La bandera española (Gloriosa superba) ye una planta de la familia de les colchicacees. Ye orixinaria d'África tropical y sudeste d'Asia.[1]
Esta especie tropical puede engatar hasta altores de 1,4-2,4 m en condiciones favorables. Les brilloses flores coloraes y doraes paecer a los llirios tigre na forma, con pétalos reflexos de marxes ondulaos y llamativos estames. "Rothschildiana" tien flores grandes d'un coloráu rosáu con pétalos de marxe mariellu; les flores de "Simplex" son similares pero más pequeñes, naranxa escuru marielles. Ye la flor nacional de Mozambique.
Les flores, fueyes y bulbos contienen alcaloides derivaos de la colchicina tales como la N-formil desacetilcolchicina, desmetil colchicina y lumicolchicina. Los bulbos tamién contienen gloriosina. Les fueyes contienen acedu quelidónico, ácidu 2-hidroxi-6-metoxibenzoico y β-sitosterol. El rizoma ye citotóxico, anticanceríxenu, antimalárico, estomáquico, purgante, colágogo, antihelmíntico, febrífugo y antilepraico.[2](Clewer et al, 1915).
Gloriosa superba describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 1: 305. 1753.[3]
.
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. La bandera española (Gloriosa superba) ye una planta de la familia de les colchicacees. Ye orixinaria d'África tropical y sudeste d'Asia.
Gloriosa superba(lat. GLORIOSA SUPERBA Linn) (ing. Glory lily)-Gloriosa cinsinə aid bitki növü.Afrika və Asiyanın Tropik bölgələrində yayqındır.Bu bitkinin kökləri Hindistanda ilan sancmasında istifadə olunur.Uzunluğu 1-3 metrdir.Yarpaqları həm uzun və həm yumurta formasındadır və ucu qıvrımdır.Onun çiçəklənmə mövsümü yaydır.Hər bir gülün altı ləçəyi var uzunluğu 8-5 smdir.İlk növbədə gülün rəngi yaşıl, sonra sarı və nəhayət tünd-qırmızı olur.[1]
Gloriosa superba, Zimbabvenin milli gülüdür.[2][3]
Gloriosa superba(lat. GLORIOSA SUPERBA Linn) (ing. Glory lily)-Gloriosa cinsinə aid bitki növü.Afrika və Asiyanın Tropik bölgələrində yayqındır.Bu bitkinin kökləri Hindistanda ilan sancmasında istifadə olunur.Uzunluğu 1-3 metrdir.Yarpaqları həm uzun və həm yumurta formasındadır və ucu qıvrımdır.Onun çiçəklənmə mövsümü yaydır.Hər bir gülün altı ləçəyi var uzunluğu 8-5 smdir.İlk növbədə gülün rəngi yaşıl, sonra sarı və nəhayət tünd-qırmızı olur.
Gloriosa superba, Zimbabvenin milli gülüdür.
Gloriosa superba és una espècie de planta dins la família Colchicaceae. És una planta nativa d'Àfrica i Àsia però es cultiva arreu del món com planta ornamental. És medicinal, verinosa i una mala herba nociava.
A Espanya figura dins la llista de plantes de venda regulada.
És una planta herbàcia perenne que té un rizoma carnós.[1] És enfiladissa amb circells i pot arribar a fer 4 m de llargada.[2] Les seves flors són vistoses i amb sis tèpals de 5 a 7,6 cm de llargada i de color generalment vermell. El fruit és una càpsula carnosa de 6 a 12 cm de llargada.
És una planta amb un verí capaç de matar un home o un altre animal si s'ingereix. S'ha usat per a cometre assassinats o per suïcidar-se. Com altres plantes de la seva família té un alt contingut en colquicina,que és un alcaloide tòxic.
S'ha usat en la medicina tradicional en moltes cultures per a tractar moltes malalties com són la gota, infertilitat, ferides obertes i d'altres. També s'en serveix per fer verí de sageta.
És la flor nacional de Zimbabwe.[2][3][4][5][6]
Gloriosa superba és una espècie de planta dins la família Colchicaceae. És una planta nativa d'Àfrica i Àsia però es cultiva arreu del món com planta ornamental. És medicinal, verinosa i una mala herba nociava.
A Espanya figura dins la llista de plantes de venda regulada.
Die Ruhmeskrone (Gloriosa superba) ist eine Pflanzenart aus der Familie der Zeitlosengewächse (Colchicaceae). Diese Kletterpflanze besitzt eine weite Verbreitung in den wechselfeuchten Gebieten der Paläotropis.
Die Ruhmeskrone ist eine rankende, ausdauernde krautige Pflanze, die Wuchshöhen von 1,5 bis 2 Meter erreicht. Die Ruhmeskrone übersteht die Trockenzeit als Geophyt mit Hilfe verdickter Rhizome als unterirdischen Speicherorganen, die im Gartenbau auch zur Vermehrung dienen. Der Stängel entspringt dem Rhizom. Die Stängel können im oberen Teil verzweigt sein.
Die glänzend grünen, bis 15 Zentimeter langen Laubblätter laufen am Ende in einem rankenartigen Fortsatz aus, mit dem die Pflanzen klettern. Ist keine passende Stütze in der Nähe, bleibt die Hauptachse niederliegend.
Einzeln in den Blattachseln stehen die 10 bis 20 Zentimeter langen Blütenstiele auf denen die die Blüten hängen. Die zwittrige, weitgehend radiärsymmetrischen Blüte weist einen Durchmesser von 10 bis 20 Zentimeter auf. Die sechs gleichgeformten Blütenhüllblätter sind in der Färbung variabel von gelb bis rot und sind schmal-lanzettlich, an den Enden zugespitzt und am Rand gewellt. Nach dem Öffnen der Knospe biegen sich die Blütenhüllblätter nach hinten. Es sind sechs Staubblätter vorhanden, wobei die Staubbeutel an langen Staubfäden stehen und seitlich nach unten aus der Blüte hervorstehen. Der Griffel ragt ein kurzes Stück nach unten aus der Blüte heraus und knickt dann seitlich ab.
In die längliche bis verkehrt eiförmige Kapselfrucht sind in ihrem fleischigen Innern zahlreiche, dunkel gefärbte Samen eingebettet.
Die Chromosomenzahl beträgt 2n = 22.[1]
Die Ruhmeskrone wird als Zierpflanze in tropischen sowie subtropischen Parks und Gärten verwendet[2] und sowohl als Kübelpflanze als auch als Schnittblume kultiviert.
Sie enthält Colchicin, den gleichen Giftstoff wie die Herbstzeitlose, und ist dadurch stark giftig. Gloriosa wird zur kommerziellen Produktion von Colchicin angebaut.
Gloriosa superba ist weitverbreitet in Südostasien, Malesien und im südlichen und tropischen Afrika. Sie kommt natürlich in Sri Lanka, Indien, Nepal, Myanmar, Thailand, Kambodscha, Laos, Vietnam, im südlichen Yunnan, Malaysia, Indonesien, Äthiopien, Somalia, Sudan, Kenia, Tansania, Uganda, Senegal, Mosambik, Botswana, Namibia, Südafrika, Eswatini und Madagaskar vor.[3] In vielen Gebieten der Tropen und Subtropen ist sie ein Neophyt.[4][5] Sie wird in der Roten Liste der südafrikanischen Pflanzenarten als „least concern“ = „nicht gefährdet“ bewertet.[6]
Die Ruhmeskrone (Gloriosa superba) ist eine Pflanzenart aus der Familie der Zeitlosengewächse (Colchicaceae). Diese Kletterpflanze besitzt eine weite Verbreitung in den wechselfeuchten Gebieten der Paläotropis.
Kembang sungsang duwéni jeneng élmiah Gloriosa superba. Ana uga kang ngarani kembang iki kanhi jeneng kembang Mandalika. Kembang kang dimangerténi mlebu kulawarga Liliaceae iki kalebu tanduran sakmangsa ya iku urip nalika wiwit mangsa rendheng. Wit iki dhuwuré 2 mèter lan duwé godhong ijo tunggal kang alus dawané 10-20cm lan ambané 3-6 cm. Kembangé majemuk awerna kuning pucuké warna jingga. Benang sariné metu lan melengkung mendhuwur kang dawane 5-8cm. Kembang sungsang kang wis tuwa duwé woh alus uga empuk sing wernané ijo kesoklatan. Oyoté serabut lan nutupi umbi kang bunder. [1]
Kembang sungsang minangka tetuwuhan asli saka bawana Afrika lan Asia. Banjur dibudhidhayakaké ing tlatah Florida lan Hawaii. Kembang sungsang biasané ditandur ing pot utawa dadi tanduran pager. Tanduran iki thukul ing dharatan cendhek nganti duwur 600 mèter ing sadhuwuring segara. Cara nandur ya iku kanthi umbiné kang diwénéhake ing lemah lan wanci paling apik ya iku wiwit mangsa rendheng.
