De Kriebelmuggen (Simuliidae) sünd en Familie mank de Tweeflunken (Diptera) un höört to de Muggen (Nematocera) mit to. Weltwiet gifft dat bi 2.000 Aarden vun düsse Deertergrupp. Bi 50 vun jem sünd ok ut Düütschland bekannt. Dor hannelt sik dat meist um lüttje Muggen bi. Se weert over’t Lief nich länger, as twee bit sess Millimeters. Ehre Sustergrupp vun de Stammgeschicht her sünd de Gnidden (Ceratopogonidae) un de Tuckmuggen (Chironomidae). Kriebelmuggen laat na Flegen (Brachycera) un sünd wat stevig boot un hefft, vun’e Sieten bekeken, en Buckel.
Heken un Seken suugt Plantennektar un fleegt vundeswegen up Planten, wo dat oorntlich Nektar gifft, as Wilgen, Ieloof oder Balsternack. Bi de wecken Aarden sünd de Mundwarktüge vermickert, man bi de meisten Aarden steekt un suugt se dor mit. Bloß de Seken suugt tosätzlich Blood, anners könnt keen Eier tostanne kamen. Anners, as „Steeksugers“ (u. a. de Steekmuggen) sünd Kriebelmuggen „Poolsugers“. Dor riet se toeerst mit de Mandibeln en gröttere Wunnen bi, wo dat Blood rinfleten deit, un denn suugt se dat dor up.
De Kriebelmuggen ehre Budden leevt man bloß in’t Water. Je na Aart bruukt se en annere Waterqualität, annern Stroom un verscheelt se sik noch na annere Fakters. Na sess bit negen Statschonen as Larve sünd de Budden dör un spinnt sik in en Kokon in, de na’n Pampuschen laten deit. De warrt fastmaakt an’n Unnergrund. Normolerwiese overwintert de Kriebelmuggen in Middeleuropa as Budden, in Noordeuropa as Eier. De Eier könnt Frost verdregen un dat maakt ok nix ut, wenn se infraren weert.
De wecken Aarden gaht ok up’n Minschen. Dat kellt bannig, wenn Kriebelmuggen bieten doot, un dat Blood warrt verdünnt un kann unner de Huud langslopen. Mit de Muggen ehren Spee warrt dat Bloodstollen bremst, vunwegen, datt he en Stolltörner is. Butendem warrt bi den Steek Histamin in de Wunne geven, wat to pseudoallergische Reaktschonen föhren kann.
Bi Massenbefall könnt Kriebelmuggen Weidedeerter dootmaken. Hart un Kreisloop könnt utfallen, de Huud warrt bannig dör’nanner brocht un de Beester könnt in Panik kamen un over de Fennen birsen. Dor könnt se sik wat bi doon. Sunnerlich verropen is de Golubatzer Mugge (Simulium colombaschense) in de Gemarken an den Donaustroom up’n Balkan.
Familie Kriebelmuggen (Simuliidae)
De Kriebelmuggen (Simuliidae) sünd en Familie mank de Tweeflunken (Diptera) un höört to de Muggen (Nematocera) mit to. Weltwiet gifft dat bi 2.000 Aarden vun düsse Deertergrupp. Bi 50 vun jem sünd ok ut Düütschland bekannt. Dor hannelt sik dat meist um lüttje Muggen bi. Se weert over’t Lief nich länger, as twee bit sess Millimeters. Ehre Sustergrupp vun de Stammgeschicht her sünd de Gnidden (Ceratopogonidae) un de Tuckmuggen (Chironomidae). Kriebelmuggen laat na Flegen (Brachycera) un sünd wat stevig boot un hefft, vun’e Sieten bekeken, en Buckel.
Mosols (luotīnėškā: Simuliidae) ī tuokis vabzdis, katros prėgol dvėsparniu būriō.
Kāp ė kōsiu, tāp ė mosolū patalės solp gīvoliū krauji, a patėnā jied nektara. Mosolā būn nuognē mizernė, trompuom kuojėm ėr ontenom. Sīkēs gal parneštė kvarabū.
Larvas gīven ondenī, prī kūliu, kėrnies, prī ondens augalū. Jied mauros, bakterėjės. 2-6 dėinas pabovė lieliokė ėšsėrėt ė so uora borbolo pakīl vėršō. Skraidiuo dėinas čieso, kāp nie dėdlė viejė.
