Falco novaeseelandiae Gmelin & JF 1788

Yeni Zellandiya qızılquşu (lat. Falco novaeseelandiae) - qızılquş cinsinə aid heyvan növü.

Mənbə

Ar Falc'hun Zeland-Nevez (liester: Falc'huned Zeland-Nevez) a zo un evn-preizh deiz, Falco novaeseelandiae eus e anv skiantel.

An anv

Graet e vez "kārearea" anezhañ e maorieg.

Doareoù pennañ

Boued

Annez

Brozesat eo al labous e Zeland-Nevez.

Liammoù diavaez

• Falco novaeseelandiae war al lec'hienn Avibase.

El falcó de Nova Zelanda (Falco novaeseelandiae) és una espècie d'ocell rapinyaire de la família dels falcònids (Falconidae) que habita boscos i matoll de Nova Zelanda i les illes Auckland.

Referències

A Wikimedia Commons hi ha contingut multimèdia relatiu a: Falcó de Nova Zelanda

Aderyn a rhywogaeth o adar yw Hebog Seland Newydd (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: hebogiaid Seland Newydd) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol Falco novaezeelandiae; yr enw Saesneg arno yw New Zealand falcon. Mae'n perthyn i deulu'r Hebogiaid (Lladin: Falconidae) sydd yn urdd y Falconiformes.^[1]

Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn F. novaezeelandiae, sef enw'r rhywogaeth.^[2]

Teulu

Mae'r hebog Seland Newydd yn perthyn i deulu'r Hebogiaid (Lladin: Falconidae). Dyma rai o aelodau eraill y teulu:

Rhestr Wicidata:

rhywogaeth enw tacson delwedd Caracara cyffredin Caracara plancus Caracara gyddf-felyn Daptrius ater Caracara gyddfgoch Ibycter americanus Caracara penfelyn Milvago chimachima Corhebog adain fannog Spiziapteryx circumcincta Corhebog clunddu Microhierax fringillarius Corhebog torchog Microhierax caerulescens Corhebog y Philipinau Microhierax erythrogenys Hebog yr Ehedydd Falco subbuteo

Gweler hefyd

• Rhestr Goch yr IUCN

Cyfeiriadau

Newzealandsk falk (Falco novaeseelandiae) er den eneste endemiske falkeart i New Zealand og den eneste tilbageværende endemiske rovfugl i landet. Den bliver ofte forvekslet med den noget større australsk rørhøg (Circus approximans). Fuglen er 36-48 cm lang og har et vingefang på 66-90 cm.

Stub

• Wikimedia Commons har flere filer relateret til Newzealandsk falk

Der Maorifalke (Falco novaeseelandiae) ist ein Vogel aus der Familie der Falkenartigen (Falconidae). Dieser mittelgroße Falke ist auf Neuseeland endemisch. Der Maorifalke ernährt sich überwiegend von Vögeln, frisst aber auch Säugetiere, Eidechsen und Insekten und sehr selten auch Aas. Der Bestand der Art ist durch Lebensraumzerstörung und wohl auch durch direkte Verfolgung vermutlich rückläufig, der Maorifalke wird daher von der IUCN als Art der Vorwarnliste („near threatened“) geführt.

Beschreibung

Maorifalken sind mittelgroße, kräftig gebaute Falken mit relativ kurzen Flügeln und einem recht langen Schwanz. Die Körperlänge beträgt 36–48 cm, die Flügelspannweite 66–91 cm.^[1] Wie viele Arten der Gattung Falco zeigt auch der Maorifalke einen sehr starken reversen Geschlechtsdimorphismus bezüglich Größe und Gewicht, jedoch ähnlich wie andere größere Falkenarten nicht bezüglich der Färbung. Adulte Männchen wiegen 252–500 g und haben eine Flügellänge von 226–267 mm. Adulte Weibchen erreichen ein Gewicht von 420–594 g und eine Flügellänge von 246–308 mm, im Mittel 371 mm.^[2]

Bei den farblich recht ansprechenden adulten Männchen sind Oberkopf, Oberseite des Rumpfes und die Oberflügeldecken bläulich schwarz. Die Deckfedern sind auf Rücken und Oberflügeln schmal rötlich bis weißlich gerandet, diese Partien wirken daher fein geschuppt. Die Unterseite des Rumpfes und die Unterflügeldecken sind auf cremefarbenem Grund überwiegend kräftig dunkel gestrichelt, nur an den Flanken kräftig quergebändert. Die Beinbefiederung und die Unterschwanzdecken sind ähnlich wie beim Baumfalken kräftig rotbraun. Schwingen und Steuerfedern sind oberseits auf dunkelbraunem Grund fein rötlich bis weißlich quergebändert, unterseits sind diese Bänder viel breiter und deutlicher. Der Kopf zeigt an den Seiten einen deutlichen Bartstreif, Wangen und Kehle sind auf rötlichem Grund dunkel gestrichelt. Über dem Auge befindet sich ein schmaler rötlicher Brauenstreif.

Weibchen ähneln den Männchen, sind aber oberseits noch düsterer als Männchen mit vor allem am Kopf weniger Blau, manchmal fehlender Schuppung und Bänderung von Rücken und Oberflügeln. Auch die Unterseite ist durch eine noch ausgeprägtere Strichelung und Bänderung häufig dunkler als beim Männchen.

Vögel im Jugendkleid sind oberseits düster braunschwarz. Viele Individuen sind oberseits einfarbig dunkel, aber insbesondere Männchen zeigen auf den Flügeln und den Steuerfedern noch eine feine helle Bänderung. Die Unterseitenfärbung ist je nach Population variabel. Bei hellen Tieren ähnelt sie jener adulter Vögel, der Bartstreif ist jedoch feiner, die Wangen weniger hell und der Rumpf ist insgesamt dunkler und an den Flanken nicht gebändert. Bei dunklen Individuen ist die Kopfzeichnung auf den rötlichen Überaugenstreif und eine leichte Strichelung der Wangen reduziert, der Rumpf ist fast einfarbig dunkelbraun mit rötlichen Flecken und helleren Flecken auf den Flanken. Die Beinbefiederung ist dunkelrotbraun, die Kehle ist creme- bis rostfarben.

Die Iris ist in allen Kleidern dunkelbraun, Augenring, Wachshaut und Beine sind bei adulten Vögeln gelb, im Jugendkleid blassblau, grau oder olivgrün. Die Krallen sind schwarz.