Kembang sungsang ngandhut senyawa alkaloida kang sipaté racun. Menawa ora segaja mangan umbiné bisa nyebabaké rasa kobong ing gurung, lambe lan ilat bengkak. Sakwisé iku dadi mencret, muntah, semaput, bisa uga nganti tilar donya.
Kembang sungsang duwéni jeneng élmiah Gloriosa superba. Ana uga kang ngarani kembang iki kanhi jeneng kembang Mandalika. Kembang kang dimangerténi mlebu kulawarga Liliaceae iki kalebu tanduran sakmangsa ya iku urip nalika wiwit mangsa rendheng. Wit iki dhuwuré 2 mèter lan duwé godhong ijo tunggal kang alus dawané 10-20cm lan ambané 3-6 cm. Kembangé majemuk awerna kuning pucuké warna jingga. Benang sariné metu lan melengkung mendhuwur kang dawane 5-8cm. Kembang sungsang kang wis tuwa duwé woh alus uga empuk sing wernané ijo kesoklatan. Oyoté serabut lan nutupi umbi kang bunder.
Ko e Lile veʻemoa (hingoa taʻefakalakanga) ko e fuʻu ʻakau siʻi mo e totolo ia. ʻOku ʻiloa ʻi he kāungafonua ʻo e Pasifiki, kā ʻoku teʻeki tupu ʻi Tongá ni ngata pē ʻi he ngoue kakala. ʻOmi mei ʻAfelika.
Ko e Lile veʻemoa (hingoa taʻefakalakanga) ko e fuʻu ʻakau siʻi mo e totolo ia. ʻOku ʻiloa ʻi he kāungafonua ʻo e Pasifiki, kā ʻoku teʻeki tupu ʻi Tongá ni ngata pē ʻi he ngoue kakala. ʻOmi mei ʻAfelika.
ଲହଲାଙ୍ଗଳୀ, (ଅବା ଲାଙ୍ଗଳିଆ, ପଞ୍ଚାଙ୍ଗୁଳ, ମେହେରିଆ ଫୁଲ, ଗର୍ଭଘଟନ (ଲାଟିନ ନାମ Gloriosa superba Linn, ସଂସ୍କୃତ ନାମ ଲାଙ୍ଗଳୀ,କଳିହାରୀ,ଅଗ୍ନିଶିଖା,ଗର୍ଭନୁତ), ରସୋଣ (Liliaceae) କୁଳ (Familly)ର ଏକ ଗଛ ।
ଏହା ଏକ ବହୁବର୍ଷାୟୁ, ବୃକ୍ଷାରୋହୀ ଲତା ଅଟେ । ଏହାର କାଣ୍ଡ ପତଳା ୨୦ ଫୁଟ ଯାଏଁ ଲମ୍ବା ଏବଂ ଏହା କନ୍ଦ ସଦୃଶ ମାଂସାଳ ବହୁ ବର୍ଷାୟୁ ଭୂତଳ କାଣ୍ଡରୁ ଉଦ୍ଗମ ହୋଇଥାଏ ।
ପୁଷ୍ପ –ଫଳ ବର୍ଷା ଋତୁରେ ହୁଏ ଏବଂ ଶୀତ ଋତୁରେ ଏହାର ଲତା ଶୁଖିଯାଏ ।
ଏହା ସମଗ୍ର ଆଫ୍ରିକା, ଏସିଆ, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ, ମାଲୟ ଦ୍ୱିପ, ଫିଲିପାଇନ, ସମସ୍ତ ଭାରତରେ ଏହା ୬ ହଜାର ଫୁଟ (ସମୁଦ୍ର ପତନ ସ୍ତର ) ଯାଏଁ ଏବଂ ପଶ୍ଚିମ ଘାଟ ଯାଏଁ ବ୍ୟାପ୍ତ । ଜିମ୍ବାବ୍ୱେ ଦେଶର ଏହା ଜାତୀୟ ପୁଷ୍ପ ଏବଂ ଆମ ଭାରତର ତାମିଲନାଡୁ ରାଜ୍ୟର ଜାତୀୟ ପୁଷ୍ପ । ଆମ ଓଡ଼ିଶାରେ ଏହା କୃଷକ ମାନେ ହଲ ଲଙ୍ଗଳ ପୂଜା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କରିଥାନ୍ତି । ଭାରତରେ ଏହା ଏକ ଲୁପ୍ତ ପ୍ରାୟ ପ୍ରଜାତି ଭାବରେ ବିବେଚିତ ।
ଶୋଥହର,ବେଦନା ସ୍ଥାପକ ଗୁଣ –ଏହାର ଭୂମିଜ କନ୍ଦ ଯଦ୍ୟପି ବିଷାକ୍ତ, ଏଥିରେ ଯଥେଷ୍ଟ ପରିମାଣରେ ଶୋଥହର(anti-inflammatory), ବେଦନସ୍ଥାପକ (analgesic) ଏବଂ ଜ୍ୱରଘ୍ନ (febrifuge) ଗୁଣ ନିହିତ ରହିଛି ।
ବାତଜ୍ୱର (Rheumatism), ସନ୍ଧିବାତ(Arthritis), ରକ୍ତବାତ(Gout) ଇତ୍ୟାଦି ରୋଗରେ ଏହାକୁ ସଫଳ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇ ପାରେ । ଏହି ସମସ୍ତ ରୋଗରେ ଏହା ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ପ୍ରଭାବି । ଗର୍ଭପାତ ଓ ଗର୍ଭାଶୟ ସଙ୍କୋଚକ ଗୁଣ – ଏହାର କନ୍ଦ ପ୍ରଭାବି ରୂପେ ଗର୍ଭପାତ କରାଇଥାଏ । ଏହା ଅତୀବ ଭାବେ ଗର୍ଭାଶୟକୁ ସଙ୍କୁଚିତ କରିଥାଏ ।
ଲହଲାଙ୍ଗଳୀ, (ଅବା ଲାଙ୍ଗଳିଆ, ପଞ୍ଚାଙ୍ଗୁଳ, ମେହେରିଆ ଫୁଲ, ଗର୍ଭଘଟନ (ଲାଟିନ ନାମ Gloriosa superba Linn, ସଂସ୍କୃତ ନାମ ଲାଙ୍ଗଳୀ,କଳିହାରୀ,ଅଗ୍ନିଶିଖା,ଗର୍ଭନୁତ), ରସୋଣ (Liliaceae) କୁଳ (Familly)ର ଏକ ଗଛ ।
செங்காந்தள் அல்லது காந்தள் (Gloriosa superba, இலங்கை வழக்கு: கார்த்திகைப் பூ) என்பது ஒரு காந்தள் பேரினத்தைச் சேர்ந்த தாவரமாகும். இது ஆப்ரிக்கா, ஆசியா ஆகிய இடங்களை தாயகமாகக் கொண்டது. இவை இயற்கையாக ஆப்ரிக்கா, தென்கிழக்கு ஆசியா மற்றும் மலேசியாவின் சில பகுதிகளில் காணப்படுகிறது. கார்த்திகைத் திங்களில் முகிழ்விடும் இம்மலர்க் கொடி இலங்கை, இந்தியா, சீனா, மலாக்கா தீபகற்பம், அயனமண்டல ஆபிரிக்கா முதலான பகுதிகளிலும் காணப்படும். இது வேலிகளிலும், பாதையோரங்களிலும், காட்டோரங்களிலும் படர்ந்து நிமிர்ந்து அழகிய விரல்கள் போலவும், சுடர்கள் போலவும் காட்சியளிக்கும்.
அனைத்துப் பகுதிகளும் கோல்சிசினே (colchicine) எனும் அல்கலோயட்கள் நிறைந்தது. அதனால் இவற்றை உட்கொண்டால் மரணம் சம்பவிக்கும் வாய்ப்புள்ளது. குறிப்பாக இதன் வேர் மிகுந்த நச்சுத் தன்மை கொண்டது. இதன் இலை மற்றும் தண்டு நம்மேல் பட்டால் தோலில் அரிப்பு உண்டாகும். இது கார்த்திகைபூ என்றும் அறியப்படுகிறது. கண்வலிக்கிழங்கு எனும் கிழங்கு வகை மூலிகையானது காந்தள் மலர்ச் செடியிலிருந்துப் பெறப்படுகிறது. அச்செடியின் வேர்ப்பகுதியே கண்வலிக்கிழங்கு ஆகும். இக்கிழங்கு ஆனது கலைப்பைக் கிழங்கு, வெண்தோன்றிக் கிழங்கு, கார்த்திகைக் கிழங்கு என்று பல பெயர்களிலும் அழைக்கப்படுகிறது. இக்கிழங்கில் உள்ள கோல்ச்சிசினும் சூப்பர்பைனும் மருத்துவக் கூறுகளாகும். இதன் பல்வேறு மருத்துவ பயன்பாடுகள் இந்தியாவில் இந்திய மருத்துவத்தில் பயன்படுத்தப்படுகிறது. ஆப்ரிக்காவிலும் இது பயன்படுத்தப்படுகிறது.
