko w Andach i górach Nowej Zelandii[6].
W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status CR – gatunek krytycznie zagrożony[7]. Jest w Polsce objęty ochroną całkowitą[8]. Występowanie chróścika pasterskiego w Polsce jest słabo zbadane, w piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano około 20 jego stanowisk[2].
Rośnie na ziemi, na torfie, próchnicy, na warstwie martwych liści[4].
Chróściki są łatwe do odróżnienia od innych rodzajów porostów, trudno natomiast rozróżnić poszczególne ich gatunki, są one bowiem morfologicznie bardzo podobne do siebie. Istotną rolę w rozróżnianiu gatunków odgrywają reakcje barwne porostów. Jednakże nawet przy pomocy tych reakcji nie można odróżnić chróścika pasterskiego od chróścika tasiemcowatego (Stereocaulon taeniarum) – obydwa te gatunki dają identyczny wynik wszystkich reakcji barwnych. Ich rozróżnienie odbywa się tylko przez analizę cech morfologicznych[5]. Chróścik pasterski odróżnia się m.in. bardziej rozgałęzionym podecjum[4].
W ekosystemach tundry i arktycznych porosty są jednymi z ważniejszych organizmów przeprowadzających fotosyntezę. Chrobotek alpejski i chróścik pasterski w tych ekosystemach to gatunki dominujące, tworzące całe łany. Stanowią ważne źródło pożywienia dla reniferów i karibu, odgrywają też dużą rolę w gospodarce wodnej ekosystemów[9].
Chróścik pasterski (Stereocaulon paschale (L.) Hoffm.) – gatunek grzybów należący do rodziny chróścikowatych (Stereocaulaceae). Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów.
