قردة عليا

İnsangiller veya Büyük insansı maymunlar (Hominidae), maymunlar takımının insansılar (Hominoidea) üst familyasına dâhil bir familyadır. Familyanın dört cinsi iki ayrı alt familyaya bölünür; bunlar, Ponginae alt familyası bünyesinde gruplandırılan Pongo (orangutan) ile Homininae alt familyası bünyesinde gruplandırılan Gorilla (goril), Homo (insan) ve Pan (şempanze) cinsleridir.

Eski sınıflandırmalar

Hominidae familyasının sınıflanması yıllar içinde çok defa değişikliğe uğramıştır. Bu familya ilk başlarda yalnızca insan cinsini ve onun soyu tükenmiş akrabalarını içermiş, diğer büyük insansı maymunlar ise Pongidae adlı ayrı bir familyada sınıflanmıştır. Bu tanım günümüzde pek çok antropoloji uzmanınca hâlâ kullanılsa da Pongidae familyasını kısmi soylu (İng. paraphyletic) bir grup durumuna sokmaktadır. Güncel taksonomi yaklaşımları ise tek soylu (İng., monophyletic) grupların oluşturulmasını desteklemektedir. Bu doğrultuda da pek çok biyoloji uzmanı, Pongidae familyasının Ponginae alt familyası olarak Hominidae familyası içine dâhil edilmesini ve Ponginae alt familyasının da yalnızca Pongo (orangutan) cinsi ile onun Gigantopithecus gibi soyu tükenmiş akrabalarını içermesini desteklemektedir.

Hominidae familyasının Hominoidea üst familyasına ait güncel soy ağacındaki yeri aşağıda sunulmuştur:

Üst familya: İnsansılar Familya: Büyük insansı maymunlar Gibongiller Alt familya: Homininae Ponginae Oymak: Hominini Goril Cins: Homo Pan Goril Orangutan 4 cins

Sınıflama

Hominidae familyasının Hominoidea üst familyasındaki yeri ve alt türlere kadar olan ayrıntılı sınıflaması aşağıda sunulmuştur; soyu tükenmiş türler dâhil edilmemiştir:

• Üst familya: Hominoidea - insansı maymunlar

• Familya: Hominidae - büyük insansı maymunlar (hominidler)

• Alt familya: Homininae

• Cins: Gorilla - goril

• Tür: Gorilla beringei - doğu gorili

• Alt tür: Gorilla beringei beringei - dağ gorili
• Alt tür: Gorilla beringei graueri - doğu ova gorili

• Tür: Gorilla gorilla - batı gorili

• Alt tür: Gorilla gorilla diehli - batı ova gorili
• Alt tür: Gorilla gorilla gorilla - Cross Nehri gorili

• Cins: Homo - insan ve yakın akrabaları

• Tür: Homo sapiens - modern insanlar

• Alt tür: Homo sapiens sapiens - modern insan

• Cins: Pan - şempanze

• Tür: Pan paniscus - bonobo (cüce şempanze)
• Tür: Pan troglodytes - bayağı şempanze

• Alt tür: Pan troglodytes schweinfurthii - doğu şempanzesi
• Alt tür: Pan troglodytes troglodytes - merkezî şempanze
• Alt tür: Pan troglodytes vellerosus - Nijerya şempanzesi
• Alt tür: Pan troglodytes verus - Batı Afrika şempanzesi

• Alt familya: Ponginae

• Cins: Pongo - orangutan

• Tür: Pongo abelii - Sumatra orangutanı
• Tür: Pongo pygmaeus - Borneo orangutanı

• Familya: Hylobatidae - küçük insansı maymunlar

Kaynakça

• İngilizce Wikipedia'daki Hominidae maddesinin 7 Kasım 2006 sürümü