இக்கிழங்கானது வடிகால் வசதியுடைய செம்மண், பொறை மண் போன்றவற்றில் வளரும். மண்ணின் pH மதிப்பு 6.0 முதல் 7.0 வரை இருப்பது இக்கிழங்கிற்கு ஏற்றது. இக்கிழங்கு V வடிவில் காணப்படும். கிழங்கு ஆனது ஆடிப்பட்டத்தில் நடவு செய்யப்படுகிறது.
கிழங்கு ஆனது நடவு செய்த 90 நாட்களில் பலன் தரத் தொடங்குகிறது. கிழங்கின் வளர்ச்சியைக் களைகள் பாதிக்காதவாறு 30, 60, 90 ஆகிய நாட்களில் களை எடுக்கப்படுகிறது. நட்ட உடன் நீர்ப்பாய்ச்சப்பட்டு பின்னர் 20-25 நாட்கள் கழித்து நீர்ப்பாய்ச்சுதல் நல்ல வளர்ச்சியைத் தரும். கிழங்கு வளரச் சராசரி மழையளவு 70 செ.மீ. ஆக இருக்க வேண்டும். கிழங்கு ஒவ்வொன்றும் 100 கிராம் எடைவரை இருக்கும். கோடைக் காலத்தில் கிழங்குகள் ஓய்வடைகின்றன. இதனால் காந்தள் கொடியானது துளிர்ப்பதில்லை.
அயல்மகரந்தச் சேர்க்கைமூலம் கருவுற்ற பூக்கள்மூலம் உருவான காய்களிலிருந்து செடி ஒன்றிற்கு 100 கிராம் விதைகளும், ஒரு கிலோ கிராம் அளவிலான கிழங்கும் கிடைக்கும். ஓர் ஏக்கருக்குக் கிட்டத்தட்ட 500 கிலோ கிராம் அளவுக் கிழங்கு கிடைக்கும். விதைகள் ₹ 2500 - ₹ 3000 வரை விற்பனையாகும்.
இது ஒரு முக்கிய ஏற்றுமதிப் பொருளாகும். காந்தளை விதைகள் மூலமும் கிழங்குகள் மூலமும் பயிர் செய்யலாம். எனினும் கிழங்குகள் மூலமே வணிக வழியில் பயிர்ப் பெருக்கம் செய்யப்படுகிறது.
செங்காந்தள் (Gloriosa) அல்லது கார்த்திகைப்பூ ஜிம்பாவ்வே நாட்டின் தேசிய மலராகும். தமிழ்நாட்டின் மாநில மலராகவும் ஏற்கப்பட்டுள்ளது. தமிழீழத்தின் மலராகவும் ஏற்கப்பட்டுள்ளது.
செங்காந்தள் அல்லது காந்தள் (Gloriosa superba, இலங்கை வழக்கு: கார்த்திகைப் பூ) என்பது ஒரு காந்தள் பேரினத்தைச் சேர்ந்த தாவரமாகும். இது ஆப்ரிக்கா, ஆசியா ஆகிய இடங்களை தாயகமாகக் கொண்டது. இவை இயற்கையாக ஆப்ரிக்கா, தென்கிழக்கு ஆசியா மற்றும் மலேசியாவின் சில பகுதிகளில் காணப்படுகிறது. கார்த்திகைத் திங்களில் முகிழ்விடும் இம்மலர்க் கொடி இலங்கை, இந்தியா, சீனா, மலாக்கா தீபகற்பம், அயனமண்டல ஆபிரிக்கா முதலான பகுதிகளிலும் காணப்படும். இது வேலிகளிலும், பாதையோரங்களிலும், காட்டோரங்களிலும் படர்ந்து நிமிர்ந்து அழகிய விரல்கள் போலவும், சுடர்கள் போலவும் காட்சியளிக்கும்.
அனைத்துப் பகுதிகளும் கோல்சிசினே (colchicine) எனும் அல்கலோயட்கள் நிறைந்தது. அதனால் இவற்றை உட்கொண்டால் மரணம் சம்பவிக்கும் வாய்ப்புள்ளது. குறிப்பாக இதன் வேர் மிகுந்த நச்சுத் தன்மை கொண்டது. இதன் இலை மற்றும் தண்டு நம்மேல் பட்டால் தோலில் அரிப்பு உண்டாகும். இது கார்த்திகைபூ என்றும் அறியப்படுகிறது. கண்வலிக்கிழங்கு எனும் கிழங்கு வகை மூலிகையானது காந்தள் மலர்ச் செடியிலிருந்துப் பெறப்படுகிறது. அச்செடியின் வேர்ப்பகுதியே கண்வலிக்கிழங்கு ஆகும். இக்கிழங்கு ஆனது கலைப்பைக் கிழங்கு, வெண்தோன்றிக் கிழங்கு, கார்த்திகைக் கிழங்கு என்று பல பெயர்களிலும் அழைக்கப்படுகிறது. இக்கிழங்கில் உள்ள கோல்ச்சிசினும் சூப்பர்பைனும் மருத்துவக் கூறுகளாகும். இதன் பல்வேறு மருத்துவ பயன்பாடுகள் இந்தியாவில் இந்திய மருத்துவத்தில் பயன்படுத்தப்படுகிறது. ஆப்ரிக்காவிலும் இது பயன்படுத்தப்படுகிறது.
Gloriosa superba is a species of flowering plant in the family Colchicaceae. Common names include flame lily, climbing lily, creeping lily, glory lily,[2] gloriosa lily, tiger claw,[3] agnishikha[4] and fire lily.[5]
This herbaceous perennial grows from a fleshy rhizome.[6] It is scandent, climbing using modified leaf-tip tendrils, the stem reaching 4 m (13 ft) long.[7] The leaves are mainly alternately arranged, but they may be opposite, as well. They are somewhat lance-shaped and tipped with tendrils, and they are up 13 to 20 cm (5.1 to 7.9 in) long.[6][8] The showy flower has six tepals each up to 5 to 7.6 cm (2.0 to 3.0 in) long.[6][9] They are generally bright red[6] to orange[8] at maturity, sometimes with yellowish bases. The margins may be quite wavy. The six stamens also are long, up to 4 cm (1.6 in), and each bears a large anther at the tip that drops large amounts of yellow pollen.
The style may be more than 6 cm (2.4 in) long. One flower may weigh over 2.5 g (0.09 oz).[10] The fruit is a fleshy capsule up to 6 to 12 cm (2.4 to 4.7 in) long[7][11] containing red seeds.[6][8] Cultivars of this popular garden plant may vary from these wild-type characteristics; the cultivar 'Lutea' has all-yellow tepals, 'Citrina' is yellow with red markings, and 'Nana' is a dwarf.[3] Whitish forms are also known.[11]
The plant likely is pollinated by butterflies and sunbirds.[7] It grows in many types of habitat, including tropical jungles,[3] forests, thickets,[6] woodlands, grasslands, and sand dunes.[7] It can grow in nutrient-poor soils.[12] It can be found at as high as 2,500 m (8,200 ft) in elevation.[7]
This plant is poisonous, toxic enough to cause human and animal fatalities if ingested. It has been used to commit murder, to achieve suicide,[11] and to kill animals.[7] Every part of the plant is poisonous, especially the tuberous rhizomes. As with other members of the Colchicaceae, this plant contains high levels of colchicine, a toxic alkaloid. It also contains the alkaloid gloriocine. Within a few hours of the ingestion of a toxic amount of plant material, a victim may experience nausea, vomiting, numbness, and tingling around the mouth, burning in the throat, abdominal pain, and bloody diarrhea, which leads to dehydration.[12] As the toxic syndrome progresses, rhabdomyolysis, ileus,[11] respiratory depression, hypotension, coagulopathy, haematuria, altered mental status, seizures, coma, and ascending polyneuropathy may occur.[12] Longer-term effects include peeling of the skin and prolonged vaginal bleeding in women.[11] Colchicine is known to cause alopecia. One case report described a patient who accidentally ate the tubers and then experienced hair loss over her entire body, including complete baldness.[13] Poisonings can occur when the tubers are mistaken for sweet potatoes[11] or yams and eaten.[13] The plant can be dangerous for cats, dogs, horses,[14] and livestock,[15] as well.