Der Maorifalke ist in Neuseeland unverwechselbar, da er dort neben der Sumpfweihe die einzige vorkommende Greifvogelart ist.

Verbreitung und Lebensraum

Die Art ist ein Endemit Neuseelands. Sie kommt dort fast flächendeckend vor, nur auf der Halbinsel Northland ist die Verbreitung auf kleine Areale beschränkt. Der ursprüngliche Lebensraum des Maorifalken waren die früher vorherrschenden Urwälder und das dichte Buschland. Die Art hat sich jedoch als sehr anpassungsfähig erwiesen und besiedelt heute auch Wirtschaftswälder und vor allem das durch umfangreiche Rodungen entstandene und überwiegend für die Schafzucht genutzte, ausgedehnte Grasland mit wenigen Büschen. Die Art kommt von Meereshöhe bis in 1500 m, lokal bis in 2100 m Höhe vor.

Systematik

Für den Maorifalken werden keine Unterarten anerkannt, es wurden jedoch drei „Formen“ beschrieben, die sich hinsichtlich Verbreitung, bewohntem Habitat, Größe und Färbung unterscheiden.^[2][3]

• „Waldform“ (Bush): Relativ dunkel, Flügellänge bei Männchen im Mittel 236 mm und Gewicht im Mittel 264 g, Flügellänge bei Weibchen im Mittel 273 mm und Gewicht im Mittel 474 g; Nordinsel und Nordwesten der Südinsel.

• „Graslandform“ oder „Östlicher Falke“ (Grassland oder Eastern Falcon): Größer und heller als Waldform; Flügellänge bei Männchen im Mittel 255 mm und Gewicht im Mittel 330 g, Flügellänge bei Weibchen im Mittel 297 mm und Gewicht im Mittel 531 g; östliche Teile der Südinsel.

• „Südlicher Falke“ (Southern Falcon): Größe zwischen Wald- und Graslandform, aber ebenso dunkel wie Letztere; Fiordland, Stewart Island mit Nebeninseln sowie Aucklandinseln.

Molekulargenetische Untersuchungen haben ergeben, dass der Maorifalke innerhalb der Gattung der Falken offenbar besonders eng mit dem in Süd- und Mittelamerika heimischen Aplomadofalken (F. femoralis) verwandt sein könnte.^[4]

Jagdweise und Ernährung

Maorifalken jagen sowohl von einem Ansitz aus, als auch aus dem Hohen Kreisen oder auch aus bodennahem Flug oder im kurvenreichen Flug zwischen Bäumen. Beute wird im Sturzflug am Boden attackiert, aber häufiger in der Luft verfolgt und gegriffen. Das genutzte Nahrungsspektrum ist für einen Falken sowohl hinsichtlich des Artenspektrums als auch hinsichtlich der Beutetiergröße außergewöhnlich breit. Es besteht überwiegend aus kleinen bis mittelgroßen Vögeln mit einem Gewicht von 10 g bis etwa 1000 g, aber auch aus Säugetieren bis zur Größe erwachsener Feldhasen bis zu einem Gewicht von etwa 3 kg und Insekten. Seltener werden Reptilien, vor allem Eidechsen, und sehr selten Aas gefressen.

Fortpflanzung

Die Brutzeit reicht von September bis Februar. Die Art baut wie alle Falken keine Nester, in Wäldern werden zur Brut Bodenmulden unter Totholz oder in dichter Vegetation, Epiphytenbewuchs auf toten oder sterbenden Bäumen oder selten Baumhöhlen benutzt. Die Falken des Offenlandes brüten auf Felsbändern in Felswänden oder an steilen Hängen auf dem Boden am Fuß von Felsblöcken.

Das Gelege besteht aus 2–4 Eiern. Die Brutdauer beträgt wahrscheinlich 29–35 Tage, die Nestlingszeit 32–35 Tage. Die Jungvögel sind im Alter von zwei bis drei Monaten selbständig.

Wanderungen

Gerichtete oder regelmäßige Wanderungen sind nicht bekannt. Adulte Vögel sind meist Standvögel, Jungvögel streichen weiter umher. Irrgäste wurden noch auf Campbell Island, 250 km südlich der noch von der Art besiedelten Auckland Islands beobachtet.

Bestand und Gefährdung

Für den Bestand der drei Formen liegen relativ genaue Schätzungen vor. Der Bestand der Waldform wird auf etwa 650 Paare, jener der Graslandform auf etwa 3150 Paare und jener der Südlichen Form auf etwa 200 Paare geschätzt. Der Bestand der Art ist vor allem durch Lebensraumzerstörung und wohl auch durch direkte Verfolgung bedroht. Als weitere Gefährdung gilt der eingeführte Fuchskusu (Trichosurus vulpecula), der Gelege frisst. Vermutlich ist der Bestand rückläufig, ein eindeutiger Bestandstrend ist bisher aber nicht belegt. Der Maorifalke wird von der IUCN als Art der Vorwarnliste („near threatened“) geführt.

Sonstiges

Der Maorifalke ist auf der Rückseite der neuseeländischen 20-Dollar-Banknote abgebildet. Zweimal war er auch das Motiv von neuseeländischen Briefmarken.

Quellen

Einzelnachweise

1. ↑ J. Ferguson-Lees, D. A. Christie: Raptors of the World. Christopher Helm, London 2001, S. 286.
2. ↑ ^{a b} J. Ferguson-Lees, D. A. Christie: Raptors of the World. Christopher Helm, London 2001, S. 894.
3. ↑ Factsheet auf BirdLife International
4. ↑ Jérôme Fuchs, Jeff A. Johnson, David P. Mindell: Rapid diversification of falcons (Aves: Falconidae) due to expansion of open habitats in the Late Miocene. In: Molecular Phylogenetics and Evolution. Band 82, 2015, S. 166–182, doi:10.1016/j.ympev.2014.08.010.

Literatur

• J. Ferguson-Lees, D. A. Christie: Raptors of the World. Christopher Helm, London 2001, ISBN 0-7136-8026-1, S. 286–287 und 893–894.