Mosols (luotīnėškā: Simuliidae) ī tuokis vabzdis, katros prėgol dvėsparniu būriō.
Kāp ė kōsiu, tāp ė mosolū patalės solp gīvoliū krauji, a patėnā jied nektara. Mosolā būn nuognē mizernė, trompuom kuojėm ėr ontenom. Sīkēs gal parneštė kvarabū.
Simuliidae ye una familia d'insectos de l'orden dipters y suborden nematocera con mida chicota d'uns 1–5 mm. Gran part d'as suyas especies s'alimentan de nectar y de sangre (hematofagas), y belunas son embrecatas en a transmisión d'a oncocercosi como vectors.
Con aparato bucal picador-succionador, a diferencia d'os mosquitos no presenta estilet y fa servir as mandibula pa tallar a piel dica trobar-se un vaso sanguinio, provocar una hemorrachia y fer un regallo u un basal de sangre on beber-se'n tota a que necesita. Ye por ixo que a suya picadura a presonas u bestiar ye tan dolorosa y molesta.
Introdueitas en Catalunya a fins d'a decada de 1990, no ha puesto ser controlata y en verano de l'anyo 2011 ha esdevenito una plaga present en tot o curso baixo y meyo de l'Ebro dica Zaragoza.
Usubi weusi (pia nzi weusi) ni mbu wadogo wa familia Simuliidae katika oda Diptera wanaofyonza damu. Spishi fulani hueneza upofu wa mtoni unaoitwa usubi pia. Kuna usubi wengine walio wana wa familia Ceratopogonidae na wa nusufamilia Phlebotominae katika familia Psychodidae. Usubi hao hufyonza damu pia na kueneza magonjwa.
Mbu hawa ni wadogo, mm 5-15. Kwa kawaida rangi yao ni nyeusi au kijivu. Vipapasio ni vifupi. Toraksi (kidari) imepindika na kwa hivyo kichwa kinaelekea chini.
Madume ya usubi weusi hula mbochi lakini majike yanahitaji damu, iliyo na kiwango juu cha protini, ili mayai yaendelee. Spishi nyingi sana hufyonza damu ya mamalia lakini spishi nyingine hufyonza damu ya ndege.
Spishi nyingi za usubi weusi hueneza vidusia vya mamalia na ndege. Katika Afrika wanapishia watu vinyoo wa Onchocerca volvulus tu lakini katika Amerika ya Kusini na ya Kati wanaeneza vinyoo wa Mansonella ozzardi pia. Dalili za wale wa mwisho si mahututi sana kwa kawaida. Kwa upande mwingine O. volvulus anasababisha upofu wa mtoni. Katika Afrika ya Mashariki hupishwa na Simulium damnosum na S. neavei.
Jina la upofu wa mtoni linatokana na mtazamo kama watu wanaoteseka na ugonjwa huu huishi karibu na mito. Sababu yake ni kwamba lava wa usubi weusi huishi majini kwa mito yenye mtiririko mkali. Kitembo cha kuokoka ni nyeti sana kwa kiwango cha uchafuzi wa maji. Mabuu hutumia ndoana ndogo kwenye ncha ya tumbo lao kushikilia dutu ya chini wakitumia mishikilizo na nyuzi za hariri kusogea au kushikilia mahali pao. Wana vipepeo vidogo vinavyoweza kukunjwa kuzunguka kinywa chao. Vipepeo hujitanua wakati wa kujilisha na kukamata vifusi vinavyopita (chembe ndogo za viumbehai, viani na bakteria). Mabuu hukwangua vitu vilivyokamatwa kutoka vipepeo ndani ya kinywa chao kila sekunde chache. Usubi weusi hutegemea makao ya mito yanayowaletea chakula. Hugeuka kuwa mabundo chini ya maji na kisha hutoka ndani ya kiputo cha hewa kama wapevu wanaoruka. Mara nyingi hutekwa na trouti au samaki wengine wakati wa kuibuka.