The alkaloid-rich plant has long been used as a traditional medicine in many cultures. It has been used in the treatment of gout, infertility, open wounds, snakebite, ulcers, arthritis, cholera, colic, kidney problems, typhus,[7] itching, leprosy,[9] bruises, sprains, hemorrhoids, cancer, impotence, nocturnal emission,[12] smallpox, sexually transmitted diseases, and many types of internal parasites.[15] It is an anthelmintic. It has been used as a laxative and an alexiteric.[9] The sap is used to treat acne and head lice.[12] In a pregnant woman, it may cause abortion.[9][15][7] In parts of India, extracts of the rhizome are applied topically during childbirth to reduce labor pain.[12]
Other uses for this plant include arrow poison in Nigeria[15] and snake repellent in India.[11] Some cultures consider it to be magical.[12] The flowers are part of religious rituals.[11]
This species is the national flower of Zimbabwe.[7][16][17][18][19] In 1947, Queen Elizabeth II received a diamond brooch in the shape of this flower for her twenty-first birthday while traveling in Rhodesia, now called Zimbabwe.[20]
In Tamil, this flower is commonly known as Karthigaipoo (கார்த்திகைப்பூ) because it grows during the Tamil month of Karthigai (November–December). It is the state flower of Tamil Nadu state in India.[21] It was also designated as the national flower of the de facto state of Tamil Eelam by the Liberation Tigers of Tamil Eelam (LTTE), because it contains all the colours contained in the Tamil Eelam national flag and because it grows during November, coinciding with Maaveerar Naal.[22]
The plant can be propagated sexually by seed or vegetatively by dividing the rhizome. Problems during cultivation include inadequate pollination, fungal diseases such as leaf blight and tuber rot, and crop pests such as the moths Polytela gloriosa and Chrysodeixis chalcites.[15] It is also a crop that is slow to propagate; each split tuber produces only one extra plant in a year's time. In vitro experiments with plant tissue culture have been performed,[23] and some increased the yield.[24]
Both the fruit and the rhizome are harvested. The fruits are dried and split, and the seeds are removed and dried further. The seeds and rhizomes are sold whole, as powder, or as oil extracts.[15]
In general, this plant is common in the wild. It is in great demand for medicinal use, so it is cultivated on farms in India, but most plant material sold into the pharmaceutical trade comes from wild populations.[7] This is one reason for its decline in parts of its native range. In Sri Lanka it has become rare, and in Orissa it is thought to be nearing extinction.[7] On the other hand, it has been introduced outside its native range and has become a weed which may be invasive. In Australia, for example, it now can be found growing in coastal areas of Queensland and New South Wales.[8] It also is cited as an invasive species in the Cook Islands, French Polynesia, Kiribati, and Singapore.[5]
Gloriosa superba is a species of flowering plant in the family Colchicaceae. Common names include flame lily, climbing lily, creeping lily, glory lily, gloriosa lily, tiger claw, agnishikha and fire lily.
Gloriosa superba, de nombre común bandera española, es una planta de la familia de las colchicáceas. Es originaria de África tropical y sudeste de Asia.[1]
Esta especie tropical puede trepar hasta alturas de 1,4-2,4 m en condiciones favorables. Las brillantes flores rojas y doradas se parecen a los lirios tigre en la forma, con pétalos reflejos de márgenes ondulados y llamativos estambres. "Rothschildiana" tiene flores grandes de un rojo rosado con pétalos de margen amarillo; las flores de "Simplex" son similares pero más pequeñas, naranja oscuro amarillas. Es la flor nacional de Mozambique.
Las flores, hojas y bulbos contienen alcaloides derivados de la colchicina tales como la N-formil desacetilcolchicina, desmetil colchicina y lumicolchicina. Los bulbos también contienen gloriosina. Las hojas contienen ácido quelidónico, ácido 2-hidroxi-6-metoxibenzoico y β-sitosterol. El rizoma es citotóxico, anticancerígeno, antimalárico, estomáquico, purgante, colágogo, antihelmíntico, febrífugo y antilepraico.[2](Clewer et al, 1915).
Gloriosa superba fue descrita por Carlos Linneo y publicado en Species Plantarum 1: 305. 1753.[3]
Gloriosa superba, de nombre común bandera española, es una planta de la familia de las colchicáceas. Es originaria de África tropical y sudeste de Asia.
La Gloriosa superba est une plante à fleurs de la famille des Colchicacées. Les noms communs incluent : le lis de Malabar[1], le lis de flamme, le lis grimpant, le lis rampant, le lis de gloire[2], le lis gloriosa, la griffe de tigre[3], et le lis de feu[4]. La Gloriosa superba est la fleur nationale du Zimbabwe (où c'est une plante protégée). C'est également la fleur d'État de l'État du Tamil Nadu en Inde, et la fleur nationale de l'Eelam tamoul, et en tant que telle elle est arborée lors de la journée du Maaveerar Naal, jour de commémoration de la communauté eela tamoul (ou tamoul sri lankaise) qui rend hommage aux militants indépendantistes morts durant la guerre civile du Sri lanka.
Cette espèce est une plante herbacée vivace issue d'un rhizome charnu[5]. C’est une plante grimpante, notamment à l'aide de vrilles qui sont des pointes de feuille modifiée, la tige pouvant atteindre 4 mètres de haut. Les feuilles sont principalement disposées alternativement, mais elles peuvent également être opposées. Elles sont en quelque sorte en forme de lance et dotés de vrilles, et elles mesurent de 13 à 20 centimètres de long[5]. La fleur voyante a six tépales mesurant chacun jusqu'à 5[4] à 7,6 centimètres de long[6]. Ils sont généralement rouge vif[4] à orange à maturité, parfois avec des bases jaunâtres. Les marges peuvent être assez ondulées. Les six étamines sont également longues, jusqu'à 4 centimètres, et chacune porte une grosse anthère à l'extrémité qui laisse tomber de grandes quantités de pollen jaune. Le style peut mesurer plus de 6 centimètres de long. Une fleur peut peser plus de 2,5 grammes[7]. Le fruit est une capsule charnue atteignant 6 à 12[8] centimètres de long contenant des graines rouges[5]. Les cultivars de cette plante de jardin populaire peuvent différer de ces caractéristiques de type sauvage ; le cultivar 'Lutea' a des tépales entièrement jaunes, 'Citrina' est jaune avec des marques rouges et 'Nana' est une forme naine[3]. Des formes blanchâtres sont également connues[8].
La plante est probablement pollinisée par les papillons et les « sunbirds » (Nectariniidae). Elle pousse dans de nombreux types d'habitats, notamment les jungles tropicales[3], les forêts, les fourrés[5], les bois, les prairies et les dunes de sable. Elle peut pousser dans des sols pauvres en nutriments. Elle peut être trouvé jusqu'à 2500 mètres d'altitude.
Cette plante est toxique, suffisamment toxique pour provoquer la mort humaine et animale en cas d'ingestion[8]. Chaque partie de la plante est toxique, en particulier les rhizomes tubéreux. Comme avec d'autres membres des Colchicaceae, cette plante contient des niveaux élevés de colchicine, un alcaloïde toxique. Elle contient également la gloriocine alcaloïde. Quelques heures après l'ingestion d'une quantité toxique de matière végétale, une victime peut ressentir des nausées, des vomissements, des engourdissements et des picotements autour de la bouche, des brûlures dans la gorge, des douleurs abdominales et une diarrhée sanglante, ce qui entraîne une déshydratation. À mesure que le syndrome toxique progresse, une rhabdomyolyse, un iléus,[8] une dépression respiratoire, une hypotension, une coagulopathie, une hématurie, une altération de l'état mental, des convulsions, un coma et une polyneuropathie ascendante peuvent survenir. Les effets à plus long terme incluent une desquamation de la peau et des saignements vaginaux prolongés chez la femme[8]. La colchicine est connue pour provoquer une alopécie. Un rapport de cas a décrit une patiente qui a accidentellement mangé les tubercules et a ensuite subi une perte de poils générale, y compris une calvitie complète[9]. Des empoisonnements peuvent se produire lorsque les tubercules sont confondus avec des patates douces[8] ou des ignames et mangés[9]. La plante peut également être dangereuse pour les chats, les chiens, les chevaux[10] et le bétail[11].
Cette plante riche en alcaloïdes est utilisée depuis longtemps comme médecine traditionnelle dans de nombreuses cultures. Elle a été utilisée dans le traitement de la goutte[1], de l'infertilité, des plaies ouvertes, des morsures de serpent, des ulcères, de l'arthrite, du choléra, des coliques, des problèmes rénaux, du typhus, des démangeaisons, de la lèpre[6], des ecchymoses, des entorses, des hémorroïdes, du cancer, de l'impuissance, « wet dreams », variole, maladies sexuellement transmissibles et nombreux types de parasites internes[11]. C'est un anthelminthique (vermifuge). Elle a été utilisée comme laxatif[6]. La sève est utilisée pour traiter l'acné et les poux de tête. Chez une femme enceinte, cela peut provoquer un avortement.[11],[6] Dans certaines régions de l'Inde, des extraits du rhizome sont appliqués localement pendant l'accouchement pour réduire les douleurs liées au travail.