Weblinks

• Falco novaeseelandiae in der Roten Liste gefährdeter Arten der IUCN 2016. Eingestellt von: BirdLife International, 2016. Abgerufen am 12. September 2021.
• Videos, Fotos und Tonaufnahmen zu Falco novaeseelandiae in der Internet Bird Collection

Ko te Kārearea he manu ngahere nō Aotearoa. He manu nō te ngāhere me ngā pae maunga, he kiko te kai. He momo kāhu itiiti nei, he parauri kōtiwhatiwha ngā huruhuru. Ko āna tino kai he pīpī manu, he kiore. Ko te ingoa pūtaiao ko Falco novaeseelandiae. Ko te ingoa reo Pākehā ko te New Zealand Falcon.

Tohutoro

• Robertson, C J R. (Etita), 1985. Reader's Digest Complete Book of New Zealand Birds. Poihākena: Reader's Digest.

• Ko te Kārearea, Falco novaeseelandiae

• 

Новозеландски сокол (науч. Falco novaeseelandiae) или карејареја (маорски: kārearea) — единствениот ендемски сокол на Нов Зеланд, а со тоа и единствената ендемска граблива птица. Овој сокол често се помешува со поголемата и почеста барска еја.

Птицата живее во густ грм и стрмните падини на Јужниот Остров и ретко се гледа северно од централниот дел на Северниот Остров. Иако е заштитен уште од од 1970, оваа птица сè уште се смета за ранлив вид.

Новозеландскиот сокол е екстремно брза и агилна птица која достигнува брзина на летање од 200 км/ч. Најголемиот дел од пленот таа го фаќа за крило, а го убива со т.н. „заб“ кој се наоѓа на клунот, за разлика од други соколовидни кои го убиваат пленот со нозе или канџи.

Се разликува од многу поголемата барска еја (Circus approximans) која се среќава често насекаде во Нов Зеланд, по тоа што другите птици ги фаќа за крило и ретко јаде мрши. Ова е агресивна и прилично насилна птица во одбраната на својата територија. Напаѓа кучиња, а и луѓе.

Со распон на крилја од околу 45 см и тежина ретко поголема од 450 грама, новозеландскиот сокол е речиси двојно помал од птицата „каху“ (барска еја), која ја напаѓа веднаш штом ќе ја види. Мажјаците се за ¹⁄₃ помали од женките.

Новозеландскиот сокол е прикажан на реверсот од банкнотата од 20 новозеландски долари, на две различни поштенски марки, како и на колекционерски монети.

Наводи

The New Zealand falcon (Māori: kārearea or kāiaia; Falco novaeseelandiae) is New Zealand's only falcon. Other common names for the bird are Bush Hawk and Sparrow Hawk. It is frequently mistaken for the larger and more common swamp harrier. It is the country's most threatened bird of prey, with only around 3000–5000 breeding pairs remaining.^[3][4]

Taxonomy

The New Zealand falcon was formally described in 1788 by the German naturalist Johann Friedrich Gmelin in his revised and expanded edition of Carl Linnaeus's Systema Naturae. He placed it with the falcons and eagles in the genus Falco and coined the binomial name Falco novaeseelandiae.^[5] Gmelin based his description on the "New-Zealand falcon" that had been described and illustrated in 1781 by the English ornithologist John Latham. Latham had examined specimens both in the British Museum and in the Leverian Museum.^[6]

Ornithologists variously described the New Zealand falcon as an aberrant hobby or as allied to three South American species – F. deiroleucus (orange-breasted falcon), F. rufigularis (bat falcon), and F. femoralis (aplomado falcon); molecular phylogenetic studies show that it is most closely related to the aplomado falcon.^[7] Two forms are apparent from their significantly different sizes, with the larger race in the South Island and the smaller in the North Island. Although neutral genetic markers show a recent history of these two forms, the substantial size difference is likely to be driven by ecological adaptation. Conservation management had already avoided mixing of the North Island (Falco novaeseelandiae ferox) and South Island (Falco novaeseelandiae novaeseelandiae) populations.^[8]

Description

With a wingspan between 63 cm (25 in) and 98 cm (39 in)^[3] and weight rarely exceeding 450 g (16 oz), the New Zealand falcon is slightly over half the size of the swamp harrier, which it usually attacks on sight. (Unlike the swamp harrier, the New Zealand falcon catches other birds in flight, and rarely eats carrion.) The male is about two-thirds the weight of the female.^[9]

Distribution and habitat

The New Zealand falcon is mainly found in heavy bush and the steep high country in the South Island, and is rarely seen north of a line through the central area of the North Island. A small population also breeds on the Auckland Islands; the species is known from the Chatham Islands from fossil remains.

Behaviour

An aggressive bird that displays great violence when defending its territory, the New Zealand falcon has been reported to attack dogs, as well as people.

Breeding

The New Zealand falcon nests in a scrape in grassy soil or humus in various locations: under a rock on a steep slope or on a rock ledge, among epiphytic plants on a tree branch, or under a log or branch on the ground,^[10][11] or on bare ground,^[12] making the two or three eggs that they lay vulnerable to predators such as stray cats, stoats, weasels, possums, and wild dogs.

Food and feeding

In common with other falcons, the prey of the New Zealand falcon is mostly other birds, such as pigeons, parakeets, seabirds and pheasants. However, it is opportunistic and will also take stoats, hares and rabbits. It also preys upon insects, including cicadas, beetles and dragonflies. It will sometimes feed on carrion.^[13]

Relationship with humans

Falconry

The Wingspan National Bird of Prey Centre in the Ngongotahā Valley is a captive breeding facility and visitor centre. Wingspan undertakes conservation, education and research activities related to birds of prey found in New Zealand, and provides demonstrations of falconry.^[14]

Falcons for Grapes programme

In 2005, funding was given by the Ministry of Agriculture and Forestry towards a programme that uses the falcons to control birds that damage grapes and act as pests in vineyards as well as monitoring the birds and establishing a breeding population in the vicinity of the Marlborough wine region.^[15] Initially, four falcons were relocated to the vineyards from the surrounding hills. After the release of a further 15 birds breeding began to occur – the first time it is thought to have happened since land clearance 150 years ago.

