Pleurosticta acetabulum (Basionym: Lichen acetabulum, weitere Synonyme u. a.: Parmelia acetabulum, Melanelia acetabulum) ist eine rindenbewohnende Blattflechtenart.
Die rosettigen Lager von Pleurosticta acetabulum können bis zu 25 cm Durchmesser erreichen. Die Thallus-Oberseite ist in trockenem Zustand graugrün bis bräunlichgrün, feucht olivgrün gefärbt. Die Unterseite ist schwärzlich und besitzt am Rand einen helleren Streifen, an dem zerstreute Rhizinen sitzen. Sorale oder Isidien fehlen. Fruchtkörper (Apothecien) sind hingegen häufig, erreichen bis zu 1 cm im Durchmesser und sind durch eine braune Scheibe mit einem hellen, gekerbten Rand gekennzeichnet.
Die Art ist weitestgehend auf Europa beschränkt[1] und auf der Rinde von – bevorzugt freistehenden – Laubbäumen zu finden.
Pleurosticta acetabulum (Basionym: Lichen acetabulum, weitere Synonyme u. a.: Parmelia acetabulum, Melanelia acetabulum) ist eine rindenbewohnende Blattflechtenart.
Pleurosticta acetabulum is a species of foliose lichen in the family Parmeliaceae. It is common and widespread throughout Europe,[2] where it grows on tree bark. It has also been recorded in Algeria.[3]
Pleurosticta acetabulum is the type species of Pleurosticta – a genus circumscribed by mycologist Franz Petrak in 1931. Petrak's original type species was named Pleurosticta lichenicola, but this is now known as a synonym of P. acetabulum.[4][5] It was originally described as Lichen acetabulum by Belgian physician and botanist Noël Martin Joseph Necker in 1768. It has been shuffled to several genera in its taxonomic history, acquiring many synonyms. For example, Georg Franz Hoffmann placed it the genus Lobaria in 1796, while Duby considered it a Parmelia in 1830. In more recent history, Maurice Choisy placed it in Parmotrema, while Ted Esslinger moved it to Melanelia.[1] Most recently, John Elix and H. Thorsten Lumbsch transferred it to Pleurosticta when they resurrected that genus in 1988.[6]
The lichen contains several secondary chemicals, including atranorin, salazinic, norstictic, protocetraric, and evernic acids.[7]
Lichenicolous fungi that have been recorded growing on Pleurosticta acetabulum include Abrothallus acetabuli,[8] Lichenoconium erodens,[9] and Stigmidium acetabuli.[10]
Pleurosticta acetabulum has been used for research investigating its tolerance to extreme environmental conditions, such as those that might be found on planet Mars. It was shown that following exposure to complete dehydration, extremely low temperature (-196°C/77K), and oxygen depletion, the lichen was able to recover and its ability to produce a high yield of hydrogen was unchanged. This suggests that it might have use in astrobiological applications as a hydrogen producer in bioregenerative life support system for extraterrestrial environments.[11]
Pleurosticta acetabulum is a species of foliose lichen in the family Parmeliaceae. It is common and widespread throughout Europe, where it grows on tree bark. It has also been recorded in Algeria.
Pleurosticta acetabulum est une espèce de champignons de la famille des Parmeliaceae. C'est un lichen foliacé brun vert foncé de grande taille, la thalle mesurant jusqu'à 25 cm de diamètre[1].
Pleurosticta actebulum est un thalle foliacé avec de petites feuilles lobées qui sont vertes à l'état humide et vert grisâtre à l'état sec. Ces feuilles lobées présentent de nombreuses pycnides (petits points noirs). On peut observer de nombreuses apothécies (disques bruns) pouvant atteindre une grande taille (0,5 à 2 cm de diamètre). La face inférieure est brun pâle et présente des rhizines[2],[3],[4],[5].
Ce thalle ne présente pas de sorédies ni d'isidies.