D'autres utilisations pour cette plante incluent le poison de flèche au Nigéria[11] et le répulsif de serpent en Inde[8]. Certaines cultures le considèrent comme magique. Les fleurs font même partie de rituels religieux[8].Conservation et invasion Cette espèce est la fleur nationale du Zimbabwe[12],[13],[14]. En 1947, la reine Elizabeth II a reçu une broche en diamant en forme de cette fleur pour son vingt et unième anniversaire lors d'un voyage en Rhodésie, maintenant appelée Zimbabwe[15]. C'est aussi la fleur nationale de l'Eelam tamoul, et en tant que telle a été affichée pendant le jour de Maaveerar et la fleur d'État de l'État indien du Tamil Nadu[16]. On l'appelle senganthal (செங்காந்தள்) ou kanvali kizhangu (கண்வலிக்கிழங்கு) en tamoul[17]. En général, cette plante est commune à l'état sauvage. Elle est très demandée à des fins médicinales, Elle est donc cultivée dans des fermes en Inde, mais la plupart des matières végétales vendues dans le commerce pharmaceutique proviennent de populations sauvages. C'est une des raisons de son déclin dans certaines parties de son aire de répartition d'origine. Au Sri Lanka, elle est devenue rare, et en Orissa, on pense qu'elle est en voie d'extinction. En revanche, elle a été introduite en dehors de son aire de répartition d'origine et est devenue une mauvaise herbe qui peut être envahissante. En Australie, par exemple, on la trouve maintenant de plus en plus dans les zones côtières du Queensland et de la Nouvelle-Galles du Sud. Elle est également citée comme espèce envahissante aux Îles Cook, en Polynésie française, à Kiribati et à Singapour[4].
Cette plante peut se multiplier par reproduction sexuelle via ses organes reproducteurs de sa fleur qui donne un fruit ou par reproduction asexuée qui est assurée par cassure du rhizome. Les problèmes rencontrés pour la culture de cette plante sont : une pollinisation inadéquate, des maladies fongiques et la pourriture des tubercules, et les ravageurs de cultures sont : des papillons de nuit Polytela gloriosa et Chrysodeixis chalcites[11]. C'est aussi une culture qui se propage lentement ; chaque tubercule fendu ne produit qu'une seule plante supplémentaire en un an. Le fruit et le rhizome sont récoltés. Les fruits sont séchés et fendus, et les graines sont enlevées et séchées. Les graines et les rhizomes sont vendus entiers, sous forme de poudre ou d'extraits d'huile[11].
La Gloriosa superba est une plante à fleurs de la famille des Colchicacées. Les noms communs incluent : le lis de Malabar, le lis de flamme, le lis grimpant, le lis rampant, le lis de gloire, le lis gloriosa, la griffe de tigre, et le lis de feu. La Gloriosa superba est la fleur nationale du Zimbabwe (où c'est une plante protégée). C'est également la fleur d'État de l'État du Tamil Nadu en Inde, et la fleur nationale de l'Eelam tamoul, et en tant que telle elle est arborée lors de la journée du Maaveerar Naal, jour de commémoration de la communauté eela tamoul (ou tamoul sri lankaise) qui rend hommage aux militants indépendantistes morts durant la guerre civile du Sri lanka.
Pokok Bunga Kembang Songsang atau nama botaniknya Gloriosa superba. Pokok Kembang Songsang mempunyai daun berbentuk tirus. Gloriosa adalah genus bagi lima spesies tumbuhan famili Colchicaceae, yang berasal dari Asia tropika dan Afrika. Ia adalah tumbuhan berubi berdaun lebat sepanjang masa, sesuai dengan cuaca monson dengan musim panas kering dalam keadaan pendam.
Gloriosa memanjat atau menjalir keatas pokok lain dengan bantuan sulur paut pada hujung daunnya dan mampu sampai sehingga 3 meter tinggi. Ia mempunyai bunga merah dan kuning-bata yang terang, menonjol disebabkan kelopak yang jelas kelihatan, seperti (Turk’s cap lily). Pokok ini merupakan pokok kebangsaan Zimbabwe, dan Rhodesia.
Spesies paling biasa ditanam adalah G. superba dan G. rothschildiana.
Kesemua bahagian pokok adalah beracun; ubi pokok digunakan bagi menghasilkan colchicine.
Pokok Kembang Songsang mempunyai kelopak bunga berbentuk runcing serlahan enam dengan berombak kemerahan-merahan yang juga menarik untuk ditanam.
A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z Pokok Bunga Kembang Songsang atau nama botaniknya Gloriosa superba. Pokok Kembang Songsang mempunyai daun berbentuk tirus. Gloriosa adalah genus bagi lima spesies tumbuhan famili Colchicaceae, yang berasal dari Asia tropika dan Afrika. Ia adalah tumbuhan berubi berdaun lebat sepanjang masa, sesuai dengan cuaca monson dengan musim panas kering dalam keadaan pendam.
Gloriosa memanjat atau menjalir keatas pokok lain dengan bantuan sulur paut pada hujung daunnya dan mampu sampai sehingga 3 meter tinggi. Ia mempunyai bunga merah dan kuning-bata yang terang, menonjol disebabkan kelopak yang jelas kelihatan, seperti (Turk’s cap lily). Pokok ini merupakan pokok kebangsaan Zimbabwe, dan Rhodesia.
Spesies paling biasa ditanam adalah G. superba dan G. rothschildiana.
Kesemua bahagian pokok adalah beracun; ubi pokok digunakan bagi menghasilkan colchicine.
De klimlelie (Gloriosa superba) of prachtlelie is een klimplant uit de herfsttijloosfamilie (Colchicaceae). Het is een plant met tot 6 m lange kruidachtige stenggels, die ontstaan vanuit een knolvormige wortelstok. De wortelstok bevat het colchicine. De bladeren zijn merendeels afwisselend geplaatst, deels echter tegenoverstaand of in kransen van drie stuks. De bladeren zijn zittend, 8-25 x 1-4,5 cm groot, smal-eirond tot bijna grasachtig, lang toegespitst en bezitten fijne, evenwijdige nerven.
De bloemen zijn alleenstaand op lange, aan het uiteinde geknikte stelen. De zes kroonbladeren zijn 5-9 x 1-3 cm groot, aan de randen vaak gegolfd en omhoog teruggeslagen. Meestal zijn ze geel aan de basis en rood aan de top, soms eenkleurig en tijdens de bloei donkerder wordend. De meeldraden staan zijwaarts uitgespreid en zijn 2,5-5 cm lang. Het vruchtbeginsel is groen en duidelijk driedelig. De vruchten zijn langwerpig, leerachtig-taai, 4-10 cm lang en 1,5-3,5 cm dik. De vruchten klappen bij rijpheid driekleppig open, waarbij felrode zaden tevoorschijn komen.
De klimlelie groeit van nature in gebieden met een uitgesproken droog seizoen. De bovengrondse delen sterven tijdens de droogte af. Oorspronkelijk kwam zij met name in heel het Afrikaanse en heel het Aziatische deel van de tropen voor. Door toedoen van de Europeanen inmiddels echter ook in het Amerikaanse deel en dus in de hele tropengordel.
De klimlelie (Gloriosa superba) of prachtlelie is een klimplant uit de herfsttijloosfamilie (Colchicaceae). Het is een plant met tot 6 m lange kruidachtige stenggels, die ontstaan vanuit een knolvormige wortelstok. De wortelstok bevat het colchicine. De bladeren zijn merendeels afwisselend geplaatst, deels echter tegenoverstaand of in kransen van drie stuks. De bladeren zijn zittend, 8-25 x 1-4,5 cm groot, smal-eirond tot bijna grasachtig, lang toegespitst en bezitten fijne, evenwijdige nerven.
De bloemen zijn alleenstaand op lange, aan het uiteinde geknikte stelen. De zes kroonbladeren zijn 5-9 x 1-3 cm groot, aan de randen vaak gegolfd en omhoog teruggeslagen. Meestal zijn ze geel aan de basis en rood aan de top, soms eenkleurig en tijdens de bloei donkerder wordend. De meeldraden staan zijwaarts uitgespreid en zijn 2,5-5 cm lang. Het vruchtbeginsel is groen en duidelijk driedelig. De vruchten zijn langwerpig, leerachtig-taai, 4-10 cm lang en 1,5-3,5 cm dik. De vruchten klappen bij rijpheid driekleppig open, waarbij felrode zaden tevoorschijn komen.
Glorioza wspaniała (Gloriosa superba L.) – gatunek pnącza z rodziny zimowitowatych, pochodzący z Afryki i Azji, naturalizowany w Australii i Oceanii, uprawiany w Europie i Ameryce. Glorioza wspaniała znajduje zastosowanie przede wszystkim jako roślina ozdobna i lecznicza. Z uwagi na obecność kolchicyny cała roślina jest śmiertelnie trująca.
W Afryce glorioza wspaniała występuje naturalnie na obszarze od Gambii i Gwinei Bissau przez Burkina Faso, Niger, Czad do Erytrei na północy po Kraj Przylądkowy na południu, a także na Madagaskarze i Seszelach. W Azji naturalny zasięg występowania tego gatunku obejmuje subkontynent indyjski (z wyjątkiem Bangladeszu), Półwysep Indochiński, południowo-środkowe Chiny, Półwysep Malajski oraz Jawę, Małe Wyspy Sundajskie i Sulawesi[2].