Cardrona Kārearea Conservation Project

The Cardrona Valley in the South Island has a small population of kārearea. The five-year project that started in 2019 will focus on collecting data on the kārearea to gather knowledge of sightings, locate breeding pairs, locate and monitor nests, and gain insights on breeding population, habitat use, and territory size.^{[16][17][18][19]}

Illegal shooting

New Zealand falcon are fully protected under the Wildlife Act 1953. However, there are many reported instances of falcons being illegally shot. The founder of Wingspan, Debbie Stewart, says: “Most of the birds we get in here have been shot. It’s criminal.” She has also said that human activities lead to the deaths of three-quarters of falcons in their first year. Both Stewart and the Department of Conservation have claimed that people shooting New Zealand falcons have interests in chickens or racing pigeons.^[4][20][21]

Electrocution threat

Another ongoing threat to the birds from human activity is electrocution.^[22][23] Both a five-year radio tracking study^[24] of released birds in Marlborough and an observational study in Glenorchy^[25] have attributed nearly half of the bird deaths to electrocution on 11,000 volt distribution transformers and structures.

Cultural references

The New Zealand falcon features on the reverse of the New Zealand $20 note and has twice been used on New Zealand stamps. It was also featured on a collectable $5 coin in 2006.^[26]

The Royal New Zealand Air Force's aerobatic team is called the Black Falcons.^[27]

The proverb "Me te kopae kārearea" or "like the nest of kārearea" means 'rarely seen.'^[28]

The kārearea was voted Bird of the Year winner in 2012.^[29][30] The Forest & Bird competition aims to raise awareness about New Zealand's native birds, their habitats, and the threats they face.^[31]

Gallery

• New Zealand falcon/Karearea
• 
• 
• 
• 
• 

See also

• Wingspan National Bird of Prey Centre

References

La Novzelanda falko (Falco novaeseelandiae, maorie kārearea) estas specio de falko, tio estas rabobirdo el la familio de Falkedoj. Ĉar ĝi estas malgranda svelta falko oni atribuas ĝin al fermita grupo de similaj falkoj nomataj apusfalkoj kaj ofte konsiderataj subgenro nome Hypotriorchis.^[2]

Ĝi vivas nur en Novzelando, kaj estas la ununura falko kaj la ununura restanta rabobirdo endemia de Novzelando.

La Novzelanda falko troviĝas ĉefe en densa arbustaro kaj deklivoj de alta kamparo en la Suda Insulo kaj estas rare vidata norde de linio tra la centra areo de la Norda Insulo. Ankaŭ malgranda populacio reproduktiĝas en la Aŭklandoj; tiu specio estas konata el la Chatham-insularo nur el restaĵoj de fosilioj. Kvankam protektata el 1970, ĝi estas konsiderata kiel vundebla specio.

Ornitologoj varie priskribis la Novzelandan falkon kiel aberacia membro de la apusfalkoj aŭ kiel rilata al la tri sudamerikaj specioj (nome la F. deiroleucus, F. rufigularis kaj la F. femoralis); kvankam studoj de plumoproteinoj sugestas proksiman rilaton al la aŭstralia Bruna falko.^[3]

Aspekto

Malhela falko kun blanka mentono, enverguro de ĉirkaŭ 45 cm kaj pezo rare super 450 g, la Novzelanda falko estas iome 50 % pli granda ol la Aŭstralazia marĉa cirkuo, kiun ĝi kutime atakas. La masklo estas ĉirkaŭ du trionojn la grando de la ino. Tiu specio estas malhelbruna supre kaj tre strieca, pli malhelbruna en flugiloj kaj vosto kaj pli ruĝecbruna en nuko, supra dorso kaj pugo. La kapo estas tre grizbruna kaj kontrasta kun la hela gorĝareo ĉefe per larĝa kaj svaga skizo de mustaĉo. La subaj partoj estas sablokoloraj kun tre markata nigra vertikala strieco, dum en suba ventro estas ruĝeca areo. La beko estas griza kaj pli nigreca pinte, dum la piedoj, bekobazo kun vaksaĵo kaj okulringo estas flavaj.

Kutimaro

Ĝi ĉasas ĉefe flugantajn birdojn. Ĝi, foje, atakas ankaŭ malgrandajn mamulojn. Kiam Novzelanda falko ĉasas ĝi ne timas iun, nek aliajn rabobirdojn, nek homojn. Oni eĉ vidis ĝin postflugi predon enirante domon aŭ preni raton tre proksime al homo. Ĝi diferencas el multe pli granda Aŭstralazia marĉa cirkuo, (aŭ Kāhu), kiu estas komuna tra Novzelando, ĉar ĝi ĉasas aliajn birdojn dumfluge, kaj rare manĝas kadavraĵon. Ĝi estas agresema birdo kiu montras granda violenton por defendi sian teritorion, kaj oni scias ke povas ataki hundojn kaj homojn.

Ĝi nestas en novembro kaj vartas du ĝis kvar idojn. Ĝi nestas en skrapaĵo en herba grundo en variaj lokotipoj: sub roko en deklivo aŭ rokfendo, inter epifitaj plantoj en arbobranĉo, aŭ sub trunko aŭ branĉo surgrunde,^[4][5] pro kio idoj kaj ovoj estas vundeblaj fare de predantoj.

Falkoj por Vitoprogramo

En 2005 la Ministerio de Agrikulturo de Novzelando fondis programon kiu uzas falkojn por kontroli birdoplagojn en vitejoj same kiel kontrolas la birdojn por setligi reproduktan populacion en la najbarejoj de la vitoregiono de Marlborough.^[6] Dekomence oni uzis kvar falkojn ĉe la vitejoj el najbaraj montetoj. Post la liberigo de pliaj 15 birdoj komencis reproduktado – unuafoje ŝajne post terklarigado okazinta antaŭ 150 jaroj. Ĉefa minaco kontraŭ falkoj estas elektrokutado ĉe elektraj distributransformejoj ĉar kvinono de birdoj mortis tiele.^[7][8]

novzelanda dolaro|novzelandaj dolaroj]] bildigas la novzelandan aŭ maorian falkon kaj vive ilustras la grandan publikan atenton pri tiu birdospecio en Nov-Zelando]]

Kulturaj referencoj

La monbileto de 20 novzelandaj dolaroj bildigas la novzelandan aŭ maorian falkon kaj vive ilustras la grandan publikan atenton pri tiu birdospecio en Nov-Zelando kaj same esti dufoje uzata en Poŝtmarkoj de Novzelando. La birdo aperis ankaŭ en kolektebla monero de $5 en 2006.^[9]

Vidu ankaŭ

• Birdoj de Novzelando

Notoj kaj referencoj

Plia legado

• Chrichton, Sandy (May 2009), "On a wing and a prayer", Forest & Bird: 21–25

• Thomas, Andrew C.W. (2008), "The Behaviour and Development of New Zealand Falcons (Falco novaeseelandiae) Nesting in Plantation Forest.", Unpublished MSc thesis, Massey University, Palmerston North

El halcón maorí^[2]​ o halcón de Nueva Zelanda (Falco novaeseelandiae) es una especie de ave falconiforme de la familia Falconidae endémica de Nueva Zelanda y las cercanas isla Stewart e islas Auckland. No se conocen subespecies.^[3]​

Historia natural

Se alimenta de aves, mamíferos y reptiles pequeños. Pueden habitar bosques o lugares urbanos de poca vegetación, se le puede ver volar hasta los 2200 m. Hacen sus nidos en rocas, en la tierra, en arbustos, árboles y cualquier otro lugar escondido. Puede colocar de 2 a 4 huevos, y su incubación como otras aves, dura aproximadamente un mes.

