Sam-pan sī Tâi-oân gôan-seng ê tàu-hî, iū-koh hō-chò sam-pan-niû, kài-pan, kài-pan tàu-hî, teng-pan, tiong-pan, kî-lîn-hî. Seng-o̍ah hōan-ûi pau-koat Tâi-oân, Tiong-kok, Liû-kiû, Oa̍t-lâm, Hân-kok téng-téng ê Tang-a-chiu kok-ka.
Gôan-té sam-pan tī Tâi-oân chin chē só͘-chāi lóng ū, m̄-koh in-ūi kang-gia̍p u-jiám kap to͘-chhī khai-hoat, tì-sú sam-pan sò͘-liōng kiám-chió. Hiān-chú-sî í-keng sī lia̍t-ji̍p pó-io̍k-lūi ê hî-á.
Sam-pan tàu-hî ki-pún chu-liāu Sio̍k-miâ Sam-pan-niû, kài-pan, teng-pan, tiong-pan, kî-lîn-hî Chhùn-chhioh 10 cm Un-tō͘ 16-27 °C Chúi-chit pH 6.0-8.0 Si̍t-bu̍t Cha̍p-si̍t-sèng Siū-bēng Kang: 3-6 nîBó: 2-3 nî
Sam-pan kòan-sì tī kē hái-po̍at ê ô·, chúi-tî, kap tiū-á chhân-hōaⁿ-piⁿ chit-khóan chúi-liû un-hô, a̍h-sī oân-chôan bô chúi-liû ê só·-chāi. Sui-bóng tī chèng-siông ê khôan-kéng, sam-pan sek-ha̍p ê chúi-un chha-put-to tī 16-27 °C tiong-kan, m̄-koh sam-pan chin ē-tàng jím-siū bái ê khôan-kéng, to̍h sǹg sī 4-38 °C ê chúi-un iû-gôan ē-sái o̍ah--lo̍h-lâi.
Sam-pan ê chia̍h-mi̍h chú-iàu sī phû-iû seng-bu̍t, chúi--nih ê báng-thâng, kap chó-lūi. Kin-kù gián-kiù, 1-chiah sêng-liân ê sam-pan-hî, ē-tàng tī 1-kang lāi chia̍h-tiāu 304 chiah ê chúi-chhi, só͘-í tùi báng-thâng ê hông-tī ū chin tōa ê hāu-lêng.
Kap it-poaⁿ ê tàu-hî kāng-khóan, sam-pan mā ū 1-ê chin te̍k-sû ê chhóan-khùi hē-thóng, hō͘-chò bê-khì, ì-sù sī hêng-thé chhin-chhiūⁿ bê-kiong ê khì-koan (Labyrinth organ).
Bê-khì téng-bīn ū chin chē iù-hoeh-kńg, sī 1-ê têng-têng tha̍h-tha̍h ê cho͘-chit. Bê-khì tī-leh hî-chhi ê téng-kôan, ba̍k-chiu ê āu-piah. Chit-chióng te̍k-sû ê khì-koan, hō͘ sam-pan ē-tàng ti̍t-chiap suh chúi-bīn siōng ê khong-khì.
Sam-pan kap it-poaⁿ ê tàu-hî kāng-khóan, lóng ū tē-he̍k-sèng, iā chiū-sī ū tē-pôaⁿ koan-liām. Hî-kang tú-tio̍h hî-kang ê sî, ē seng hō͘-siong tián-sī (Eng-gí: display). Chioh-tio̍h chit-chióng hong-sek, phòaⁿ-tōan tùi-hong ê si̍t-le̍k.
Hî-kang tú-tio̍h hî-bó ê sî, kāng-khóan ē ū tián-sī ê hêng-ûi. M̄-koh che m̄-sī ūi-tio̍h beh chiàn-tàu, sī ūi-tio̍h beh tián hō͘ hî-bó khòaⁿ, ín-khí hî-bó ê chù-ì.
Hî-kang hō͘-siong tián-sī liáu-āu, ū-tang-sî-á tio̍h ē khai-sí tián-khui ke̍k-lia̍t ê chiàn-tàu. In iōng chhùi hō͘-siong kā-tiâu--leh, hàiⁿ-tōng seng-khu, beh kā tùi-hong ián hō͘ tó.
In-ūi sam-pan su-iàu lī-iōng bê-khì ti̍t-chiap suh khong-khì, m̄-koh sio-phah sio-kā ê sî bô-hoat-tō͘ iōng chhùi ōaⁿ-khì, tì-sú-tio̍h khiàm-khoat sng-sò͘(oxygen). Só͘-í sam-pan sio-kā kah chi̍t-pòaⁿ, tio̍h-ài chiām-sî hiu-peng, siang-hong phû chiūⁿ chúi-bīn ōaⁿ-khì liáu-āu chiah koh kè-sio̍k.
Hî-kang sio-phah ê iáⁿ-phìⁿ:
Sam-pan ê hî-kang ē tī chúi-bīn-siōng phû-chúi-sèng ê mi̍h-kiāⁿ (chúi-phiô, chúi-chháu, lak-hio̍h... téng-téng) piⁿ-á thò͘ pho, kiàn-li̍p pho-siū (bubble net). Pho-siū kiàn-li̍p liáu-āu, hî-kang ē hiòng hî-bó tián-sī, kiû-ài. Nā-sī hî-bó chiap-siū hî-kang, to̍h ē khai-sí chìn-hêng kau-bóe (copulation).