Usubi weusi (pia nzi weusi) ni mbu wadogo wa familia Simuliidae katika oda Diptera wanaofyonza damu. Spishi fulani hueneza upofu wa mtoni unaoitwa usubi pia. Kuna usubi wengine walio wana wa familia Ceratopogonidae na wa nusufamilia Phlebotominae katika familia Psychodidae. Usubi hao hufyonza damu pia na kueneza magonjwa.
Mbu hawa ni wadogo, mm 5-15. Kwa kawaida rangi yao ni nyeusi au kijivu. Vipapasio ni vifupi. Toraksi (kidari) imepindika na kwa hivyo kichwa kinaelekea chini.
Madume ya usubi weusi hula mbochi lakini majike yanahitaji damu, iliyo na kiwango juu cha protini, ili mayai yaendelee. Spishi nyingi sana hufyonza damu ya mamalia lakini spishi nyingine hufyonza damu ya ndege.
Spishi nyingi za usubi weusi hueneza vidusia vya mamalia na ndege. Katika Afrika wanapishia watu vinyoo wa Onchocerca volvulus tu lakini katika Amerika ya Kusini na ya Kati wanaeneza vinyoo wa Mansonella ozzardi pia. Dalili za wale wa mwisho si mahututi sana kwa kawaida. Kwa upande mwingine O. volvulus anasababisha upofu wa mtoni. Katika Afrika ya Mashariki hupishwa na Simulium damnosum na S. neavei.
Jina la upofu wa mtoni linatokana na mtazamo kama watu wanaoteseka na ugonjwa huu huishi karibu na mito. Sababu yake ni kwamba lava wa usubi weusi huishi majini kwa mito yenye mtiririko mkali. Kitembo cha kuokoka ni nyeti sana kwa kiwango cha uchafuzi wa maji. Mabuu hutumia ndoana ndogo kwenye ncha ya tumbo lao kushikilia dutu ya chini wakitumia mishikilizo na nyuzi za hariri kusogea au kushikilia mahali pao. Wana vipepeo vidogo vinavyoweza kukunjwa kuzunguka kinywa chao. Vipepeo hujitanua wakati wa kujilisha na kukamata vifusi vinavyopita (chembe ndogo za viumbehai, viani na bakteria). Mabuu hukwangua vitu vilivyokamatwa kutoka vipepeo ndani ya kinywa chao kila sekunde chache. Usubi weusi hutegemea makao ya mito yanayowaletea chakula. Hugeuka kuwa mabundo chini ya maji na kisha hutoka ndani ya kiputo cha hewa kama wapevu wanaoruka. Mara nyingi hutekwa na trouti au samaki wengine wakati wa kuibuka.
Кара чиркейлер (лат. Simuliidae) — майда бүкүр чиркейлердин бир уруусу, булардын кыйла түрлөрү бар: Колумбия кара чиркейи (лат. Simulium columbaczence), жөргөлөк кара чиркей (S. repens), Тундра кара чиркейи (Schoenbaueria pusilla), ак каптал кара чиркей (Odagmia ornata), Холодковский кара чиркейи (Gnus cholodkovskii), кадимки кара чиркей, жазы сан кара чиркей (Eusimulium latipes).
Кара чиркейлер (лат. Simuliidae) — майда бүкүр чиркейлердин бир уруусу, булардын кыйла түрлөрү бар: Колумбия кара чиркейи (лат. Simulium columbaczence), жөргөлөк кара чиркей (S. repens), Тундра кара чиркейи (Schoenbaueria pusilla), ак каптал кара чиркей (Odagmia ornata), Холодковский кара чиркейи (Gnus cholodkovskii), кадимки кара чиркей, жазы сан кара чиркей (Eusimulium latipes).
Ӳпресем (лат. Simuliidae) — икçунатлисен çемьине кĕрекен хурт-кăпшанкăсем, вĕсен имаго амисем ӳпре-пăван комплексĕн компоненчĕ пулаççĕ. Халĕ тĕнчери фаунăра 1800 яхăн ӳпре тĕсĕ пур.
Ӳпресем (лат. Simuliidae) — икçунатлисен çемьине кĕрекен хурт-кăпшанкăсем, вĕсен имаго амисем ӳпре-пăван комплексĕн компоненчĕ пулаççĕ. Халĕ тĕнчери фаунăра 1800 яхăн ӳпре тĕсĕ пур.