Referencias

Falco novaeseelandiae Falco generoko animalia da. Hegaztien barruko Falconidae familian sailkatua dago.

Erreferentziak

• World Bird Names

Ikus, gainera

• Falco
• Falconidae

Uudenseelanninhaukka (Falco novaeseelandiae) on Uuden-Seelannin ainoa endeeminen haukkalaji.

Koko ja ulkonäkö

Täysikasvuinen uudenseelanninhaukkakoiras on noin 43 cm pitkä ja painaa noin 300 grammaa, naaras 47 cm ja noin 500 g. Ulkonäöltään se sekoitetaan usein australiansuohaukkaan (Circus approximans). Lajista erotetaan kolme eri muotoa, jotka eroavat hieman sekä väreiltään, kooltaan, esiintymiseltään että elinympäristövaatimuksiltaan. Aikuinen vaalean muodon uudenseelanninhaukka muistuttaa väritykseltään nuolihaukkaa. Se on liuskekivenharmaa päältä punertavin poikkijuovin. Alapuoli on valkea mustin pitkittäisjuovin ja kurkku on punertava. Myös lajin "housut" ovat punertavat. Jalat ja nokan vahanahka ovat keltaiset.

Levinneisyys

Uudenseelanninhaukka elää lähinnä tiheän kasvillisuuden ja jyrkän maaston alueilla Uuden-Seelannin Eteläsaarella sekä Pohjoissaaren eteläosissa. Lajin koko populaatio on kooltaan noin 5 000 yksilöä.

Haukka rauhoitettiin kokonaan vuonna 1970.

Uudenseelanninhaukan suojelutyötä ja loukkaantuneiden lintujen hoitoa tehdään The Wingspan National Bird Of Prey Centressä.

Elintavat

Uudenseelanninhaukka on erittäin aggressiivinen ja puolustaa reviiriään väkivaltaisesti. Se voi hyökätä jopa koirien ja ihmisten kimppuun. Haukka on erittäin nopea ja se metsästää saaliinsa lennosta. Saaliina voivat olla muut lentävät linnut tai maassa olevat eläimet. Uhrinsa haukka tappaa nokallaan kuten muutkinjalohaukat (Falconidae], eikä kynsillään kuten esimerkiksi kotkat tekevät.^Muuta

Uudenseelanninhaukan kuva on Uuden-Seelannin 20 dollarin setelin kääntöpuolella.

Aiheesta muualla

• The Wingspan National Bird Of Prey Centre

Lähteet

• Nzbirds (englanniksi)
• Ferguson-Lees, James & Christie, David A.: Raptors of the World. Helm, 2005. ISBN 9781408135501.

Viitteet

Falco novaeseelandiae

Le Faucon de Nouvelle-Zélande (Falco novaeseelandiae), ou Karearea en Māori, est une espèce de rapaces diurnes appartenant à la famille des Falconidae.

Article connexe

• Liste des oiseaux de Nouvelle-Zélande

Il falco della Nuova Zelanda (Falco novaeseelandiae Swainson, 1837), Kārearea in māori, è un uccello falconiforme della famiglia dei Falconidi. È l'unico falco endemico della Nuova Zelanda, nonché l'unico rapace endemico dell'isola sopravvissuto fino ai giorni nostri. Per il suo aspetto viene spesso confuso con la più grande e più comune albanella australasiatica.

Descrizione

Si differenzia dalla più grande albanella australasiatica (Kāhu in maori), più comune e diffusa in tutta la Nuova Zelanda, in quanto cattura le prede in volo e si nutre di carogne solo di rado. È un uccello piuttosto aggressivo, che difende violentemente il proprio territorio; in alcuni casi ha attaccato cani e perfino esseri umani.

Con un'apertura alare di circa 45 cm e un peso che solo raramente supera i 450 g, il falco della Nuova Zelanda pesa poco più della metà di un'albanella australasiatica; ciononostante, il falco è solito attaccare in volo l'albanella non appena questa entri nel suo territorio. Il maschio è grande solo due terzi della femmina.

Il falco della Nuova Zelanda nidifica in una fenditura del terreno erboso o del terriccio in vari luoghi: sotto le rocce di una parete a picco o su una cornice rocciosa, tra le piante epifite cresciute sul ramo di un albero o sotto tronchi o rami caduti al suolo^[2][3], tutti luoghi non riparati che rendono i pulcini e le uova vulnerabili ai predatori.

Tassonomia

In passato gli ornitologi hanno ritenuto questo rapace sia una forma aberrante di lodolaio sia un uccello strettamente imparentato con tre specie sudamericane (F. deiroleucus, F. rufigularis e F. femoralis); tuttavia, più recenti studi basati sull'analisi di proteine ricavate dalle penne, suggeriscono una più stretta parentela con il falco bruno australiano^[4].

Distribuzione

Il falco della Nuova Zelanda è diffuso soprattutto nelle fitte boscaglie e nelle regioni più elevate dell'Isola del Sud e solo raramente è stato avvistato a nord di una linea immaginaria che corre attraverso le regioni centrali dell'Isola del Nord. Una piccola popolazione nidifica anche sulle Isole Auckland; sulle Isole Chatham, invece, è noto solo a partire da resti fossili.

Stato di conservazione

Sebbene protetto fin dal 1970, è considerato una specie vulnerabile.