Roślina ta została introdukowana na Florydzie[3], Malediwach, w Australii (na terytorium Nowej Południowej Walii, Terytorium Północnego i Queensland oraz na Wyspie Norfolk, Lord Howe i Wyspie Bożego Narodzenia), w Polinezji (na Wyspach Cooka, Wyspach Towarzystwa, Wyspach Tuamotu, Archipelagu Tubuai, Sporadach Środkowopolinezyjskich, Wallis i Futuna, Niue i Hawajach), Mikronezji (na Wyspach Marshalla, Wyspach Gilberta i Nauru) oraz Melanezji (na Wyspach Salomona, Fidżi i Nowej Kaledonii)[4]. Gatunek ten został uznany za naturalizowany w wielu miejscach introdukcji, między innymi na terytorium Australii oraz niektórych wyspach Oceanii[2].
Poza tym glorioza wspaniała oraz jej kultywary uprawiane są między innymi w Europie i Stanach Zjednoczonych[5].
Zielne pnącza osiągające wysokość do 3 metrów[5].
Pędem podziemnym jest nieregularna (najczęściej przyjmująca kształt litery V), mięsista bulwa pędowa[6] (według niektórych autorów skrócone, bulwiaste kłącze[7]), o średnicy 1 cm[7] i długości nawet 25–30 cm[8], okryta białożółtą skórką[9]. Pęd naziemny smukły, wzniesiony lub wydłużony i pnący, niekiedy rozgałęziony[10].
Ulistnienie skrętoległe, rzadziej naprzeciwległe lub okółkowe. Liście łodygowe, siedzące lub krótko ogonkowe[7]. Blaszki liściowe lancetowate, lancetowato-jajowate[5] lub jajowate[11], o długości 7–13 cm, wierzchołkowo przechodzące w haptotropiczny[12] wąs czepny[10].
Rośliny tworzą kilka dużych, obupłciowych, sześciopręcikowych kwiatów, wyrastających z pachwin górnych liści[11] na szypułkach o długości 10–15 cm[7], pojedynczo lub kilka zebranych w baldachogrono[7]. Liczba kwiatów odpowiada mniej więcej długości kłącza wyrażonej w centymetrach[9]. Okwiat pojedynczy, sześciolistkowy, rozpostarty do odgiętego[7]. Listki okwiatu równowąsko-odwrotnielancetowate, o długości 4,5–5 cm i szerokości 7–9 mm[7], żółto-pomarańczowo-czerwone, często z falistymi brzegami[10]. Pręciki umieszczone u nasady listków okwiatu[7], krótsze od nich[6]. Nitki pręcików nitkowate, o długości 3–4 cm[7]. Główki pręcików równowąsko-podługowate[6], o długości 1 cm[7]. Zalążnia siedząca, górna, podługowata, trójkomorowa[6]. Szyjka słupka u nasady ostro odgięta[10], nitkowata, długości 2,5–3,5 cm[7], wierzchołkowo rozwidlona na trzy szydłowate końcówki[6], zakończone doosiowo ukośnymi znamionami o długości 6–7 mm[7].
Twarde torebki[6], jajowate do cylindrycznych, pękające przegrodowo[11]. Zawierają po około 90 nasion[9], niemal kulistych, gąbczastych, o jasnoczerwonej łupinie[7]. Zarodek bardzo drobny[6].
Komórki epidermy na parenchymatycznych wiązkach przewodzących są wydłużone, z prostymi, antyklinalnymi ścianami. Komórki epidermy między wiązkami posiadają ściany faliste. Aparat szparkowy jest anomocytyczny, umiejscowiony odosiowo. Mezofil zbudowany z miękiszu gąbczastego[13].
Byliny, geofity ryzomowe[2]. W porze suchej nadziemne części gloriozy wspaniałej obumierają i rośliny przechodzą okres spoczynku. W porze deszczowej ponownie wyrastają, zakwitając po 5–8 tygodniach[14], w lipcu i sierpniu[7]. Kwitnienie trwa 6–8 tygodni[8]. W okresie wegetacji z pojedynczej bulwy rozwijają się dwie lub więcej bulwy potomne. W przypadku rozmnażania generatywnego rośliny zakwitają po 3–4 latach po wykiełkowaniu. Owoce dojrzewają po około 6–10 tygodniach od zapylenia[14].
Kolor okwiatu gloriozy wspaniałej jest zależny od etapu kwitnienia. W fazie otwierania pąku (trwającej ok. 3 dni) okwiat jest jasnozielonkawy. Następnie, w okresie receptywności słupka (około 2 dni), końcówki listków okwiatu zmieniają kolor na czerwony, środek staje się żółty, a nasada pozostaje zielonkawa. Po zapyleniu górna połowa okwiatu czerwienieje, a dolna żółknie. Faza ta utrzymuje się od 3 do 5 dni. W końcu cały okwiat staje się czerwony i zaczyna schnąć.
Specyficzna budowa kwiatów tych roślin, w szczególności ich wielkość, odgięcie listków okwiatu do tyłu, a szyjki słupka pod kątem 90°, stanowi o przystosowaniu tych roślin do zapylania przez duże owady, takie jak trzmiele, oraz długodziobe ptaki, przede wszystkim nektarniki z rodzaju Nectarinia. Gloriozy rozwinęły mechanizmy zapobiegające samozapyleniu – ich kwiaty są dichogamiczne, a także nigdy nie znajdują się w tej samej fazie rozwoju – kolejny kwiat na tej samej roślinie rozwija się dopiero po zakończeniu fazy receptywności słupka kwiatu poprzedniego. Rośliny z tego rodzaju charakteryzują się bardzo niskim poziomem wiązania nasion, co wiąże się przede wszystkim ze wspomnianymi mechanizmami zapobiegającymi samozapyleniu oraz naturalnym ograniczeniem liczby potencjalnych zapylaczy[15].
Liczba chromosomów homologicznych u roślin zaliczanych do tego gatunku wynosi x = 11. Rośliny te są funkcjonalnymi diploidami (2n = 22), jednak ich liczba diploidalna 2n może wynosić także 4x i 8x[16]. Poliploidalność i polimorfizm gloriozy wspaniałej tłumaczone są antymitotycznym działaniem kolchicyny[17].
Z uwagi na zawartość alkaloidów: kolchicyny, kolchikozydu (odpowiednio 0,9% i 0,82% w suchej masie[18]), gloriozyny[19] i superbiny oraz pochodnych kolchicyny[20] całe rośliny są silnie trujące. W tkankach roślin obecne są również kwas salicylowy oraz żywica[20], a w nasionach także glikozydy kolchicynowe, np. 3-O-demetylokolchicyno-3-O-α-D-glukopiranozyd[21].
Szczególnie wysoką zawartość kolchicyny notuje się w nasionach, a także bulwach tych roślin. Potencjalnie śmiertelna dawka kłącza wynosi około 4 gramów[19]. Śmiertelna dawka kolchicyny dla dorosłego człowieka to około 3 mg[20]. Superbina obecna jest głównie w kwiatach. Dawka śmiertelna tego alkaloidu dla kota domowego wynosi 0,0107 g[22].
Kolchicyna i gloriozyna mają działanie antymitotyczne, zatrzymując podział komórek poprzez przerwanie wrzeciona podziałowego w czasie metafazy. Alkaloidy te wykazują najsilniejsze działanie na najszybciej dzielące się komórki szpiku kostnego, nabłonka jelitowego, komórek twórczych włosów oraz komórek nowotworowych. Po spożyciu gloriozy występuje pieczenie i drętwienie śluzówki jamy ustnej, przechodzące w silnie pragnienie, gwałtowne wymioty, silny ból brzucha i krwistą biegunkę. Po kilku dniach od spożycia dochodzi do zahamowania czynności szpiku kostnego, odrętwienia skóry, osłabienia kończyn, silnej nadwrażliwości na światło, obniżenia ciśnienia tętniczego krwi oraz zatrzymania moczu. Kolejnym etapem zatrucia jest paraliż centralnego układu nerwowego oraz utrata reakcji na bodźce, prowadzące do śmierci w wyniku niewydolności oddechowej. W przypadku lżejszych zatruć, w okresie od 12 do 28 dni po spożyciu gloriozy następuje całkowita utrata włosów. Funkcje szpiku kostnego, wzrost włosów oraz odruchy powracają po miesiącu od zatrucia. Nie istnieje specyficzne antidotum na zatrucie gloriozą[20].