Hî-kang iōng sin-khu kā hî-bó kho͘--leh, hō͘ hî-bó pàng-nn̄g. Hî-kang 1-pêng hō͘ nn̄g ū-hêng (siū-cheng), 1-pêng iōng chhùi kā nn̄g khioh--khí-lâi, khǹg ji̍p-khì pho-siū lāi-té. Jiân-āu hî-kang ē khai-sí kò͘ siū, pau-koat hî-bó chāi-lāi ê hî-á lóng bē-tàng óa-kīn.
Sam-pan kau-bóe ê iáⁿ-phìⁿ:
Keng-kòe 1~2 kang ê sî-kan, hî-nn̄g ê sek-tì ē piàn khah chhim, piáu-sī hî-kiáⁿ tit-beh chhut-sì. Chi̍t-khai-sí hî-kiáⁿ iáu-koh bô siû-chúi ê lêng-le̍k, kan-na ē-tàng óa-khò tī pho-siū ah sī chi̍t-kóa-á phû-chúi-sèng ê mi̍h-kiāⁿ piⁿ--á. Hî-kang ē iōng chhùi kā tîm-lo̍h-chúi ah sī khì hō· chúi lâu--khì ê hî-kiáⁿ kâm--tńg-lâi, khǹg tńg-khì pho-siū lāi-té.
Tng-beh chhut-sì ê hî-kiáⁿ
Tú-á chhut-sì ê hî-kiáⁿ
Hî-kang ē chhiàu-kò· kap pó-hō· hî-kiáⁿ
0.5 cm ê hî-kiáⁿ
1 cm ê hî-kiáⁿ
சொர்க்க மீன் (ஆங்கிலம்: Paradise fish) என்னும் மீன், சீன நாட்டிலிருந்து மற்ற நாடுகளுக்கு பரவிய ஒரு வகை அலங்கார மீன் ஆகும்.[2] மேக்ரோபோடஸ் ஒபர்குலாரிஸ் என்று அழைக்கப்படும் இது, தொட்டிகளில் வளர்க்க சிறந்த மீனாகும்.இந்த சொர்க்க மீனானது, மேற்குலக மீன் அருங்காட்சியகத்திற்கு தொடக்க காலகட்டங்களில் கிடைத்த அலங்கார மீன்களுள் ஒன்றாகும். கடந்த 1869ம் ஆண்டு, பாரிஸ் மீன் அருங்காட்சியகத்திற்கு இறக்குமதி செய்யப்பட்டது.
இந்த வகை மீன்கள் அதிகபட்சமாக 6.7 செ.மீ வரை வளரக்கூடியவை என்றாலும், பொதுவாக, 5.5 செ.மீ வரையே வளர்கின்றன. இது தனது உடலில் பல குறுக்கு வாட்டான அழகிய நிற வரிகளைப் பெற்றுள்ளது. இதன் குடும்பத்தில், மொத்தம் 3 வகைகள் இருந்தாலும், இந்த வகையே அதிக மூர்க்கம் கொண்டது. சண்டையிடும் பழக்கம் கொண்ட இந்த மீன்கள், தங்களைவிட சிறிய மீன்களைக் கொல்லக்கூடியவை. இதன் முதுகு தடுப்பு, வால் துடுப்பு, மலப்புழைத் துடுப்பு ஆகியவை இணைந்து அகன்று பெரிய இறக்கைகளைப் போன்றுள்ளன. இது 3 அங்குல நீளம் வரை வளரும். இது 50 பாரன்ஹீட் முதல் 68 பாரன்ஹீட் வரை வெப்பம் தாங்கும் திறனுடையதாக இருப்பதால், இது வெப்ப மண்டலங்களில் வளர்வதற்கேற்ற மீனாகும். மேலும், இந்த மீன், நல்ல வாழ்க்கைத் திறனைக் கொண்டிருப்பதால், வெப்ப மண்டலம் மட்டுமின்றி, குளிர் நீரிலும் வாழும் தன்மைக் கொண்டது. பெண் மீன் பல நுரை போன்ற குமிழ்களை உண்டாக்கி, அவற்றை கூடுபோல் ஆக்கி, அதில் முட்டையிடுகிறது. ஆண் மீன் முட்டைகளைப் பாதுகாக்கிறது.
ஆண்,பெண் சொர்க்கமீன்
Macropodus opercularis
அபினோ சொர்க்கமீன்
சொர்க்க மீன் (ஆங்கிலம்: Paradise fish) என்னும் மீன், சீன நாட்டிலிருந்து மற்ற நாடுகளுக்கு பரவிய ஒரு வகை அலங்கார மீன் ஆகும். மேக்ரோபோடஸ் ஒபர்குலாரிஸ் என்று அழைக்கப்படும் இது, தொட்டிகளில் வளர்க்க சிறந்த மீனாகும்.இந்த சொர்க்க மீனானது, மேற்குலக மீன் அருங்காட்சியகத்திற்கு தொடக்க காலகட்டங்களில் கிடைத்த அலங்கார மீன்களுள் ஒன்றாகும். கடந்த 1869ம் ஆண்டு, பாரிஸ் மீன் அருங்காட்சியகத்திற்கு இறக்குமதி செய்யப்பட்டது.