Reintroduzioni

Nel 2005 il Ministero neozelandese dell'Agricoltura e delle Foreste finanziò un progetto che utilizzava i falchi per controllare il numero degli uccelli nocivi che saccheggiavano i vigneti; altro scopo del progetto era quello di monitorare questi uccelli e stabilire una popolazione nidificante nei pressi della regione vinicola del Marlborough^[5]. Inizialmente vennero rilasciati nei vigneti quattro falchi provenienti dalle colline circostanti. Dopo il rilascio di altri 15 esemplari questa piccola popolazione cominciò a nidificare - per la prima volta dopo la deforestazione dell'area avvenuta 150 anni fa. Una delle maggiori minacce che grava su questa popolazione ricostituita è costituita dalle collisioni con i cavi elettrici, che hanno ucciso un quinto dei falchi reintrodotti^[6][7].

Nella cultura di massa

Il falco della Nuova Zelanda compare sul retro delle banconote da 20 dollari neozelandesi ed è stato raffigurato per due volte su francobolli dello stesso Paese. È comparso inoltre su una moneta da collezione da 5 dollari coniata nel 2006^[8].

Note

Bibliografia

• Sandy Chrichton, On a wing and a prayer, in Forest & Bird, maggio 2009, pp. 21–25.
• Andrew C.W. Thomas, The Behaviour and Development of New Zealand Falcons (Falco novaeseelandiae) Nesting in Plantation Forest., in Unpublished MSc thesis, Massey University, Palmerston North, 2008.

Vogels

De Nieuw-Zeelandse valk of Kārearea (Falco novaeseelandiae) is een middelgrote valk en de enig overgebleven endemische roofvogel van Nieuw-Zeeland.

Kenmerken

De Nieuw-Zeelandse valk heeft een lengte van 36 tot 48 cm, een gewicht van 252 tot 600 g en een spanwijdte van 66 tot 91 cm. Net zoals veel andere valkensoorten is er sprake van seksueel dimorfisme; het vrouwtje is gemiddeld groter en 150 gram zwaarder dan het mannetje. In het verenkleed zit geen onderscheid. De achterkant en de bovenkant van de kop zijn donker bruinzwart gekleurd, terwijl de voorkant crèmekleurig is met duidelijke donkere stippen. De veren op de poten en de onderkant van de staart zijn rood-bruin en de poten zijn geel. De naaste verwant van de Nieuw-Zeelandse valk is de grote bruine valk, die voorkomt in Australië en op Nieuw-Guinea. Wat uiterlijk betreft vertoont de soort ook gelijkenis met de Australische bruine kiekendief, maar deze laatste is veel groter.^[2]

Verspreiding en leefgebied

De Nieuw-Zeelandse valk komt voor in drie gescheiden subpopulaties, die echter niet als ondersoorten erkend worden.

• Bush Falcon in de bergen van het Noordereiland en het noorden van het Zuidereiland (circa 650 broedparen)
• Eastern Falcon in de bergketens van het oosten van het Zuidereiland (circa 3.150 broedparen)
• Southern Falcon in het zuiden van het Zuidereiland, op Stewarteiland en op de Aucklandeilanden (circa 200 broedparen)

De soort komt voornamelijk voor in half open landschappen met plaatselijk bos en met open plekken, zoals weilanden in rivierdalen, meestal onder de 1500 m boven zeeniveau. Wordt soms in steden waargenomen, maar broedt in bossen en op rotsen in afgelegen plaatsen ver van menselijke bwoning.^[2]

Gedrag

Het hoofdbestanddeel van het voedsel bestaat uit (zang)vogels. Ook kleine zoogdieren, hagedissen en insecten staan op het menu. De soort jaagt zowel vanuit een uitzichtpunt als vliegend, waarbij de prooi in de lucht of op de grond gevangen wordt.

Voortplanting

Net als de overige valken bouwt de soort geen nest. Het legsel van twee tot vier eieren wordt in dichte vegetatie op de grond of aan de voet van een rotsblok gelegd. De eieren worden in 29 tot 35 dagen uitgebroed, waarna de jongen nog 32 tot 35 dagen in het nest blijven en daarna nog 70 tot 90 dagen van de oudervogels afhankelijke zijn.^[2]

Status

De grootte van de populatie werd in 2012 door BirdLife International geschat op 3,5 tot 15 duizend individuen, maar dit is gebaseerd op 30 jaar oude gegevens en veronderstellingen over habitatverlies in deze periode. Het leefgebied werd vooral in de vorige eeuw aangetast door ontbossing waarbij natuurlijk bos wordt omgezet in gebied voor agrarisch gebruik. Verder vindt soms nog afschot plaats, hoewel de vogel sinds 1970 wettelijk is beschermd en verder is er predatie door de ingevoerde voskoesoe (richosurus vulpecula) die eieren van de valk rooft. Om deze redenen staat deze soort als gevoelig op de Rode Lijst van de IUCN.^[1]

Trivia

De Nieuw-Zeelandse valk staat afgebeeld op het biljet van 20 Nieuw-Zeelandse dollar.

Afbeeldingen

• Illustratie van John Gerrard Keulemans

• 
• compositiefoto van de vlucht

Bronnen, noten en/of referenties

Externe link

• (en) New Zealand falcon

Maorifalk (Falco novaeseelandiae) er ein medlem av falkefamilien og endemisk til New Zealand. Dette er ein rask rovfugl med kjappe vengeslag som òg kan glidefyge.

Maorifalkar viser kjønnsdimorfisme i storleik, hofuglar er størst, 47 centimeter og veg om lag 500 gram. Hannar er 43 cm og 300 g. Eit vaksent individ har overside i mørkbrunt til blåleg svart med svake brungule tverrstriper, strupe og brystet har kvite flekker. Buken går over i raudbrunt over tarsen og undergumpen er raudbrun. Dei har ein tydeleg, mørk mustajeflekk frå nebbrota og ned mot en elles lys hals. Nebbet er svart, men grått mot basen, cere (vokshud på overnebbet), tarsen og beina er gule. I flukt viser dei lys underside av vengene med mørke striper og mørk vengetupp. Ungfuglar er langt mørkare, flekker og striper manglar eller er utydelege.

Maorifalk har ikkje underartar, men det finst tre variantar innanfor populasjonen, med skilnadar både i storleik, farger og føretrekt habitat.

Maorifalkar er utbreidde over store delar av New Zealand, men falken er ikkje vanleg hekkefugl i nordlegaste halvdel av Nordøya. Han finst òg på Stewart Island/Rakiura og på Auckland-øyane.