Gloriozy wspaniałe żyją w stosunkowo suchych regionach, o rocznej ilości opadów nieprzekraczającej 750 mm[5]. Szczególnie często występują na glebach czerwonych, gliniastych[5]. Są bardzo tolerancyjne na gleby ubogie w składniki odżywcze[23]. Występują na granicy lasu i sawanny, na wysokości od poziomu morza do 2500 m n.p.m.[5]. Zasiedlają łąki, busz, zarośla i żywopłoty, gdzie wspinają się po innych roślinach, głównie krzewach[14].
W jednym z miejsc naturalizacji, na australijskiej wyspie Lord Howe, glorioza wspaniała uznana została za szkodliwy chwast, silnie konkurujący z rodzimą florą. Zgodnie z prawem stanu Nowa Południowa Walia zaleca się całkowite zniszczenie stanowisk tego gatunku na tej wyspie[24].
Glorioza wspaniała jest rośliną żywicielską dla sówkowatych z gatunków Polytela gloriosae i Chrysodeixis chalcites[14], zwójkowatych z gatunku Archips machlopis[25] oraz piersiodziobych pluskwiaków równoskrzydłych z gatunku Aleurothrixus floccosus[26]. Z gloriozą wspaniałą współżyje jako endofit promieniowca Saccharopolyspora gloriosae[27].
Badania przeprowadzone w rejonie Tamilnadu wykazały silną współzależność siedliskową między gloriozą wspaniałą a roślinami z gatunków: Cocculus hirsutus, Memecylon umbellatum, Scleria lithosperma, Stenosiphonium parviflorum i Maytenus heyneana[28].
Holotyp tego gatunku nie został wskazany. W 1983 holenderski botanik Dirk Onno Wijnands wyznaczył jako lektotyp tego gatunku okaz zielnikowy z The Hermann Herbarium (wolumin 3, strona 31), przechowywany w Muzeum Historii Naturalnej w Londynie[29].
Znanych jest wiele odmian uprawnych gloriozy wspaniałej. Niektóre z nich były w przeszłości podnoszone do rangi odrębnych gatunków. Najpopularniejszymi kultywarami są[14][30]:
Gatunek ten tworzy mieszańce z innymi gatunkami gloriozy, np. z Gloriosa modesta, a także z sandersonią pomarańczową, zaliczaną do tego samego plemienia (Colchiceae)[31].
Nazwa rodzaju pochodzi od łacińskiego słowa gloriosa – wspaniała, pełna chwały[32]. Epitet gatunkowy w języku łacińskim oznacza wspaniała, wyniosła, dumna[33].
W roku 1852 Ignacy Rafał Czerwiakowski w pracy Opisanie roślin jednolistniowych lekarskich i przemysłowych opisał ten gatunek (jako Methonica superba) pod nazwą pysznokwiat właściwy, podając nazwę oboczną, lilia malabarska[34]. Glorioza wspaniała nie została ujęta w Słowniku roślin użytkowych Zbigniewa Podbielkowskiego z 1989 roku i w Słowniku roślin zielnych łacińsko-polskim Wiesława Gawrysia z 2008 roku. Wymieniana pod nazwa synonimiczną jako Gloriosa rothschildiana określana jest nazwą „glorioza Rotszylda”[9].
Glorioza wspaniała oraz jej kultywary uprawiane są na kwiat cięty oraz jako rośliny ogrodowe (w krajach o klimacie gorącym) lub pod osłonami (w chłodniejszych rejonach), a także jako rośliny pokojowe[35]. Kwiaty cięte mają trwałość 7–8 dni. Ścina się szczyty pędów lub pojedyncze kwiaty[8].
Roślina ta znajduje różnorodne zastosowania w medycynie tradycyjnej Afryki. Wywar z liści stosowany jest zewnętrznie w postaci płynu do nacierania w celu łagodzenia kaszlu, przeciwbólowo i przeciwobrzękowo oraz w dnie moczanowej. Miazga z liści aplikowana jest w postaci okładów na reumatyzm oraz, na klatkę piersiową, do leczenia astmy. Sok z liści stosowany jest jako krople do nosa w razie zasłabnięcia. Popiół z ziela gloriozy wspaniałej służy jako zasypka na rany w celu przyspieszenia procesu gojenia. Pędy podziemne tej rośliny stosowane są tradycyjnie w niewielkich dawkach wewnętrznie w kuracjach antynowotworowych oraz jako środek przeczyszczający, w postaci okładów w celu łagodzenia nerwobóli oraz miejscowo do łagodzenia reumatyzmu, obrzęków stawów, skręceń i zwichnięć. Wywarowi z bulw przypisywane jest działanie neutralizujące jad węży. Macerat z bulw używany jest w ospie wietrznej, trądzie, wypryskach skórnych, świądzie i grzybicach. Sok z bulw stosowany jest miejscowo w postaci kropli na bóle oczu i zębów. Owoce, liście i bulwy gloriozy wykazują działanie przeciwrobacze i są stosowane w leczeniu drakunkulozy, schistosomatozy, tasiemczycy, filariozy oraz przeciwko nicieniom i motylicy wątrobowej. Sok z liści oraz miazga z niedojrzałych owoców zmieszane z masłem lub miazga z bulw stosowane są również w przypadku wszawicy[14]. Również w Azji glorioza wspaniała znana jest od wieków jako roślina lecznicza. W starożytnym traktacie ajurwedyjskim Ćarakasanhita zalecano stosować świeże lub suszone, sproszkowane listki okwiatu tej rośliny w postaci inhalacji na złagodzenie bóli porodowych oraz wewnętrznie na świąd, choroby skóry i jako środek przeczyszczający. W traktacie Sushrutasamhita glorioza wspaniała opisana była jako lek na zatrzymanie łożyska, otyłość i choroby skóry oraz składnik olejku stosowanego na wrzody. W pracy tej wywar z gloriozy zalecany był do przemywania jako środek antyseptyczny. W innych pracach ajurwedyjskich, takich jak Gadanidraha i Ashtanga Hridaya Samhita, zalecano stosowanie pasty ze sproszkowanych nasion i bulw tej rośliny na hemoroidy i skrofulozę. Obecnie w hinduskiej medycynie ludowej bulwy gloriozy wspaniałej uznawane są za środek przeciwrobaczy, a także stosowany na choroby skórne i problemy żołądkowe[36].
Działanie farmakologiczne gloriozy wspaniałej jest w ostatnich latach przedmiotem badań naukowych. W 1998 roku przeprowadzono badania cytotoksyczności ekstraktów z suszonych bulw tej rośliny na komórki nowotworowe. Wykazano, że dawka skuteczna (ED50) ekstraktu chloroformowego (0,02 μg/ml) jest zbliżona do dawki skutecznej fluorouracylu (0,0189 μg/ml). Wykazano też silną aktywność wyciągu z bulwy gloriozy wobec komórek raka płuc, raka prostaty i raka piersi[37]. Eksperymenty na szczurach potwierdziły silne przeciwzapalne działanie ekstraktów wodnych z bulw tych roślin[38]. Badania przeprowadzone w roku 2008 udowodniły, że wyciąg metanolowy z bulw gloriozy wykazuje silne działanie przeciwgrzybicze przeciwko Candida albicans i Candida glabrata (do 90%), Microsporum canis (80%) i Trichophyton longifusum (78%), oraz łagodne lub umiarkowane działanie antybakteryjne przeciwko gronkowcowi złocistemu (88%)[39]. Badania przeprowadzone w 2010 na dżdżownicach z gatunku Pheretima posthuma wykazały znaczną aktywność przeciwrobaczą wyciągów wodnych i alkoholowych z całych roślin, w porównaniu z cytrynianem piperazyny i roztworem soli fizjologicznej[40]. Badania naukowe potwierdziły również właściwości przeciwzakrzepowe wyciągu z liści gloriozy wspaniałej, polegające na hamowaniu trombiny[41].
Kwiaty gloriozy wspaniałej używane są w Tamilnadu w Indiach w praktykach religijnych, a w wielu krajach Afryki do celów magicznych[42]
W Nigerii wyciąg z bulw gloriozy wspaniałej oraz nasion strofantu wdzięcznego służy do zatruwania strzał. W Kenii i Tanzanii[14] oraz Indiach i Mjanmie[43] sproszkowane bulwy używane są często do popełniania samobójstw i zabójstw.
Glorioza wspaniała została wprowadzona do uprawy przemysłowej na początku XX wieku. Obecnie głównym producentem tych roślin do celów ogrodniczych jest Holandia[44]. Indie, Sri Lanka, Kamerun, Nigeria i Zimbabwe prowadzą uprawy gloriozy głównie dla przemysłu farmaceutycznego, jako źródło kolchicyny, używanej do produkcji leków na dnę moczanową[14]. Przeciętnie ze 100 bulw otrzymuje się od 440 do 679 kwiatów. W pierwszym roku plony nasion wynoszą 50–70 kg z akra. W kolejnych latach plony sięgają 150–200 kg[5].