La répartition de ces lichens est essentiellement limitée à l'Europe[6].
Ils sont essentiellement présents sur des arbres feuillus assez éclairés (bordure de route, forêts claires ou arbres isolés).
Pleurosticta acetabulum est également un indicateur de pollution faible[7],[8].
Liste des variétés et formes selon GBIF (10 juin 2021)[6] :
L'espèce a été initialement classée dans le genre Lichen sous le basionyme Lichen acetabulum, par le médecin et botaniste français Noel Martin Joseph de Necker, en 1768. Elle est déplacée dans le genre Pleurosticta par les mycologues John Alan Elix et Helge Thorsten Lumbsch, en 1988[9].
Pleurosticta acetabulum a pour synonymes[6] :
Pleurosticta acetabulum est une espèce de champignons de la famille des Parmeliaceae. C'est un lichen foliacé brun vert foncé de grande taille, la thalle mesurant jusqu'à 25 cm de diamètre.
Wabnica kielichowata, tarczownica kielichowata (Pleurosticta acetabulum (Neck.) Elix & Lumbsch) – gatunek grzybów należący do rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Parmelia, Parmeliaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1768 Noel Martin Necker nadając mu nazwę Lichen acetabulum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w roku 1988 John Alan Elix i Helge Thorsten Lumbsch, przenosząc go do rodzaju Pleurosticta[1].
Niektóre synonimy naukowe[3]:
Nazwy polskie według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Listkowata, rozetkowata lub nieregularnego kształtu plecha osiąga średnicę do 25 cm i ma brzegi głęboko wcinane. Jest dość gruba, skórzasta i sztywna. Jej barwa w dużym stopniu zależy od wilgotności. Podczas wilgotnej pogody jest intensywnie zielona, podczas suchej brunatnozielona, oliwkowobrunatna lub szara. Zaokrąglone lub słabo karbowane odcinki mają szerokość do 1 cm, sa pomarszczone i pofałdowane. Ich brzegi stykają się z sobą lub nieznacznie na siebie zachodzą. Plecha przylega do podłoża, tylko jej końce nieco się wznoszą. Nie posiada izydiów, ani soraliów. Dolna powierzchnia jest na obwodzie oliwkowobrunatna lub szarobrunatna, w środku czarna. Są na niej liczne chwytniki, z wyjątkiem obrzeży, na których brak chwytników. W plesze występują glony protokokkoidalne[4].
Zazwyczaj występują dość licznie owocniki. Są to duże lekanorowe apotecja o średnicy do 10, a nawet 15 mm. Mają kielichowaty kształt i tarczki o podobnej barwie jak plecha; podczas suchej pogody są oliwkowobrunatne lub szarobrunatne, podczas wilgotnej intensywnie zielone. Brzeżek gruby, pomarszczony i pofałdowany, często z brodawkami. W jednym worku powstaje po 8 bezbarwnych, jednokomórkowych, elipsoidalnych zarodników o rozmiarach 12-18 × 7-9 μm[4].
Reakcje barwne: miąższ C+ czerwony[4].
Występuje głównie w Europie i Azji, w Afryce podano występowanie tylko w Maroku[5]. W Polsce jest rozprzestrzeniony na całym obszarze[2], na zachodzie Polski występuje częściej, niż na wschodzie[4]. Wszędzie jednak jest rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status EN – gatunek wymierający[6]. Był gatunkiem ściśle chronionym[7], od 9 października 2014 r. podlega ochronie częściowej[8].
Rośnie na korze drzew, głównie liściastych, czasami (rzadko) również na drewnie. Preferuje drzewa rosnące w miejscach dobrze oświetlonych – rosnące samotnie lub przy drogach, na obrzeżach lasów[4].
Wabnica kielichowata, tarczownica kielichowata (Pleurosticta acetabulum (Neck.) Elix & Lumbsch) – gatunek grzybów należący do rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae). Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów.
