Watershield

Płoczyniec (Brasenia Schreb.) – monotypowy rodzaj zawierający współcześnie tylko jeden gatunek – Brasenia schreberi J.F.Gmel. (Systema Naturae ed. 13, 1 1791). Roślina wodna o zasięgu obejmującym rozległe obszary w strefie klimatu umiarkowanego, zwłaszcza na półkuli północnej, poza tym notowany na terenach wyżej położonych w strefie międzyzwrotnikowej. Wszędzie jest jednak rośliną znaną ze stosunkowo nielicznych stanowisk^[2]. Nie występuje w ogóle w naturze w zachodniej części Azji oraz w Europie^[3], skąd jednak roślina znana jest z wielu stanowisk z kopalnych flor trzeciorzędowych i plejstoceńskich (także z ziem polskich). Z nieznanych bliżej powodów płoczyniec ustąpił z kontynentu europejskiego ok. 115 tys. lat temu^[4]. Nazwa rodzajowa upamiętnia Christopha Brasena, misjonarza z Moraw, badacza i kolekcjonera roślin z Grenlandii i Labradoru^[5]. Gatunek bez znaczenia ekonomicznego^[2].

Morfologia

Pokrój

Roślina przypomina wodne rośliny z rodziny grzybieniowatych (do tej rodziny dawniej też była zaliczana). Młode rośliny są mocno śluzowate^[5], śluzem okryte są też podwodne części dojrzałych roślin^[2].

Kłącze

Mięsiste, rosnące na dnie zbiornika^[2].

Liście

Skrętoległe^[2]. Wszystkie pływające (tylko siewki mają młode liście zanurzone^[2]), długoogonkowe. Tarczowate, eliptyczne, z ogonkami kończącymi się pośrodku całobrzegiej blaszki. Blaszka osiąga rozmiary 3,5-13,5 × 2-8 cm^[5].

Kwiaty

Długoogonkowe i niepozorne (do 2 cm średnicy). Zewnętrzny okółek ciemnopurpurowego okwiatu składa się z trzech wąskojajowatych listków, wewnętrznym tworzą także trzy nieco dłuższe i węższe, wąskopodługowate płatki. Pręciki liczne od 18 do 36, czasem nawet ponad 50. Wytwarzają wielkie ilości pyłku. Słupków jest od 4 do 18, są jednokomorowe i zawierają po dwa, czasem jeden zalążek^[5].

Owoce

Mniej lub bardziej wrzecionowate, o długości 6–10 mm. Zawierają 1–2 jajowate nasiona o długości 2–4 mm^[5].

Biologia i ekologia

Bylina zasiedlająca wody stojące i wolnopłynące, głównie jeziora oligo- i mezotroficzne na wysokości do 2000 m n.p.m. Kwitnienie następuje późną wiosną i wczesnym latem. Płoczyniec jest rośliną wiatropylną^[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj w ramach rodziny pływcowate (Cabombaceae) wchodzi w skład rzędu grzybieniowców (Nympheales), stanowiącego jedną z najstarszych linii rozwojowych okrytonasiennych^[1].

Pozycja systematyczna według systemu Reveala (1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Piperopsida Bartl., podklasa Nelumbonidae Takht., nadrząd Nelumbonanae Takht. ex Reveal, rząd Hydropeltidales Spenn., rodzina pływcowate (Cabombaceae A. Rich.), rodzaj płoczyniec (Brasenia Schreb.)^[6].

Przypisy