Najlepszym podłożem do uprawy gloriozy jest piaszczysta glina o pH w przedziale 6,5–7,5. Bulwy należy wysadzać na przełomie kwietnia i maja lub nawet do lipca, ostrożnie układając je poziomo na głębokości 5–12 cm. W okresie wegetacji gloriozy wymagają temperatury od 22–32 °C w dzień i 15–20 °C w nocy, umiarkowanego podlewania oraz regularnego nawożenia nawozami suplementującymi potas i cynk[5][8]. Rozwijający się pęd nadziemny powinien być prowadzony przy paliku do ok. 1 m wysokości, powyżej roślina powinna mieć podpory do wysokości ok. 2 m, do których mogłaby przyczepiać się wąsami[9]. Gloriozy powinny być uprawiane na stanowiskach jasnych o umiarkowanej wilgotności powietrza. Przy bezpośrednim nasłonecznieniu kwiaty są lepiej wybarwione, jednak rośliny słabiej rosną. Przy wilgotności powietrza przekraczającej 70% gloriozy są atakowane przez choroby grzybowe. Rośliny lepiej wytrzymują suszę niż nadmierne przelewanie, które może prowadzić do ich śmierci[5]. Po przekwitnięciu należy zaniechać podlewania roślin na około 6–8 tygodni[9]. Bulwę można pozostawić w doniczce i przezimować w temperaturze 10–12 °C[45] lub wydobyć i przechowywać w suchym piasku lub torfie w temperaturze 17 °C i wilgotności 70%[9]. Glorioza wspaniała nie jest gatunkiem mrozoodpornym (strefy mrozoodporności 10–12)[46].
Gloriozy rozmnaża się z nasion lub przez podział bulw. Nasiona należy wysiewać pod koniec marca, w podłożu torfowym. W temperaturze 30 °C i jasnym miejscu kiełkują po około 8 dniach[5]. W temperaturze ok. 20 °C kiełkowanie następuje po 60 dniach. W warunkach środkowoeuropejskich młode rośliny można wysadzać do ogrodu na okres letni w drugim roku ich życia[9]. Duże, V-kształne bulwy należy dzielić na dwie tak, aby każda bulwa miała pąk szczytowy[5]. Przełamane miejsca należy zdezynfekować posypując sproszkowanym węglem drzewnym. Rozmnażanie wegetatywne jest preferowane, ponieważ rośliny otrzymane z nasion są bardzo zmienne w stosunku do formy wyjściowej pod względem ubarwienia kwiatów i innych cech[8].
Glorioza wspaniała jest atakowana przez grzyby z gatunku Cochliobolus lunatus, wywołujące zarazę liści, oraz z rodzaju Sclerotium[14] i Fusarium[8], wywołujące zgniliznę bulw. Szkodnikami atakującymi te rośliny w warunkach szklarniowych są przede wszystkim wciornastki[14], poza tym mszyce[8].
Glorioza wspaniała została uznana za oficjalny kwiat Zambii[5], Zimbabwe i Tamilnadu[47].
Glorioza wspaniała (Gloriosa superba L.) – gatunek pnącza z rodziny zimowitowatych, pochodzący z Afryki i Azji, naturalizowany w Australii i Oceanii, uprawiany w Europie i Ameryce. Glorioza wspaniała znajduje zastosowanie przede wszystkim jako roślina ozdobna i lecznicza. Z uwagi na obecność kolchicyny cała roślina jest śmiertelnie trująca.
Klänglilja (G. superba) är en art i familjen tidlöseväxter. Den förekommer i tropiska områden i både Afrika och Asien och kan odlas som krukväxt i Sverige.
Arten har en knöllik jordstam. Stjälkarna är ofta klängande, till 2,5 meter. Bladen är strödda, motsatta eller kransställda, skaftlösa, ofta med ett klänge i toppen. Blommorna kommer i bladvecken och är hängande. Kalkbladen är fria, bakåtdragna, gula till röda eller purpurfärgade, ofta tvåfärgade. Kalkbladskanterna kan vara släta, krusiga eller vågiga. Ståndarna strålar utåt och pistillen är böjd i en rät vinkel vid basen. Hela växten är giftig men koncentrationen är störst i rotstocken [1].
Två varieteter erkänns; var. superba och var. graminifolia.
Knölarna planteras vågrätt några cm under jordytan. Behöver en väldränerad, näringsrik jord och hålls jämnt fuktig under tillväxtperioden. Placeras i sol eller halvskugga. Vintertid förvaras knölarna helt torrt.
Några av de gamla artnamnen används som sortnamn för att skilja olika typer som förekommer i odling.
var. superba
var. graminifolia (Franchet) Hoenselaar
Wikimedia Commons har media som rör Klänglilja.
Klänglilja (G. superba) är en art i familjen tidlöseväxter. Den förekommer i tropiska områden i både Afrika och Asien och kan odlas som krukväxt i Sverige.
Arten har en knöllik jordstam. Stjälkarna är ofta klängande, till 2,5 meter. Bladen är strödda, motsatta eller kransställda, skaftlösa, ofta med ett klänge i toppen. Blommorna kommer i bladvecken och är hängande. Kalkbladen är fria, bakåtdragna, gula till röda eller purpurfärgade, ofta tvåfärgade. Kalkbladskanterna kan vara släta, krusiga eller vågiga. Ståndarna strålar utåt och pistillen är böjd i en rät vinkel vid basen. Hela växten är giftig men koncentrationen är störst i rotstocken .
Två varieteter erkänns; var. superba och var. graminifolia.
Eugone superba
Gloriosa rothschildiana
Gloriosa simplex
Gloriosa virescens
Gloriosa abyssinica
Gloriosa carsonii
Gloriosa lutea
Methonica superba
Wikimedia Commons'ta Gloriosa superba ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur. 
Wikispecies'te Gloriosa superba ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur. Gloriosa superba (Ateş lâlesi), Afrika'da yetişen, parlak sarı ve kırmızı renklere sahip çiçek. Zimbabve'nin ulusal çiçeğidir.[1]
.jpg)
_in_Hyderabad,_AP_W_IMG_0224.jpg)
.jpg)
.JPG)
.JPG)
|yayıncı= dış bağlantı (yardım) Gloriosa superba (Ateş lâlesi), Afrika'da yetişen, parlak sarı ve kırmızı renklere sahip çiçek. Zimbabve'nin ulusal çiçeğidir.
Ngót nghẻo, ngoắt nghoẻo hay ngọt nghẹo, huệ lồng đèn, gia lan (danh pháp hai phần: Gloriosa superba) là một loài thực vật thuộc họ Colchicaceae.
Cây có củ ngầm do thân rễ phình lên tạo thành, thân vươn dài quấn lên các cây khác để vươn lên cao. Lá mọc cách, mọc đối hay mọc vòng, đỉnh kéo dài thành tua cuốn.
Cụm hoa lớn, nở rải rác quanh năm, hấp dẫn vì vẻ đẹp duyên dáng lạ kỳ.
Thân rễ chứa nhiều ancaloit colchicin.
Phân bố trong khu vực rừng, ở cao độ 900-1.300 m như ở miền nam Vân Nam, Campuchia, Ấn Độ, Indonesia, Lào, Malaysia, Myanma, Nepal, Sri Lanka, Thái Lan, Việt Nam; nhiệt đới và miền nam châu Phi.
Tại Việt Nam, phân bố rộng rãi ở miền Trung nhất là vùng Tây Nguyên, thường mọc hoang dã nơi đồi núi ven bìa rừng.
.JPG)
Phương tiện liên quan tới Gloriosa superba tại Wikimedia Commons
Ngót nghẻo, ngoắt nghoẻo hay ngọt nghẹo, huệ lồng đèn, gia lan (danh pháp hai phần: Gloriosa superba) là một loài thực vật thuộc họ Colchicaceae.
Cây có củ ngầm do thân rễ phình lên tạo thành, thân vươn dài quấn lên các cây khác để vươn lên cao. Lá mọc cách, mọc đối hay mọc vòng, đỉnh kéo dài thành tua cuốn.
Cụm hoa lớn, nở rải rác quanh năm, hấp dẫn vì vẻ đẹp duyên dáng lạ kỳ.
Thân rễ chứa nhiều ancaloit colchicin.
Phân bố trong khu vực rừng, ở cao độ 900-1.300 m như ở miền nam Vân Nam, Campuchia, Ấn Độ, Indonesia, Lào, Malaysia, Myanma, Nepal, Sri Lanka, Thái Lan, Việt Nam; nhiệt đới và miền nam châu Phi.
Tại Việt Nam, phân bố rộng rãi ở miền Trung nhất là vùng Tây Nguyên, thường mọc hoang dã nơi đồi núi ven bìa rừng.
本文介紹的是一種百合。關於南澳大利亞洲同名地方，請見「嘉蘭 (南澳大利亞州)」。嘉兰（学名：Gloriosa superba）为百合科嘉兰属下的一个种。
.JPG)
|access-date=中的日期值 (帮助)
这是一篇與植物相關的小作品。你可以通过编辑或修订扩充其内容。 