Reiret er ei enkel skrape i bakken på ei fjellhylle, eller under ein stein i ei bratt skråning, eller i eit tre med Astelia. Reiret kan jamvel ligge på bakken skjult under eit nedfalle tre. Hoa legg typisk tre egg i september til desember. Paret rugar på skift i periodar på ein til fire timar, total rugetid er ca. 30 dagar. Etter ytterlegare 32 til 35 dagar er ungane flygedyktige. Maorifalkar er aggressive når dei forsvarer reirområdet.

Føda består hovudsakleg av småfuglar og små pattedyr, men dei kan òg fange større fuglar som taremåse som kan ha ei vekt på eit kilogram.

IUCN reknar denne arten som nær trua. Populasjonen er estimert til 3 500-15 000 individ og er truleg minkande.^[1] Rydding og hogst av Podocarpus-skog har redusert hekkebiotopar og antatt ulovleg jakt har medverka til å true bestanden.

Kjelder

Referansar

Bakgrunnsstoff

• Videoar, bilete og lydopptak av maorifalkar hos Internet Bird Collection

Maorifalk (Falco novaeseelandiae) er en rovfugl i falkefamilien. Den er endemisk til New Zealand. Den lever på Nordøya, Aucklandøyene og Stewart Island.

Eksterne lenker

• (en) Maorifalk i Encyclopedia of Life
• (en) Maorifalk i Global Biodiversity Information Facility
• (en) Maorifalk hos Fossilworks
• (en) Maorifalk hos NCBI
• (en) Maorifalk hos ITIS
• (en) Kategori:Falco novaeseelandiae – bilder, video eller lyd på Wikimedia Commons
• (en) Falco novaeseelandiae – galleri av bilder, video eller lyd på Wikimedia Commons
• Falco novaeseelandiae – detaljert informasjon på Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Sokół nowozelandzki (Falco novaeseelandiae) – gatunek ptaka drapieżnego z rodziny sokołowatych (Falconidae). Jedyny żyjący endemiczny ptak drapieżny Nowej Zelandii. Lokalnie nazywa się go "jastrzębiem z buszu" lub krogulcem. Często mylony jest z większym i bardziej pospolitym błotniakiem moczarowym (Circus approximans).

Występowanie

Zasięg występowania

Spotyka się go w gęstym buszu i na stromych wzniesieniach na Wyspie Południowej. Jest rzadkim ptakiem na północnej granicy areału i w centralnej części Wyspy Północnej. Występuje także w niewielkim stopniu w regionie Northland. Mała populacja gnieździ się też na Wyspach Auckland. Na Wyspach Chatham znany jest tylko z kopalnych skamieniałości. Ze względu na rozmieszczenie rozróżnia się 3 formy różniące się upierzeniem, rozmiarem, liczebnością i typem zasiedlanego biotopu^[3]:

• sokół nowozelandzki z buszu – liczy 650 par lęgowych, które rozmnażają się na Wyspie Północnej i w północno-zachodniej części Wyspy Południowej,
• forma południowa – wykryto 200 par lęgowych, które gnieżdżą się w okolicach ostańców w Parku Narodowym Fiordland na Wyspie Stewart i na Wyspie Auckland,
• forma wschodnia - ok. 3150 par lęgowych na otwartych przestrzeniach we wschodniej części Wyspy Południowej.

Środowisko

Ulubionymi siedliskami ptaka są obszary zalesione i gęsty busz. Potrafi się jednak dostosować do innych biotopów – zasiedla lasy gospodarcze, wylesienia przeznaczone na pastwiska dla hodowli owiec, rozległe łąki i zakrzewienia. Spotyka się go na terenach od poziomu morza po 1500 m n.p.m., choć lokalnie zalatuje do 2100 m n.p.m.

Morfologia

Ornitolodzy różnie opisywali tego ptaka – jako nietypowego sokoła lub krewniaka trzech południowoamerykańskich gatunków (sokoła rudogardłego F. deiroleucus, sokoła białogardłego F. rufigularis i sokoła rdzawobrewego F. femoralis). Jednakże analiza białek pobranych z piór sugeruje bliskie pokrewieństwo z australijskim sokołem brunatnym (F. berigora)^[4].

Różni się od dużo większego błotniaka moczarowego (lokalnie Kāhu), który jest pospolitym gatunkiem w całej Nowej Zelandii, łapaniem innych ptaków w locie, a rzadkim spożywaniem padliny. Może być agresywny, co z pełną gwałtownością zachowania przejawia się w trakcie obrony swego terytorium. Notowano ataki sokoła nowozelandzkiego na psy, a nawet na ludzi.

Z rozpiętością skrzydeł 45 cm i wagą rzadko przekraczającą 450 g sokoły nowozelandzkie osiągają nieco ponad połowę gabarytów błotniaka moczarowego. Samiec osiąga 2/3 rozmiarów samicy.

Gniazdo

Gniazda znajdują się w zagłębieniach na trawiastym podłożu lub w próchniczej glebie. Umiejscowienie może być różnorakie – pod skałami na nachylonych stokach lub pod polanami, gałęziami na ziemi^[5][6]. Sprawia to jednak, że pisklęta i jaja są bezbronne w kontakcie z drapieżnikami.

Pożywienie

Poluje zarówno z ukrycia, jak i z lotu szybującego. Falistym lotem przelatuje za zdobyczą między drzewami. Ofiary są łapane na ziemi i w powietrzu. Jego dieta jest bardzo zróżnicowana. Składa się głównie z ptaków małych i średnich o wadze 10 g do około 1000 g, ale także ze ssaków do wielkości dorosłego zająca o wadze około 3 kg. Łapie też owady, jeśli na danym obszarze występują, gady, takie jak jaszczurki. Padlinę zdarza mu się jeść bardzo rzadko.

Status, zagrożenie i ochrona

Pomimo objęcia ochroną od 1970 roku nadal uważa się go za gatunek o stosunkowo wysokim ryzyku wymarcia; prawdopodobnie jednak nigdy nie był to ptak pospolity. Ogólną populację sokoła nowozelandzkiego szacuje się na 3700-4400 par lęgowych, czyli ok. 7400 do 8800 osobników dorosłych - badania w tym aspekcie miały jednak miejsce 30 lat temu, więc obecna liczba może być mniejsza ze względu na niszczenie naturalnych siedlisk, grabieże jaj i młodych przez gatunki inwazyjne i prześladowania przez ludzi.

