An Abukado (Persea americana) sarong tinanom na nagkakahoy, nagbubunga na saro sana an pisog asin inaataman ini huli sa prutas kaini. Ini natural na tubo sa Mehiko asin Sentral Amerika asin napipisan sa tinanom na Lauraceae kairiba kaini an cinnamon, camphor asin an inapod na bay laurel. An abukado, na inaapod man sa Ingles na alligator pear malomhok an laman kaini kun hinog na asin iyo an kinakaros asin kinakakan. May abukado na kun hinog nakolor mairom na maroon o maski hinog nagkokolor maladulaw na berde an ubak. An abukado dakulon klase asin porma: may matabilog, may matilaba, may mairom na kayumanggihon kun hinog na, may berde sana an kolor maski hinog na, may abukadong natural sanang saradit na naabot lang 3 pul an diametro pero hubal na siya, may mapanas an poro pero igwa man liponggok, asin igwa man may kawit-klawit an poro.

An bunga pwede man na napormang matabilog na napasadit sa poro, pwede bilogon nanggad asin makilyab an ubak saka medyo mahalnas. Igwa man bakong mahalnas asin makilyab an ibabaw kan ubak. Giyaw na berdehon, an laman kaini na parati malomhok saka matagok; sinasabing "masapog" asin "mahirab" o namumulot-pulot, o pwede man na "garo alang" saka kulang nanggad sa "hirab". Arog kan batag, pwedeng "gusodon", na boot sabihon may mga turo-tu'lang.

Sa komersyal na paggugusi, an bunga ginuguno kun hubal na saka pinapahinog. Sinasabi man na an pagpadakul kan tinanom mas marayrahay sa paagi nin "grafting" ta mas nagagarantiya an kalidad asin kantidad kan tinanom kun produksyon komersyal an tuyo.

Sa Filipinas, usong gayo na an kinaros na abukado tinitimpla sa gatas asin asukar, rinurunot asin rinaramas. Sa presente, ginagamit naman an prutas na ini sa pagtaong namit sa sorbetes, sa malipot na inomon asin sa mga dulse, asin sa mga pampalinig kutis.

Mga panluwas na takod

• http://jhered.oxfordjournals.org/content/100/1/56 Kinua 06-04-14
• http://www.whfoods.com/genpage.php?tname=foodspice&dbid=5 Kinua 06-04-14
• http://www.avocadocentral.com/ Kinua 06-04-14
• http://www.tribune.com.ng/features/item/2628-benefits-of-eating-avocado Kinua 06-04-14

• Abukadong tamboan

• Abukadong pula

• Abukadong mayong pisog, Mehiko

• Burak kan abukado

• Abukadong timplahon sa gatas asukar

• Abukadong saradit, 3 pul dm

Toltolan

Kani waa maqaal ku saabsan midhaha afakadho.

Boga "avocado" halkan ayaa laga soo toosiyay

Afokadho (Af-Ingiriis: avocado; Af-Carabi: أفوكادو) magaca Saynis "Persea americana" waa geed asal ku ah wadanka Meksiko iyo Bartamaha Ameerika,^[2] kaasi oo ka tirsan dhirta ubaxleyda ah nooca loo yaqaano "Laurakeae". Midhaha afakaadhuhu wuxuu leeyahay hilib cagaaran iyo laf weyn dhexda ugu jirta.^[3]

Geedka afakaadhuhu waa mid aad ugu fiican ganacsiga waxaana laga beeraa deegaanada leh cimilo diiran ee caalamka oo dhan. Maqaarka sare ee midhaah afakaadhuhu waa cagaar madoow xiga, wuxuuna leeyahay qaabka wareegsan oo aad ugu dhow sida ukunta oo kale ah. Midhaha waxaa inta ugu badan laga soo guraa geedka afakaadhaha ayagoo ceyriin ah, waxayna ku bislaadaan meheradaha lagu gado.

Guud ahaan, midhaha afakaadhuhu waa mid leh nafaqo badan oo jidhka dadku u baahan yahay. Waxa midhaha afakaadhahu caan ku yahay duxda aan ahayn mid xayawaan ee loo yaqaano "pro-saturated fats". Faa'iidooyinka afakaadhaha waxa ka mid ah fiitamiino, fiber, borotiin iyo dux.

Taariikh

Geedka afakadhaha, saynis ahaan loo yaqaano Persea americana, waxaa ka aaminsan yahay inuu asal ahaan ka soo jeedo deegaanada Buebla ee wadanka Meksiko,^[4] waxaase la sheegay in dhir u nooc dhow laga helay meelo badan oo kale sida waqooyiga Kalifornia, Maraykanka wakhti cimilada deegaanadaasi ahayd mid aad ugu haboon bixitaanka geedkaasi.^[5]

Jaadyada afakaadhaha aan la dhaqanin oo Saynis ahaan loo yaqaano kriollo, waa mid ka yar xajmi ahaan, leh qolof madoow xigta, waxaanay leedahay laf aad u weyn.^[6]

Si kastaba ha ahaatee geedka afakaadhuhu wuxuu caalamka ku fiday wakhtiyadii gumeystihii reer Yurub gaadhay qaarada Ameerika, ka dib gaadhsiiyeen deegaanadii kale eey gumeysanayeen. Maanta wuxuu ka baxaa wadano badan oo caalamka ah, waxaana meelo badan uu ka mid yahay cuntada maalin walba ee dad badan ku nool yihiin.

Magaca

Asal ahaan ereyga "afakaadho" wuxuu ka yimid erey Isbaanish ah aguakate, kaasi oo iyaga laftoodu ka soo amaahdeen luuqada Nahuatl ee dadka asal ahaan loogu tagay qaaradaha Ameerika.^{[7] [8]}

Muuqaalka

• Muuqaalada Afakaadhaha
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Qoraalo La Xidhiidha

Tixraac

Apokad (Latin: persea americana) inggih punika silih sinunggil soroh woh-wohan sané mawiguna antuk tamba sariawan, donnyané maguna dados nglancarang panyuh.^[1] Wastan ilmiah apokad inggih punika Persea americana Mill. ^[2] Apokad madué wiji ring tengahnyané. Yéning kantun nguda kulit apokadé mawarna gadang, yéning sampun tasak kulit apokadé mawarna coklat utawi selem. Apokad taker mawiguna antuk tamba, apokad dados kaanggén sanganan minakadi jus utawi kacampur ring és.

Suratan

Avoka (izina ry’ubumenyi mu kilatini Persea gratissima) ni ubwoko bw’igiti n’urubuto.

Na Pea (Persea americana), e dua na vunikau ka rairai na kena tekivu ena ceva kei Mexico, o ya na ivakatagedegedetaki me vaka e dua na lewe ni matavuvale na seraki sa teivaki tu Lauraceae. Na vua ni itei e iteitei e dua na berry levu ka tu kina e dua na sorenikau levu duadua.

Sabúká, savoká tǒ avoká (Persea americana) ezalí mbuma mpé nzeté. Ezalí na lomposo la mái ma mpɔndú.

Bokonzi*Règne Plantae phylum Magnoliophyta Kelási *classe Magnoliopsida Molongo*ordre Laurales Libóta*famille Lauraceae Loléngé*genre Persea