Ducks, Geese, And Swans

Samiec cyraneczki zwyczajnej

Samica krzyżówki w locie

Samiec i samica kaczki krzyżówki

Kaczkowate (łac. Anatidae) – rodzina ptaków z rzędu blaszkodziobych. Obejmuje gatunki wodne, zamieszkujące cały świat^[2].

Cechy charakterystyczne

Ptaki te charakteryzują następujące cechy:

• zróżnicowana wielkość (ptaki średnie i duże) – długość w granicach 28–170 cm, rozpiętość skrzydeł 60–250 cm, masa 300 g – 22,5 kg.
• dziób posiada dwa rzędy blaszek na brzegach, zazwyczaj jest spłaszczony
• szyja średniej długości lub bardzo długa
• stosunkowo wąskie, ostro zakończone skrzydła
• krótki ogon
• nogi krótkie, przesunięte ku tyłowi (zwłaszcza u gatunków nurkujących)
• palce spięte błoną pławną
• samiec większy od samicy, często bardzo kontrastowo ubarwiony, podczas gdy samica zazwyczaj posiada ubarwienie stonowane
• u samców obecne prącie
• pożywienie zdobywają zazwyczaj w wodzie, choć niektóre również na lądzie. Żywią się zarówno roślinami, jak i małymi zwierzętami.
• zasadniczo dobrzy lotnicy, choć są również gatunki nielotne
• w zniesieniu od 2 do 20 jaj^[3], pisklęta są zagniazdownikami
• wędrowne, wiele gatunków lecąc w stadzie tworzy charakterystyczny klucz w kształcie litery "V"
• wiele gatunków udomowiono lub hodowano w stanie półdzikim

Systematyka

W obrębie rodziny wyróżnia się podrodziny^[4][5]:

• Dendrocygninae – drzewice
• Oxyurinae – sterniczki
• Anserinae – gęsi
• Anatinae – kaczki

Rodzaje o niejasnym pokrewieństwie i nieklasyfikowane w żadnej z podrodzin:

• Thalassornis – jedynym przedstawicielem jest Thalassornis leuconotus – pokraczka.
• Stictonetta – jedynym przedstawicielem jest Stictonetta naevosa – pstrokaczka.
• Biziura – jedynym przedstawicielem jest Biziura lobata – bisiorka.
• Plectropterus – jedynym przedstawicielem jest Plectropterus gambensis – gęsiec.
• Hymenolaimus – jedynym przedstawicielem jest Hymenolaimus malacorhynchos – krzywonos.
• Merganetta – jedynym przedstawicielem jest Merganetta armata – zbrojówka.
• Salvadorina – jedynym przedstawicielem jest Salvadorina waigiuensis – nowogwinejka.
• Sarkidiornis – jedynym przedstawicielem jest Sarkidiornis melanotos – dziwonos.
• Chenonetta
• Nettapus
• Callonetta – jedynym przedstawicielem jest Callonetta leucophrys – cudokaczka.

Ochrona

W Polsce wszystkie gatunki kaczkowatych podlegają gatunkowej ochronie ścisłej z wyjątkiem bernikli kanadyjskiej (Brandta canadensis), która jest objęta ochroną częściową, oraz następujących gatunków:

• Anas crecca – cyraneczka zwyczajna
• Aythya fuligula – czernica
• Anser anser – gęgawa
• Anser fabalis – gęś zbożowa
• Anser albifrons – gęś białoczelna
• Aythya ferina – głowienka zwyczajna
• Anas platyrhynchos – krzyżówka

które są łowne.

Przypisy

Bibliografia

• Paweł Mielczarek, Włodzimierz Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, 1999. ISSN 0550-0842.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 marca 2005 r. w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych

• skrzydłoszpony (Anhimidae)
• bezpłetwce (Anseranatidae)
• kaczkowate (Anatidae)
• †Paranyrocidae
• †Dromornithidae