Program ochrony sokołów w winnicach

W latach 2005–2010 Ministerstwo Rolnictwa i Leśnictwa Nowej Zelandii sfinansowało program ochrony ptaków wędrownych (żyjących w winnicach regionu Marlborough), w którym sokoły pełnią rolę kontrolną^[7]. Początkowo przeniesiono cztery sokoły do winnic z sąsiednich wzniesień. Po wypuszczeniu kolejnych 15 ptaków rozpoczęły one sezon lęgowy – po raz pierwszy na tym terenie od 150 lat^[8]. Głównym zagrożeniem dla sokołów nowozelandzkich w tym regionie jest porażenie prądem po kontakcie z przewodami lub transformatorami rozdzielczymi – w ten sposób zginęło pięć sokołów w 2006^[9].

Znaczenie w kulturze człowieka

Sylwetka sokoła nowozelandzkiego znajduje się na rewersie nowozelandzkiego banknotu 20-dolarowego. Dwukrotnie był przedstawiony na znaczkach pocztowych. W 2006 roku wydano również 5-dolarową monetę kolekcjonerską z jego wizerunkiem^[10].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Sokół nowozelandzki w Departamencie Ochrony Środowiska Nowej Zelandii
• Sokół nowozelandzki w Encyklopedii Ara z Nowej Zelandii
• Duże drapieżne ptaki
• Towarzystwo Miłośników Zwierząt Drapieżnych Nowej Zelandii
• Liga Ochrony Drapieżników Nowej Zelandii
• Porozumienie o włączeniu ochrony sokoła w zarządzanie winnicami Nowej Zelandii

Endemiczne ptaki Nowej ZelandiiGatunki lądowe Kiwi

• kiwi brunatny
• kiwi północny
• kiwi mały
• kiwi plamisty
• kiwi szary

Perkozy

• perkoz maoryski

Pelikanowe

• kormoran nakrapiany
• kormoran szorstkodzioby
• kormoran zielonolicy
• kormoran nowozelandzki
• kormoran czarnoszyi
• kormoran łuskowany
• kormoran wyspowy
• kormoran plamisty

Blaszkodziobe

• kazarka rajska
• krzywonos
• cyraneczka rdzawa
• cyraneczka auklandzka
• cyraneczka południowa
• ogorzałka nowozelandzka

Sokołowe

• sokół nowozelandzki

Żurawiowe

• weka
• wodnik maoryski
• takahe południowy

Siewkowe

• ostrygojad krótkodzioby
• ostrygojad zmienny
• szczudłak czarny
• sieweczka nowozelandzka
• sieweczka ozdobna
• sieweczka koroniasta
• bekas wyspowy
• bekas auklandzki
• skrętodziób
• mewa czarnodzioba
• mewa nowozelandzka
• rybitwa czarnoczelna

Gołębiowe

• garlica maoryska

Papugowe

• kakapo
• nestor kea
• nestor kaka
• modrolotka mała
• modrolotka czerwonoczelna
• modrolotka żółtoczapkowa
• modrolotka zielona

Kukułkowe

• kukiel długosterny

Wróblowe

• barglik
• łazik skalny
• krzakówka długodzioba
• zwisogonek paprociowy
• maorysek towarzyski
• maorysek żółtogłowy
• skalinek wielkogłowy
• skalinek czarny
• skalinek białoczelny
• koralnik modropłatkowy
• kędziornik
• miodnik
• miodożer szmaragdowy
• kurobród siodłaty
• świergotek nowozelandzki

Gatunki morskie Rurkonose

• albatros królewski
• albatros ciemnoskrzydły
• albatros żółtooki
• albatros siwogłowy
• albatros białoczelny
• burzyk szarogrzbiety
• burzyk wędrowny
• burzyk ciemny
• burzyk czarny
• petrel nowozelandzki
• petrel klifowy
• petrel szarobrzuchy
• petrel czarnopręgi
• petrel reliktowy

Pingwiny

• pingwin żółtooki
• pingwin grubodzioby
• pingwin grzebieniasty
• pingwin szczotkoczuby

Nyazeelandfalk^[2] (Falco novaeseelandiae) är en fågel i familjen falkar inom ordningen falkfåglar.^[3] Fågeln är endemisk för Nya Zeeland och förekommer lokalt på Nordön, Sydön, Stewart Island och Aucklandöarna.^[3] IUCN kategoriserar arten som nära hotad.^[1]

• Bildserie som visar arten i flykt.

Referenser

1. ^ [a b] Birdlife International 2012 Falco novaeseelandiae Från: IUCN 2014. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2014.3 www.iucnredlist.org. Läst 2015-01-06.
2. ^ Sveriges ornitologiska förening (2018) Officiella listan över svenska namn på världens fågelarter, läst 2018-02-14
3. ^ [a b] Clements, J. F., T. S. Schulenberg, M. J. Iliff, D. Roberson, T. A. Fredericks, B. L. Sullivan, and C. L. Wood (2014) The eBird/Clements checklist of birds of the world: Version 6.9 <http://www.birds.cornell.edu/clementschecklist/download>, läst 2015-01-01

Externa länkar

• Wikimedia Commons har media som rör nyazeelandfalk.
  Bilder & media
• Wikispecies har information om Falco novaeseelandiae.
  Artförteckning

Cắt New Zealand (danh pháp khoa học: Falco novaeseelandiae) là loài cắt đặc hữu duy nhất của New Zealand và là chim săn mồi còn lại đặc hữu New Zealand. Nó thường bị nhầm lẫn với loài chim lớn hơn và phổ biến hơn Circus approximans.

Chú thích

Tham khảo

• Dữ liệu liên quan tới Falco novaeseelandiae tại Wikispecies

Царство: Животные

Подцарство: Эуметазои

Без ранга: Двусторонне-симметричные

Без ранга: Вторичноротые

Тип: Хордовые

Подтип: Позвоночные

Инфратип: Челюстноротые

Надкласс: Четвероногие

Класс: Птицы

Подкласс: Настоящие птицы

Инфракласс: Новонёбные

Отряд: Соколообразные

Семейство: Соколиные

Род: Соколы

Вид: Новозеландский сокол

Близки к уязвимому положению
IUCN 3.1 Near Threatened: 22696476