حرنكش

Buah letup atau physalis (/[invalid input: 'icon']ˈfaɪsəlɪs/, kadangkala /faɪˈseɪlɪs/)^[2] ialah sebuah tumbuhan berbunga genus dalam famili nightshade (Solanaceae). Genus ini dikenali dengan ciri buah jingga kecil tak ubah tomato, namun terlindung atau semiterlindung dalam kulit kekertas besar yang berasal daripada kaliks. Banyak spesies Physalis dipanggil groundcherry.^[3] Satu nama bagi Physalis peruviana ialah Cape Gooseberry, jangan dikelirukan dengan gooseberry benar, yang berada dalam genus Ribes dalam famili Grossulariaceae.

Pokok ini merupakan tumbuhan herba yang tumbuh 0.4–3 m tinggi, serupa dengan tomato biasa - saudaranya - namun lazimnya dengan batang yang lebih tegar dan tegak; ia boleh jadi pokok tahunan atau saka. Kebanyakannya memerlukan matahari penuh dan suhu hangat hingga panas. Sesetengah spesies sensitif terhadap fros, walaupun yang lain seperti P. alkekengi (tanglung) tahan sejuk dahsyat ketika dorman pada musim sejuk.

Penanaman dan kegunaan

Buah Cape Gooseberry bersama sekam

Pokok ini tumbuh dalam kebanyakan jenis tanah dan dapat tumbuh elok dalam tanah tidak subur dan pasu. Ia memerlukan banyak air semasa tahun pertumbuhan, hingga mencapai waktu buah masak. Pokok ini terdedah kepada banyak penyakit dan perosak tomato biasa; perosak lain seperti afid, lalat putih, hamama lelabah, dan kumbang Leptinotarsa juncta juga menyerangnya. Pembiakan ialah melalui biji benih.

Spesies terpilih

Thick-leaved Groundcherry
Physalis crassifolia

• Physalis acutifolia (Miers) Sandw. – Sharp-leaved Groundcherry, Wright Groundcherry
• Physalis alkekengi L. – Chinese Lantern, Bladder-cherry, Japanese Lantern, "winter-cherry", hōzuki (Japanese)
• Physalis angulata L. – Cut-leaved Groundcherry, Lance-leaved Groundcherry, camapu
• Physalis angustifolia Nutt. – Coastal Groundcherry
• Physalis arenicola Kearney – Cypress-headed Groundcherry
• Physalis carpenteri Riddell ex Rydb. – Carpenter's Groundcherry
• Physalis caudella Standl. – Southwestern Groundcherry
• Physalis cinerascens (Dunal) A.S. Hitchc. – Small-flowered Groundcherry
• Physalis clarionensis
• Physalis cordata Mill. – Heart-leaved Groundcherry
• Physalis coztomatl Moc. & Sessé ex Dunal
• Physalis crassifolia Benth. – Thick-leaved Groundcherry, Yellow Nightshade Groundcherry
• Physalis foetens Poir. – Tropical Groundcherry
• Physalis grisea (Waterfall) Martínez – Strawberry-tomato
• Physalis hederifolia A.Gray – Ivy-leaved Groundcherry
• Physalis heterophylla Nees – Clammy Groundcherry
• Physalis hispida (Waterfall) Cronq. – Prairie Groundcherry
• Physalis latiphysa Waterfall – Broad-leaved Groundcherry
• Physalis longifolia Nutt. – Common Groundcherry, Long-leaved Groundcherry
• Physalis mimulus
• Physalis minima L. – Pygmy Groundcherry, Native Gooseberry (Australia)
• Physalis missouriensis Mackenzie & Bush – Missouri Groundcherry
• Physalis mollis Nutt. – Field Groundcherry
• Physalis noronhae
• Physalis peruviana L. – Cape Gooseberry, Peruvian Groundcherry, Inca Berry, uchuva (Colombia), poha
• Physalis philadelphica Lam. (= P. ixocarpa) – Tomatillo,^[4] Mexican Groundcherry, Jamberry, Mexican Tomato, tomate de cáscara, tomate de fresadilla, tomate milpero, tomate verde

Strawberry Groundcherry
Physalis pruinosa

• Physalis pruinosa L. – Strawberry Groundcherry
• Physalis pubescens L.
• Physalis pumila Nutt. – Dwarf Groundcherry
• Physalis subglabrata Mack. & Bush – Smooth Groundcherry
• Physalis subulata Rydb. – Chihuahuan Groundcherry
• Physalis turbinata Medik. – Thicket Groundcherry
• Physalis virginiana Mill. – Virginia Groundcherry
• Physalis viscosa L. – Grape Groundcherry, Star-haired Groundcherry
• Physalis walteri Nutt. – Walter's Groundcherry^[3][5]

Sebelum ini dikategorikan sebagai buah letup

• Deprea orinocensis (Kunth) Raf. (sebagai P. orinocensis Kunth)
• Leucophysalis grandiflora (Hook.) Rydb. (sebagai P. grandiflora Hook.)
• Quincula lobata (Torr.) Raf. (sebagai P. lobata Torr.)^[5]
• Salpichroa origanifolia (Lam.) Baill. (sebagai P. origanifolia Lam.)
• Withania somnifera (L.) Dunal (sebagai P. somnifera L.)^[5]

Nota kaki

Rujukan

• Berendes, J. (ed.): Arzneimittellehre in fünf Büchern des Pedanios Dioskurides aus Anazarbos. Stuttgart. JPEG fulltext
• "Groundcherries, (cape-gooseberries or poha), raw". Nutrition Facts. Self Nutrition Data.

Pautan luar

• Nama dalam pangkalan data:
  • Sorting Physalis names
  • Plants for a future
• More pics of Physalis